جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق بر آن است تا با مراجعه به آیات نورانی قرآن کریم و دیگر منابع معتبر اسلامی « تزکیه نفس از دیدگاه قرآن و حدیث» را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد . در ابتدا ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مساله با استناد به آیات و روایات ، ضرورت این تحقیق اثبات گردیده و برای رسیدن به هدف های تحقیق اهداف ویژه زیر طراحی شده است : بررسی معنای لغوی و اصطلاحی تزکیه ونفس ، عوامل موثر در تزکیه ، مراحل تزکیه نفس و ثمرات پر بار تزکیه نفس . برای رسیدن به اهداف مذکور سوالات زیر طرح شده است : - معنا و مفهوم لغوی و اصطلاحی تزکیه نفس چیست ؟ - عوامل موثر درمحقق شدن تزکیه نفس کدامند ؟ - مراحل تزکیه نفس کدامند ؟ - ثمرات تزکیه نفس کدامند ؟ با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی – تحلیلی برای انجام تحقیق برگزیده است . پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها نتایج ذیل بدست آمده : تزکیه نفس هموار کردن راه جهت رشد و تعالی انسان و هموارکردن زمینه برای پاسخگویی و استجابت دعای طلب هدایت « اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ »:1( ما را به راه راست هدایت فرما)از جانب پروردگار است که هدف از آفرینش انسان رشد و تعالی وی در راه عبودیت و بندگی برای نائل شدن به سرزمین نجات و رستگاری است که آن هم در سایه تزکیه نفس میسر خواهد شد . لازم است تا مورد بررسی قرار گیرد . علم و شناخت در تزکیه نفس گام اول است با شناخت عوامل موثر د ر تزکیه و آشنایی با مراحل تزکیه و پیمودن هریک از آنها برای رسیدن به ثمرات گهربار و ارزشمند تزکیه ، عملا رشد و تعالی انسان را به بار می دهد . مهمترین عوامل در تزکیه عبارتند از : نماز ، زکات ، روزه ،حج ، ذکر ، تفکر و تعقل ، یاد مرگ و کوتاهی آرزو ، محاسبه نفس ، خدمت و تواضع ، شناخت راههای ورود شیطان ، شناخت امراض قلب و سلامت قلب ، امر به معروف و نهی از منکر می باشند که سالک راه تزکیه با طی مراحل این عوامل را به کار می بندد. - مراحل تزکیه نفس عبارتند از : 1- تخلیه نفس از عیوبی همچون ؛ شرک ، ریا ، کفر ، نفاق ، حسد ، غرور ، کبر ، عجب ، بخل و شح نفس ، خشم ، پیروی از هوی و آرزوی دراز 2- تخلیه نفس و زینت آن با فضایلی همچون ؛ توحید و عبودیت ، اخلاص ، شکر ، زهد ، توکل ، توبه ، خوف و رجا ، تقوی ، صبر می باشند تا پس از تلاشی شیرین و میوه های پربار آن گوارای وجودش گردند . - ثمرات ومیوه های تزکیه عبارتند از : 1- کمال 2- قرب الهی 3- کنترل رفتار ؛ که شامل کنترل زبان و رعایت ادب در ارتباطات می باشد . - محقق در انجام این پژوهش با محدودیت هایی نظیر عدم دسترسی به کتاب های جامع در این زمینه وکمبود منابع پژوهشی روبرو بوده است . - پیشنهاد می گردد که در این زمینه تحقیقاتی جزئی تر با اهدافی جزئی تر مانند بررسی جداگانه عوامل ، مراحل و ثمرات تزکیه نفس صورت پذیرد .

این پروژه تحقیقاتی با عنوان «بررسی تحلیلی صفات ذات خداوند در قرآن کریم» در پی آن است که به بررسی و تحلیل این صفات با توجه به آیات نورانی قرآن کریم بپردازد. با توجه به ماهیت، اهداف و امکانات موجود، روش توصیفی-تحلیلی برای این پروژه انتخاب شده است. پروژه حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود، اهداف دیگری از جمله آشنایی با مفهوم اسم و صفت، بررسی تقسیم بندی صفات ذاتیه و فعلیه و شمار آنها، همچنین بررسی آیات مربوط به صفات ذات از دیدگاه مفسران، را به عنوان اهداف جزیی، مورد بررسی قرار داده است. این پروژه در پنج فصل تدوین شده که فصل چهارم آن با عنوان تجزیه و تحلیل داده ها دربردارنده مطالب اصلی پروژه بوده وشامل سه بخش می باشد: در بخش اول پس از گردآوری و بررسی اطلاعات این نتایج به دست آمد: «اسم» مشتق از سمّو به معنی ارتفاع و بلندی و از ریشه وسم به معنی علامت گذاری است و صفت از ریشه وصف نیز به معنی بیان، ذکر و ویژگی چیزی استعمال شده، که در مورد خداوند، هر دو دارای اتحاد مصداقی و بوده ، زیرا بحث اسماء از اوصاف خداوند نشأت گرفته است؛ نیز این اسماء و صفات نشانه و علامت هایی برای آن ذات مقدس هستند که به شناخت انسان از خالق خویش، کمک می کند. در بخش دوم به تقسیم بندی معروف صفات به ذاتیه و فعلیه و ویژگی ها و شمار آنها پرداخته شده که براساس آن صفات فعل اوصاف کمالی هستند که از نوعی نسبت و اضافه بین خدا و مخلوقات حکایت می کند و از فعل او انتزاع می شود؛ اما صفات ذات مفاهیم کمالی هستند که از ذات خداوند انتزاع شده و چیزی جدا از ذات نیستند که خداوند به تنهایی و با صرف نظر از مخلوقات همواره دارای این صفات بوده و همواره به آنها متصف است. در بخش سوم نیز پس از بررسی دیدگاهها درباره تعداد صفات ذات، به بررسی این اوصاف از دیدگاه مفسرانی همچون علامه طباطبایی پرداخته شده است؛ که براساس این دیدگاه، علم، حیات و قدرت صفات ذاتی خدا بوده؛ هر چند که علم در سه مرتبه ذاتی وفعلی و علم به حوادث در قرآن کریم مطرح شده و صفات کلام و اراده و ... با توجه به شواهد و قراین موجود، جزء صفات فعلی محسوب می شوند.

در تفاسیر مأثور آنچنان که ادعا شده تفسیر قرآن با اثر انجام نشده و در این باره نیز تألیف مستقلی که به دقت این مسئله را بررسی کرده باشد وجود ندارد . که با توجه به این مطلب این پروژه تحقیقاتی در پی آن است که به بررسی تحلیلی روش تفسیر روایی قرآن کریم به عنوان یک هدف کلی ویک سری از اهداف جزئی از قبیل مفهوم شناسی تفسیر روایی وتاریخچة آن ، جایگاه روایت در تفسیر قرآن ، کاربرد تفسیر روایی ، آفات تفسیر روایی و... بپردازد که باتوجه به ماهیت اهداف تحقیق وامکانات موجود ، روش توصیفی تحلیلی برای موضوع انتخاب شده است . با توجه به تجزیه وتحلیل یلفته ها این نتایج بدست آمده است : تفسیر روایی عبارت است از توضیح وتبیین آیات قرآن بر اساس روایات منقول از نبی اکرم (ص)، صحابه وتابعین .اما در نزد شیعه تفسیر روایی عبارت است از روایات منقول از معصومین (ع): این روش اولین نوع تفسیر است که همزمان با نزول قرآن ودر زمان پیامبر (ص)شکل گرفته است . روایات وسیله وقرینه ای برای تفسیر آیات به حساب می آیند واگر روایتی از طریق خبر واحد به مابرسد دارای حجیت است. آفات تفسیر روایی عبارتند از : 1- ضعف سند 2- جعل حدیث 3-روایاتی که خود نیازمند تفسیرند 4-وجود تناقض در روایات تفسیری 5- ایجاد خلل در اندیشه ها واعتقادات 6-تداخل انواع تفسیر7-اسرائیلیات. روایات تفسیری در تفسیر روایی شیعه واهل سنت گرد آوری شده است که مهمترین تفاسیر روایی شیعه عبارتند از : تفسیر عیاشی ، صافی ، فرات کوفی ، ، البرهان و نورالثقلین . ومهمترین تفاسیر روایی اهل سنت عبارتند از : جامع البیان فی تأویل آی القرآن ، معالم التنزیل فی التفسیر و التأویل، تفسیر القرآن العظیم، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن و الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. در تفاسیر علاوه بر ذکر روایات منقول از معصومین (ع)وصحابه وتابعین از منابع تفسیری دیگری چون اخبار اهل کتاب ، شعر وادبیات جاهلیت عرب ، اجتهادشخصی و منابع لغوی استفاده شده واز آنجا که منبع تفسیر روایی نیستند مورد نقد وبررسی قرار گرفته اند . کلید واژه ها : تفسیر روایی، روش تفسیری ، روایت ، صحابه وتابعین ، مأثور.

این پژوهش با عنوان بررسی تحلیلی کلمات متضاد درصدد آن است تا با مراجعه به آیات قرآن و دیگر منابع معتبر اسلامی به بررسی این موضوع بپردازد . با توجه به فصاحت و بلاغتی که در کلام خدا است ،ضرورت انجام این تحقیق یعنی بررسی کلمات متضاد در قرآن اثبات گردیده است. محقق برای رسیدن به هدف کلی با استخراج آیاتی که کلمه متضاد در آن است به بررسی معنای لغوی این کلمات در بخشهای جداگانه می پردازد. برای رسیدن به هدفهای تحقیق اهداف ویژه ای شامل ؛ بررسی معنا و مفهوم تضاد در علوم بلاغی بررسی اسماء متضاد در قرآن بررسی افعال متضاد در قرآن ، و همچنین بررسی حروف متضاد در قرآن و عباراتی که دارای معنای متضاد هستند ، ترسیم شده است که برای رسیدن به اهداف مذکور سوالاتی به شرح زیر مطرح گردیده است: 1-در کتابهای علوم بلاغی تضاد به چه معنا آمده است؟2- چه اسماء متضادی در قرآن مجید آمده است ؟3- افعال متضاد درآیات قرآن کدامند ؟ حروف متضاد در قرآن کدامند؟ پس از تحلیل مطالب نتایج زیر بدست آمد: تضاد یعنی آوردن دو کلمه ضد و مخالف هم در یک جمله یا یک آیه مثل.... در قرآن اسماء متضاد زیادی هستند که در بخش سوم از فصل چهارم به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته اند و دراینجا به چند نمونه از اسماء متضاد اشاره می کنیم ؛ السموات و الارض، الدنیا و الاخره، الظاهره و الباطن. در قرآن مجید افعال متضادی که از دو ریشه مختلف هستند مانند یَضِلُّ و یَهدِی ، یَبدِوا و یُعبدُه ، یُعّذِبُ و یَغفِرُ و بسیاری از افعال دیگر که در بخش چهارم به آنها اشاره شده ، جزو افعال متضاد قرآنی هستند. درقرآن مجید افعال متضادی وجود دارد که از یک ریشه هستند مانند تَرجُونَ..... ولایَرجُونَ، بواسطه منفی شدن فعل دوم ، دارای معنای متضاد هستندکه در بخش چهارم به این دسته از افعال متضاد اشاره می شود. در بخش پایانی اشاره ای مختصر به حروف متضاد از جمله دوحرف علی و لِ که متضاد همند، شده است. با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود ، روش تحقیق ، توصیفی – تحلیلی برای انجام تحقیق برگزیده شده است. در این تحقیق پژوهشگر با مشکلات و محدودیتهای چون کمبود منابع تخصصی لازم در این زمینه که بررسی کلمات متضاد در قرآن پرداخته باشد ، است. در پایان پیشنهاد می شود که در بدایع قرآن بویژه کلمات متضاد ، کارهای تحقیقاتی بیشتر انجام شود

این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است: در فصل اول، به بحث درباره اینکه آیا حروف مقطعه ازمتشابهات است یا خیر و نقد استدلال طرفداران این نظریه پرداخته شده؛ در فصل دوم، نظر کسانی که برای حروف مقطعه قائل به تفسیر و معنا هستند، آورده شده است؛ در فصل سوم سخن از این است که حروف مقطعه فواتح سور دلیلی بر بلاغت ممتاز و سبک برتر قرآن است

پژوهش حاضر که ترجمه وتحقیق کتاب الحروف المقطعة فی القرآن الکریم تالیف عبدالجبار حمد شراره است، شامل مباحث ذیل می باشد: حروف مقطعه از متشابهات است دلایل معتقدان به متشابه بودن حروف مقطعه و رد آنها (کتاب، سنت و عقل) هر حرفی از حروف مقطعه به معنایی اشاره می کند از حروف مقطعه اسم اعظم ساخته می شود حروف مقطعه بنا بر حساب ابجد به مدت بقاء ملتها اشاره دارد حروف مقطعه اسامی قرآن و نام سوره های قرآن هستند حروف مقطعه از پایان یک سوره و آغاز سوره بعد خبر می دهند حروف مقطعه قسمتهایی هستند که خداوند به آنها سوگند خورده است حروف مقطعه به اعجاز قرآن اشاره دارد هر حرفی از حروف مقطعه بر معانی بسیاری دلالت دارد حروف مقطعه اشاره به غلبه این حروف در همان سوره دارد حروف مقطعه فواتح سوره ها هستند.

مطالب و موضوعات ارائه شده در این رساله به شرح ذیل است: اهمیت شناخت ناسخ و منسوخ در قرآن کتابهایی که در زمینه ناسخ و منسوخ نگاشته شده است معانی نسخ روایات پیرامون نسخ امکان و حقیقت نسخ شرایط تحقق نسخ یهود و انکار نسخ براء و نسخ معنای واقعی براء حقیقت براء از نظر شیعه آثار عقیده به براء جواز نسخ قرآن به قرآن دلایل قائلین به نسخ ادلة منکرین نسخ عقیدة نگارنده نسخ قرآن به سنت فرق میان نسخ و تخصیص نسخ در اوامر و نواهی واقع می شود اقسام نسخ حکمت نسخ ناسخ حقیقی آیا نسخ بدون بدل جایز است؟ مبالغه در تعداد آیات منسوخه راه شناخت ناسخ و منسوخ اصول و ادیان و شرایع نسخ پذیر نیست شبهات پیرامون نسخ فهرستی کامل ازآیاتی که در آنها ادعای نسخ شده است نسخ در چه چیزی واقع می شود ؟ تقسیم سوره قرآن بر حسب ورود نسخ یا عدم ورود نسخ در آنها انواع نسخ در قرآن

قرآن کریم برای هدایت و ارشاد انسان ها از انواع بلاغت و روش های شفاف رساندن پیغام خداوندی استفاده کرده است، این رسایی در پیام الهی گاه در قالب تمثیل تجلّی پیدا کرده است تمثیل که ارائه ی نمونه ای بارز از یک حقیقت در قالب سخنی موجز است معنای مقصود را به خوبی به جان شنونده می نشاند ودل ها را تسخیر می سازد و این حقیقتی است که در تمثیلات قرآنی کاملاً آشکار است. آنجا که پدیده ای عقلانی در جامعه یی ملموس و آشنا، به انسان ها عرضه می شود و درک آدمیان را به چیزهای ورای احساس آنها نزدیک می سازد. در حقیقت قرآن که پیغام خالق هستی و از جمله آدمیان است با درک سرشت ایشان عجین می گردد و در راه سعادت بشر و هدایت او به سر منزل نیکبختی، از سر مهرورزی یکی از بهترین راه های گفتگو را با بشر در خدمت می گیرد. و با نشان دادن نمونه های بارز و پیدا مردم را به حقایقی که چه بسا برخی به آسانی بدان راه نیابند رهنمون می سازد و این راه و روشی است که در همة تمثیلات قرآن کریم به روشنی نظاره گر آن هستیم.

رساله حاضر که عنوان آن ترجمه و تحقیق کتاب مفهوم الاعجاز القرآنی، تالیف دکتر احمد جمال عمری است به بررسی دیدگاه های دانشمندان اسلامی و اقوال مطرح شده درباره مساله اعجاز و ادله آنها می پردازد و به استناد منابع، آراء و دیدگاه های بزرگان اهل سنت را مورد تحقیق و بررسی قرار می دهد‎۰ موضوعاتی که در این رساله مطرح شده، بدین قرار است: معنای لغوی و اصطلاحی اعجاز، بررسی دیدگاه ها و تلاش های گوناگون اندیشمندانی چون رمانی، خطابی، باقلانی، جرجانی و قاضی عیاض درباره اعجاز قرآن تا قرن ششم هجری‎۰ مولف موضوعات دیگری را نیز در زمینه اعجاز مورد بحث قرار داده و نتیجه گرفته که قرآن مجید، معجزه فناناپذیر و جاودانه است‎۰ مولف در بیشتر موارد با صراحت نظر و دلیل خود را بیان نموده و گاهی با رد ادله چند قول و تایید ادله پاره ای اقوال، دیدگاه خود را اظهار داشته است‎۰

معرفی شخصیت سجستانی ذکر تاریخ وفات وی، شاگردان و راویان ایشان، روش تالیف کتاب، مطالبی در زمینه چاپ و ترجمه، اهمیت موضوع غریب القران، تعریف غریب القران، معنای لغوی و اصطلاحی آن، شیوه مولفین در تالیف کتب غریب القران، چگونگی پیدایش و گسترش این علم، کتابهایی که در این زمینه به رشته تحریر در آمده، شیوه تنظیم آنها و علمایی که در این وادی کوشیده اند، علل پیدایش واژه های غریب، قبل از اسلام - مقارن با ظهور اسلام و پس از اسلام و ترجمه بخشی از کتاب غریب القران.