جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق با هدف بررسی آیات استشهادی معتزله در زمینه اعتقادات اعتزالی ابتدا به بیان مباحث عامی درباره علم کلام و تاریخچه ظهور معتزله پرداخته شده، سپس آیات مورد استشهاد معتزله ذیل این موضوعات بررسی شده است: توحید، عدل، زندگی اخروی، وظیفه اجتماعی انسان. در پایان جایگاه مباحث قرآنی در اندیشه معتزله بیان گردیده است.

رساله حاضر دربارة مسئله«برده و برده داری» است و طی آن بحث ها و نکاتی مطرح می شود که نگارنده پرداختن به آنها و ارائه نتایجی روشن را ضروری تلقی کرده است. حمله به اسلام به سبب برده داری و شگفت آورتر از آن داعیه«امضا و تثبیت بردگی در اسلام» از ضعف های این دین خاتم شمرده شده است. سعی نگارنده بر این بوده که با ارائه این رساله حجاب از این مسائل برداشته و نظر روشن و واقعی اسلام را در این باره به نمایش بگذارد؛ چرا که غیر از این، می تواند موجبات انحراف از صراط مستقیم را به دنبال داشته باشد. نگاهی گذرا به موارد مطرح در این نوشته می افکنیم و بحث تفصیلی از آن را به متن رساله موکول می نمایم. این رساله در 3 بخش و 9 فصل نگارش یافته است. در بخش اول به این نکته توجه شده که«بردگی» مسئله جدیدی نبوده بلکه از زمان های بسیار قدیم رایج بوده است. سپس به پیدایش بردگی در جهان و منشأ آن پرداخته و برده داری در سایر ملل مورد پژوهش قرار گرفته است و به ارائه نمونه هایی از وضعیت رقت انگیز برده در جهان پرداخته ایم. در بخش دوم، این مسئله مورد تأکید قرار گرفته که نحوه رفتار با اسیر در بینش اسلام، رفتاری تکریمی است. تفکر اسلام با سایر تفکرات دیروز و امروز غرب و شرق جهان متفاوت است. اسلام اصلاح گر ابعاد مختلف«برده داری» بوده و با روشی حکیمانه، گام به گام در زدودن این لکه تاریک اجتماعی تاریخی مساعدت نموده است. « برده داری» در اسلام ناشی از خود خواهی و مصلحت اندیشی زراندوزی نبوده بلکه تنها عامل ایجاد«بردگی» در اسلام جنگ(آن هم با شرایط و قیود خاص) می باشد که برای نشر اخلاق فاضله و دلالت به شاهراه کمال و سعادت مقرر شده است. زاییدة جنگ وجود«اسیران» است که تحت عنوان برده به زندگی ادامه می دهند. احیای روح برده و پیمودن راه کمال و ترقی(که در متن رساله به آن اشاره داریم) از طریق همزیستی مسالمت آمیز با مولا، موهبتی بود که به اسیران جنگ دست می داد. سپس شارع مقدس با نزول آیات متعدد که در قرآن کریم(متقن ترین سند اسلام) موجود می باشد و روایات متذکر(که در کتب اصول حدیثی وجود دارد) رفتار کریمانه و منصفانه نسبت به برده را به مسلمانان آموخت تا از طریق جلوگیری از تحقیر شخصیتی برده، فرصت آزادی خواهی را برای او فراهم کنند. در بخش سوم، این سخن مورد توجه قرار گرفته که الغا نمودن برده و برده داری در جامعه آن روز که گریزی از مسئله«برده داری» نبود، موجب زیان هایی می شد که تنها یک دین الهی و پیامبر خاتم(ص) آن که رحمه للعالمین است و اوصیاء مطهر او، بر این نکته واقف بودند. بنابراین اسلام با طرح برنامه روانشناختی جامعه شناسی شروع به درمان این بیماری مبتلا به جهان آن روز نمود. در خاتمه هم به این نکته پرداخته شده که آیا مدعیان الغای بردگی در کار خود موفق بوده اند؟ و با وجود همت در این راه به نتیجه رسیده اند یا خیر؟ در مجموع این رساله در صدد آن بود که جلوه هایی از اسلام را به نمایش بگذارد و نشان دهد اسلام دینی است که بر طبق فطرت انسان، تشریع شده تا بشریت راه سعادت و کمال را در همین اندک زمان گذار از دنیا به سرای آخرت، بپیماید و خوشبخت باشد.

پایان نامه ی حاضر شامل ده فصل با این عنوان هاست: فصل اول، بدعت در لغت و اصطلاح شرعی؛ فصل دوم، سنّت: معنای لغوی و اصطلاحی، اهمّیت سنّت از نظر رسول اکرم(ص)، قرآن و سنّت مکمّل یکدیگرند، سنّت در مقابل بدعت؛ فصل سوم، اقسام بدعت و دلائل رد آن: نظر عزّالدّین عبدالسلام و دلیل بر ردّ آن، نظر نووی و دلیلی بر ردّ آن، نظری لطیف از شهید اوّل در مورد مُحْدَثات؛ فصل چهارم، تشیع و منشأ آن: تهمت زدن به تشیع با بدعت گذاری، محبّ اهل بیت به نص قرآن، تحلیل و نقدی به حدیث بر حدیث فرقه ی ناجیه، آیا تشیع بعد از وفات رسول خدا(ص) حادث شده است؟؛ فصل پنجم، دواعی بدعت: نادانی و تسامح در کارهای دینی، نگاه های غیرمحققانه در دین، سؤال هایی از دانشمندان در زمینه ی با معضلات مختلف، پیروی از هواهای نفسانی؛ فصل ششم، بدعت های پیش از اسلام بر اساس قرآن: بدعت های جاهلانه و مالی مشرکان، بدعت های جاهلی به عنوان دین، زنده به گور کردن دختران، رهبانیت، بدعتی از نصاری به منظور جلب رضای خدا، فرق زهد و رهبانیت، بدعت گذاری بنی اسرائیل؛ فصل هفتم، نمونه هایی از بدعت های بعد از اسلام: نماز تراویح، مواجهه ی علی(ع) با آن، نهی عمر از متعه ی زنان، بدعتی از بنی امیه، دشمنی معاویه با علی(ع)، آیا دشمنی با علی(ع) و ذمّ او خلاف نصّ قرآن و سنّت نیست؟؛ فصل هشتم، دلائل بر ردّ سلفیه در مورد: توسّل، شفاعت، زیارت قبور؛ فصل نهم، واژه ی بدعت در نهج البلاغه به شرح ابن ابی الحدید؛ فصل دهم، آثار سوء بدعت و تحریم آن: آثار سوء بدعت و تحریم آن، بدعت در دین، ظلم بزرگ و موجب کیفری شدید، فحشا، بدی، بدعت، زهد بی جا و حرام خوری راه شیطان.

این تحقیق با موضوع «بدعت در قرآن و حدیث از منظر فریقین» در شش فصل تنظیم شده است: فصل اول به تعریف سنت و بدعت در لغت، اصطلاح، قرآن و حدیث پرداخته است. در فصل دوم، مصادیق و نمونه های بدعت در اسلام بیان شده که بخشی به عقاید و بخشی دیگر به پیوند عمیق عبادات جدید (نماز تراویح، نماز ضحی، تکرار مسح و...) متعلق است. در فصل سوم، عوامل پیدایش بدعت مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به حکم بدعت از مذاهب اسلامی و راه های مبارزه با آن پرداخته شده است. در فصل پنجم، مسائلی از قبیل: اشکال های وهابیت بر شیعه، شفاعت، توسل، دعا، نذر، قربانی و سوگند به غیر خدا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصل ششم به بررسی اجتهاد پویا و نوآوری علمی و صنعتی پرداخته شده است.

در این پایان نامه اثر یاد شده و مؤلف آن در سه بخش معرفی شده است: در بخش اول زندگی نامه علامه مرتضی عسکری آمده است؛ در بخش دوم ویژگی های روش علمی علامه در کتاب مذکور یاد شده است و بخش سوم به بررسی، نقد و تحلیل آن کتاب اختصاص دارد و مشتمل بر این مباحث است: بررسی جامعه شناسی عرب بادیه نشین، بررسی بحث های مقدماتی تاریخ قرآن، بررسی اصطلاحات اسلامی، بررسی روایات تبعیت و روایات بسمله، بررسی روایات جمع آوری قرآن، بررسی موضوع نسخ در روایات.

این پژوهش برآن است تا با مراجعه به آیات قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم السلام) به بررسی آثار تعدادی از گناهانی که تأثیر بیشتری در زندگی دنیوی انسان ها دارند، بپردازد. پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود، اهداف ویژه ای شامل : بررسی معنا و مفهوم گناه و بررسی آثار مادی و معنوی گناه را به عنوان اهداف جزئی طرح و انتخاب نموده است. با توجه به ماهیت، اهداف و امکانات تحقیق، روش تحقیق توصیفی – تحلیلی، برای موضوع انتخاب و پس از تجزیه و تحلیل مطالب در فصل چهارم، نتایج ذیل حاصل شد : گناه یعنی نافرمانی وسرپیچی از قانون، چه قانون طبیعی و اجتماعی باشد و چه قانون الهی و دینی و تخلف از آن موجب عقوبت است. آثار و نتایج حاصل ازگناهان هم در زندگی دنیوی و هم در زندگی اخروی نمود و تجلی پیدا می کند و با توجه به ماهیت متفاوت زندگی دنیوی و اخروی، آثار و نتایج گناه نیز در دنیا و آخرت متفاوت خواهد بود و نوع آثار دنیوی بسیار خفیف تر و سبک تر است. اثر گناه در دنیا به صورت گرفتاری های مادی و معنوی نمایان می شود؛ که اثر مادی آن، گاه به شکل نزول بلا آشکار می شود که این نزول بلا، در پاره ای از مواقع به دنبال سنت های املاء واستدراج ظاهر می شود و گاهی نیزدر سایه ی گناهان جمعی و فردی بروز کرده و جمعیت گناهکار را به مجازات می رساند. کردار ناشایست فرد در زندگی همیشه بر خود او تنهایی مؤثر نیست، بلکه گاهی گریبان دیگران را نیز خواهد گرفت. آثار زیانبار گناه، چشم و گوش و دل و قلب را یکسره از تحرک و نشاط می اندازد و درنتیجه ی آن، قدرت شناخت سلب می شود ؛ دل از حقایق نا توان می گردد ؛ زبان از بیان واقعیت ها باز می ماند ؛ گوش از شنیدن درستی ها عاجز می شود و انسان دچار حالت خطرناکی می گردد و سر انجام با توجه به این که هر عملی عکس العملی دارد ، هر گناهی هم دارای اثری متناسب با آن گناه است. محقق در این پروژه با محدودیت هایی چون، تکراری بودن مطالب مطرح شده در این باره در کتب مختلف و نداشتن زمان کافی برای بررسی بیشتر مطالب و عدم وجود کتاب هایی که به بحث و بررسی عمیق در مورد آثار معنوی گناهان پرداخته باشد ، روبرو بوده است. درانتها پیشنهاد می گردد پژوهشگران، آثار معنوی گناه را به صورت جداگانه و تحلیلی مورد مطالعه قرار دهند.

این رساله در چهار بخش با این عناوین تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، دین و گفتگوهای مکتبی: مفهوم دین، گفتگوی ادیان؛ بخش دوم، گفتگو و مناظره: گفتگو در لغت و اصطلاح، گفتگو از آغاز تاکنون، گفتگو در اسلام، آداب و شرایط گفتگو، مناظره در لغت و اصطلاح، انواع مناظرات؛ بخش سوم، فضاشناسی اندیشه ها و جریان های دینی و فرهنگی در عصر امام علی(ع): جریانات و تشکل های اسلامی، جریانات و تشکلات غیراسلامی؛ بخش چهارم، شیوه شناسی گفتگو و مناظرات علوی: گفتگو در سیره علوی، اهداف گفتگو از نگاه امام علی(ع)، اخلاقیات و آداب گفتگوهای علوی(ع)، فنون و شگردهای امام علی(ع) در گفتگوها و مناظرات، ویژگی پاسخ های علی(ع) در گفتگوها و مناظرات، استدلالات علوی، نتایج مناظرات و گفتگوهای علوی، تشبیه و مثال در گفتگوهای علوی، جلوه های آیات قرآنی در گفتگوهای علوی، جلوه های سیره نبوی(ص) در گفتگوهای علوی. ارسال نظر

بررسی ناهنجاری اجتماعی بحران معنویت و راه حل قرآنی آن است. در این رساله، پس از بیان کلیات پژوهش، انسان و منشأ معنویت و روحانیت او مورد بررسی قرار گرفته و از نظریه فطرت، و فطری بودن مجموعه معارف دین بحث شده است. نویسنده در ادامه به تعریف بحران و معنویت پرداخته و درباره انواع بحران، محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد که منشأ مادیت اخلاقی و اعتقادی است و پیامدهای بحران معنویت بحث و بررسی نموده و در پایان پس از ذکر عوامل و منشأ بحران معنویت از منظر قرآن، راهکارهای هدایتی قرآن را مطرح کرده و از دعوت به عبودیت به عنوان مهم ترین راهکار عمومی قرآن یاد کرده است.

مباحث این پایان نامه در چهار بخش به این شرح آمده است: بخش اول، فلسفه بحث: هدف خلقت و نقش انسان؛ بخش دوم، الگوها: خداوند اولین الگوی برخورد مدارایی، انبیاء و ائمه(ص) به ویژه حضرت رسول(ص) دومین الگوی برخورد مدارایی؛ بخش سوم، شیوه ها: به کارگیری روش حکمت و موعظه حسنه و جدال احسن در ارتباط با دیگران، به کارگیری روش تذکر و تبلیغ به جای تحمیل؛ بخش چهارم، حدود: نمونه هایی از حدود مدارا در قرآن، نمونه هایی از قاطعیت رهبران الهی.

موضوع این پایان نامه بررسی تقوا از دیدگاه قرآن و روایات است. اهدافی که این موضوع دنبال می کند کشف حقیقت تقوا جایگهاه ارزشی آن در رسانیدن انسان به کمال؛ و همچنین آثار پربرکت و نتایجی که با داشتن تقوا نصیب انسان پرهیزگار می شود. دیگر بررسی عوامل و زمینه هایی که مانع دستیابی انسان به تقواست و پیامدهای سویی که در اثر بی تقوایی گریبان گیر فرد و جامعه می شود. این مجموعه شامل چهار بخش است، در نخستین بخش آن به بیان تقوا از نگاه قرآن و بزرگان و حقیقت و اهیمت تقوا پرداخته شده است. بخش دوم درجات تقوا و آثار دنیوی و اخروی آن ارائه شده و بخش سوم در ارتباط با عوامل و موانع تقواست، که در این بخش به راتباط تقوا با مکارم اخلاقی دیگر از قبیل ایمان و ورع و .. اشاره شده و چند مورد از علل ایجاد تقوا از قبیل عبادت، عدالت، و نیز عوامل و آثار بی تقوایی بیان شده است. بخش چهارم به توصیف پرهیزگاران و شرح و توضیح مختصر خطبه ی همام در نهج البلاغه پرداخته ام. در این نوشته که واژگان کلیدی آن ( تقوا، متقین، پارسیان، پارسایی، پرهیزگاری) می باشد سعی شده با عنایت به آیات و روایات از منابعی چون بحارالانوار، اصول کافی، غرر الحکم و ... مباحث فوق بررسی شود.