جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر در چهار فصل حفظ دین را با تکیه بر آیات و روایات بررسی کرده است. در فصل اول کلیاتی از بحث نظیر تعریف دین و حفظ آن آمده است. در فصل دوم با عنوان آسیب شناسی حفظ دین به معرفی آسیب های فکری عقیدتی مثل جهل و ارتداد و آسیب های اخلاقی مانند نفاق، تحریف، بدعت و لهو و لعب و آسیب های اجتماعی نظیر تفرقه و سلطه پذیری و آسیب های اقتصادی چون فقر، اتراف، ربا، رشوه و احتکار و آسیب های امنیتی از قبیل تهدیدات نظامی خارجی و داخلی پرداخته شده است. در فصل سوم با عنوان راهکارهای حفظ دین از راهکارهای خاص هر یک از آسیب ها، راهکارها در موقعیت های ویژه مثل تقیه و هجرت و راهکارهای فراگیری مانند امر به معروف و نهی از منکر و امامت و رهبری سخن رفته است. فصل چهارم با عنوان تحلیل یافته ها به بیان راز و رمز بقاء دین و خلاصه مباحث پرداخته شده است

مباحث این پایان نامه در دو بخش با این عنوان ها تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، عوامل رستگاری در قرآن و حدیث: ایمان، خشوع، تقوا، ذکر، توسل، امر به معروف و نهی از منکر، اخلاص، صبر، انفاق، جهاد، توبه؛ بخش دوم، عوامل عدم رستگاری در قرآن و حدیث: کفر، ظلم، رباخواری، سحر، کذب

تحقیق حاضر طی دو بخش ربا را در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) بررسی کرده است. در بخش اول با عنوان پیشینه تاریخی ربا و کلیات به بررسی تاریخچه ربا در جوامع گذشته نظیر سومر، مصر، بابل و آشور، ایران، هندوچین، یونان و عربستان و نیز تاریخچه ربا در ادیان و مذاهب مثل برهمایی، زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام پرداخته شده و کلیاتی از بحث مانند تعریف لغوی و اصطلاحی ربا، ربا معاملی و ربای قرضی بررسی گردیده است. در بخش دوم از ربا در قرآن و روایات و فلسفه های تحریم ربا بحث شده است. در روایات ربا گناه کبیره و بدتر از زنا، بدترین تجارت برشمرده شده و شهادت و کتابت ربا حرام دانسته شده است. اکل مال به باطل بودن، بازدارندگی از تلاش اقتصادی، کاهش عواطف انسانی و ظلم آشکار بودن ربا از جمله فلسفه های تحریم ربا خوانده شده است

مجموعه ای از مباحث مرتبط با قرآن که هر یک وجهی از وجوه مطالعات قرآنی را تبیین می کند یا به پرسشی از پرسش ها درباره قرآن می پردازد با عنوانکلی علوم قرآن نامیده می شود که آشنایی با هر یک از آنها نقش مهمی را در بهره گیری از محتوای قرآن ایفا می کند. بدین منظور نخستین گام ارائه تعریف علمی و دقیق اصطلاح علوم قرآن است تا در پرتو آن معلوم شود چه علومی را به درستی می توان علوم قرآن نامید . برخی از دانشمندان علوم قرآن کلیه مباحث متعلق به قرآن را تحت عنوان علوم قرآن نامیده اند ولی برخی دیگر تنها علومی را که از عوارض ذاتی و اختصاصی قران بحث می کنند علوم قرآن دانسته اند. بر عکس گروهی حتی مباحث مربوط به تاریخ مصاحف، بررسی اوصاف و ویژگی های قرآن کریم را علوم قرآن نام نهاده اند. دقیق ترین تعریفی که می توان ارائه داد این است که بگوییم منظور از علوم قرآن مجموعه علومی است که مقدمه فهم و تفسیر قرآن واقع می شوند. گام دوم آشنایی با شیوه های رده بندی علوم قرآن و تعیین جایگاه علوم قرآن در علوم اسلامی و نیز سلسله دانش بشری است. علوم قرآن را بر اساس ملاک هایی همچون موضوع، روش، تربیت تایخی، درون قرآنی یابرون قرآنی بودن و میزان کارآمدی در فهم و تفسیر قرآن می توان رده بندی نمود. روش برگزیده در این تحقیق، ملاک قرار دادن میزان کارآمدی هر یک از این علوم در فهم و تفسیر قرآن است. گام سوم، روش شناسی علوم قرآن است که به عنوان بخشی از مباحث مربوط به فلسفه علوم قرآن، با نگاهی معروف شناسانه از انواع درجه دوم به بازکاوی و بازنگری بیرونی علوم قرآن پرداخته و مبانی روش شناختی آنها را مورد بررسی قرار می دهد. نگارنده در فصل اول این تحقیق سراغ تعاریف و ضمن بررسی تحلیلی تعاریف مختلف علوم قرآن را مقدمه فهم و تفسیر قرآن دانسته است. در فصل دوم به ضرورت رده بندی علوم قرآن و تعیین جایگاه آن در علوم اسلامی و سلسله دانش بشری پرداخته و با ملاک قرار دادن کارآمدی هر یک از علوم قرآن در فهم و تفسیر قران الگویی را برای رده بندی این علوم ارائه داده است. در فصل سوم نیز درصدد اثبات این دیدگاه بوده است که علوم قرآن دانشی با موضوعات متعدد بوده و از تنوع روش ها برخوردار است. و به همین دلیل روش پژوهش ترکیبی اعم از روش نقلی، عقلی و تحلیلی زبانی را علوم قرآن پیشنهاد کرده و در نهایت نتیجه گرفته است که روشهای علوم مختلف اعم از علوم انسانی ، علوم تجربی، و علوم ریاضی در روش شناسی علوم قرآن کارآیی دارند.

در این تحقیق روش متصوفه در تفسیر قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته و از این موضوعات بحث شده است: قرآن معجزه جاوید، تعریف لغوی تفسیر، تعریف اصطلاحی تفسیر، فایده علم تفسیر، استعمال کلمه تأویل در قرآن، ریشه کلمه تصوف، روش صوفیه درتفسیر قرآن، و معرفی نمونه هایی از روشهای صوفیه درتفسیر.

مهمترین نوع یادگیری انسان، یادگیری مشاهده ای است. بر همین اساس، یکی از روش های تربیت، تربیت به وسیلة الگو است که می توان آن را روش الگویی نامید. این روش در سرتاسر زندگی انسان و ابعاد مختلف آن کاربرد دارد و از آنجنا که محتوای تربیت را به صورت عینی و عملی ارائه می دهد، در انتقال مفاهیم و آموزش برنامه های تربیتی بسیار موثر است. شاید به همین دلیل است که در منابع اسلامی بر بهره گیری از الگو و پی روی از اسوه حسنه تأکید شده است. هم از این رو تحلیل و تبیین این روش از نگاه قرآن به عنوان کتاب هدایت و تربیت انسان ها ضرورت دارد. این پژوهش، با در نظر گرفتن تحقیقات انجام گرفته در این زمینه به ظرفیت های خالی این تحقیقات پرداخته است. تأثیرپذیری انسان از محیط پیرامون، کمال خواهی وی در جلوه های مختلف آن و در نتیجه گرایش او به تقلید را می توان از مبانی انسان شناسی این روش نام برد. ازشیوه های اجرایی این روش، می توان به الگودهی، الگوپذیری و الگوزدایی اشاره کرد که بررسی هر کدام از این شیوه ها به عنوان روش تربیتی از نگاه آیات قرآنی، بدون قلم فرسایی های خسته کننده و غیر مرتبط با موضوع، از جمله ویژگی های پژوهش حاضر است. از جمله آسیب های که بر سر راه این روش وجود دارد تقلید کورکورانه و بدون بصیرت است که قرآن بانکوهش آن، مخاطبان خود را به بصیرت فرا می خواند و با معرفی الگوهای حسنه، آنان را به تأسی از آنان و با ترسیم چهره های الگوهای منفی به پرهیز از سرنوشت آنان دعوت می کند. تقسیم بندی اسوه های قرآنی، اثبات امکان تأسی به آنان، ثمرات تأسی به اسوة حسنه و جاودانگی اسوه های حسنه، را می توان از جمله یافته های پژوهش حاضر به شمار آورد

از جمله مهمترین مسایل در متون مرجع ،سهولت در بازیابی اطلاعات است. از طرف دیگر قرآن - به عنوان محوری ترین منبع در حوزه مطالعات اسلامی - دارای یک شبکه مفهومی کامل و منسجمی است که اجزای آن به صورت نامرئی و پراکنده در آیات و سور پخش شده اند.این پراکندگی به نحوی است که محققین در یک مطالعه و تحقیق موضوعی ، در پیدا کردن آیات مورد نیاز با مشکل مواجه می شوند. راه حل این مشکل تالیف گنجواژه ای قرآنی است . رساله حاضر مقدمات نظری گنجواژه نویسی در حوزه قرآن کریم را بررسی نموده است.در این رساله فرای روش تحلیل معناشناختی، بااستفاده از روش تحلیل متن و بررسی مساله پیوستگی متن قرآن و یافتن روابط همنشینی و جانشینی شبکه مفهومی قرآن به عنوان زیر بنای طبقه بندی و با جایگزینی واژه هادر شبکه مکانهای پر تراکم واژگانی (حوزه های معنایی)مشاهده می شود . حوزه های معنایی سرشاخه های اصلی در طبقه بندی مفهومی قرآن هستند و بقیه واژه ها به ترتیب تراکم مفهومی خود به صورت نمودار درختی در شاخه های فرعی قرار می گیرند. نگارش گنجواژه قرآنی گام موثر و کلیدی در راستای ورود قرآن به عرصه اطلاع رسانی و انفورماتیک است.

آنچه در این رساله آمده، حاصل تلاشی است که در آن سعی شده تا از معارف بلند کتاب هدایت، قرآن کریم نوری بر بعدی از ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان بیفتد و گوشه ای از زوایای زندگی در یک جامعه اسلامی روشن شود. قرآن کریم در کنار سنت و سیره معصومین(ع) انسان را در تمامی ابعاد فردی و اجتماعی به سوی کمال و رستگاری رهنمون است. بر ماست تا در حد امکان از معارف زلال آن بهره بگیریم. از صدر اسلام تاکنون زندگانی مسلمانان و حیات جامعه اسلامی به شکل های گوناگون و مذاهب دیگر پیوند خورده است و تأثیر متقابل میان آنها وجود داشته است. از انجا که شناسایی دستورات و احکام اسلامی در زمینه این برخوردها و تنش ها بخصوص میان مسلمانان و اهل کتاب در جهان معاصر بسیار راهگشا و کارساز است، این رساله سعی دارد تا با تکیه بر معارف قران کریم، به این دستورات و رهنمودها دست یافته وحقوق اهل کتاب، مسئولیت های آنان و چگونگی روابط مسلمانان با آنها را از دیدگاه قران کریم بیان نماید. در این رساله بکه تاریخچه و سیر تاریخی تنش میان ادیان از نظر قرآن کریم اشاره شده و ویژگیهای یک جامعه اسلامی که به نوعی با هدف رساله مربوطند، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین اهل کتاب مورد شناسایی قرار گرفته و به تقسیمات آنان و ویژگی هایشان از نظر قرآن پرداخته شده است. پس از توضیحاتی عمومی در مورد حقوق و عهد و پیمان؛ حقوق گوناگون اهل کتاب از دیدگاه قرآن با توجه به تقسیمات آنان مورد بررسی قرار گرفته و مسائل همچون جزیه، ذمه و شرایط برقراری پیمان و معاهده با آنها در حدی که به موضوع رساله مربوط می شده، بیان گردیده است. در قرآن کریم ضمن آیات مختلف به قواعد و ضوابطی عام و حاکم بر تمامی روابط و مناسبات میان مسلمانان و اهل کتاب بر می خوریم. در کنار آن، برخی از این روابط به صورت جزیی تر نیز مطرح شده اند، این قواعد و نیز جزئیات روابط مسلمانان با اهل کتاب در این رساله بیان شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. در پایان با توجه به اهمیت مسئله مهدویت و اعتقاد تمام ادیان آسمانی به منجی موعود ، این موضوع نیز از دیدگاه مسلمانان و اهل کتاب مورد کنکاش قرار گرفته و بررسی شده است.

در پایان نامه حاضر روش استدلالی قرآن کریم درخصوص اثبات خدای تعالی تبیین شده و از این موضوعات بحث به عمل آمده است: آموزش صحیح مفهوم خدا یا علم ربوبیت؛ دلایل و براهین مکفی دراثبات خالق؛ موعظه حسنه با هدف تنویر قلوب؛ جدل به برترین شیوه؛ طرد زمینه های الحاد از فکر و اعمال انسانها؛ تمثیل، تشبیه و شهادت.

در این پایان نامه موضوعات زیر مطرح و بررسی شده است. بررسی تاریخی مطالعات زبان شناختی درقرآن، زبان دین و زبان قرآن، عنصر زیبایی در دین واعجاز بیانی قرآن و مطالعاتی که در سده های مختلف دراین باره صورت گرفته، آواشناسی زبان قرآن و انسجام و روانی آن، و هماهنگی آیات و کدها و حروف رمز درزبان قرآن.