آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پروژه نصر حامد ابوزید وصول به آگاهی تاریخی و علمی نصوص دینی است که در واقع مستلزم پژوهش درباره قرآن به مثابه یک متن تاریخی، بشری و زبانی است. این امر نیازمند به چالش کشیدن تلقی سنتی و رایج از علوم قرآن و حدیث است که به‌زعم وی گفتمان دینی (الخطاب الدینی) غالب بر آن اصرار می‌ورزد؛ همچنان که نیازمند صورت‌بندی (صیاغة) و بازسازی قرائتی انتقادی و جدید از علوم قرآن و سرشت متن دینی بر پایه پذیرش تاریخ‌مندی آن و محصول فرهنگی دانستن متن قرآن است. از نگاه وی کوشش پیشینیان نظیر زرکشی (متوفی ۷۹۴) در البرهان فی علوم القرآن و سیوطی (متوفی ۹۱۰) در الاتقان تلاشی در جهت حفظ و نگهداری سرمایه و حافظه فکری و فرهنگی تمدن اسلامی بوده است که با وجود ارزش فرهنگی خود، بر پایه نوعی تصور دینی از متن (قرآن) صورت پذیرفته که خود، ساخته گرایش‌های ارتجاعی در فرهنگ عربی ـ اسلامی است. از نظر ابوزید کمترین تعریفی که می‌توان از این تصور سنتی ارائه کرد آن است که متن قرآنی را از بافت جریان‌های عینی و تاریخی آن جدا می‌کند و در نتیجه قرآن را از سرشت حقیقی‌اش به عنوان یک متن زبانی و محصولی فرهنگی و تاریخی، جدا کرده، در نتیجه قرآن را از سرشت حقیقی‌اش به عنوان یک متن زبانی و محصولی فرهنگی و تاریخی دور می‌کند و آن را به امری قدسی و روحانی بدل می‌کند

مجموعه حاضر مشتمل بر مقالاتی است در معرفی و نقد "نصر حامد ابوزید "ـ یکی از متفکران نواندیش دینی معاصر ـ (وی پس از محکومیت در دادگاه مصر به هلند عزیمت کرد و اینک در موسسه مطالعات اسلامی لایدن به تحقیق و تدریس مشغول است) .مقالات کتاب عبارت‌اند از" :مفهوم النص و تفکر اعتزالی جدید/ جابر عصفور ;ترجمه حسن اسلامی"، "امام شافعی و بنیان‌گذاری ایدئولوژی میانه‌رو یا علم اصول فقه/ حسن حنفی ;ترجمه مهدی ذاکری"، "نقد گفتمان دینی یا تحلیل گفتمان معاصر/ حسن حنفی ;ترجمه مهدی ذاکری"، "اجتهاد نوین :بررسی کتاب نقد الخطاب دینی/ سعید عدالت‌نژاد"، "پاسخ به شبهات ابوزید/ رفعت فوزی ;ترجمه مهدی دشت بزرگی"، "رویکرد عقلانی به تفسیر قرآن/ شاکر لوایی"، "نگاهی به زندگی و آثار نصر حامد ابوزید/ مرتضی کریمی‌نیا ."

پيش از دکتر نصر حامد ابوزيد مارکسيست‌هاي مصري به بررسي و واکاوي عقايد و باورهاي اسلامي اعتنايي نداشتند. اما وي بر مقدسات تاخت و تفسيري مارکسيستي از اسلام ارائه کرد. از نگاه نصر حامد ابوزيد، قرآن متني بشري است که قدسيتي نداشته و تکوين‌يافته واقعيت و تلفيقي از کتاب‌هاي پيشين و مشابه اشعار صعاليک است. در کتاب حاضر اين انديشه‌ها مورد نقد و بررسي قرار گرفته است.

در اين نوشتار به نقد مباني ابوزيد در سرشت و فهم و شيوه‌هاي فهم متون ديني پرداخته شده است. مباحث اين اثر در شش فصل سامان يافته است. ابتدا پيشينه بحث مطرح شده است. سپس زندگينامه روايت شده و آثار ابوزيد معرفي شده است. در ادامه در خصوص چيستي و ويژگي‌هاي متون ديني صحبت شده است. در فصل بعدي، ماهيت نص و چگونگي فهم آن مورد بررسي قرار گرفته است. زباني بودن متون ديني و نقش آن در فهم در فصل بعدي مطرح شده است. در نهايت به خاستگاه تاريخي متون ديني، حقيقت عقل و کارکرد آن در فهم متون ديني پرداخته شده است.

کتاب حاضر پیرامون مسائل علوم قرآن نگاشته شده است. مؤلف بعضی از موضوعات مهم علوم قرآنی مثل مفهوم وحی مکی و مدنی ، نسخ ، اعجاز ، عام و خاص و... را مورد بحث و بررسی قرار داده است. آنچه که در این کتاب به چشم می‌خورد، دیدگاه های مؤلف است که پیرامون موضوعات ارائه شده است وی با دیدگاهی جدید و از زاویه‌ای نو، مسائل را مورد بررسی قرار داده و به عبارت دیگر کوشیده است مباحث علوم قرآنی را از منظری تازه و با نگرشی امروزی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. همچنین این اثر در بیان موضوعات علوم قرآنی، اثری نو و جدید محسوب می شود. مولف معتقد است که متن قرآن با واقعیت پیوندی اساسی دارد. وی در بخش پایانی کتاب افکار و عقاید غزالی را ( در کتاب جواهر القرآن ) مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. کتاب دارای ۳ بخش می‌باشدکه حول مفهوم وحی، نخستین گیرنده وحی، مکی و مدنی بودن روایات، اسباب نزول و ... سخن می گوید.