جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه مشتمل بر سه فصل با این موضوعات است: فصل اول، کلیات: بررسی آماری قرآن در زمینه ی احتجاج و مترادفات آن، نظریات علمای اسلامی درباره ی معنای واژه ی «حجة» و مترادفاتش، دلایل لزوم احتجاج، مواجهه ی منطقی قرآن در دعوت به سوی حق؛ فصل دوم، احتجاج قرآن با مشرکان: احتجاج در توحید، احتجاج قرآن با مشرکان در اصل نبوت، احتجاج قرآن با مشرکان در اصل معاد؛ فصل سوم، احتجاج قرآن با اهل کتاب (یهودی و نصاری): احتجاج قرآن با اهل کتاب در توحید، احتجاج قرآن با اهل کتاب درباره ی نبوت رسول خاتم(ص).

موضوع این تحقیق پایانی احسان در قرآن و سنت و پیامدهای اجتماعی و فردی آن است. با توجه به این که در دین انسان ساز اسلام احسان تاثیر به سزایی در خودسازی و خدمت به افراد جامعه را دارد لذا به نظر می رسید که تحقیقی در این باره صورت گیرد. با عملی کردن جلوه های احسان در بطن جامعه می توان در جهت تکامل و حسن روابط انسانی گام های موثری برداشت. به طور خلاصه می توان گفت جهت ترویج فرهنگ احسان در جامعه می بایست ابتدا احسان را بشناسیم تا بتوانیم راه سعادت خویش را پیدا نماییم تا در ورای خودسازی بتوان در جهت خدمت رسانی به جامعه نیز کمک کرد. همه دستورالعمل های اسلام همچون دانه تسبیحی به هم گره خورده اند که احسان رشته اتصال آن هاست و با به کار بستن و عمل کردن به آن می توان گفت زندگی بشر حال و هوای دیگری پیدا می کند و زندگی زیبایی خاصی می یابد. در همین راستا در این تحقیق پایانی به تفصیل درباره احسان و مصادیق آن و اثرات فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی آن به بحث پردازیم همچنین انواع احسان و ... را نیز مورد بررسی قرار می دهیم: جمع آوری مطالب و اطلاعات به روش کتابخانه ای صورت گرفته است. واژگان کلیدی این تحقیق پایانی برّ، صنیعه، محسن، احسان، اصطناع، عفو و معروف می باشد.

با توجه به اینکه اخلاص در جامعه کنونی کمرنگ شده و افراد در اعمال و رفتار خود چندان توجهی به این اصل مهم ندارند تصمیم به انتخاب این موضوع گرفته و تحقیقی مختصر به صورت کتابخانه ای انجام داده ام. منابعی که در این تحقیق استفاده شده به سه دسته تقسیم می شوند ابتدا منابع تفسیری مانند: « المیزان فی تفسیرالقرآن» از محمدحسین طباطبائی و همچنین « تفسیر نمونه» از مکارم شیرازی و همکاران و دسته دوم منابع روایی هستند که شامل « غررالحکم و دررالکلم» از عبدالواحد آمدی و « میزان الحکمه» از محمد محمدی ری شهری می باشد و بعد منابع اخلاقی که شامل « اخلاق عبادی» از علی اصغر الهامی نیا و غلام عباس طاهرزاده و « مبانی اخلاق اسلامی» از مجید رشیدپور و چند کتاب دیگر می باشد. اخلاص، پاک و خالص ساختن قصد و نیت از غیر خدا است و اینکه عمل از هرگونه شائبه ای کم یا زیاد، خالی باشد. این همان چیزی است که در همه شئون زندگی از ما خواسته شده و وجود آن باعث رسیدن به رستگاری ابدی و نبودنش موجب خسران خواهد بود و همانا اخلاص با آمدن ریا از بین می رود یعنی رابطه اخلاص و ریا به این گونه است که اخلاص با آمدن ریا که همان انجام دادن عمل به قصد تقرب به خلق و رضایتمندی آنهاست عمل باطل شده و از بین می رود و همچنین ارزش و اهمیتی که اخلاص دارد بیان شده است و اخلاص در احادیث که از سه جهت قابل بررسی است: نشانه های اخلاص، اسباب و عوامل اخلاص، و آثار و فواید اخلاص می باشد و اخلاص در آیات قرآن بیان شده است به دنبال آن از انواع اخلاص سخن گفته شده که به این شرح است: اخلاص در نیت، اخلاص در عقیده، اخلاص در عمل که این نوع اخلاص به دو صورت اخلاص قبل از عمل و اخلاص بعد از عمل می باشد و اخلاص در عبادت و آثار و زمینه های اخلاص در عبادت بیان شده است و اخلاص در دعا و آثاری که اخلاص می تواند در دعا کردن داشته باشد. همچنین، آثار و فواید اخلاص و راه های به دست آوردن اخلاص و موانعی که بر سر راه کسب اخلاص وجود دارد بیان شده است. کلیدواژه : اخلاص ریا مخلَص مخلِص

عنایت پروردگار، فرصتی پیش آمد تا پژوهش گونه ای هر چند ناقص و نارسا در علوم قرآنی با عنوان صاخبار از مغیبات در قرآن کریم، صورت پذیرفت تا ان شاء الله مقدمه ای برای تلاشهای بعدی و اهداف متعالی باشد. این پژوهش در چهار فصل با عنوانهای: ‎1- اعجاز و مفهوم غیب از دیدگاه لغویین، علما و کتب حدیثی ‎2- اخبار از اوضاع و احوال گذشته و گذشتگان (حضرت نوح(ع)، لوط(ع)، یوسف(ع)، کفالت مریم، ذوالقرنین) ‎3- اخبار از حال و مسائل مربوط به زمان پیامبر اکرم(ص) ‎4- گزارش از آینده و برخی از پیشگوییهای قرآن کریم بررسی می گردد. در فصل نخست به معنای اعجاز قرآن و وجوه آن، اخبار به غیب بعنوان یکی از وجوه به غیب از نظر لغت و اصطلاح، آراء علما و دانشمندان علوم قرآنی در وجه اعجاز قرآن و ... پرداخته شده است. در فصل دوم به فراخور حال، داستان حضرت نوح، یوسف وکفالت مریم که در قرآن از آن به صانباء الغیب تعبیر می کند. و نیز داستان حضرت لوط و ذوالقرنین، بیان گردیده است. در فصل سوم اتفاقات و احوالی که در زمان پیامبر اکرم(ص) از سوی منافقان طرح گردیده است بطور مختصر پرداخته شده است. و در فصل آخر این پژوهش، تعداد معدودی از غیب گویی ها و پیشگویی ها در قالب آیات قرآنی بیان شده است که البته معتقدیم تمام قرآن، غیب است ولی پرداختن به تمام علوم قرآنی در حد یک پژوهشی این چنین میسر نیست و فرصت فراوان می طلبد./

احتجاجات پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد(ص) با گروه های مخالف در تمام زمینه های عقیدتی و غیر عقیدتی در تاریخ ثبت گشته و از آنجا که دستورالعمل پیامبر(ص) چیزی غیر از وحی و قرآن کریم نبوده می توان بسیاری از این برخوردها و رفتارهای پیامبر(ص) را با توجه به آیات قرآن بررسی نمود. چنان که این بررسی ها نشان می دهد، شیوة پیامبر(ص) چیزی غیر از مهربانی و صبر و استقامت در امر تبلیغ معارف والای اسلام نبوده است و با این شیوه سعی داشتند با حجة بالغة و استدلالات روشن، حقیقت را برای مخالفان بیان دارند و این مسیر دشوار را با کمک وحی الهی و قرآن منزل از طرف پروردگار به اسانی پیموده و وظیفه خویش را به بهترین صورت انجام می دادند. این منکرین معاد در برخی اوقات با درک پائین نمی توانستند درباره زنده شدن مردگان و قیام رستاخیز را باور کنند و آن را غیر ممکن می پنداشند در آنجا رسول(ص) با اثبات قدرت بی پایان الهی و اموری محسوس سعی می کردند ذهنیت ایشان را درست کرده و امکان معاد را ثابت نمایند و گاهی نیز منکرین با مقاصد دیگری شبهه وارد کرده که پیامبر(ص) با اثبات ضرورت معاد سعی می کردند اعتقاد ایشان را اصلاح نمایند. نه تنها شیوة احتجاج رسول بلکه براهین و احتجاجتشان که در قرآن بیان گردیده الگوی جامعی است برای تمام مسلمانان در تمام اعصار تا با استفاده از این شیوه ها و احتجاجات دیدگاهها اصلاح گردیده و هم شیوة احتجاج با مخالف آموخته گردد./

اخلاص ازجمله مسائلی است که در قرآن مجید ونهج البلاغه مورد توجه قرار گرفته است. چنانکه از آیات وروایات بر می آید، اخلاص اساس عبادت وحقیقت آن است ودر واقع روح عبودیّت وبندگی است وعبادت جز با اخلاص مصداق ومفهومی ندارد. بنابراین یکی از دلایل خلقت آدمی، عبادت وپرستش خدای تعالی می باشد. خداونی که بر هر چیز قادر وناظر است، هم? تحرّکات وفعالیّت های انسانی می تواند به نوعی عبادت خداوند محسوب شود. حال اگر تلاش انسان باپذیرش توحید پروردگار وتسرّی نفس آن در هم? ابعاد زندگی باشد، پس انجام تمامی امور وسکنات می تواند برای رضای خدا شکل بگیرد وروح عمل در مسیر الی الله قرار گیرد، این خود اخلاص است که برای پیدایش وتقویت آن عوامل مختلفی متصوّر می باشد ودر صورت ظهورآن در وجود هر فرد، آثار بسیری را بجا خواهد گذاشت. بنابراین با توجه به اهمیّت اخلاص واینکه مهمترین موضوع در مسائل اخلاقی واعتقادی می باشد، به خواست خداوند منّان ودر ظلِّ توجهات وعنایات حضرت بقیه الله عجل الله وتعالی فرجه الشریف توفیق حاصل شد تا مجموع? مختصری در مورد اخلاص فراهم آید تا با شناخت اخلاص وتذکّر آیاتی از قرآن مجید وبیان احادیثی مستند از اهل بیت عصمت علیهم السّلام نیّات وعبادات وحرکات ما با توحید خالص قرین گردد. این رساله در چهار بخش تنظیم شده است، در ابتدا به تعریف وتبین موضوع واهمیّت وجایگاه آن پرداخته وسپس پیشین? موضوع از طریق برّرسی در قرآن ونهج البلاغه وکتابهای تفسیری، روایی واخلاقی مربوط به گذشته انجام شده است، بنابراین روش تحقیق در این موضوع کتابخانه ای می باشد تا بدرستی پیرامون اخلاص با مطالب روشن تدوین یابد. در بخش اول : تعریف اخلاص وحقیقت آن، مراتب واقسام آن آمده است. در بخش دوم : اخلاص از منظر قرآن وروایات بیان شده است. در بخش سوم : راههای تقویت روحیه اخلاص وزمینه های سلب آن برّرسی شده است . در بخش چهارم : آثار اخلاص در جنب? فردی، اجتماعی، سیاسی بیان شده ودر پایان آثار ترک اخلاص بیان گردیده است. در پایان، با این نتیجه که اساس وشالوده وزیر بنای سعادت انسان بندگی خالصانه ومخلصانه است واگر کسی عملی را انجام دهد که بوی ریا وتظاهر از آن به مشام برسد ذرّه ای اثر ندارد ودر پیشگاه خداوند متعال پذیرفته نمی شود وروز قیامت با دست تهی وارد صحرای محشر می گردد؛ چرا که در دنیا برای خدا کاری انجام نداده است که در سرای دیگر اجرآن را از خداوند بخواهد ، خاتمه می یابد. کلید واژه ها : « اخلاص، ریا، نیت، تزکیه، خود نمایی، مصفی، تصفیه، مرضاه الله، نصوح، حقیقت، عبادت »

مباحث این پایان نامه عبارتند از: اخلاص در لغت واصطلاح قرآن، روایات، اخلاق و عرفان، اهمیت اخلاص، ابعاد اخلاص، آثار اخلاص، چهره مخلصان،موانع اخلاص، مراتب اخلاص، ارتباط میان نیت واخلاص و بالاخره راههای تحصیل اخلاص.

این پایان نامه در شش فصل تنظیم و تدوین شده است: در فصل اول، کلیاتی از بحث آمده است؛ مانند: تاریخچه ی بحث، پرسش های تحقیقاتی، حدود مطالعاتی، اهمیت مطالعاتی؛ فصل دوم، مرور مطالعاتی؛ در فصل سوم، روش تحقیق معرفی شده و در آن از روش تحقیق و طرح تحلیلی بحث به میان آمده است؛ در فصل چهارم، مباحث اصلی آمده است که عبارت است از: احباط، عوامل احباط در قرآن، موازنه؛ فصل پنجم، به بررسی تکفیر اختصاص دارد و در آن این موضوعات بررسی شده است: معنای لغوی و اصطلاحی تکفیر، عوامل تکفیر در قرآن، تبدیل؛ در فصل ششم، نتایج و پیشنهادهای علمی پژوهش آمده است.

موضوع این پژوهش (احسان از دیدگاه قرآن و حدیث) یکی از محوری ترین شاخه های اخلاق به حساب می آید. احسان؛ یعنی انجام دادن کار نیک و شایسته به شکل کامل آن. این پژوهش دارای یک پیش گفتار و پنج بخش است. در پیش گفتار، موضوع بحث، سؤال ها، ضرورت، اهمیت، پیشینه و مبانی پژوهش بیان شده است. در بخش اول، معنای احسان و کاربرد آن در قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته است. در بخش دوم، مصداق های احسان در آیات و روایات بیان شده است ؛ از جمله: انفاق، گذشت، تقوا، نماز، صبر، شب زنده داری، جهاد، کار مورد پسند، ایثار، موعظه، گفتن لا اله الاّ الله، کسب علم، سلام، گشاده رویی و.... بخش سوم به اقسام احسان اختصاص دارد؛ از جمله: احسان خداوند به مخلوقات و احسان انسان نسبت به خود و دیگران از قبیل: پدر و مادر، خویشاوندان، یتیمان، مساکین، همسایه، مسافر، رفیق، همسر، فرزند و... بخش چهارم به نیکوکاران اعم از پیامبران الهی و همه کسانی که تعبیر «محسن» برای آنان به کار رفته است اختصاص دارد. در بخش پنجم، پاداش و اجر نیکوکاران و آثار نیکوکاری در دنیا و آخرت مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از مسائل مهمی که برای انسان در راه رسیدن به سیر معنوی و ایمان حقیقی ضروری است داشتن اخلاص است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. این مقوله بر آن است که به بررسی اخلاص از نظر لغوی و اصطلاحی بپردازد و حقیقت و اهمیت اخلاص را در آیات و روایات روشن کند. همچنین در ادامه به بررسی نقش مهم اخلاص در تحصیل معرفت و عبودیت و بندگی خداوند می پردازد. چنانچه در حدیثی امام صادق ( ع) به این معنا اشاه نموده و فرموده اند: « ما انعم الله عزوجل علی عبد اجل لمن کان لا یکون فی قلبه مع الله عزوجل غیره» یعنی بالاترین و برترین نعمتی که خداوند به بنده اش ارزانی می دارد این است که او را موفق می کند که در قلبش چیزی جز خدا نباشد و با این حدیث حقیقت بندگی مشخص می شود. بی شک اخلاص در سیر و سلوک معنوی نقش بسیار مهمی ایفا می کند، از جمله نشانه های اخلاص: توقع پاداش نداشتن، پشیمان نشدن از کار خیر، یکی بودن ظاهر و باطن و علائم دیگری است که شناخت آن در محقق شدن اخلاص لازم و ضروری است. در ادمه به تبیین رابطه اخلاص با نیت و پاداش اعمال پرداخته شده و با تعریف نیت و ارکان آن و بیان فضیلت نیت خالص و بالعکس این رابطه مورد برسی قرار گرفته است. انسانها بنا بر حالات روحی و معنوی مختلف در تحصیل اخلاص متفاوت هستند. از این جهت مراتب اخلاص و مخلصین متفاوت می شود. از جمله مراتب اخلاص می توان به مرتبه شاکرین، مقربین، حیا کنندگان و عارفان خدا اشاره نمود. آنجا که شناخت و عرفان به حد اعلائی می رسد غایت پرستش و بندگی خدا فقط دوستی و شایسته بودن خدا برای پرستش می شود نه ترس از عقاب و طمع بهشت. همچنانکه در حدیثی از حضرت علی ( ع) آمده است که فرموده:« الهی ما عبدتک خوفا لمن نارک و لاطمعا فی جنتک ولکن و جدتک اهلا لعباده و عبدتک». لازم به ذکر است که اخلاص شامل اخلاص مطلق و اخلاص نسبی می شود. اینگونه اخلاص دارای آثاری است که در زندگی دنیوی و اخروی انسان مشهود است. از جمله این آثار تقرب به خدا، امدادهای الهی، بصیرت و حکمت، پیروزی و موفقیت، سلامت قلب و داشتن هیبت و شوکت در این دنییاست که هر کدام از این آثار مرکب مقامات اخروی در دل است. چرا که پس از به وجود آمدن اخلاص شیطان در کمین است و از این رو در روایات به آفات به کمین نشسته در مورد انسان مخلص اشاره شده است که از جمله این افت می توان به ریا، تکبر، سمعه و عجب اشاره کرد. در این تحقیق سعی شده است که از منابع مهم و مصادر حدیثی شیعه استفاده شود. که در رأس همه ی منبع کتاب خدا و پس از آن نهج البلاغه و کتب دسته اول شیعه مانند بحارالانوار ، وسایل الشیعه، مصباح الشریحه و اصول کافی قرار دارد که دسترسی به این کتب با صرف ساعتها وقت در کتابخانه های بزرگ و معتبر از جمله کتابخانه آستان قدس رضوی محقق شده است. با بررسی این مطالب به طور مفصل به این نتیجه می رسیم که تحصیل اخلاص بسی صعب و دشوار است و دستیابی به ان شرط اساسی همه ی کارها است و احتیاج به مبارزه طولانی و مداوم با نفس و استقامت دارد. واژگان کلیدی: از واژگان کلیدی این تحقیق می توان به کلمات: اخلاص، عبودیت، نیت و معرفت اشاره نمود. امید که این تلاش ناچیز مقبول درگاه حق افتد و در نظر صاحب نظرات اهل معرفت قرار گیرد.