جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

کتاب «مسئله شناخت» تالیف مرتضی مطهری است. او در این کتاب مینویسد: دنیا، دنیای مکتب و ایدئولوژی است. مکتب و ایدئولوژی بر پایه جهان بینی است و جهان بینی بر پایه شناخت. از اینجا انسان به اهمیت مسئله شناخت پی می برد. آن که ایدئولوژی اش مثلاً بر اساس جهان بینی مادی است، جهان بینی مادیش بر اساس نظریه خاصی در باب شناخت است. آن دیگری ایدئولوژی دیگری دارد، بر اساس جهان بینی دیگری و آن جهان بینی بر اساس نظریه ای است که در باب شناخت دارد. برخی مباحث این کتاب عبارتند از: ·آیا شناخت امکان دارد؟ ·ابزارهای شناخت کدامند؟ ·منابع شناخت چیست؟ ·آیا شناخت دارای مراتب و درجاتی است؟

علم بی نهایت خداوند بر ذات خداوند و بر مخلوقات خود و اثبات آن بصورت صحیح و عاری از نقص، انگیزه ی اصلی نگارنده در نگارش این رساله می باشد.حکمت متعالیه بهترین و کاملترین دیدگاه ها را در خصوص علم خداوند برمخلوقات ارائه کرده است. برای بحث در موضوع علم خداوند لازم است. که به عنوان پیش درآمد مباحثی مانند «اشتراک معنوی مفهوم وجود» و «اصالت وجود» اثبات گردد.سپس به معنای لغوی و تعاریف اصطلاحی «صفت» و «علم» پرداخته شود و اثبات عینیت صفات خداوند با یکدیگر و همچنین اثبات عینیت صفات خداوند با ذات خداوند یکی دیگر از مباحثی است که باید اثبات شود.از نظر ملاصدرا علم قابل تعریف نیست چون علم امری بسیط است و مرکب از جنس و فصل نیست.اقسام علم از قبیل علم حصولی و علم حضوری، علم فعلی و علم انفعالی، علم اجمالی و علم تفصیلی نیز در این رساله تشریح گشته است.علم خداوند به ذات خداوند، و علم خداوند به غیر خداوند یعنی مخلوقات، که هدف اصلی از نگارش این رساله می باشد بطور مبسوط در این رساله مطرح گشته است.روش بحث ما همان روش ملاصدرا است که مبتنی بر قرآن و احادیث و استدلال و شهود قلبی است.همچنین در این رساله دیدگاه های حکما و دانشمندان مختلف درباره ی علم خداوند آمده و نقد شده است.از نظر حکمای حکمت متعالیه خداوند به ذات خود و به مخلوقات خود علم حضوری دارد و علم خداوند قبل از ایجاد مخلوقات به نحو اجمالی در عین تفصیلی می باشد. در صورتی که فلاسفه ی مشاء و اشراق به علم تفصیلی خداوند قبل از ایجاد مخلوقات قایل نیستند.در عالم هستی، نظام احسن هستی حاکم است چون نشأت گرفته از علم نامتناهی خداوند می باشد.مراتب علم خداوند تبارک و تعالی در حکمت متعالیه آخرین مبحثی است که رد این رساله به آن پرداخته شده است.

در جهان معاصر اصول، مبانی وآموزه‌های پست‌مدرنیستی در حال گسترش است و بیش از یک دهه است که تفکر پست‌ مدرنیسم در عرصه های مختلف مسایل تازه‌ای را باعث شده؛ در عرصه‌ی تعلیم و تربیت نیز پرسشها و نگرشهای جدیدی را به میان آورده است. با وجود آنکه پست‌مدرنیست‌ها درباره‌ی تربیت دینی اخلاقی، به طور خاص و صریح به بحث نپرداخته‌اند؛ ولی با توجه به ویژگیهای پست مدرنیسم، می‌توان دلالتهای ضمنی در زمینه‌ی تربیت دینیاخلاقی‌، و جنبه‌های مختلف آن استنتاج کرد. تکثّرگرایی، چندگانگی، ساختارشکنی و توجه به هویت، سیاست، اندیشه و حتی زبان را شاید بتوان از مفاهیم اساسی معرفت‌شناسی پست‌مدرنیسم دانست یکی از ابعاد مهم پست‌مدرنیسم در تحقیق حاضر، تکثّرگرایی یا پلورالیسم است که بیشتر از جنبه‌ی دینی مورد توجه قرار گرفته است.پست‌مدرنیست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با تأکید بر مسایلی چون جهان شمولنبودن، عدموجودواقعیتیا حقیقتثابت، تکثّرگرایی و اهمیت دادن به تفاوتها و ضدیت با اقتدارگرایی و همچنین نفی سلسله مراتب و... ،چالشها و مسائلی را در خصوص تربیت دینی و اخلاقی به خصوص در جوامع بنیادگرا ایجاد می کند، مخالفت پست-مدرنیستها به‌ویژه پساساختارگرایان با مسائل مذکور انتقادهای فراوانی را به همراه داشته است، چرا که اصولی که پست مدرنیستها با آن مخالفند در تربیت دینی از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ بنابراین ما در تحقیق حاضر برآنیم تا چالشهای تکثرگرایی پست‌مدرن در تربیت دینی و در نهایت انتقادات وارد بر این اندیشه را در حوزه ی تربیت دینی و اخلاقی، تبیین نماییم.

چکیده:هدف این پژوهش، تبیین بنیادین رابطه‌ی فلسفه - جامعه - سیاست با یکدیگر از طریق بررسی بنیادین مبانی فلسفی و جامعه‌شناختی اندیشه‌ی یورگن هابرماس و هانس گئورگ گادامر در زمینه‌ی اشتراک و اختلاف نظرهای ایشان در باب تعریف، جایگاه و کارکرد علم هرمنوتیک می‌باشد. هدف از این تبیین، آن است که نشان داده شود با نظر به شرایط کنونی جامعه‌ی جهانی و نیز وضعیت پیچیده‌ی فعلی جامعه‌ی ایران، و همچنین اهمیت و جایگاه خطیر و بی‌بدیل رهاوردهای نوین تفسیری علم هرمنوتیک در فهم متون و از جمله کتب مرجع دینی و غیردینی، اندیشه‌های فلسفی - اجتماعی - سیاسی هابرماس و در این پروژه، مبادی و نتایج هرمنوتیک انتقادی وی می‌تواند در راستای گذار به جامعه‌ای دموکراتیک و آزاد و تدارک راهی به سوی رهایی، راهگشاتر باشد. روش این پژوهش برای رسیدن به اهداف خویش، آن است که تجزیه و تحلیل اختلاف‌ها و نقدهای مابین هابرماس و گادامر را به گونه‌ای بنیادین و در راستای شناخت بنیاد سنت‌ها و مکتب‌های فلسفی متفاوت ایشان دنبال کند و این روش، از یک سو، از طریق بررسی گسست‌ها و تداوم‌های فکری هابرماس با سنت اندیشه‌ی نظریه‌ی انتقادی مکتب فرانکفورت و آراء فیلسوفان و جامعه‌شناسانی چون کانت، هگل، کارل مارکس و ماکس وبر و از سوی دیگر، از طریق بررسی نفوذ آراء نیچه و بویژه هیدگر در مبانی و نتایج هرمنوتیک فلسفی گادامر پیگیری می‌شود و کوشش بر آن است که در این روش، ساختارهای بنیادین فلسفی دو اندیشمند، که نتایج مورد اختلاف و اشتراک ایشان از آن منتج می‌شود، طرح گردد؛ که برای هابرماس عبارتند از: مفاهیم فلسفه، نظریه‌ی عقلانیت بین‌الأذهانی، تقسیمات سه‌گانه‌ی علائق و علوم انسانی، رویکرد اندیشه‌ی انتقادی نسبت به مسائل سنت، زبان و ایدئولوژی و مفهوم کنش و انواع آن؛ و برای گادامر عبارتند از: تجزیه و تحلیل بنیادین مفاهیم و آموزه‌های هیدگری هرمنوتیک فلسفی وی، از جمله دوْر هرمنوتیکی، چیستی فهم، اعتبار معنا و کنش هرمنوتیکی زبان و رویکرد غیرانتقادی وی نسبت به زبان، سنت و ایدئولوژی که منجر به نتایج نسبیت و کلیت در هرمنوتیک فلسفی او می‌گردد. در نقطه مقابلِ اختلافات، مقایسه‌ی مبانی و نتایج اشتراک نظرهای ایشان در اهمیت و تأثیر نگاه تاریخی، نقد مبانی پوزیتیویسم و مسأله‌ی تأکید بر مفهوم گفت‌وگو و امتزاج افق‌ها در مقوله‌ی فهم معنا دنبال می‌شود. نتیجه‌ی این پژوهش، آن است که اختلافات هابرماس با گادامر، بیش‌تر در زمینه‌هایی است که مبادی و نتایج هرمنوتیک فلسفی وی، رنگ و بوی نیچه‌ای و بویژه هیدگری دارند و هر چقدر فاصله‌ی گادامر از نیچه و به تبع آن، هیدگر بیش‌تر می‌شود، زمینه‌های موافقت و همراهی هابرماس با گادامر افزون می‌گردد، چرا که هابرماس از اساس، با مبادی و نتایج فکری هیدگر مخالف است. این پژوهش، ضمن بهره‌گیری از رهاوردهای تفسیری هرمنوتیک فلسفی گادامر، بویژه در باب تأکیدهای او بر مقوله‌ی گفت‌وگو و آموزه‌ی امتزاج افق‌ها به این نتیجه می‌رسد که با نظر به وضعیت اجتماعی - سیاسی جهان از سویی و نیز با توجه به زمینه و زمانه‌ی بنیادگرایی دینی و غیردینی، استبدادزدگی تاریخی، اقتدارگرایی سنتی و تجربه‌های تلخ ایدئولوژی‌زدگی در جامعه‌ی ایرانی، که در اکثر موارد، مستند به فهم‌های اقتدارگرایانه و واپس‌گرایانه‌ی مراجع تفسیری کتاب و سنت دینیِ حاکم بر این جامعه بوده، اندیشه‌های فلسفی - اجتماعی - سیاسی هابرماس نسبت به گادامر (و بویژه هیدگر) برای برون‌شد از انواع و أشکال بحران‌های جهان کنونی، از جمله وضعیت مبهم جامعه‌ی ایرانی، راهگشاتر بوده و هرمنوتیک انتقادی وی نیز می‌تواند گامی به سوی رهایی و آزادی از ایدئولوژی‌های پنهان‌شده در سنت، زبان، ذهن و ضمیر ناخودآگاه جامعه‌ی ایرانی بوده و با تأکید بر مقوله‌های حقیقت و عقلانیت بین‌الأذهانی و کنش‌های رهایی‌بخش ارتباطی و تأکید ویژه در به کارگیری خرد در عرصه‌ی عمومی و خصوصی، و نیز رویکردهای تفسیری انتقادی دموکراتیک نسبت به متون و سنت، بتواند یاریگری آزادی‌خواه در نوزایی حیات فرهنگی در جامعه‌ی ایرانی و گذار دموکراتیک به سوی جامعه‌ی باز و آزاد باشد. واژگان کلیدی: هرمنوتیک؛ هرمنوتیک انتقادی؛ نظریه‌ی انتقادی؛ ایدئولوژی؛ قدرت؛ زبان؛ کنش؛ کنش ارتباطی (مفاهمه‌ای)

این پایان نامه بحثی است در باب جبر و اختیار که از منظر ایدئولوژیک صورت می گیرد. در واقع این تحقیق نشان می دهد که چگونه مردمی در یک جامعه (آمریکایی) تحت تاثیر ایدئولوژی اند و چگونه این ایدئولوژی(ها) زندگی شان را به طور کامل تغییر می دهد. اسیر سرنوشت محتوم بودن که فرد را مجبور سازد در دام الگوها و روش های خاص تفکر و عمل افکنده شود از رویکرد های این پایان نامه است. تمرکز این نوع نگاه در این پایان نامه بر داستان های کوتاه نویسنده ی آمریکایی توبیاس وولف است.در اولین قدم ایدئولوژی های حاکم در هر داستان شناسایی می شوند و در قدم بعدی ردپا های مقاومت و ستیز با آن ایدئولوژی های حاکم در داستان مورد بحث قرار می گیرد. مقوله ی اصلی در اینگونه پایان نامه که وجه تمایز آن نیز به شمار می رود، نگاه به رویارویی قهرمانان داستان با ایدئولوژی حاکم در هر داستان هم به صورت خودآگاه و هم نا خودآگاه است. در واقع ایدئولوژی به نوعی در هر داستان توسط قهرمانان اش شکسته می شود، اما در بعضی به عاملیت قهرمان و در برخی توسط عوامل بیرونی غیر از قهرمان داستان.

"منطق غيرصوري" يكي از زمينه‌هاي پژوهشي علم منطق است. منطق‌دانان غيرصوري که اغلب مشي پراگماتيک دارند، با رهيافتي غيرصوري و خلاف جريان عمده و رايج پژوهش‌هاي منطقي معاصر به مطالعه منطق مي‌پردازند. هدف منطق غيرصوري، تدوين استانداردها، معيارهاو فرآيندهايي براي تحليل، تفسير، سنجش، نقدو ايجاداستدلال‌ها در زبان است. پايان‌نامه حاضر مشتمل بر چهار فصل است. فصل اول به معرفي منطق غيرصوري و تاريخ اجمالي شکل‌گيري آن اختصاص دارد. فصل‌هاي دوم و سوم به ترتيب ديدگاه‌هايرالف جانسون و داگلاس والتون درباره منطق غيرصوري و استدلال به‌عنوان موضوع اين شاخه را معرفيو بررسي مي‌کنند.اين دو تنشناخته‌شده‌ترين فيلسوفان و منطق‌دانان غيرصوري و از بانيان دو جريان عمده مطالعاتي در اين حوزه هستند.فصل دوم با محوريت ديدگاه جانسون درباره استدلال به بحث درباره فرانظريه و نظريه استدلال وي و نقد او به قياس و استقرا پرداخته است. فصل سوم به ديدگاه والتون درباره منطق غيرصوري، استدلال، بررسي پراگماتيک استدلال و شاکله‌هاي استدلال‌ورزي اختصاص دارد.فصل چهارم به جمع‌بندي مطالب ارايه‌شده و نسبت ميان نظرگاه جانسون و والتون و در نهايت، انتقادات نگارنده بر منظر ايشان اختصاص يافته است.

از دیدگاه آلتوسر در نظام‌ها‌ی ایدئولوژیک دستگاه‌هایی که بتوانند ایدئولوژی را در اذهان توده‌های مردم درونی کنند از اهمیت بالایی برخوردار هستند، به همین دلیل است که دانشگاه به عنوان یکی از دستگاه‌های ایدئولوژیک نظام آموزشی در این نظام‌ها به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد. به واقع انتظارات دولت از دانشگاه دراین‌گونه از نظام-های سیاسی معطوف به ابقای ایدئولوژی نظام سیاسی از طریق تحقق دو کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به سوژ‌های مورد نظر خود است. دانشگاه در جمهوری اسلامی عرصه‌ی برخورد و محل مجادلات جدی ایدئولوژیک در طول 30 سال عمر خود بوده است. نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدا با تأسیس نهادها و رویه‌های جدید سعی داشت مبانی ارزشی خود را که بر گرفته از دین اسلام است در نهاد دانشگاه گسترش داده و محیط دانشگاه و کنشگران حوزه‌ی دانشگاه را مخاطب اصلی ایدئولوژی انقلابی – اسلامی خود قرار دهد تا بدین ترتیب هویت و ذهنیت دانشجویان دانشگاه را به نحو دلخواه سیاسی خود درآورد. هدف اصلی این پایان‌نامه خوانش دانشجویان از سیاست‌های فرهنگی دانشگاه که حاوی کدها و رمزگان ایدئولوژیک خاص خود است می‌باشد. در این پژوهش از روش نظریه‌ مبنایی به منظور جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است. بدین منظور با 30 نفر از دانشجویان دانشگاه علامه‌طباطبایی مصاحبه‌ی عمیق به عمل آمد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بین خوانش ذهنی دانشجویان در قبال سیاست‌های فرهنگی و نوع رفتار آنها در قبال این سیاست‌ها نوعی شکاف وجود دارد. به عبارت دیگر آنچه دانشجویان به زبان می‌آورند، که نشان دهنده ذهنیت آنها نسبت به سیاست‌ها می‌باشد، با آنچه در رفتار آنها مشاهده می‌شود یا خود آنها در اظهار نظرهاشان بیان می‌کردند فاصله‌ای وجود داشت که نشان از گسستی با معنا بود. چنین شرایطی نشان می‌دهد دانشگاه بررسی شده نتوانسته از حیث کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به دانشجویان (به دلایل مختلفی که در این نوشته به آنها پرداخته شده) عملکرد رضایت بخشی داشته باشد. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد ما در دانشگاه با ذهنیت متکثر روبرو هستیم، این در حالی است که سیاست‌های فرهنگی دانشگاه در بعضی از موارد قدرت جذب تمام مخاطبان خود را ندارد. یافته مهم دیگر این پژوهش این است که موضع دانشجویان در قبال سیاست‌های فرهنگی دانشگاه یک موضع سیاه/سفید یا رادیکال نیست، بلکه موضعی خاکستری و سازشکارانهمی‌باشد. یعنی دانشجویان نه کاملا بر اساس ذهنیت خود عمل می‌کنند و نه بر اساس ذهنیت سیاستگذاران، بلکه موضعی بینابین اتخاذ می‌کنند.