آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در ترجمه قرآن عوامل زبانی و فرا زبانی متعددی چون واژگان، ساختار کلام، سیاق، شرایط زمانی و مکانی نزول آیه و پیش انگاره های اجتماعی، اعتقادی، سیأسی و فقهی و قرائات مختلف از آیه نقش مهمی‌ایفا می‌نمایند.در میان آیات قرآن، بخشی که به حکم آیه 7 سوره آل‏عمران «وَأُخَرُ مُتَشَابِهَات» متشابهند و اغلب مربوط به صفات خدا، رویت و آمدن خداوند، عصمت انبیا، ، امامت و ... هستند، بیشتر مورد اختلاف مترجمان قرار گرفته است؛ زیرا مترجم فضایی برای انعکاس اندیشه ها و اعتقادات خود پیدا کرده است تا بتواند توقعات و نیازهای اعتقادی و مبانی فکری جامعه خود را در بازآفرینی چنین متنی به نمایش بگذارد. از همین رو ترجمه های متفاوتی از قرآن با رویکرد های اعتقادی ایجاد شد که می‌توان گفت هر کدام از این ترجمه ها بازتابی از اندیشه های کلامی‌و اعتقادی مترجم آن است. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که مترجم در برگردان اینگونه آیات، باید به چه روشی عمل کند؟ آیا باید آنها را به همان شکل منتقل کند یا موضعی مشخص اتخاذ کند و زمینه سوء برداشت ها را از میان بردارد؟ پاسخ این پرسش چنین است که هیچ گاه متن اصلی و متن ترجمه در جایگاه یکسان قرار ندارند و ما هرگز نمی‌توانیم متنی را برابر اصل قرآن قرار دهیم. بنابراین مترجم در این نمونه از آیات ضمن توجه به محدودیت های ترجمه، ناگزیر است تفسیری در لباس ترجمه ارائه کند که متناسب با اصول و مبانی پذیرفته شده اش باشد؛ از همین روست که تلقی خواننده از متن اصلی و متن ترجمه تفاوت می‌کند. این رساله در قالب 4 فصل به بررسی و استخراج آیاتی از قرآن می‌پردازد که ترجمه فارسی آنها به سبب وجوه کلامی، دستخوش اختلاف شده اند. لذا با پذیرفتن نقش اختلاف دیدگاه های کلامی ‌به عنوان یکی از علل اختلاف در ترجمه های فارسی و با تأکید بر تأثیر قابل توجه انگاره های اعتقادی و مبانی فکری مترجم، بر آن است که ترجمه های متفاوت از آیات را که بر اساس مبانی فکری مکاتب گوناگون انجام شده است، دسته بندی نماید تا بتوان به کمک این طبقه بندی ترجمه هایی تدوین نمود که حتی الامکان در بین معتقدان به یک مکتب کلامی، مشترک باشد.کلید واژه ها: قرآن کریم- ترجمه قرآن- تفسیر- علم کلام.

ونسان‌ برومر معتقد است سخن‌گفتن از امر الوهی تنها در قالب بهره‌گیری از تماثیل، استعارات و الگوهای ذهنی صورت می‌پذیرد. هرکدام از این استعارات، زوایایی از امرِ بی‌صورتِ الوهی را منعکس می‌کنند و باید در کنار هم و در پرتو یک‌دیگر تفسیر و تعبیر شوند. هریک از این استعارات، دامنه‌ای از استلزامات معنایی دارند که به‌رغم بازتاباندن جلوه‌‌هایی از حقیقت امر الوهی، پوشاننده‌ی سایر وجوه این حقیقت هستند. کارویژه‌ی اصلیِ دین‌شناسی و الهیاتِ نظام‌مند، برجسته‌سازیِ یکی از این استعارات به‌مثابه‌ی کلان‌-الگوی الهیاتی و بازتفسیر دیگر استعارات در ذیل آن است. برومر برای یافتن آن کلان‌-الگو، ملاک‌های چهارگانه‌ای معرفی می‌کند که عبارت‌اند از: «سازگاری با سنت»، «انسجام فراگیر»، «کفایت برای اقتضائات عصر» و «اعتبار برای شخص». الهی‌دان بعد از کشف کلان‌-الگوی مزبور، آن را محور نظریه‌پردازی و تصویرسازی درباره‌ی خداوند قرارمی‌دهد. به‌باور برومر، استفاده از کلان‌-الگوی «خدای شخص‌وار» نسبت به سایر الگوهای ذهنی، سازگاری بیشتری با متن مقدس دارد.

وجود عوالمی قبل از دنیا و حضور انسان و کیفیت حیات وی در آنجا، محل اختلاف فیلسوفان است. در این مقاله با بررسی نظر ملاصدرا که از معتقدان به حضور انسان در چنین عوالمی است، نحوۀ وجود و تجرد نفس انسان در حیات پیشین و تأثیرات این حضور بر زندگی دنیایی او تبیین می­شود. ملاصدرا با استناد به اصل تناظر قوس نزول و صعود و همچنین نظر به آیات و روایات، دو نوع وجود و تجرد برای انسان در قوس نزول بیان می­کند که یکی، به‌صورت جمعی عقلی در عالم عقول و علم الهی، و دیگری جزئی مثالی است. حضور در عوالم پیشین، آثاری بر حیات دنیوی انسان دارد؛ از جمله اینکه فطرت توحیدی پدیدآمده در عالم عقلی به‌واسطۀ تجرد تام و حضور برتر معلول در علت فاعلی، سرمایه­ای برای وصول به سعادت است. همچنین پیمان اخذشده در حیات پیشین، برای عامۀ مردم از یک‌سو و برای خواص از سوی دیگر، لوازمی دارد که در صورت پایبندی به پیمان، بسترساز هدایت الهی خواهد شد. تفاوت انسان­ها در حیات پیشین که از تفاوت طینت­ها و جایگاه آنها به وجود آمده است، می­تواند به‌عنوان یکی از عوامل تعیین رفتار و اهداف افراد در کنار سایر عوامل محیطی و ارادی مؤثر باشد.

نفس انسان توانمنديهاي شگفتي دارد كه برخي از آنها در عرصه‌هايي وراي سطح فعاليتهاي متداول و مرسوم ظاهر ميشود. روِيا، وحي و سحر از جمله اين توانمنديهاست و آنچه در اين پژوهش مورد نظر است بررسي و مقايسه ديدگاه ابن‌سينا و ملاصدرا پيرامون تعامل قواي ادراكي براي تحقق اين سه امر است. از نظر هر دو فيلسوف، در مسئلة روِيا، قواي ظاهر، باطن و عاقله با هم تعامل دارند؛ در مسئلة وحي، قواي ظاهر دخالتي ندارند و در سحر نيز همة قواي ادراكي در تعامل هستند. ملاصدرا بدليل مباني خاص خود علاوه بر تأثير عقل فعال و نفوس سماوي بر قواي ادراكي، قائل به تأثير عالم مثال منفصل بر اين قوا نيز هست. همچنين، عدم التزام ابن‌سينا به لوازم بحث حركت جوهري باعث شده كه در خصوص ارتباط نفس با بدن، تبيين متفاوتي ارائه نمايد. برغم اين اختلافات، ديدگاه دو فيلسوف پيرامون نحوه تعامل قوا در موارد متعدد، بيكديگر نزديك است كه ميتواند برخاسته از توجه ايشان به متون ديني باشد. بكمك مباحث مطرح شده توسط دو فيلسوف، ميتوان به راهكارهايي براي بهبود عملكرد قواي ادراكي و تعامل ميان آنها مانند تقويت قوة عاقله، كنترل افكار و تعادل مزاج دست يافت.

پرسش از معنای زندگی و جاودانگی انسان، از جملة دغدغه‌های بنیادینی است که از دیرباز ذهن اندیشه‌وران را به خود مشغول ساخته است. باور به حیات پس از مرگ و جاودانگی در نوع تفسیر انسان از زندگی و در معناداری یا بی‌معنایی آن نقش مهمی دارد. ملاصدرا بر اساس عناصری از نظام فلسفی خویش هم‌چون تجرد نفس، حرکت جوهری، حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس و با ارائة تبیینی متفاوت از پدیدة مرگ، ایده‌ای را مطرح کرد که فهم دقیق آن بر پیوند میان اعتقاد به جاودانگی نفس و معناداری زندگی صحه می‌گذارد. رویکردی که ملاصدرا برای اثبات جاودانگی نفس انسان برگزیده، فلسفی است و نمود‌های آن در مسئلة معناداری قابل توجه است. با توجه به ابعاد جاودانگی انسان و معناداری زندگی در نظر ملاصدرا، انسان ایمانی، انسان عقلانی و انسان اخلاقی ملازم یکدیگرند. در این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی در ابتدا مؤلفه‌های مهم در جاودانگی و معناداری زندگی را بررسی خواهیم کرد، سپس نقش اعتقاد به جاودانگی نفس در معنای زندگی را با توجه به مبانی حکمت صدرایی تبیین می‌کنیم.

استکمال انسان از دیدگاه فلاسفه امری پذیرفته‌شده است. نفس انسان دارای دو ساحت عالی و سافل است. انسان با دو ابزار علم و عمل می‌تواند در جهت عالی نفس سیر کرده، مراحل استکمال را طی کند یا از کمال فاصله بگیرد و جهت سافل وجودش را تقویت کند. نوشتار حاضر موانعی را بررسی می‌کند که بر سر راه عمل استکمال‌بخش قرار می‌گیرند و سیر انسان در مسیر سعادت و غایت حقیقی را، که همان قرب خدا و مقام خلیفةاللهی است، با مشکل مواجه می‌کنند. بررسی موانع عمل از آن روی مهم است که شناخت آنها انسان را یاری می‌کند تا ضمن دوری از آنها به سمت عواملی سوق یابد که در استکمال وی مؤثرند. در این مقاله، پس از استقصاء و دست‌یافتن به این موانع در آثار ملاصدرا، همچون حب دنیا، شیطان و اولیایش، تقلید، جهل و عقاید باطل، بی‌ایمانی، ضعف ایمان و ... ، به تحلیل این موانع و نحوه تأثیرگذاری آنها بر استکمال انسان پرداخته شده است.

توجه به ويژگيهاي جهان آخرت و مقايسه» آن با شرايط دنيوي، در بسياري از آثار ملاصدرا مشاهده ميشود و «زمان» يكي از آن ويژگي هاست. با اين پيشفرض پذيرفته شده در حكمت متعاليه كه معاد جسماني و وجود جسم اخروي امري ضروري است، اين پرسش مطرح ميشود كه آيا در آخرت نيز زمان وجود دارد؟ و در صورتيكه پاسخ مثبت باشد، كم و كيف آن و تفاوت و شباهتش با زمان دنيوي چيست؟ مقالة حاضر درصدد پاسخ دادن به چنين پرسشهايي درباره زمان است و به اين نتيجه رسيده كه لازمه اعتقاد به معاد جسماني، وجود نحوه‌يي از زمان است كه متناسب با عالم آخرت و وجود جسماني آخرتي باشد. اين نحوه از وجود زمان، مرتبه‌يي كاملتر و شديدتر از وجود دنيوي زمان دارد و از ويژگي هاي مرتبه آخرتي، همچون نسبي بودن احساس گذر زمان، تأثير‌گذاري ميزان و مرتبة تجرد افراد در كندي يا سرعت سپري شدن وقت رخدادهاي اخروي، و تناسب ادراك گذر زمان با غلبه وجهه ملكي يا ملكوتي بر هر فرد (در طول حيات دنيوي) را برخوردار است.

در سنت فلسفي حكماي اسلامي، بحث در مورد حواس پنجگانه ظاهري، طبق مبنايي خاص و با ترتيب مشخصي انجام ميگيرد. جمهور حكما معتقدند كه ترتيب حواس از اخسّ به اشرف عبارت است از لامسه، ذائقه، شامه و سپس سامعه و باصره، و در ميان حواس پنجگانه سامعه و باصره لطيف تر و شريف ترند. بر اساس مباني حكمت متعاليه از جمله حركت جوهري، اين ترتيب جنبه وجودي و كمالي پيدا ميكند و از همينرو بحثهايي كه ملاصدرا در مباحث نفس در مورد حواس ظاهري انجام ميدهد، عموماً وجودشناسانه است. ‌در مورد رتبه وجودي سه حس اول، ترتيب فوق همواره محفوظ است اما در مورد برتري وجودي سمع و بصر، گاه دلايلي ميتوان يافت كه حكم به شرافت سمع ميدهد و گاه بنا بدلايل ديگر، شرافت بصر اثبات ميشود. در اين مقاله دلايلي كه بر اساس مباني حكمت متعاليه براي رتبه‌بندي وجودي حواس قابل ذكر است، بررسي و تحليل شده و با توجه ويژه بر سمع و بصر، ميان دلايل مرتبط با برتري وجودي اين دو، داوري بعمل آمده است.

چکیده: هدف این پژوهش بررسی رابطه ی تهذیب نفس با معنای زندگی از دیدگاه ملاصدرا و غزالی می باشد.برخی از علمای اخلاق و اندیشمندان اسلامی به ویژه ملاصدرا و غزالی در جستجوی حقیقت و معنای زندگی با داشتن دیدگاهی خدا محور و ترسیم خداوند به عنوان هدف زندگی سعی در بیان معنای زندگی در پرتو باور به خدا و ارزشهای اخلاقی داشته اند.محور اصلی این جستجو پرسش از نقطه نخستین و پایانی زندگی است انسان در این مسیر برای یافتن معنا و حقیقت زندگی نیاز به تفکر و تعقل دارد، ولی به دلیل آفرینش خاص انسان و برخورداری از نفس و وجود قوای شهوانی و غضبی همواره در معرض خطا و اشتباه در تفکر است. توجه خاصی که ملاصدرا و غزالی به تهذیب نفس داشته اند تا نفس را که محل علوم و معارف است با ارائه راهکارهای علمی و عملی از خطا مصون داشته ، به وسیله عقلی مهذب ، اخلاقی نیکو، قوای شهوانی و غضبی را تحت سلطه و کنترل عقل و دین قرار دهند تا انسان را در جهت یافتن معنای زندگی و نیل به سعادت و کمال نهائی خود یاری نمایند محور این بحث می باشد . کلید واژه ها: نفس تهذیب. معنای زندگی.معرفت،فضیلت،ملاصدرا،محمد غزالی

چکیده استکمال انسان بدین معنا است که نفس او به صورت تدریجی، با دو ابزار «علم» و «عمل» واجد کمالات و فعلیت-های ویژه خود در مراتب عالی یا نازل وجود گردد. آنچه در این رساله مورد بررسی و تحلیل است، نقش اعمال اختیاری در سیر استکمال انسان می¬باشد. از آنجاکه عوامل زمینه¬ساز اعتلای عمل¬ تسهیل کننده استکمالند آگاهی از آنها، جهت تقویتشان ضرورت دارد و بدان جهت که موانع رهزنان راه استکمال¬اند، شناخت آنها، اجتناب از آنها و تضعیفشان ضروری است. علم و معرفت، عشق به خدا، ایمان، ذکر، کاهش اشتغال به حس و خیال، پیروی از شریعت، فضایل اخلاقی، استاد و راهنمای مطمئن برای سلوک را می¬توان به-عنوان عوامل اعتلای عمل و اموری همچون حب دنیا، شیطان و اولیایش، تقلید، جهل و عقاید باطل، بی¬ایمانی و ضعف ایمان را می¬توان به¬عنوان موانع عمل در چشم¬انداز ملاصدرا معرّفی نمود. تبیین ملاصدرا درباب نقش عمل و نحوۀ تأثیر آن در سیر استکمال آدمی بر اصول و مبناهایی ازقبیل اصالت وجود و وحدت تشکیکی آن، سنخیت علت و معلول، جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودن نفس، تنوع صور نوعیه نفس، قوس صعود و نزول و فطرت گرایی در اخلاق استوار است. نقش عمل در سیر استکمال آدمی از نظر صدرا بدین¬گونه تبیین می¬گردد: اعمال خیر هم عامل آراستگی به فضایل اخلاقی هستند و هم زمینه ساز نورانیت قلب و افاضه معارف حقیقی است که نشانۀ حیات حقیقی و ملاک سعادت حقیقی¬اند؛ در مقابل، اعمال شرّ سبب تیرگی قلب و محرومیت از معارف حقیقی هستند، که این امر هم نشانه عدم حیات حقیقی و هم ملاک شقاوت حقیقی است. به¬علاوه، در اثر اکتساب اعمال و ملکات نیکو فطرت ثانویه و نوعیت شریف برای آدمی حاصل می¬شود و درمقابل، انسان با اکتساب اعمال و ملکات اخلاقی رذیله، به فطرت ثانویه و نوعیت نازل دست می¬یابد. نهایت سیر انسان از جهت عملْ آن است که یا در نفسانیت (و خود دانی) فرو می¬رود و یا در مقام الوهیت (که هویت حقیقی انسان در اتّصال با آن است) فانی و ذوب می¬شود. در این چشم¬انداز مرگ طبیعی معلول تکامل و پختگی نفس، تا بدان حد است که در ادامه سیر تکاملی خویش از بدن بی¬نیاز و مستقل گردیده و از آن اعراض می¬نماید، و همچنان که می-دانیم،عمل اختیاری از جمله عوامل فعلیت و پختگی نفس در سیر جوهری صعودی یا نزولی آن است. کلید واژگان: ملاصدرا، نفس، عمل، کمال، فضیلت و رذیلت