جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعه و بررسی اندیشه ها و آرای صاحب نظران غیرمسلمان درباره قرآن کریم، از راه ترجمه و نقد آثار آنان برای آگاهی اذهان قرآن پژوهان مسلمان از نوع نگرش مستشرقان به قرآن، امری مغتنم و مفید است. این رساله نیز در همین جهت سامان یافته و به ترجمه و نقد مدخل « Qurân » از دائرة المعارف دین همت گمارده است. این مدخل، دو مقاله را دربردارد: 1. متن قرآن و تاریخ آن به قلم پرفسور چارلز جوزف آدامز; 2. نقش قرآن در دینداری اسلامی، نوشته پرفسور محمود محمّد ایّوب که مقاله اوّل، ترجمه و نقد، و مقاله دوم فقط ترجمه شده است. مترجم، روش خود را ترجمه مفهومیِ مطابق معرّفی کرده و کوشیده است تا ساختار ترجمه، به ساختار متن اصلی هرچه نزدیک تر باشد. وی به مقاله اوّل به لحاظ صوری، ساختاری و نیز محتوایی انتقادهای فراوانی کرده و البتّه یادآور هم شده است که نویسنده، یعنی آقای آدامز، مستشرقی متعصّب و مغرض نیست; هر چند خطاهای متعدّدی را مرتکب شده است. مترجم، مقاله آقای ایّوب را که استادی مسلمان و شیعی است، صرفاً ترجمه کرده و احیاناً برخی از مطالب آن را با مستندسازی و توضیحات همراه ساخته است.

مباحث مطرح شده در این رساله به شرح ذیل است: - نسخ در قرآن - قصص قرآنی - بررسی داستان حضرت موسی(ع) براساس بیان آن در جاهای مختلف قرآن کریم - فرق بین داستانهای قرآنی و دیگر داستانها - تکرار داستان در قرآن - بحثی پیرامون ویژگیها و اغراض داستان در قران کریم و سبب تکرار آن - اعجاز قران - شبهه پیرامون اعجاز قرآن - شبهه مستشرقین پیرامون وحی - جمع بندی نظرات علما پیرامون وجوه اعجاز قرآن - تفسیر موضوعی - فراتح سور - استخلاف آدم

مباحث این رساله به شرح ذیل است: - معنای نزول قرآن - نخستین و آخرین آیه ای که نازل شد و دو مثال از این آیات - تنزلات قرآن - بررسی اولین و آخرین آیه ای که به طور کلی بر پیامبر نازل شد - حکمت و راز نزول دفعی و تدریجی - رفع شبهات در رابطه با اعجاز قرآن - آنچه را جبرئیل فرود آورد چیست؟ - مدت و دلیل نزول تدریجی قرآن - حکمتها و اسرار نزول تدریجی قرآن - حقیقت وحی - اقسام وحی و کیفیتهای آن - وحی از دیدگاه علم - وحی از ناحیه عقل - معجزه

در این پایان نامه پس از بیان معنای مثل و فوائدتمثیل و پیشینه تألیف در زمینه امثال قرآن به ترجمه وتحقیق کتاب «الامثال فی القرآن» پرداخته شده است.در این کتاب تمام مثلهایی که در قرآن آمده، گردآوری و شرح شده است.

این رساله شامل چهار فصل به شرح ذیل است: فصل اول که شامل ملاحظاتی بر روایات حدیث – دیدگاه شیعه در قبال حدیث حروف- معنای حروف- هفتگانه در قدیم – معنای مورد نظر ما از حروف هفتگانه در قدیم چیست؟ فصل دوم که در مورد آشنایی پیامبر با امر نوشتن و خواندن – نویسندگان و حافظان وحی بحث می کند. فصل سوم که در مورد ریشه خط عربی و علامت گذاری و نقطه گذاری در خط عربی در آن دوران بحث می کند. فصل چهارم که شامل قرائت براساس معنی و پی نوشتهای این فصل است.

قرآن کریم در موارد بسیار، ضمن شرح تاریخ پیامبران و امت ها و قصه های پیشینیان، اموری مهم را که از عناصر جوهری قصه اند مسکوت می گذارد، همچون تاریخ و محل رویدادها و اوضاع طبیعی و اجتماعی و سیاسی که در پیدایش و شکل گیری وقایع مؤثرند. این مسکوت نهادن تنها به این دلیل است که قرآن در قصه های خویش، اسلوب نیکوی هنری را در قصه گویی حقیقی و فنی برگزیده است. یعنی قصه گو هر شیوه ممکن را بر می گزیند تا به هدف خود دست یابد. قصه گو پیام مطلوب را کاملاً جان می بخشد ، بی آن که در باز شناساندن درست از نادرست چندان اصرار ورزد یا از همة عناصر جوهری قصه همچون تاریخ و مکان و دیگر و صفهای حوادث یاد کند. به این ترتیب، رواست که قرآن در راه رسیدن به مقصد خویش، یعنی هدایت انسانها به سوی سعادت، قصه هایی را که میان مردم یا اهل کتاب در عصر پیامبر رواج داشته اند دستمایه سخن سازد، هر چند که خود، آن ها را صحیح نداند یا همة عناصر جوهری آن قصه ها در همان شکل رایج تبیین نشده باشد. این است عصارة دیدگاه دکتر خلف الله که از سوی مفسران دیگر مورد نقد واقع شده است.

مباحث مطرح شده در این رساله عبارتند از: وجوه اعجاز قرآن لغت قرآن و سبک آن چگونگی تألیف و تنظیم قرآن علوم و معارف قرآن تأمین نیازهای بشر موضع گیری قرآن نسبت به علوم طبیعی روش قرآن در ارشاد مردم در اصلاح جامعه خبرهای غیبی در قرآن آیاتی که نشانگر معاتبه است چهره پیامبر به هنگام نزول وحی آیه مباهله آیاتی که وابستگی قرآن را به پیامبر منتفی می سازد تأثیر قرآن و موفقیت آن و ناتوانی پیامبر از ارائه همانندی برای قرآن

این پایان نامه با موضوع « بررسی آیات مربوط به ولایت علی(علیه السلام) در قرآن و حدیث از نظر فریقین» از یک مقدمه، چهار فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. تحلیل لزوم مسئله ولایت و اهمیت آن در جامعه، بیان شیوه بحث، ذکر معانی مختلف ولایت درقرآن و ذکر اقسام ولایت خداوند (تکوینی وتشریعی) از موارد طرح شده در مقدمه است. فصل اول در مورد آیه پنجاه و پنجم سوره مبارکه مائده(انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنواالذین یقیمون الصلوة و یوتون الزکوة و هم راکعون) است. عده زیادی از مفسران و بزرگان اهل سنّت با عبارات مختلف، شأن نزول این آیه را در حق علی(علیه السلام) ذکر کرده اند. از نظر شیعه نیز نزول این آیه به طور قطع در شأن علی(علیه السلام) است. اشکالات وارد شده بر دلالت آیه فوق بر ولایت علی(علیه السلام) و جواب آنها از مباحث دیگر این فصل است. فصل دوم در مورد آیه شصت و هفتم سوره مبارکه مائده ( آیه تبلیغ) است: (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته...). علمای اهل سنّت از قبیل: سیوطی در درالمنثور، قاضی شوکان در فتح القدیر از ابن ابی حاتم، ابی مردویه و... معتقدند که این آیه در روز عید غدیر و در شأن حضرت علی(علیه السلام) نازل شده است. علما و مفسران شیعه نیز بر این مسئله اتفاق نظر دارند که این آیه در روز عید غدیر و دربارة ولایت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) نازل شده است. آیه اول و دوم سوره مبارکه معارج (سئل سائل بعذاب واقع، للکافرین لیس له دافع) از دلایل ولایت امیر المؤمنین علی(علیه السلام) است. مفسران شیعه اتفاق نظر دارند که این آیه در جریان به ولایت رسیدن علی(علیه السلام) در غدیر خم نازل شده است. همچنین مرحوم علامه امینی در کتاب الغدیر، سی تن از علمای اهل سنّت را با ترتیب زمانی با سند و کتب شان نام می برد که نزول این آیه را در جریان غدیر دانسته اند. در ادامة این فصل، اشکالات وارده شده بر دلالت آیة اول و دوم سوره معارج بر جریان عید غدیر و ولایت امیرالمؤمنین و جواب آن ها آمده است. فصل سوم در مورد آیه سوم سوره مبارکه مائده ( الیوم اکملت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا...) است. علما و بزرگان عامه معتقدند این آیه درباره به خلافت رسیدن امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در عید غدیر خم نازل شده است. مفسّران شیعه نیز در مورد این مسئله، اتفاق نظر دارند، فصل چهارم در مورد آیه سی و سوم سوره مبارکه احزاب(انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا) است. بنا به فرمودة مرحوم سلطان الواعظین، علما و بزرگان اهل سنّت نزول آیه تطهیر را در مورد پنج تن آل عبا دانسته اند. و نظر علمای شیعه نیز همین است. در پایان به بررسی رویدادهای روز عید غدیر (حدیث غدیر)، سند حدیث غدیر، اشکالات وارد شده بر حدیث غدیر و جواب آنها، حدیث منزلت(انت منی بمنزله هارون می موسی) و سند آن و بررسی حدیث یوم الانذار ( وانذر عشیرتک الاقربین)، پرداخته شده است.

این پایان نامه در اثبات عدم تناقض در آیات قرآن است و آن از اعجاز قرآن به شمار رفته است. نویسنده نخست با توجه به آیه شریفه «أَ فَلا یتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کثیراً » با تکیه بر دیدگاه های دانشمندان اسلامی به تبیین معنای اختلاف در آیات قرآن پرداخته است. آن گاه با استخراج آیات به ظاهر متناقض، به حل تناقض ظاهری آنها اهتمام ورزیده است. در ادامه، مهم ترین شبهات مطرح شده از سوی مخالفان و برخی از شرق شناسان بر آیات قرآن را به تفکیک مطرح کرده، به آنها پاسخ داده است.

موضوع این تحقیق نگاه اجمالی به تمثیلات قرآنی است. از اهداف این نوشتار بررسی مثال هایی است که خداوند در قرآن کریم که کتاب هدایت و در این راه(هدایت) به منظور تنزل مفاهیم عمیق عقلی و معنوی و مسایل پیچیده و غیرمحسوس و حقایق و واقعیات دور از ذهن را در قالب مثال و حکایت نزدیک و مجسم و قابل فهم برای اندیشه ی انسان ها می سازد و باعث تسریع در فهم و آسان سازی مطالب می شود. در این تحقیق به این ترتیب کار شده است: پس از تبیین معانی لغوی و اصطلاحی مثل، فواید و اهمیت مثل و این که چرا قرآن مثال زده است؟ و بعد از بیان تقسیم بندی های مثل به مبحث تنوع مثال های قرآن که در این قسمت دلیل این که چرا خداوند متعال مثال های مختلف و متعدد به کار برده پرداخته شده است. بعد از این قسمت وارد مبحث موضوعی مثال های قرآن شده و در ابتدا تمثیلاتی که در مورد اشخاص که شامل مؤمن و کافر و منافق می شود مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم در مورد تمثیلاتی که در مورد اعمال انسان ها است می باشد که در این قسمت به تمثیلاتی که شامل: انفاق(خالصانه و ریاکارانه) و اعمال کافران و رباخواران مورد بحث قرار گرفته. بخش پایانی به دو قسمت، تمثیل حیوانات که شامل حمار و سگ و حشرات که شامل پشه، مگس و عنکبوت است می باشد که در حقیقت در قالب تمثیل با بیانی ساده و روان به تمثیل عالم بی عمل و تحقیر بت ها و خدایان دروغین مشرکان پرداخته شده است. این نکته هم قابل ذکر است که از ابتدای بخش دوم که آیات تمثیلیه آغاز شده است به این علت در هر دو مورد دو یا چند آیه از آیات قرآن مورد بحث قرار گرفته که از گسترده شدن بحث و اطاله ی کلام جلوگیری شود و به همین خاطر هم از بین عناوین مختلف عنوان نگاه اجمالی به تمثیلات قرآنی برای تحقیق انتخاب شد. شایان ذکر است که مثل از قدیمی ترین ادبیات بشر است و نقش تربیتی جذابی دارد و همانطور که بیان شد قرآن کتاب هدایت و راهنمایی است و در این راه از تمثیل بهره گرفته و در این تحقیق هم بر این نکته تأکید شده است که در آیاتی از قرآن هم به این مطلب اشاره شده که مثل های قرآن یکی از شیوه های پیام رسانی قرآن است که به منظور عینیت بخشیدن و تجسم دادن به مفاهیم عقلی و معنوی صورت گرفته تا هر کس به فراخور درکش از این آیات الهی بهره بگیرد.