جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واژه دین و مشتقات آن ‎۹۵ با در قرآن کریم به کار رفته است. با مراجعه به کتب لغت و تحقیق در تفاسیر مشاهده می کنیم که بیش از‎۲۰ معنا برای این واژه ذکر شده است، که بازگشت همه این به دو معنای کلیدی و اصلی می باشد. ‎۱- کیش و آیین ‎۲- قضاوت و داوری از سوی دیگر واژه دین در زبان عربی از جمله واژه هایی است که قبل از ورود به زبان عربی وکاربرد آن در شعار و ادبیات جاهلی، هم در زبان پهلوی بکار رفته است، و هم در زبان عبری. در اوستا واژه دین به معنای کیش و آیین بهکار رفته است و در در تورات به معنای قضاوت و داوری. لذا ریشه این دو معنای اصلی واژه دین در ادبیات عرب قبل از اسلام، کاملا متفاوت و ارتباطشان با یکدیگر در حد مشترک لفظی می باشد. این واژه با همین تلفظ در زبان عبر و با کمی تفاوت و به صورت دئن در زبان پهلوی کاربرد داشته است، واژه دین در اوستا به معنی کیش و آیین و در تورات به معنی قضاوت و داوری بکار می رفته است. واژه دین به معنی کیش و آیین با مفاهیمی چون: تسلیم، عدم شرک، عدم تفرقه و نزول از سوی خداوند و با صفات قیم، حق، خالص، حنیف، و واصب به کار رفته است، که با توجه به این ویژگیها حوزه معنای آن از حوزه معنای واژه هایی چون: ملت، شیعه، شریعت، شرعه و منهاج متمایز می شود. واما واژه دین به معنی داوری تنها در سور مکی بکار رفته است، البته عکس این مطلب صحیح نمی باشد، یعنی آیاتی که واژه دین به معنای کیش و آیین در آنها بکار رفته است هم در سور مکی وجود دارد و هم در سور مدنی. از دیگر ویژگیهای واژه دین به این معنی است که در کنا این واژه مساله تصدیق دین از سوی مومنان و تکذیب آن از سوی مشرکان و کفار نیز همراه آن ذکر شده است. ویژگی دیگر واژه دین به معنای داوری، اضافه شدن واژه یوم به آن است، که با توجه به این ویژگیها حوزه معنای آن از حوزه های معنایی واژه های چون قضا، حکم و فصل متمایز می شود.

پایان نامه ی حاضر از یک مقدمه و سه فصل با این موضوعات تشکیل شده است: مقدمه: بیان مسئله، ضرورت بحث، روش تحقیق، پیشینه ی تحقیق، سازماندهی تحقیق؛ فصل اول، کلیات: معاشرت در قرآن، معاشرت در روایات، شیوه های ارتباط و معاشرت، ارتباط حضوری (نگاه کردن، صحبت کردن، دست دادن و...)، ارتباط غیرحضوری (نامه نگاری، مکالمه ی تلفنی، ارتباط نت متینگ، ارتباط تلویزیونی)، ضرورت معاشرت، آسیب های معاشرت و راه های پیش گیری، حضور زن در اجتماع، حضور زن در اجتماع از منظر قرآن، حضور زن در اجتماع از منظر تاریخ؛ فصل دوم، دیدگاه ها: آزادی بی قید و شرط هرگونه ارتباط میان زن و مرد، انحصار مطلق ارتباط و معاشرت؛ فصل سوم، دیدگاه اسلام: نگاه، اقسام نگاه از نظر حکم، محرم و نامحرم، نگاه در قرآن، نگاه در روایات، جایگاه نگاه در فقه شیعه، محدوده ی جواز نگاه کردن به محارم، جایگاه نگاه در فقه اهل سنت، حجاب، حجاب در آیات قرآن و روایات، فلسفه ی حجاب، مقدار پوشش لازم برای زنان، در برابر چه کسانی زن باید خود را بپوشاند، صحبت کردن

یکی از کلماتی که دارای موارد استعمال نسبتا زیادی در قرآن کریم است فتنه است. بررسی یکایک مواردی که از واژه فتنه و هم ریشه های آن در قرآن کریم آمده، از جمله نوآوریهای این پایان نامه است. ریشه و اصل واژه فتنه به معنای گداختن است و این معنا به نحوی در تمام موارد استعمال واژه فتنه و هم ریشه های آن وجود دارد. اگرچه واژه فتنه و هم ریشه های آن دارای جامع کعنایی به عنوان وجه مشترک آنها است ولی به هیچ وجه دارای معنای یکسانی در تمام موارد استعمال نیست و معانی مختلفی برای آنها در قرآن کریم قابل شناسایی است، این معانی به پنج دسته (آزمایش، عذاب، گمراهی، بلا و جنون) قابل تقسیم است که تمام موارد استعمال فتنه و هم ریشه های آن به یکی از این معانی و یا معنای قریب به آن قابل ارجاع است. معنای آزمایش برای برخی از کاربردهای فتنه و هم ریشه های آن، این کلمه را به کلمات قریب المعنی آن مانند بلا و امتحان نزدیک کرده است. از سوی دیگر هریک از کلمات بلا و امتحان در معنای آزمایش به غیرخدا نسبت داده شده است که در مورد لفظ فتنه چنین نیست. واژه فتنه و واژگان هم ریشه آن در نهج البلاغه نیز پرکاربرد است. نسبت معانی به کار رفته در قرآن کریم برای واژگانی که از ریشه "فتن" است با معانی به کار رفته برای این واژگان در نهج البلاغه، نسبت عموم و خصوص من وجه است، در هر دو کتاب ارزشمند معانی مشترکی از فتنه و هم ریشه های آن وجود دارد و لیکن در عین حال در هر دو کتاب معنای غیر مشترکی وجود دارد که وجود آن معنا در کتاب دیگر به روشنی قابل اثبات نیست.

ماهیت و گفتمان نظام جمهوری اسلامی، الگوی اقتصاد مقاومتی را برای توسعه و پیشرفت ضروری می‌نماید. بدین منظور این نوشتار تلاش عرصه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی را بر اساس این الگو مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و مبانی تقسیم ‏بندی آن را مورد بررسی قرار دهد. قلمرو روشی مقاله مبتنی بر مختصات روش کیفی است که با استفاده از مکانیزم تئوری زمینه‌ای تحلیل شده است. در این مسیر، زمینه‏ ها و موانع مؤثر بر شکل‏ گیری اقتصاد مقاومتی، مورد کاوش قرار گرفته ‏است. درباره زمینه ‏های مؤثر بر شکل‏ گیری اقتصاد مقاومتی بر سه عامل اساسی حمایت‌های اجتماعی، امنیت و دانش تأکید شده ‏است و آیات مناسب هر یک و زیرمجموعه‌های آن استقراء شده است. پس از ذکر زمینه‌های بسترهای مؤثر در شکل ‏گیری اقتصاد مقاومتی، از موانع تحقق اقتصاد مقاومتی یاد شده است. این موانع به‌طور کلی به دو دسته؛ حرام‌خواری: ربا، رشوه، زیاده ‏خواهی در مصرف، ثروت ‏اندوزی، اسراف، اتراف و نارسایی فرهنگی: وجود روحیۀ ناسپاسی، تکذیب رهبران دینی، بخل تقسیم می‌شوند.

در این پایان نامه خلود از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در آن مباحث زیر طرح شده است: مفهوم خلود، مبادی تشکل اندیشه خلود، و سیر انفسی وآفاقی در جهت تشکل اندیشه خلود، اندیشه خلود درادیان و شبه مذاهب زنده دنیا، انسان در دنیا و بعد از آن،شواهد روایی بر خلود بهشتیان و جهنمیان، سیمای مخلدین در بهشت و جهنم، شفاعت، بقاء فطرت اصلی ورحمت واسعه حق، دلایل مختلف درباره خلود، وارتباط خلود با زمان.

تلاوت قرآن دارای ساختار آوایی با چینش وحیانی خاص خود است؛ بدین معنا که تلاوت مطلوب از مجموعه آواهایی تشکیل شده است که قاری قرآن ملزم به رعایت آنهاست. این آواها اگر به صورت صحیح و فصیح ادا نشوند، در شاکله کلی تلاوت اخلال می‌کند و از عیار آن می‌کاهد. در این نوشتار، با استناد به بیان آواشناسان به طور عام و قرائت پژوهان از علمای تجوید و قرائات به طور خاص و با تکیه بر دانش‌های آناتومی، آواشناسی و دانش تجوید، ضمن بررسی ساختار آواهای اصلی و فرعی عربی در تلاوت قرآن کریم، به تحلیل ساختار درونی و بیرونی آواهای تلاوت قرآن پرداخته شده است. اندام‌های تنفسی، اندام‌‌های واک‌ساز، اندام‌های آواساز، اندام‌های طنین‌ساز و اندام‌های شنوایی جزئی از ساختار بیرونی و آواهای «صامت و صائت، فرعی و اصلی، کوتاه و کشیده، مجهور و مهموس، شدیدة، مرخوة و متوسطه، و مفخم و مرقق» تشکیل دهنده اضلاع درونی هندسه آوایی تلاوت قرآن معرفی می‌شوند

هدف از این پژوهش، بررسی مراحل و شیوه های بیان قرآن کریم از کیفیت رسالت حضرت موسی (ع) است. بنابراین آیات مربوط به داستان حضرت موسی (ع) درقرآن، با روش جدید بازیابی و بازشناسی شده و سپس مراحل و شیوه های بیان قرآن کریم از این داستان تبیین می شود. تحقیق حاضر که به روش تحلیل استنادی انجام یافته، در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول، تحت عنوان " ویژگیهای صاحب دعوت و مخاطبان آن" به ویژگیهای حضرت موسی (ع) ویژگیهای فرعون و قوم بنی اسرائیل می پردازد. اخلاص، وجود نوعی روحیه ترس و نگرانی و داشتن مشکل تکلم از مهمترین ویژگیهای حضرت موسی (ع) می باشد. اما در مقابل فرعون دارای ویژگیهایی چون طغیان، برخورداری از قدرت و سپاه، انانیت، برتری جویی و اسراف، تکبر و استکبار، غفلت ازآخرت، اتباع هوی و سیاست و خطا بوده است و تقریبا" همه ویژگیهایی که برای فرعون و فرعونیان درقرآن کریم ذکرشده بعدها در میان قوم بنی اسرائیل بروز کرده است. درفصل دوم، شیوه های موجهه حضرت موسی (ع) با فرعون و اطرافیان او در بیان سوره های مختلف به تفصیل مطرح می شود. دراین فصل مراحل ماموریت یافتن حضرت موسی(ع) برای مواجهه بافرعون و درباریان و نحوه این مواجهه به روایت سوره های نازعات، زخرف، شعراق وطه بیان می شود. نهایتا" در فصل سوم، مواجهات دیگرآن حضرت، از جمله نحوه گفتگو و برخورد او با بنی اسارائیل و سحره فرعون و .... تبیین گشته و گوشه ای از شگردها و زیباییهای بیانی قرآن کریم از این صحنه ها به تصویر کشیده می شود.

این تحقیق، در نظر دارد با توجّه به اهمّیت معاد در جهان بینی اسلامی و تأثیر اعتقاد به آن در اخلاق و رفتار انسان ها، مراحل و مواقف قیامت را در درجه اوّل از دیدگاه قرآن مجید و کتب مفسّران از قرن پنجم به بعد، و در درجه دوم با نقل سخنانی از معصومان علیهم السلام ، مورد بررسی قرار دهد، و به علّت این که در قرآن، مسائلی چون: حساب، شهادت، صراط، محاکمه و... مطرح است و با توجّه به این که عالم آخرت، مجرّد و متفاوت با جهان مادّی است، نگارنده در تحقیق خود به پرسش هایی نیز از دیدگاه آیات و روایات و تفاسیر پاسخ می دهد. این پرسش ها عبارت اند از: 1 . مواقف به چه معناست و تعداد آنها چندتاست؟ 2 . مفهوم «حساب» در قیامت چیست؟ 3 . گواهان قیامت چه کسانی اند؟ 4 . «صراط» و «مرصاد» به چه معناست و عقبات صراط چندتاست؟ این پایان نامه، دارای فصل های پنجگانه ای است که فصل اوّل آن با مقدّمه ای درباره تاریخچه مطالعاتی بحث آغاز شده و در ادامه با بیان ابعاد گوناگون مسئله، فرضیات یا پرسش های تحقیقاتی، اهداف مطالعاتی، حدود مطالعات، برهان مطالعات و اصطلاحات وارد شده در بحث، شرح و بسط داده شده است. فصل دوم، مراجع و منابعی که مورد استفاده محقّق قرار گرفته، معرّفی شده است. فصل سوم، درباره روش تحقیق است که در آن از رهیافت تحقیق، طرح تحقیق، فن تحقیق و طرح تحلیل، بحث شده است. فصل چهارم، پنج باب دارد. نگارنده در باب اوّل، لفظ «مواقف» را در قرآن کریم و تفاسیر، بررسی نموده و دیدگاه های مرحوم علّامه طباطبایی و فخر رازی و همچنین روایات درباره «آیه وقوف» را بیان کرده است. باب دوم، به معرّفی تعداد مراحل و مواقف قیامت در طول زمان پرداخته شده و آمده که مواقف در قیامت، اختصاص به کافر و مؤمن دارد. عنوان باب سوم، «گواهان محشر» است. در این باب، نگارنده، هفت گواه را که در روز محشر، بر اعمال انسان ها شهادت می دهند، یادآور شده و آیات و روایات مربوط به هرگواه را بیان نموده است. باب چهارم با عنوان «صراط و مرصاد»، به بیان معانی این دو واژه از قول علّامه طباطبایی و شیخ صدوق(ره) پرداخته و موقعیت مردم را هنگام عبور از صراط ، بیان داشته است. باب پنجم نیز درباره عقبات محشر و نظر مفسّران است. در این باب، روایات در مورد عقبات و نظر بزرگانی چون شیخ صدوق، شیخ مفید و علّامه مجلسی مطرح شده است.

مسئله‌‌شناسی، از اولین، بایسته‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای پژوهشی به شمار می‌‌آید. این مهم دربارۀ مسائل دینی و به ویژه قرآنی از اولویتی دو چندان برخوردار است. از طرفی، مسئله‌شناسی نیز همانند بسیاری دیگر از علوم و تحقیقات بشری زمان‌‌مند و حتی مکان‌مند است، پس بر پژوهشگران لازم است تا مسائل و مشکلات هر عصری را شناسایی کرده و تحقیقات خود را متوجه و معطوف مسائل موجود و ارائه راه‌حل‌ها کنند. یکی از مسائل مهمی که در مسئله‌شناسی شایسته بررسی است، امکان سنجی طراحی سامانه‌ای است که روز آمد، اصلاح و ارتقاپذیر، قابل انعطاف، دارای جامعیت و شمول نسبی و به‌گونه‌ای باشد که پژوهشگران با مراجعه به آن سامانه بتوانند از طرفی مسائل هر عصر را شناسایی و دربارۀ آن تحقیق و از طرفی مهم‌ترین مسائل را عرضه کنند. این مقاله با مفروض دانستنِ امکان ایجاد چنین سامانه‌ای، پیشنهادی، دارای سه بخش ورودی، تحلیل داده‌ها و خروجی، ارائه نموده است. بنابر این طرح، ابتدا با دو روش دلفی و گروه‌های کانونی، مسائل قرآنی موجود در جامعه در دو سطح عمومی و نخبگانی شناسایی، اولویت‌بندی و بر اساس ساختارعلوم و معارف قرآن یا دیگر روش‌‌های معمول، طبقه‌بندی می‌شوند. سپس دیگر ورودی‌‌ها، به شکلی که در متن مقاله آمده، به سامانه عرضه شده و با توجه به نیمه هوشمند بودن سامانه، این عناوین دسته‌بندی و مسائل جدید به دو روش یاد شده، استخراج می‌شود.