جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«اسطورة السبئیة کما تخیلها و اختلقها سیف بن عمر» اثری گرانبها از علامه سید مرتضی عسکری به زبان عربی می باشد که در آن به بررسی افسانه عبدالله بن سبأ و جاعل آن که فردی به نام سیف بن عمر است می پردازد. در مورد منشأ پیدایش شیعه عده ای از فردی به نام عبدالله بن سبأ یاد کرده اند. نویسنده در این کتاب به بررسی وجود یا عدم فردی به نام عبدالله بن سبأ می پردازد و از این رهگذر به بررسی راوی اصلی این افسانه که سیف بن عمر باشد پرداخته است. در شرح حال سیف آورده اند که او بغدادی و در اصل کوفی بوده و گفته اند که سیف در سال 71 ق در زمان خلافت هارون الرشید از دنیا رفته است. او دارای دو کتاب به نام های «الرده الکبیر و الفتوح» و «الجمل و مسیر عائشه و علی» است که در کتاب اول حوادث تاریخی نزدیک به رحلت تا زمان خلافت عثمان و در کتاب دوم از شورش علیه عثمان، کشته شدن او و جنگ جمل سخن به میان آورده است. علامه عسکری در مورد چگونگی انتشار این افسانه در کتب تاریخی اینگونه می فرمایند که این مطلب در کتاب سیف بن عمر به نام «الجمل و مسیر عایشه و علی» آمده است و طبری، ابن عساکر، ابن ابی بکر و ذهبی به صورت مستقیم از این کتاب مطلب را نقل کرده اند و ابن اثیر و ابن کثیر و ابن خلدون از طبری اخذ کرده اند و مورخان و مستشرقان بعدی به آنها اعتماد کرده و آن را پذیرفته اند. مؤلف علاوه بر این کتاب در کتاب های دیگر خودش مثل «عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری» و «خمسون و مائه صحابی مختلق» نیز به عدم وثاقت سیف بن عمر اشاره کرده است. ایشان در این کتاب از طریق مقایسه بین روایت سیف بن عمر و روایات دیگران از حوادث تاریخی و مشاهده تفاوت های فاحش بین آنها به این نتیجه رسیده است که سیف بن عمر کذاب و دروغگو است و بسیاری از حوادث و شخصیت ها را جعل می کند. البته فقط شیعیان نیستند که وی را از درجه اعتبار ساقط می دانند بلکه علمایی از اهل سنت مانند یحیی بن معین، نسایی، ابن حماد عقیلی، ابن ابی حاتم، ابن حبان و دارقطنی او را ثقه نمی دانند و به احادیث او توجهی روا نمی دارند. در بخشی از این کتاب سه روایت اصلی از سیف بن عمر که در آن به وجود عبدالله بن سبأ اشاره شده است بیان و نقد می شود. نویسنده در نقد سندی روایات به این مطلب اشاره می کند که می توان سند این افسانه را به دو قسم تقسیم کرد: 1) سند کسانی که سیف از آنها این روایت را نقل کرده است مانند عطیه و یزید الفقعسی که مؤلف هر دوی آنها را جعلی می داند؛ چرا که در کتب تراجم و انساب از آنها ذکری به میان نیامده است. 2) سند کسانی که آنها از سیف این روایت را نقل کرده اند مانند السری که دروغگو است و شعیب که مجهول است. علامه سپس به وجود این افسانه در کتب مرجع تاریخ اسلامی می پردازد و راویان آن را مورد بررسی قرار می دهد و مشخص می کند که همه آنها یا دروغگو هستند یا نمی توان به وثاقت آنها پی برد و مجهول هستند. مؤلف با تحلیل این منابع به بررسی تمام راویان موجود در اسناد سیف بن عمر پرداخته و نشان داده است که سیف چگونه در اسناد و به وسیله راویانی که وجود خارجی ندارند این موضوع را ساخته و پرداخته است. همچنین در این کتاب تمام روایات منقول از ابن سبأ نقد و بررسی شده است. نویسنده در نهایت به این نتیجه رسیده که شخصیت عبدالله بن سبأ ساختگی و توسط سیف بن عمر از مورخان و راویان هم عصر بنی امیه ساخته شده است.

محسن کدیور یکی از پژوهشگران نوگرای معاصر است. یکی از دغدغه های ایشان (و از مباحث ممتاز در فضای روشنفکری) چگونگی استناد به دین است. در این نوشتار، نحوۀ استدلالها و نیز قوت و کارایی استنادات آقای کدیور، در مبحث ذکرشده، مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. نویسنده ـ در مقام نقد ـ ابتدا شاخص های صحیح امامت و تعریف تشیع را از دیدگاه کدیور بررسی می کند و سپس به نقد آنها از دیدگاه امامت، علم علوی و توصیف اهل بیت (علیهم السلام) در نهج البلاغه، تحلیل تأکید امیرالمؤمنین بر افضلیت خویش و... می پردازد. وی در ادامه، نحوة مواجهه کدیور با نهج البلاغه را نقد کرده و ادعاهای ایشان را بی دلیل می داند و در نهایت، با بیان ضرورت توجه به شرایط اجتماعی در زمان صدور هر سخن، مقاله را به پایان می رساند.

منهاج الكرامة از منابع كلامی مناظراتی شیعه در قرن هشتم هجری است كه توسط علامه حلی در دفاع از امامت و اثبات حقانیت مذهب شیعه نگاشته شده است. این كتاب مورد نقد و رد ابن تیمیه در كتاب منهاج السنة قرار گرفته است. اثر حاضر به تبیین استدلال ها و مبانی كلامی عقیدتی علامه حلی در دفاع از امامت می‏ پردازد و با نقل شبهات و اشكالات ابن تیمیه، تناقض‏ گویی، عدم فهم و حق گریزی ابن تیمیه اثبات می ‏شود. منهاج الكرامة در 6 فصل سامان یافته است. در شرح حاضر ابتدا كل متن نقل شده سپس با نقل فرازهایی از هر بحث، ابعاد، مبانی و جنبه‏ های مختلف آن بررسی می ‏شود. در ابتدا به ادله عقلی و نقلی متعددی تمسك شده مبنی بر اینكه همه مذاهب و فرق باید از فرقه امامیه تبعیت كنند چون فرقه ناجیه است و رستگاری در پذیرش امامت حضرت علی (ع) خلاصه می‏ شود. در جلد حاضر این بخش از سخن علامه حلی شرح شده و به اجمال عقاید شیعه و امامت هر یك از امامان معصوم بیان گردیده و دیدگاه ها و عقاید دیگر فرقه‏ ها نقد گردیده است.

منهاج الكرامة از منابع كلامی مناظراتی شیعه در قرن هشتم هجری است كه توسط علامه حلی در دفاع از امامت و اثبات حقانیت مذهب شیعه نگاشته شده است. این كتاب مورد نقد و رد ابن تیمیه در كتاب منهاج السنة قرار گرفته است. اثر حاضر به تبیین استدلال ها و مبانی كلامی عقیدتی علامه حلی در دفاع از امامت می‏ پردازد و با نقل شبهات و اشكالات ابن تیمیه، تناقض‏ گویی، عدم فهم و حق گریزی ابن تیمیه اثبات می ‏شود. منهاج الكرامة در 6 فصل سامان یافته است. در شرح حاضر ابتدا كل متن نقل شده سپس با نقل فرازهایی از هر بحث، ابعاد، مبانی و جنبه‏ های مختلف آن بررسی می ‏شود. در ابتدا به ادله عقلی و نقلی متعددی تمسك شده مبنی بر اینكه همه مذاهب و فرق باید از فرقه امامیه تبعیت كنند چون فرقه ناجیه است و رستگاری در پذیرش امامت حضرت علی (ع) خلاصه می‏ شود. در جلد حاضر این بخش از سخن علامه حلی شرح شده و به اجمال عقاید شیعه و امامت هر یك از امامان معصوم بیان گردیده و دیدگاه ها و عقاید دیگر فرقه‏ ها نقد گردیده است.

«تشييد المراجعات و تفنيد المكابرات» تالیف علی حسینی میلانی، شرحى است به زبان عربى بر كتاب «المراجعات» مرحوم سيد عبدالحسين شرف‌ الدين عاملى، در دفاع از موضوع امامت و عقايد حقه شيعه اماميه درباره اين موضوع است. این كتاب در چهار جلد تنظيم شده است. «المراجعات» نتيجه ملاقاتى است كه در 1329 ق. بين مولف و شيخ سليم بشرى مالكى مذهب، رئيس دانشگاه الازهر روى داد. موضوع بسيارى از مباحثى كه بين علامه و شيخ سليم صورت گرفت، مباحث امامت است. اين دو عالم بزرگ با يكديگر قرار گذاشتند به دور از هر گونه تعصّب و بدون استفاده از دلائل ضعيف، به تبيين حق بپردازند مباحث مطرح شده در جلد اوّل پس از سخن مؤلّف و مقدّمه‌ اى درباره كتاب المراجعات و شخص سيّد شرف‌ الدّين، با بحثى تحت عنوان «المبحث الأوّل: إمامة المذهب» آغاز مى‌ شود. مولف در جلد دوم، با بيان كلام سيّد شرف‌ الدّين درباره آيات و سوره‌ هاى قرآن كريم به شرح و توضيح آن‌ ها پرداخته است. در جلد سوم، مولف به تفسير سيّد شرف‌ الدّين حول آيه 19 سوره حديد: (هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهّداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ) پرداخته است. در جلد چهارم بحثى ديگر از كتاب المراجعات مطرح شده و به شرح و تفسير پاره‌ اى ديگر از مراجعات پرداخته شده است. از جمله مباحث مطرح شده در كلام سيّد شرف‌ الدّين عبارتند از: «حديث الغدير»، «على وارث رسول اللّه (ص)»، «على وصى النبى (صلى الله عليه وآله وسلم) »، «كيف كانت بيعة أبى بكر؟»

کتاب «شرح منهاج الکرامة فی معرفة الامامة» تالیف سید علی حسینی میلانی است که شرحی به کتاب «منهاج الکرامة» اثر علامه حلی نگاشته است. موضوع كتاب همان طور كه از نامش پيداست، درباره امامت و جايگاه آن در مذاهب مختلف و واجب بودن آن در مذهب شيعه است. كتاب داراى سه فصل مى‌ باشد و علامه حلى در ذيل هر فصل تحت عناوين فرعى ديگر، جنبه‌ هاى مختلف امامت را بررسى كرده است و با نقل شواهد عقلى و نقلى و تاريخى متعدد به اثبات حقانيت تشيع پرداخته است. محقق عالى قدر جناب آقاى سيد على ميلانى، متن منهاج الكرامة را با شرح و تعليق و نقد و بررسى كتاب ابن تيميه به گونه‌ اى شايسته تصحيح كرده است.

«الامام المهدی علیه السلام» تالیف نویسنده معاصر سید علی حسینی میلانی است که به زبان عربی در موضوع مهدویت به رشته تحریر درآمده است. کتاب، با مقدمه مهم مؤلف آغاز شده است. وی در این مقدمه پیرامون موضوع امام مهدی علیه السلام مطالبی را ذکر نموده و شرح داده است. از جمله مطالبی که در مقدمه ذکر شده نظرات نقد دیدگاه‌ ها و شبهات «ابن تیميه» پیرامون حضرت مهدی علیه السلام است. نویسنده، در پایان مقدمه ذکر کرده که هدف از بیان نمودن بحث امام مهدی علیه السلام در این اثر بیان عقیده ما شیعیان در مورد آن حضرت و دفع شبهات مختلف از او می‌ باشد. متن کتاب در سه فصل ارائه شده است: فصل اول مشتمل بر چهار مطلب است؛ مطلب اول در بیان این مطلب است که حتما برای این امت امام مهدی علیه السلام وجود دارد. مطلب دوم پیرامون احادیث متواتر در مورد امام مهدی علیه السلام است. مطلب سوم در این مورد است که مهدی علیه السلام از اهل بیت است. مطلب چهارم، اختصاص به این مطلب دارد که امام مهدی علیه السلام فرزند امام حسن عسکری علیه السلام است. فصل دوم، در مورد اخبار معارضی است که پیرامون حضرت مهدی علیه السلام وجود دارد. فصل سوم، پیرامون سوالات و شبهاتی است که در مورد حضرت مهدی علیه السلام بیان شده است.

«تشييد المراجعات و تفنيد المكابرات» شرحى است به زبان عربى بر كتاب «المراجعات» مرحوم سيد عبدالحسين شرف‌ الدين عاملى، در دفاع از موضوع امامت و عقايد حقه شيعه اماميه درباره اين موضوع. نويسنده كتاب آيت الله سيد على حسينى ميلانى از علماى شيعى معاصر، مقيم قم مى‌ باشد. «المراجعات» از جمله كتاب هاى با اهميت و تأثيرگذار مرحوم سيد عبدالحسين شرف الدين عاملى است كه با اهتمام و ذوق و شوق خاصى آن را به جوامع اسلامى و مسلمان هاى حقيقت‌ جو و كنجكاو در حقايق و اصول ناب اسلامى ارائه داده است. «المراجعات» نتيجه ملاقاتى است كه در 1329 ق بين مولف و شيخ سليم بشرى مالكى مذهب، رئيس دانشگاه الازهر روى داد. موضوع بسيارى از مباحثى كه بين علامه و شيخ سليم صورت گرفت، مباحث امامت است. موضوعى كه هيچ موضوع دينى به اندازه آن پيرامونش نزاع و اختلاف و جنگ و مبارزه نشده است. اين دو عالم بزرگ با يكديگر قرار گذاشتند به دور از هر گونه تعصب و بدون استفاده از دلائل ضعيف، به تبيين حق بپردازند و تنها از حق و آنچه كه صحت آنها مورد اتفاق مسلمانان است، پيروى نمايند و اين ميثاق اين دو در همه مراجعه‌ ها و مناظره‌ ها بود. اين سؤال و جواب‌ ها با خط هر يك از اين دو شخصيت انجام و مبادله شد. با دلائل قوى و روشنى كه در خصوص هر يك از شبهات مطرح شده ارائه شد، شبهات رفع و حق، همچون صبحى نورانى روشن و آشكار گرديد. اين گفت‌ و گوها در 112 مراجعه فراهم آمد و در دست عموم قرار گرفت. اما پس از انتشار اين كتاب ميان مسلمانان و اقبال چشم‌ گيرى كه نسبت بدان صورت گرفت، برخى از روى تعصب يا نادانى و گمراهى شبهاتى درباره موضوعات و مسائل مطرح شده در آن مطرح كردند كه شارح محترم در اين كتاب به رد اين شبهات بر اساس منابع اهل سنت و شرح و بيان محتواى كتاب پرداخته است.

«تشييد المراجعات و تفنيد المكابرات» شرحى است به زبان عربى بر كتاب «المراجعات» مرحوم سيد عبدالحسين شرف‌ الدين عاملى، در دفاع از موضوع امامت و عقايد حقه شيعه اماميه درباره اين موضوع. نويسنده كتاب آيت الله سيد على حسينى ميلانى از علماى شيعى معاصر، مقيم قم مى‌ باشد. «المراجعات» از جمله كتاب هاى با اهميت و تأثيرگذار مرحوم سيد عبدالحسين شرف الدين عاملى است كه با اهتمام و ذوق و شوق خاصى آن را به جوامع اسلامى و مسلمان هاى حقيقت‌ جو و كنجكاو در حقايق و اصول ناب اسلامى ارائه داده است. «المراجعات» نتيجه ملاقاتى است كه در 1329 ق بين مولف و شيخ سليم بشرى مالكى مذهب، رئيس دانشگاه الازهر روى داد. موضوع بسيارى از مباحثى كه بين علامه و شيخ سليم صورت گرفت، مباحث امامت است. موضوعى كه هيچ موضوع دينى به اندازه آن پيرامونش نزاع و اختلاف و جنگ و مبارزه نشده است. اين دو عالم بزرگ با يكديگر قرار گذاشتند به دور از هر گونه تعصب و بدون استفاده از دلائل ضعيف، به تبيين حق بپردازند و تنها از حق و آنچه كه صحت آنها مورد اتفاق مسلمانان است، پيروى نمايند و اين ميثاق اين دو در همه مراجعه‌ ها و مناظره‌ ها بود. اين سؤال و جواب‌ ها با خط هر يك از اين دو شخصيت انجام و مبادله شد. با دلائل قوى و روشنى كه در خصوص هر يك از شبهات مطرح شده ارائه شد، شبهات رفع و حق، همچون صبحى نورانى روشن و آشكار گرديد. اين گفت‌ و گوها در 112 مراجعه فراهم آمد و در دست عموم قرار گرفت. اما پس از انتشار اين كتاب ميان مسلمانان و اقبال چشم‌ گيرى كه نسبت بدان صورت گرفت، برخى از روى تعصب يا نادانى و گمراهى شبهاتى درباره موضوعات و مسائل مطرح شده در آن مطرح كردند كه شارح محترم در اين كتاب به رد اين شبهات بر اساس منابع اهل سنت و شرح و بيان محتواى كتاب پرداخته است.

بسیاری از دانشمندان اهل تسنن اگر چه در مسائل عقیدتی، پیرو امام علی علیه السلام نیستند اما در عرض ارادت و بزرگ داشتن نام امیرالمؤمنین، کوتاهی نمی‌ کنند؛ و روایات فراوانی در مناقب و فضایل ایشان نقل می‌ کنند. در این میان برخی از معاندان کینه‌ ورز، به خاطر کینه و دشمنی با شیعیان، پا را از جاده‌ انصاف بیرون نهاده و بسیاری از حقایق تاریخی و ویژگی‌ های امیرالمؤمنین را منکر شده اند. یکی از این اشخاص ابن تیمیه است. ابن تیمیه که امروزه یکی از تئوری پردازان وهابیت به شمار می‌ رود در قرن هفتم می‌ زیسته است. آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «افکار ابن تیمیه در بوته نقد»، بخشی از دشمنی‌ ها و نفاق‌ ها و کینه‌ ورزی‌ های ابن تیمیه را به امام علی علیه السلام نشان داده است. کتاب در پنج بخش تنظیم شده است: بخش یکم موارد دشمنی ابن تیمیه با امیر مؤمنان علی علیه السلام را برشمرده است. بخش دوم نمونه‌ های انکار فضایل بی کران امیر مؤمنان علی علیه السلام توسط ابن تیمیه آمده است. در بخش سوم دیدگاه ابن تیمیّه به خلافت امیرمؤمنان علی علیه السلام آمده است. بخش چهارم: ابن تیمیه و مقایسه‌ ای بین خلفای سه گانه و حضرت علی علیه السلام. نویسنده در بخش پنجم این کتاب، به تلاش ابن تیمیه برای اثبات حقانیت خوارج و ناصبی‌ ها اشاره دارد و افتراهای وی را به امیر مؤمنان علی علیه السلام نقل کرده است. وی نشان داده است که ابن تیمیه در این راه از توسل به احادیث دروغین ابایی ندارد.