جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫یکی از علوم مرتبط با قرآن و حدیث، دانش های پیرامون قرآن است که امروزه به نام «علوم قرآن» شناخته می شود. پایان نامه ی حاضر ترجمه و نقد و بررسی یکی از نوشتارهای امروزین در این موضوع است که به دست دانشمند قرآن شناس آیت الله العظمی نهاوندی نوشته شده است. این نوشتار که مقدمه ی تفسیر گرانقدر ایشان به نام نفحات الرحمن فی تفسیر نامدار شده است. وی در این مقدمه به مباحثی درباره ی قرآن پرداخته است و در هر بخش موضوع جداگانه ای را در پیش گرفته و از آغاز تا پایان روند زنجیره واری را پیموده است. شیوه ی بحث در این پیشگفتار قرآنی، آمیزه ای از پژوهش و استدلال و استناد به آیات و روایات است. از این مقدمه می توان وقوف و چیرگی این نویسنده را در مباحث کلامی، تفسیری، و روایی به خوبی دریافت. در بخش ترجمه سعی شده است بازگردان فارسی، ساده و روان و در عین حال سازگار با متن اصلی مصنف باشد. از آنجا که این نوشتار دارای یک نسخه بود، در بخش تصحیح تنها به اصلاح غلط های فاحش در متن اکتفا گردید و در بخش تحقیق، مآخذ و تراجم را در پاورقی ها ذکر کردیم.

‫اين پاياننامه به بررسى سندى و دلالى روايات امام صادق ذيل آيات جزء ششم شامل سورههاى نساء (آيات 1448 تا آخر) و مائده (آيات 1ــ79) اختصاص يافته است و مطالب آن در سه فصل آمده است. در فصل اول با عنوان كليات تعريف مصطلحاتى دلالى مانند اسباب نزول، جرى و تطبيق، مصداق و نسخ و تعريف مصطلحاتى سندى مثل مسند، معنعن، معلق، مهمل و جز اينها آمده است. در فصل دوم، احاديث تفسيرى امام صادق همراه با نقد سندى و دلالى آورده شده است. در فصل سوم، شرح حال راويان احاديث ذكر گرديده است.

‫در اين نوشتار، ابعاد مختلف ولايت از منظر قرآن کريم، خصوصاً بعد اجتماعي آن تجزيه و تحليل شده است. نويسنده با استناد به آيه هاي مربوط به ولايت اهل بيت( در قرآن کريم؛ کارکردهاي مختلف ولايت را در جامعه اسلامي در عصر غيبت بررسي کرده و با توجه به مباني ولايت فقيه، التزام به ولايت را سرچشمه سعادت دنيوي جامعه اسلامي برشمرده و خصوصيات ولايت و دلايل آن را در قرآن جست و جو نموده است. وي در چهار فصل به تبيين اين موضوع پرداخته است: در فصل اول، بحثي تاريخي و مختصر در مورد ولايت مطرح و طبق آن، تعريفي لغوي، اصطلاحي و قرآني از ولايت ارائه کرده و رابطه وصايت، امامت و نيابت را با ولايت بررسي نموده است. آن گاه اقسام ولايت و مراتب آن را بيان کرده و دلايل ولايت تکويني و تشريعي اهل بيت( را از منظر قرآن و روايات تبيين نموده است. در فصل دوم، آياتي از قرآن کريم را که بر ولايت معصومين(، به ويژه امام علي( دلالت مي‌نمايند، شرح و بررسي نموده و شئون مختلف ولايت اهل بيت( و ولايت رسول خدا( را در هفت آيه از قرآن کريم تشريح کرده است. در فصل سوم، امتداد ولايت رسول خدا( را در اميرالمؤمنين علي( دانسته و در ادامه به اثبات خلافت الهي آن امام( و نيز به ولايت داشتن پيامبر اسلام(ص) و ائمه( در امر تشريع پرداخته و همچنين ولايت شخص فقيه بحث و تحليل شده است. در فصل چهارم، تأثير ولايت بر جامعه تبيين شده و ضمن ارائه تعريفي از جامعه اسلامي و رابطه آن با ولايت، اهميت امامت در عقيده شيعه براي سامان دادن به امور ديني و دنيوي مردم تأکيد گرديده است. نويسنده، اعمال ولايت را در جوامع عامل نجات دهنده انسان ها معرفي کرده و ضرورت ولايت فقيه در عصر حاضر و آثار و برکات زياد آن را بر جوامع بررسي نموده و ديدگاه‌هاي فقهاي اماميه را در اين زمينه به صورت مبسوط همراه با دلايل آن ها ذکر کرده است.