آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پایان نامه پژوهشی پیرامون آیه نفر است: در این رساله در مقام تفسیر و تبیین بیشتر پیرامون آیه نفر برآمده و سعی شده است تمام جوانب تفسیری از جمله اهمیت علم و اجتهاد و جهاد با جهل و ... مورد بررسی قرار بگیرد. به طور کلی این رساله شامل چهار فصل است: در فصل اول به بیان کلیات آیه از جمله تعریف واژه هایی که در آیه آمده است مانند: تفقه، نفر و انذار، بیان مفردات و شأن نزول آیه می پردازد. در فصل دوم به تفسیر آیه از دو منظر شیعه و سنی پرداخته شده است که در دیدگاه شیعه مطالبی همچون واجب عینی بودن کسب علم و دانش، اهمیت جهاد با جهل و بیان نظریات مفسران شیعه در باب اینکه آیه نفر ناسخ بر آیات جهاد نیست آمده است. در فصل سوم به تبیین آیه از منظر اصول می پردازد، در ابتدا برای روشن شدن موضوع به تعریف خبر و اقسام آن و همچنین دلائل حجیت و عدم حجیت خبر واحد می پردازد و سپس درباره آیه نفر و چگونگی ستدلال به این آیه در دو مقام بحث می کند و سعی بر ان شده که کلیه نظرات موافق و مخالف بیان شود. در پایان رساله فصل دیگری قرار داده ام که به بیان جایگاه اجتهاد و فقاهت از دیدگاه اسلام پرداخته به طوری که در ابتدا به تعریف واژه فقه و اجتهاد می پردازد و سپس دیدگاه شیعه و سنی درباره اجتهاد و تفقه بیان شده است و سپس به اثبات اجتهاد و تقلید از منظر قران پرداخته است، بعد از آن فقه از منظر آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.

این تحقیق پایانی، با موضوع « نگاهی به غنا و موسیقی و آثار آن از دریچه علم و دین» نگارش یافته است. این موضوع، از موضوعاتی است که به دلایل گوناگون با دقت و کنکاشی کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ حال آنکه مسئله موسیقی به یک مسئله عامل البلوی، مبدل گشته و تا زمانی که تحقیقات کامل حول این مسئله انجام نگیرد، هرگز نمی توان از ورود موسیقی مبتذل جلوگیری کرد. و بر حوزه های علوم دینی به عنوان ادامه دهندگان خط رسالت است که با توجه به اهمیت این موضوع، احساس مسئولیت کرده و به تبیین این موضوع بپردازند. و از جهتی این نوشته، در حقیقت لبیکی است به ندای رهبری که ببینیم الآن حیات اجتماعی این ملت چه چیزی را می طلبد. در این تحقیق از مطالب علمی و تجربی، روانشناسی، اخلاقی، قرآنی، روایی و نظر برخی از دانشمندان و علمای اسلام و غرب استفاده گردیده؛ و به تشریح جایگاه هنر در اسلام، اهمیت هنر موسیقی، کاربردها و تأثیرات موسیقی بر قرآن، انسان، حیوان، گیاه و سایر هنرها پرداخته شده، از همه مهمتر اینکه ویژگی های غناء و چگونگی تشخیص آن و اثرات و تبعات موسیقی غنایی از نظر قرآن، روایات و روانشناسی و پزشکی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است؛ که شامل 3 بخش است که هر بخش 2 فصل را در بر دارد؛ این موضوع، دارای دو واژه کلیدی موسیقی و غنا است. و برای فراهم آوردن مطالب، بیش از 130 منبع و مآخذ مورد کنکاش قرار گرفته. منابعی که مورد استفاده قرار گرفته شامل کتب قرآنی، روایی، تفسیری، تاریخی، اخلاقی، علمی و تجربی، روانشناسی، کتب لغت، تربیتی، معجم و کتب فقهی می باشد. و از آنجا که هدف از این تحقیق، کشف حقایق بیشتر پیرامون مسئله غنا و موسیقی و رفع شبهات و ابهامات آن بود، این تحقیق، از نوع بنیادی است که می تواند کاربردی شود؛ و اما روش تحقیق بر اساس راهبردهای آن، هم از نظر توصیفی و هم علمی و تحلیلی است که برای رسیدن به یک تحقیق جامع و کامل، از تکنیک کتابخانه ای ( اسنادی) یاری جسته شده. و اما نتایجی که با تحقیق در این موضوع به دست آمده عبارتند از: 1- اهمیت دادن اسلام به هنری که در خدمت انسانیت باشد. 2- موسیقی در دین مقدس اسلام، ریشه قرآنی و حدیثی دارد. 3- ائمه و علمای اسلام مخالف مطلق همه نوع موسیقی نیستند. 4- شناخت مرز میان موسیقی مباح و موسیقی غنایی. 5- رسیدن به یک تعریف کامل از غناء. 6- دست یافتن به فلسفه ی اینکه ملاک تشخیص باطل یا حق بودن مسیقی بر اساس عرف عامه مردم است. 7- دلایل حرمت موسیقی غنایی با توجه به قرآن و روایات. 8- اثرات موسیقی مباح و موسیقی غنایی با توجه به روایات ائمه معصومین ( ع). 9- دیدگاه دانشمندان غرب و اسلام در باب موسیقی غنایی. 10- استفتاآت آیات عظام در عصر حاضر در باب موسیقی. 11- اثرات موسیقی از نظر علم.

امانت به معنی آنچه به ودیعه به غیر و دیگری می سپارند و سپس آن را به صورت اولیه به سپارنده تحویل می دهند می باشد. در ابتدا به آسمان و زمین و کوهها عرضه شد تا عظمت امانت و مقام انسان آشکار شود. با بررسی کتب تفسیری به معانی مختلفی از دید مفسران دست یافته ایم که مواردی ذکر می شود. در برخی به عنوان عقل، اختیار و آزادی اراده، اعضاء پیکر انسان، لااله الا الله، معرفت الله، واجبات و تکالیف الهی و ولایت الهیه و رسیدن به اوج کمال و عبودیت و بندگی که از طریق شناخت و معرفت نسبت به حقایق دین و انجام اعمال نیک حاصل می شود که حاصل این نظرات همان ولایت الهی است که ولایت ائمه ( ع) هم در راستای آن قرار دارد و طی مسیر صحیح با شناخت کامل و رسیدن به اوج کمال ، هدف و مقصد نهایی است که جایگاه اصلی انسان است. در احادیث اهل البیت ( ع) و روایات رسیده، امانت الهی به معنی ولایت و امامت آورده شده که انسان باید آن را پذیرفته ولی طالب آن نباشد بلکه در راستای آن به دنبال ائمه ( ع) بوده و سعی نماید پا در جای پای آنها بگذارد تا به دور از هرآسیب و لغزشی به مقصد دست یابد و حق امانت الهی را به خوبی ادا نماید. خداوند با آفرینش خاص و منحصر به فردش موجودی مختار و کمال جو را خلق نمود و از ارواح خود در او دمید تا خلیفه ی او در زمین و حامل امانت الهی باشد. انسان که جلوه ای از ذات الهی است با پذیرش امانت، عظمت و بزرگی خلقتش مشخص گردید. پس باید صفات و اسماء الهی در او تجلی یابد. انسان با وجود قابلیتها و استعدادهای خاص و بی نظیرش می تواند در مسیری راه بپیماید که از طریق شناخت و معرفت به حقایق دین و انجام اعمال صالح به ولایت الهی و اوج کمال و عبودیت و بندگی دست یابد، جایی که فرشته راه ندارد. کلیدواژه: امانت- امانتداری- ودیعه- ولایت- امامت

حجاب در میان ملل قبل از اسلام ازجمله در ایران باستان و آیین پیامبران الهی مثل آئین یهود ، شریعت حضرت ابراهیم ( علیه السلام) و آئین برهمایی و مسیحیت موجود بوده است. و اسلام هم شکل خاص خودش از حجاب را بیان نموده که در این شکل عظمت و شخصیت زن مورد توجه بوده است. از نظر اسلامی مفهوم حجاب در واژه : به معنای پوشش ، وسیله پوشیدن و در اصلاح پوشش مخصوص بانوان معنا شده است. حجاب در قرآن در آیات متعددی بیان شده اما آیات صریح حجاب در دو سوره نور ( 30 و 31 ) و احزاب ( 55 و 60 ، 32 ، 33 و 53) می باشد . فلسفه حجاب ، هم از نظر فطری و هم عقل و هم تجاوز هر یک از افراد اجتماع نسبت به دیگری که موجب استواری اجتماع است مورد توجه اسلام بوده است علاوه بر این می توان آرامش روانی و استحکام خانواده ها و ارزش و احترام زن را نیز جزء فلسفه حجاب دانست. فلسفه حجاب در قرآن با تعبیر یاقوت و مروارید در صدف بیان شده است و این ارزشمند بودن زن را به بهترین شکل نشان می دهد ووظایف هر یک از زن و مرد را برای دستیابی به این هدف بیان می نماید . جلوه های حجاب در پوشش ظاهری ، نگاه ، گفتار و رفتار می باشد. پایه های حجاب شامل : ایمان به خدا و آخرت و آگاهی و تقوا است . فواید حجاب برای نمونه : ارزش و حرمت زن، انجام بهتر مسئولیت های اجتماعی ، سلامت اخلاق جامعه طهارت قلب ، مانع نفوذ فرهنگ استعماری غرب ، آرامش و امنیت مردان است . عوامل بد حجابی : تلاش استعمارگران است زدودن پوشش و دگرگونی ارزشها و دادن الگوهای ناهنجار . و آثار بدحجابی : سقوط و تباهی شخصیت ، افزایش التهاب و بیماری های روانی ، بر هم خوردن امنیت زنان ، بلوغ زود رس جنسی جوانان ، تکذیب آیات الهی و ایجاد غفلت و سرانجام عقاب اخروی است. راههای مقابله با بد حجابی تقویت ایمان و اعتقاد ، احیاء فرهنگ اصیل اسلامی، شناساندن الگوهای والا و تشویق و توصیه و تذکر می باشد . در آخر به نظریات فقها پرداخته شده و در جمع بندی نظرات فقها اصل حکم حجاب از ضروریات است زنان در مقابل نامحرم در صورتی که با قصد لذت و ریبه به او نگاه می شود همه بدن و موهای خود را بپوشاند و در این صورت واجب است همه بدن را بپوشاند به استثناء گردی صورت و دستها تا مچ اگر زینتی نداشته باشد . مواردی از ایرادهای وارده به اسلام مثل مخالفت حجاب با آزادی زن و حجاب مانع کار حجاب مانع دانش اندوزی و افزایش التهابات ، هم پاسخ داده شده است.

تعقّل وتفکّر از جنبه های گوناگون قابل تأمّل وبررسی می باشد؛ امّا آن چه دراین تحقیق مورد توجّه قرار گرفته است ، تعقّل و تفکّر از دیدگاه قرآن و سنّت است که سعی شده اکثر آیاتی که در قرآن با واژه ی تعقّل وتفکّر آمده است، ذکر شود ، ولی از آن جایی که احادیث وروایات در این زمینه فراوان است؛ به پاره ای از آن ها با توجّه به عنوان بخش ها پرداخته ایم. این نوشته ؛ از کلیات و شش بخش تشکیل یافته است؛ که در قسمت کلیات، مقدمه، تعریف و تبیین موضوع، ضرورت واهمیت موضوع، فوائد و اهداف تحقیق، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی، فرضیه، روش تحقیق، ساختار تحقیق و محدوده، کلیدواژه ها ومحدودیت ها و مشکلات تحقیق ذکر شده است. بخش اول ؛ مبانی عقل و فکر می باشد که شامل دو فصل است، که در فصل اول؛ به تعریف واژه های عقل ، فکر، اندیشه و تدبّر پرداخته شده و در فصل دوّم؛ به مفهوم شناسی تعقّل و تفکّر در برخی علوم ( اخلاق ، روانشنا سی ، فلسفه ، منطق ،علوم اجتماعی و سیاسی) اشاره شده است. بخش دوم؛ برخی از انواع عقل و تفکّر بیان شده، فصل اول شامل؛ عقل الهی و شیطانی، هیولایی و بالفعل و عقل بالملکه و مستفاد، نظری و عملی، بالطبع و تجربه می باشد. در فصل دوم؛ انواع تفکّر ( تفکّر دینی ، تفکّر از لحاظ روان شناسی، تفکّر منطقی و فلسفی) بیان گردیده است. بخش سوم؛ به موضوعات و منابع تعقلّ و تفکّر می پردازد. در فصل اول مراحل چگونگی رسیدن به موضوعات و در فصل دوم منابع تعقّل و تفکّر در اسلام ( قرآن وسنّت) آورده شده که در قسمت آیات، زیرمجموعه هایی از قبیل؛ آفریده های آسمانی،آفریده های زمینی،دنیا وسرای آخرت، احکام الهی،تاریخ و ... و در قسمت سنّت، عناوینی چون؛ دعوت تعقّل و تفکّر از کلام ائمه « علیهم السلام»، کلام ائمه«علیهم السلام» باعث تفکّر و برخی موضوعات تعقّل و تفکّر از کلام ائمه « علیهم السلام» مورد بحث قرار می گیرد. بخش چهارم؛ عوامل و زمینه های عقل و فکر، که شامل دو فصل می باشد. در فصل اول؛ به عوامل رشد عقل و فکر، و در فصل دوم؛ به زمینه ها و شرایط عقل و فکر اشاره شده است. بخش پنجم؛ امتیازات و فوائد عقل و فکر که این بخش به صفات اولی الاالباب، امتیازات عقل و فکر در سنّت و آثار و پیامد های تعقّل و تفکّر می پردازد. و بخش ششم؛ در طی دو فصل به آسیب شناسی عقل و فکر در قرآن و سنت پرداخته شده و مورادی که عدم بکارگیری عقل و فکر باعث آسیب آن می شود، به طور اجمال بیان گردیده است. در پی دست یافتن به مطالب این موضوع ، تلاش بر آن شد که تا حد امکان مطالب، متقن و صحیح باشد و اکثر آیات که واژه ی عقل و فکر دارند، ذکر شده و برای بررسی اطلاعات ابتدایی، اکثر تفاسیر را مطالعه نمودیم از جمله ؛ مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، جوامع الجوامع ، المیزان فی تفسیرالقرآن ، فی ضلال القرآن ، تفسیر نمونه و نور است، که در استفاده ی در مطالب پایان نامه ، مناسب ترین متن را برگزیدیم و در بررسی آیات ، کلماتی چون ؛ ظن ، حسان، نفس، روح، نظر و ... ، علی رغم این که مطالب آن جمع آوری شد ، ولی به دلیل گستردگی مطالب ، از ذکر آن ها خودداری کردیم. احادیث و روایات را هم از اصول کافی، تحف العقول عن آل رسول الله « صلی الله علیه وآله وسلّم»، نهج البلاغه، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، غررالحکم و دررالکلم، نهج الفصاحه، میزان الحکمه ، الحیاة و... استفاده نموده ، و علاوه بر منابع تفسیری و روایی، از منابع تحقیقی همچون، « اندیشه آیینه زلال» نوشته ی مهدی نیلی پور که این کتاب برخی آیات و روایات تعقّل و تفکّر را بررسی نموده، و کتاب « پیروزی فکر» اثر اوریزن ، اسوت ماردن، که تفکّر را از دید روانشناسی بیان کرده است. البته در اکثر منابع، سخنی از تعقل به میان نیامده، ولی آنچه پیش رو دارید، تا حدامکان سعی شده هم واژه ی عقل و هم واژه ی فکر مورد بررسی قرار گیرد. لذا در این نوشته به شیوه های مختلف سعی در تبیین و تفهیم بهتر و بیشتر موضوع شده است، و در نهایت به مطالب زیر دست یافتیم؛ 1- افزایش اطلاعات مردم نسبت به تعقّل و تفکّر . 2- مأنوس شدن هر چه بیشتر مردم به فضایل اخلاقی از جمله؛تعقّل و تفکّر. 3-ذکر اهمیّت این موضوع با توجه به آیات و روایاتی که ذکر شده است. 4-چشاندن شیرینی آثار و نتایج مثبت تعقّل و تفکّر با بکار گیری آن در زندگی . 5- اثبات این نکته که اکثر معضلات فردی و اجتماعی به خاطر عدم تعقّل و تفکّر می باشد. واژگان کلیدی: قرآن، سنّت، حدیث، عقل، فکر.

این نوشتار تحقیقی است در زندگی امام حسن مجتبی ( ع) که ابتدا به موضوعاتی چون، خصوصیات فردی امام حسن مجتبی ( ع) و سلوک و فعالیت های ایشان در زمان خلافت امیرالمؤمنین ( ع) پرداخته شده و در ادامه سیره اخلاقی امام مورد بررسی قرار گرفته و موضوعاتی چون اخلاق و رفتار امام حسن مجتبی ( ع) و محبت پیامبر نسبت به امام حسن ( ع) برررسی شده است. سپس به سیره سیاسی و اجتماعی آن حضرت پرداخته شده که دربرگیرنده موضوعاتی چون امام حسن ( ع) و مسئله امامت، رویارویی ایشان با معاویه، امام حسن و قضیه صلح، اوضاع سیاسی و اجتماعی جهان اسلام در سال چهلم هجری، تبعات اجتماعی و سیاسی صلح و شهادت جانگداز امام حسن مجتبی ( ع) می باشد. آنچنان که در تاریخ آمده است امام ( ع) در قرارداد صلح، فرازی که امنیت جانی امام حسن ( ع) را تضمین می کرد طبیعتا می باید از خیانت دورتر و به موجب اوضاع و احوال جاری، به رعایت سزاوارتر از دیگر مواد می بود. نقض این ماده پس از اینکه شمشیرها در غلاف رفته و بساط جنگ برچیده شده و طرف مقابل به قرار داد گردن نهاده بود؛ بزرگترین خیانت معاویه در طول زندگی وی به حساب می آید. معاویه که به هیچ اصلی از اصول اسلامی و انسانی پایبند نبود و جز حکومت به چیزی نمی اندیشید، امام مجتبی ( ع) را بزرگترین مانع تحقق این اقدام می دانست. او علی رغم تلاش زیاد برای هموار ساختن راه ولیعهدی یزید از هیچ کوششی در جهت از بین بردن امام ( ع) کوتاهی نمی کرد. تا اینکه بوسیله دختر اشعث بن قیس کِنِدی که همسر امام ( ع) بود، امام را مسموم و به شهادت رساند. در این نوشتار، از کتابهایی چون قرآن، نهج البلاغه، اصول کافی، منتهی الآمال، بحارالانوار، سیره پیشوایان اسلام، مقاتل الطالبین، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، کتاب امام حسن و امام حسین ( ع) و سیره ائمه اطهار ( ع) استفاده شده است. کلید واژه ها: سیره، امام حسن مجتبی ( ع)، چهارده معصوم ( ع

رساله حاضر با عنوان جوان از منظر حضرت علی ( ع) می باشد و هدف آن بررسی و تعیین دیدگاه حضرت علی(ع) پیرامون جوانان است. علت تأکید بر مرحله جوانی این است که دوره های رشد آدمی دارای فراز و نشیب های متعددی است ، اما در این میان مرحله ی نوجوانی و جوانی منحصر به فرد است ، زیرا برای عبور از مرحله کودکی به مرحله جوانی بایستی از صخره های لغزان نوجوانی گذشت، تحولات گوناگون در این مرحله حاکی از حساسیت آن است. و جوانی دوران رشد تکامل جسمانی ، عقلانی، عاطفی، معنوی شناختی است. جوانان نیازهای زیادی دارند اعم از نیازهای زیستی مانند : خواب، خوراک، استراحت و امور جنسی و نیازهای روحی مثل : محبت، تعلق خاطر، امنیت و ... بالاتر از تمام نیازهای مزبور ، نیاز به خود شناسی و شناخت هویت واقعی خویش است. به همین دلیل در این رساله سعی گردید، بهره گیری از احادیث حضرت علی(ع) به تبیین فرمایشات ایشان درباره ی دوران حساسا جوانی پرداخته شود. این رساله شامل سه بخش و هفت فصل می باشد که در بخش اول به ویژگیها و ارزش جوانی از قبیل : ویژگی های شناختی، ویژگیهای عاطفی – احساسی، خصوصیات جسمانی، ویژگیهای معنوی، جوان و رغبت به زیبایی، خصوصیت عقلانی، جوانی، ارزش گرانبها و ... پرداخته شده است. در بخش دوم که جوانی و تربیت نام دارد مفهوم تربیت بیان گردیده و انواع تربیت که شامل تربیت گفتاری و تربیت عملی است توضیح داده شده و پس از آن شیوه ها و روشهای تربیت از قبیل موعظه ، تشویق ، تناسب عمل با گفتار و ... بیان شده و پس از آن به فرمایشات حضرت علی(ع) به جوانان درباره ارزش والدین و اهمیت اطاعت از ایشان بویژه قدردانی از زحمات مادر بیان گردیده. هر چقدر فرزند در احترام به پدر و مادر احسان و نیکی به آنان کوشا باشد هرگز نخواهد توانست حق آنها را ادا کند و به بعضی از آیات شریف قرآن کریم پیرامون آن اشاره گردیده و همچنین در زمینه عاق والدین احادیثی بیان گردیده است. در بخش سوم که به مسایل دینی پرداخته شده و طی آن اهمیت شناخت محبوب و خداشناسی، معاد و امامت مطرح شده است و پس از آن آسیب شناسی دین گرایی جوانان بیان شده که شامل سهل انگاری والدین ، فقر فرهنگی ، دوست ناباب مطرح گردیده که در طی ارائه فصول بحث و نتیجه گیری پیرامون، هر بحث صورت گرفته است و روش مورد استفاده در این پژوهش به روش کتابخانه ای و اسنادی می باشد و برای گردآوری فرمایشات حضرت علی(ع) به منابع دست اول از قبیل نهج البلاغه، غرر الحکم و دررالکلم، بحارالانوار، اصول کافی و ... مراجعه شده است.

یکی از نیازهای اساسی امروز در دنیای اسلام، لزوم عرضه ی نظرات اسلام راجع به مفاهیم فرهنگی مشترک در فرهنگهای مختلف. برای شناساندن بهتر اسلام به جوامع غیرمسلمان و نیز جلوگیری از عرضه ی تصویری نادرست و زشت از اسلام به وسیله ی مغرضین و دشمنان اسلام است. مقصود از مفاهیم فرهنگی در این کتاب، ارزشهایی هستند که ریشه در جان انسان دارند و اصطلاحا فطری هستند و اسلام، خواهان تشکیل و پی ریزی جامعه ی انسانی بر اساس این ارزشها است؛ برخی از این مفاهیم که در قرآن از آنها نام برده شده است عبارتند از: خیرخواهی، حق پذیری، نوع دوستی، عدالت خواهی و ... یکی از تواناییهایی که خداوند به انسان عطا کرده، توانایی بیان مقاصدش بوسیله ی واژگان و نیز دریافت مقاصد دیگران به همین وسیله است که از آن تعبیر به گفتگو می شود. قرآن، اولین و بهترین روش برای عرضه و دریافت حقیقت را، خوب شنیدن و خوب بیان کردن و به عبارت دیگر، گفتگو می داند. شکی نیست که برای ورود در هر مسأله ای نیاز به پیش فرضهایی است، تعریفی که اسلام از مفاهیم فرهنگی عرضه می کند نیز این اصل مستثنی نیست؛ پیش فرضهایی که در قرآن برای نوع نگاه به مفاهیم فرهنگی، عرضه شده عبارتند از: ارزشمند بودن انسان در نظر خداوند، شدنی بودن انسان به این معنا که برخلاف سایر موجودات که از بدو تولد تا لحظه ی مرگ یک سیر زندگی کاملا مشخص و قابل پیش بینی دارند، انسان می تواند با استفاده از قدرت انتخاب و آزادی با تحقّق ارزشهایی که منظور نظر قرآن است به مقام جانشینی خداوند، بالا رود و نیز می تواند با سوء استفاده از این قدرت تا درجه ی دشمنی خداوند، پایین رود. دارای گرایش فطری به عدالت، حق پذیری، نوع دوستی و .. نیز از جمله ی پیش فرضهای قرآن نسبت به انسان است. یکی از مفاهیم فرهنگی مورد نظر قرآن، آزادی است؛ قرآن آزادی را موجب تکریم و احترام انسان می داند. منشأ آزادی عقل است که با تمییز دادن بین درست و نادرست، و حق و باطل و زشت و زیبا، موجبات امکان انتخاب را برای انسان فراهم می کند. آزادی مورد نظر در قران در چهار محور مطرح می شود: جمود عقلی و آزادی، قدرت و آزادی، میراث جامعه و آزادی و آزادی فردی. یکی دیگر از مفاهیم فرهنگی، دوستی است. قرآن خاستگاه دوستی را در فطرت انسان می داند و به رشد و تقویت آن تشویق می کند و سرکوبی و نادیده گرفتن این احساس را در انسان موجب زیانهای فراوان و غیرقابل جبرانی می داند. از نظر قرآن بالاترین نوع دوستی، دوستی خدا و انسان است و بعد از آن، دوستی مؤمنین نسبت به یکدیگر، سپس دوستی مؤمنین نسبت به نوع انسان و در مرحله ی بعد نسبت به همه ی موجودات. از جمله ی مفاهیم فرهنگی که در قرآن به آن اشاره شده است، هنر و زیبایی است؛ در قرآن، خداوند دوستدار زیبایی و رأس تمام هنرمندان معرفی شده که با خلق زیابیی، هنر خود را متجلّی کرده است. قرآن مؤمین را به حفظ و رشد احساس زیبایی دوستی دعوت می کند و نیز آن را برای انسان امری فطری می داند. قرآن هنر را بهترین ابزار برای تبلیغ دین و نفوذ آن در روح آدمیان می داند. یکی دیگر از مفاهیم فرهنگی مورد نظر اسلام رحمت ( بخشش) است؛ قرآن رحمت را یکی از صفات خداوند و پیشتر و بیشتر از عدالت. منشاء افعال او نسبت به مخلوفات، می داند. قرآن رحمت را یکی از حالات و صفات فطری در انسان، معرفی می کند و نبود آن را در جامعه موجب ایجاد خسارات زیاد و جبران ناپذیری در جامعه می داند. آمارها نشان می دهد در دوران معاصر به علت کمبود رحم و مروّت در جوامع، فجایع و جنایات زیادی اتّفاق افتاده است. مفهوم فرهنگی دیگری که قران از آن نام می برد، باور علمی است؛ قرآن اتّکا و توسّل به باور علمی را در امور مختلف، مخصوصا خداشناسی، موجب دوری از افکار سست و بی پایه و شناخت عمیق خداوند می داند و نهادینه شدن آن را در جامعه باعث رشد و پیشرفت می داند و نسبت به آن تشویق می کند. همچنین قرآن به خردورزی و باور علمی به عنوان دو راه مناسب برای رسیدن به ایمان ناب، دعوت می کند.

دوازدهمین امام شیعیان فرزند امام حسن عسکری ( ع) در سپیده دم جمعه نیمه شعبان سال 255/969 در سامرا چشم به جهان گشود. بعد از آنکه امام مهدی ( ع) بر پیکر مطهر پدر بزرگوارش نماز خواند ( هشتم ربیع الاول سال 260 ه.ق) بی درنگ از دیده ها پنهان شد و ارتباط و دیدار شیعه تنها هنگام ضرورت و از طریق سفیران و نایبان خاص آن حضرت انجام می گرفت. پس دوران غیبت صغری از سال و فات یازدهمین پیشوای معصم امام حسن عسکری ( ع) (260 ه . ق) آغاز گشت و نزدیک به هفتاد سال (329 ه.ق) ادامه یافت. در این زمان مردم از درک ملاقات حضرت صاحب الامر ( ع) محروم بودند لکن ارتباطات کاملا منقطع نبود و به وسیله عده معدودی که نائب و وکیل نامیده می شدند با امام خود تماس گرفته و حوائج خویش را رفع می نمودند و مشکلات دینی خود را حل می کردند و این نایبان در این دوره چهار نفر بودند؛ 1- ابوعمرو، عثمان بن سعید عمری 2- ابوجعفر، محمد بن عثمان بن سعید عمری 3- ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی 4- ابوالحسن، علی بن محمد سمری ابوعمر و عثمان بن سعید عمری ( رحمه الله علیه) اولین نایب خاص حضرت مهدی ( عج) عثمان به سعیدعمری بود. وی از یاران، اصحاب و شاگردان مورد وثوق امام دهم و امام یازدهم ( ع) بوده و مردیجلیل القدر و مورد اطمینان، که از یازده سالگی در محضر امام هادی ( ع) به خدمتگزاری و کسب فقه و حدیث وتعالیم اسلامی اشتغال داشت و شاگرد تربیت یافته در زیر سایه ولایت و امامت بود. عثمان بن سعید را سمان یا زیات ( روغن فروش) به او می گفتند. روش وی چنین بود که شیعیان اموالی را که برای امام ( ع) می آوردند به وی تسلیم می کردند و او از ترس دستگاه عباسی آن اموال را میان ظرف روغن پنهان می کرد و بدین گونه به خانه امام ( ع) می رسانید و مدت نمایندگی او 5 سال بود. ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمری ( رحمه الله) دومین نایب از نواب « اربعه» امام زمان ( ع) می باشد. نایب دوم بیشترین مدت را از جهت بقاء در سمت نمایندگی امام زمان ( ع) به خود اختصاص داد و حدود چهل سال به عنوان نایب و رابط بین امام ( ع) و شیعیان بود. سومین نایب خاص از نواب اربعه، حسین بن روح نوبختی است. وی در میان شیعیان بغداد، از اشتهار خاصی برخوردار بود وی توانست با روش و شیوه معقولانه و منطقی در بین دوست و دشمن از مقبولیت بالایی برخوردار بود.

به رغم روشنی معنای کلی « انتظار» یعنی چشم داشت همیشگی به این وعده ی بزرگ الهی روی دهدو روزی فرا رسد که بشر در سایه ی عدالت کامل به رهبری حضرت مهدی(ع) زندگی کند. انتظار به معنای قیام و انقلاب علیه دولت های ظالم و غاصب و مبارزه با فساد برای زمینه سازی ظهور امام زمان(ع) است و در تفکر شیعی، به عنوان یک اصل مسلم اعتقادی مورد توجه قرار دارد. حالت انتظار، آماده باش و تحصیل آمادگی های لازم برای رسیدن به اهداف و خواسته های مورد نظر است. مهدویت تبلور یک الهام فکری است که شناخت و محبت و ضرورت اعتقاد به مهدی ( عج) را می طلبد. فرهنگ مهدویت نیز، به مجموعه ای از نگرش ها و ارزش های مربوط به ظهور منجی موعود از سلاله ی پاک پیامبر اسلام ( ص) اطلاق می شود. از این حیث فرهنگ مهدویت ریشه در تاریخ بشریت دارد. همه ادیان الهی از همان آغاز، منادی ظهور بوده اند. از آنجا که نگرش ادیان به تاریخ تحول خطی و سرانجام نیک برای انسان و جهان و تحقق وعده ی الهی بوده است، پیامبران آسمانی فرا رسیدن عصری طلایی را که تحقق بخش وعده الهی باشد، همواره خبر داده اند. در اسلام نیز، آموزه ی مهدویت و به پیروی از آن، فرهنگ شکل گرفته براساس آن قدمتی، هم پای ظهور اسلام دارد. مؤمنان همواره به فرا رسیدن چنین عصری بشارت داده می شدند. در مورد ظهور حکومت جهانی مهدی ( عج) و این که نهایتا پیروزی و خاتمیت با دین مبین اسلام است، در آیات و روایات مباحث بسیاری ذکر شده است. ایده ی مهدی باوری و پدیده ی انتظار در فرهنگ شیعی، به صورتی عینی و زنده، تعریف و با هویتی تاریخمند و بسیار دقیق ثبت گردیده است. این مصلح واقعی و وارث حقیقی کسی نیست، جز مهدی موعود که به عنوان « بقیة الله» در پس پرده ی غیبت به سر می برد تا روزی که مشیت خداوند اقتضا کند، آن حضرت ظهور و زمین را سراسر پر از عدل و داد کند. بحث ولایت و امامت ریشه ی عمیق در باورها و اعتقادات ما شیعیان دارد که مستلزم آثار پیامدها و نتیج درخشان است. امام درنیمه شعبان 255 هجری در سامراء دیده به جهان گشود. امام مهدی ( عج) از آل محمد ( ص) ، از فرزندان فاطمه(س) از نسل حسین بن علی ( ع) و نهمین نسل از امام حسین(ع) است. یکی از سنت های ثابت الهی ، آزمایش بندگان و انتخاب صالحان و گزینش پاکان است. دراثر غیبت حضرت مهدی(عج) مردم آزمایش می شوند ، این غیبت فرد معتقد را برای ایفای نقش خود و انجام رسالت خویش، آماده می سازد و به ویژه در حوزه ی امر به معروف و نهی از منکر، بدین سان همواره مراقب و آماده خواهد بود. زیرا انصار امام نمی توانند خود را فقط به انتظار کشیدن دلخوش سازند. تمام مصالح و فواید و آثار وجود امام ( ع) در زمان غیبت برای ما مکشوف نیست و همگان استعداد و لیاقت فهم وجود حضرت را در دوران غیبت ندارند. با توجه به این که مسائل مربوط به حضرت مهدی(عج) در مرکز حملات مخالفان قرار گرفته و با توجه به این که شیعه به عشق او زنده است ، هرگز گرد و غبار یأس بر دل و جان او نمی نشیند ، وظایف عالمان دینی در این برهه از زمان ، حساس تر می شود. بنابراین باید برای ایجاد حکومت عدل جهانی حضرت مهدی که نتیجه اش به حکومت رساندن مستضعفان است، برنامه ریزی دقیقی داشته باشیم و به وظایفمان در عصر غیبت و فلسفه ی انتظار واقف باشیم تا زمینه ی ظهور فراهم گردد.که این انقلاب و پیروزی آن نیازمندیم، پارسیان شب و شیران روزی را می طلبند تا سرانجام حکومت امام زمان(عج) در جهان گسترده شود، کاخ ستمگران را بر سرشان فروریخته، بر ویرانه ی کاخ های ستمگران ، جهانی آباد ، آزاد ، براساس حق و بر معیارهای استوار ، بنیاد کرده ، هر ستمی را نابود و هر حقی را جایگزین خواهند نمود. امیدواریم منتظران واقعی ، این زمینه سازان ظهور ، با اقتدا به مولای قائم « عج»خود، مشی مبارزاتی و قیام علیه دستگاه جباران را پیشه ی خود سازند و به هنگام شنیدن لقب مولای خود(قائم) به پا ایستند و با این عمل آمادگی همیشگی خود را اعلام دارند. در این تحقیق در بخش اول به کلیات پرداخته شده است. و در بخش دوم به مبانی و تاریخچه ی مهدویت، مهدی و غیبت فصل دیگر آن است که شناختی از زندگانی امام ارائه می کند، در بخش سوم این تحقیق به بررسی انتظار و مفاهیمی زا قبیل ضرورت، ابعاد، اقسام و ... پرداخته شده و نیز ارتباط انتظار با مسائل روز مثل سیاست، ایرانیان، زن و ... . در چهارمین بخش انتظار موعود در ادیان و مکاتب و انتظار در آیات و روایات از منظر اهل تسنن و تشیع بیان شده است، در بخش پنجم منتظران و وظایف ایشان، آثار انتظار و آسیب شناسی جمع آوری شده و بالاخره در بخش پایانی نشانه های ظهور و این که، تنها حکومت واحد جهانی، حکومت حضرت مهدی(عج) می باشد، مورد بررسی قرار گرفته است. کلید واژه ها : انتظار، منتظِر، منتظَر، مهدی، غَیبت، ادیان، منجی، فرج، مهدویّت، سیاست