جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫معناشناسي بخشي از دانش زبان¬شناسي يا شاخه‌اي مستقل از آن است كه از رهگذر آن مي‌توان به تحليل معناي واژه‌ها و جمله‌هاي يك متن پرداخت و جايگاه دقيق كلمه‌ها و تركيب‌هاي آن را با توجه به نظام معنايي كه در آن قرار دارد، به دست آورد. اين نوشتار به معناشناسي واژه عفو در قرآن كريم مي‌پردازد. عفو در لغت حامل معاني مختلف و حتي متضاد است. همچنين در قرآن نيز چندين معنا از سوي مفسران براي آن ارائه شده است كه اين معاني با توجه به واژگان هم‌نشین به دست مي‌آيد و سياق به عنوان يكي از مهم‌ترين قرينه‌ها براي فهم واژگان قرآن، در ایجاد معانی مختلف عفو در آيه نقش عمده و تعيين كننده‌اي دارد، البته به نظر مي‌رسد بهترین راه برای دست یابی به دقیق‌ترین معنا، توجه به سیاق آیه همراه با بهره گیری از تحلیل جامعه شناختی و روان شناختی حاکم بر فضاي نزول و سیاق آیه است كه در اين پژوهش براي يافتن معناي عفو در قرآن از اين روش بهره گرفته شده است. همچنين بررسي واژگان به ظاهر مترادف با عفو نظير صفح، غفر و جوز نشان مي‌دهد كه اين واژگان با وجود اين‌كه در ظاهر هم معناي با عفو به نظر مي‌رسند ولي به سبب اندك تفاوت معنايي كه بين اين واژه‌ها و عفو وجود دارد، هرگز نمي‌توانند به عنوان واژه‌اي مترادف، جانشين معنايي آن در قرآن كريم شوند. تحليل معناشناسي عفو در قرآن نشان مي‌دهد كه اين واژه داراي معنايي اصلي و پايه است كه روح آن را تشكيل مي‌دهد؛ به طوری که در همه آيات و با هر سياقي اين معنا به عنوان هسته مركزي اين واژه حضور دارد و اين معنا همان گذشت است. گذشت از مفاهيم برتر اخلاقي است كه در سعادت و تعالي فردي و اجتماعي انسان‌ها نقش مؤثري ايفا مي‌كند و دارای آثار و فوائدي است. اين آثار شامل مغفرت الهي، رحمت خدا، تأليف قلوب، آرامش خاطر، و... مي‌باشند كه اين پژوهش به آن‌ها پرداخته است. واژگان كليدي: معناشناسي، عفو، قرآن، گذشت، آثار عفو، تفسير موضوعي، فضاي نزول

‫اين پايان نامه، در طي پنج فصل، شاخصه‌هاي مهم اجتماعي، سياسي، علمي و اقتصادي تمدن برتر و ويژگي‌هاي آن را از منظر قرآن کريم شرح و بررسي کرده و رابطه تمدن برتر با دين و قابليت دين اسلام را براي تبديل شدن به يک تمدن جهاني، مورد بحث وپژوهش نموده است. در فصل اول، ضمن بيان کلياتي از تحقيق، سابقه‌اي از تمدن بشري، مفهوم شناسي تمدن، نشانه‌هاي تمدن در قرآن کريم، امتيازات دين اسلام در ايجاد يک تمدن برتر و عوامل سقوط تمدن‌ها و نام تمدن‌هايي که در قرآن کريم آمده است، مطرح گرديده و مفهوم فرهنگ، معنا و رابطه آن با تمدن بحث و بررسي شده است. در فصل دوم، شاخص هاي علمي و فرهنگي تمدن تبيين گرديده و ضمن تمجيد فراوان قرآن کريم از علم، عقل، تفکر، تعقل و تشويق نسبت به کسب آن‌ها؛ اين عوامل را از شاخص‌هاي مهم علمي تمدن در اسلام دانسته است. نويسنده در ادامه به بيان فضايل علم و دانش در فرهنگ اسلامي پرداخته و وجود آثار مکتوب فراوان علمي را نمونه‌هايي از تمدن اسلامي و پيشرفت اين تمدن و گسترش آن در دوره هاي مختلف دانسته است. تغييرجهت علم و دانش در تمدن غربي و عوارض آن بر تمدن جهاني، از ديگر مطالب اين فصل است. در فصل سوم، شاخص‌هاي اجتماعي تمدن مطلوب و برتر معرفي شده و منشأ پيدايش آن از ديدگاه اسلام و دانشمندان مسلمان بيان گرديده است. همچنين سنت‌هاي الهي در تدبير جوامع انساني و مکاتب اجتماعي مطرح شده و ضمن ترسيم ارزش‌هاي جامعه غربي و جامعه قرآني، اموري مانند اخوت، امر به معروف و نهي از منکر، ازدواج، روابط جنسي سالم، صله رحم، حفظ جان و حيثيت اجتماعي و مال افراد جزء شاخص‌هاي اجتماعي تمدن برتر در اسلام عنوان گرديده است. در فصل چهارم، شاخص‌هاي سياسي تمدن برتر بيان شده است و ضمن ارائه تعريفي از سياست و رابطه آن با دين و مشخصات ويژه و منحصر به فرد رهبران ديني، اعم از پيامبران، امامان و ولايت فقيه، جغرافياي سياسي، مرز ديني، سياست دفاعي و خارجي، براساس دو قاعده اسلامي: جهاد و نفي سبيل مشخص گرديده و ويژگي‌هاي اجتماعي تمدن اسلامي بر اساس همين شاخص ها معرفي شده است. شاخص‌هاي اقتصادي تمدن برتر در اسلام، از مباحث فصل پنجم اين نوشتار محسوب مي‌شود. در اين فصل، مباحث مالکيت، زمين، معادن، توليد، حرمت مفاسد اقتصادي، آثار منفي فقر و اقتصاد سرمايه‌داري و چاره کشورهاي اسلامي در خروج از اين بن‌بست تبيين گرديده است. نويسنده در پايان به اين موضوع پرداخته است که برترين تمدن روي زمين از سوي حضرت صاحب الامر( به ظهور مي‌رسد و جهان در زمان ظهور آن حجت خدا، به تکامل خويش راه مي يابد و اين دوران، دوران طلايي بشر خواهد بود.

---