آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

شيخ شهاب‌الدين سهروردي، معروف به شيخ اشراق و ميرمحمدباقر استرآبادي، مشهور به ميرداماد، دو تن از فيلسوفان بزرگي هستند که در نظام فلسفي خود به اصالت ماهيت قائل شده و ديگر مسائل نظام فلسفي خود را براساس آن سامان داده‌اند. در نگاه اول به‌نظر مي‌رسد اين دو فيلسوف در اصل مسئله اصالت ماهيت و فروعاتي که بر آن بنا مي‌شود هم‌داستان هستند؛ اما با تدقيق در آثار اين دو فيلسوف، تفاوت‌ها و اختلافاتي به‌دست مي‌آيد که هريک تأثير خاصي بر نظام فلسفي آن‌ها گذاشته و نتايج کاملاً متفاوتي را به‌دست داده است. اين مقاله با گردآوري کتابخانه‌اي داده‌ها، درپي پاسخ به اين مسئله است که چه تفاوت‌ها و اختلافاتي ميان شيخ اشراق و ميرداماد درباره اصالت ماهيت وجود دارد. ازاين‌رو با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، ديدگاه اين دو فيلسوف درياره کيفيت اصالت ماهيت بيان مي‌شود. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد هرچند هر دو فيلسوف قائل به اصالت ماهيت هستند، در تقرير آن و فروعاتي که بر اين مبنا استوار مي‌شود اختلاف دارند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 33 تا 50

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تأملی بر رویکرد میرداماد نسبت به دیدگاه سهروردی دربارۀ ارجاع تقدم زمانی به تقدم طبعی

نویسنده:

حمید رضا خادمی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

چکیده :

مسئلۀ زمان و چگونگی وجود تقدم و تأخر در میان اجزاء آن، ازجمله مسائل مهم در فلسفۀ اسلامی است. در انديشة ابن‌سینا تقدم و تأخر موجود در میان اجزاء زمان، از سنخ تقدم و تأخر زمانی است اما سهروردی معتقد است این تقدم را باید به تقدم و تأخر بالطبع ارجاع داد. میرداماد رویکردی انتقادی در مورد دیدگاه شيخ‌اشراق اتخاذ نموده است. او دو انتقاد دربارة نظر سهروردی مطرح کرده و در نهایت كوشيده است در میان اجزاء زمان، علاوه بر وجود تقدم و تأخر زمانی، تقدم و تأخر بالطبع را نيز از حيثي دیگر تصویر كند. وحدت ماهوی میان اجزاء زمان و اعتبار انفکاک خارجی در تقدم و تأخر زمانی، دو انتقاد میرداماد هستند. او اعتبار عدم اجتماع اجزاء زمان با یکدیگر را مصحح صدق تقدم و تأخر زمانی و اعتبار احتیاج و توقف برخی از اجزاء زمان نسبت به برخی دیگر را مجوز صدق تقدم و تأخر طبعی دانسته است. هدف از این نوشتار آنست که ابتدا دیدگاه شيخ‌اشراق در اينباره تبیین گردد، آنگاه پس از تحلیل و بررسی دقیقِ انتقادات میرداماد، با روش تحلیلی‌ـ‌تطبیقی، بخشی از رویکرد او بررسی و نقد شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 59 تا 74

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شرح القبسات ، المعلم الثالث المير محمد باقر الداماد

نویسنده:

سید احمد علوی عاملی، تحقیق: حامد ناجی اصفهانی، مقدمه: مهدی محقق

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: میراث مکتوب,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

حدوث عالم Ḥudūt̲h̲ al-ʿĀlam , قدم الهی , اصطلاحنامه فلسفه , فلسفه (خاص) , فلسفه اسلامی , قبسات , تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر , فصوص الحکم: ابن عربی , تفسیر کشاف : متقن ترین تفسیر اهل سنت، ممتاز به لحاظ نکات ادبی و بلاغی : زمخشری , شفاء: ابن سینا , نجات: ابن سینا , اشارات و تنبیهات: ابن سینا , شرح اشارات: خواجه نصیر الدین طوسی , المباحثات: ابن سینا , فتوحات مکیه: ابن عربی , بحار الانوار: علامه مجلسی , 01- کافی : شیخ کلینی , شرح المقاصد: تفتازانی , شرح تجرید فاضل قوشچی , مبدأ و معاد: ابن سینا , 02- نهج البلاغه , أعیان الشیعة (محسن امین)

کلیدواژه‌های فرعی :

جن , حدوث , صفات ذات , حدوث دهری , حدوث زمانی، al-ḥudūt̲h̲ al-zamānī، coming into existence in time , وجوب غیری , جوهر , افلاک , عرض , علیت , تسلسل , احوال معاد , صفات ذاتیه ( الهی ) , نظام وجود عینی , اصل علّیت , وجود ذهنی , نفس الامر(اصطلاح وابسته) , مسبوقیت به عدم زمانی , ملائکه , قضا و قدر , ازلیت خداوند(فلسفه دین) , التسلسل محال , 1- قواعد واجب بالذات , قواعد افعال واجب بالذات ,

چکیده :

القَبَسات از مهم‌ترین آثار میرداماد، از فیلسوفان مشهور دوره صفویه، است. نام کامل این کتاب در برخی از منابع "قبسات حق الیقین فی حدوث العالمْ" آمده است. میرداماد در این کتاب کوشیده است مساله قدیم بودن خداوند و حادث بودن جهان و چگونگی صدور آن از باری تعالی را به مدد اصول فلسفی و قواعد عقلی اثبات کند. میرداماد کتاب قبسات را در ده باب تنظیم کرده و هر بابی را به عنوان "قَبَس" خوانده است. کلمة "قبس" به معنی "اخگر" یا "پارۀ آتش" است و از قرآن مجید اقتباس شده است. شرح‌ها و حاشیه‌های متعددی بر این کتاب نوشته شده است که نشان از اهمیت این کتاب در فلسفه اسلامی دارد. به دلیل اهمیت قبسات، شرح‌ها و حاشیه‌های متعددی، چه در زمان خود میرداماد چه پس از وی، بر این کتاب نوشته شده است. یکی از اولین شرح ها، شرح میر سید احمد علوی (داماد و پسر خالۀ میر داماد) است که به گفتۀ او، آن را به درخواست مکرر خود میرداماد، اما پس از درگذشت وی، نوشته است. این شرح، در واقع، حاشیه‌های مفصّل علوی به صورت «قال اقول» است که به تبیین مطالبی از متن قبسات می‌پردازد که البته جانبدارانه و همدلانه است. حامد ناجی اصفهانی شرح علوی را بر اساس سه نسخۀ خطی، تصحیح کرده است. این شرح در سال ۱۳۷۶ش منتشرشده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عالم مثال از منظر میر داماد

نویسنده:

سهراب حقیقت

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

چکیده :

مسئلۀ‌ عالَم مثال، به عنوان عالم متوسط بین عالم مجردات و عالم مادیات از جمله مسائلی است که ‌فیلسوفان مشاء با ‌فیلسوفان اِشراق و حکمت متعالیه اختلافِ ‌نظر دارند. ‌فیلسوفان مشاء، مخالف وجود چنین عالمی بوده‌اند، امّا ‌فیلسوفان اِشراق و حکمت متعالیه، مدافع وجود عالمِ مثال بوده و در اثبات آن کوشیده‌اند. میرداماد به‌رغم این‌که وجود عالمِ مثال را عقلاً غیر ممکن دانسته و آن را از ذوقیات شعری می‌داند، می‌کوشد تا تفسیری از عالمِ مثال ارائه دهد که مورد پذیرش حکمای اشراقی نیز باشد. او از یک‌سو با مبنای مشائی، بر امتناعِ عقلی عالمِ مثال و موجودات مثالی تأکید کرده و حالت تعلیقی موجودات مثالی را رد می‌کند و از سوی دیگر - به جهت تأثر و تبعیت از سهروردی - در قالب تفسیر خاص، وجود عالمِ مثال را - نه به عنوان عالَم مستقل، بلکه به عنوان مرتبۀ اشرف و الطفِ عالم ماده - می‌پذیرد. در این مقاله، ضمن طرحِ نظر محمدباقر استرآبادی (میرداماد) ‌- فیلسوف و متکلم برجسته دورهٔ صفویه - دربارۀ امکان وجودِ عالمِ مثال و موجودات مثالی، نشان می‌دهیم که تفسیر خاص ‌میرداماد ‌از عالمِ مثال با قول طرفداران عالمِ مثال ناسازگار بوده و در نهایت، میرداماد ‌از منکران عالمِ مثال به‌حساب می‌آید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 163 تا 186

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

هل بسیط و موجودیت ماهیت؛ صدرا در برابر میرداماد

نویسنده:

داوود حسینی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

میرداماد در کتاب قبسات استدلالی علیه عینی بودن وصف وجود برای ماهیات تنظیم کرده است؛ به این ترتیب که اگر وجود وصفی عینی برای ماهیت باشد، تمایزی بین هل بسیط و هل مرکب از میان خواهد رفت. از طرفیمی‌دانیم که در باب چگونگی اتصاف ماهیت به وجود، ملاصدرا سه نظر متفاوت در آثار خود ارائه کرده است: نخست: اتصاف ماهیت به وجود تحلیلی است؛ دوم: رابطه‌ی بین ماهیت و وجود به نحو اتصاف نیست؛ و سوم: وجود متصف به ماهیت است. در این مقاله نشان داده خواهد شد که نظر نخست ملاصدرا در مقابل استدلال میرداماد نقض می‌شود. نظر دوم ملاصدرا همان نتیجه‌ی استدلال میرداماد است و با تحقق وجود در جهان (نظر خاص ملاصدرا در باب وجود) سازگار نیست؛ مگر اینکه نظر سوم ملاصدرا به آن افزوده شود. نظر سوم ملاصدرا مبتنی است بر تحقق وجود و تقدم وجود بر ماهیت (نظر خاص صدرا در باب وجود). ملاصدرا تنها با این فرض می‌تواند از عهده‌ی استدلال میرداماد برآید.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 95 تا 111

مشخصات اثر

ثبت نظر