آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از صورت‌بندی‌های مربوط به برهان وجودی آنسلم، متعلق به اوپنهایمر و زالتا است که در مقاله‌ای مشترک، بر اساس منطق آزاد و مفهوم تصورپذیری، تقریری از این برهان ارائه داده‌اند. این صورت‌بندی بر دو مقدمه مبتنی است. نوشتۀ حاضر، پس از ارائۀ گزارشی از تقریر اوپنهایمر و زالتا، به تحلیل یکی از مقدمات پرداخته و با گسترش مدل معنایی زالتا، استدلالی برای پشتیبانی از آن ارائه می‌دهد که بر دو مقدمۀ دیگر استوار خواهد بود. ادعا این است که این صورت‌بندی با متن آنسلم هماهنگی بیش‌تری دارد.

اگر آن گونه که متفکران الهیات کلاسیک نظیر آکوئیناس و آگوستین می گویند ، خداوند قادر مطلق و سرچشمه همه مخلوقات باشد ، آیا در آن صورت آدمیان دارای آزادی انتخابی که به لحاظ اخلاقی معنادار باشد خواهند بود؟ پاسخ آنسلم قدیس مثبت است و او بر آن می شود تا این موضوع را به نحوی با دقت و محتاطانه ثابت کند و بدین سان بدل به اولین فیلسوف مسیحی (و شاید اولین فیلسوف) می شود که می کوشد تا تحلیلی سیستماتیک و اختیارگروانه از آزادی بدست دهد. آنسلم بر آن می شود تا شرح دهد که چگونه خدای الهیات سنتی و کلاسیک می تواند در جهان جایی برای "فاعل های مخلوق" بگذارد تا خود دست به انتخاب زنند و بدین سان بیش از آنکه بردگان خداوند باشد، فرزندان او شوند.

ترجمه ماشینی: به نظر می رسد استدلال اصلی آنسلم برای وجود خدا در جهت مخالف است. از یک سو، به راحتی نمی توان فهمید که چه چیزی در آن مشکل دارد. از سوی دیگر، باور نکردنی به نظر می رسد که وجود موجودی مانند خدا را بتوان کاملاً پیشینی اثبات کرد. این مقاله تشخیصی از آنچه به نظر می رسد با استدلال اصلی آنسلم اشتباه است را ارائه می دهد. تشخیص آنقدر عمومی است که در جاهای دیگر کاربرد داشته باشد، و آن این است: احتمالات مفهومی بن بست استنتاجی هستند، نه بلیط استنتاج رایگان برای اثبات هر ادعای اساسی. باید دید آیا نسخه‌های دیگر بینش اصلی آنسلم، چه معاصر و چه غیرمعاصر، در دام احتمال مفهومی یکسانی می‌افتند یا خیر.

ترجمه ماشینی: پروسلوگیون آنسلم از زمان نگارش آن (حدود 1077) تا به امروز جنجال برانگیخته است. تلاش برای ارائه گزارش های قطعی از استدلال آن منجر به تنوع گسترده و متناقضی از تفاسیر شده است. در این کتاب، ایان لوگان قبل از ردیابی پیچ و خم های این مناقشه، به مبانی، به متن لاتین پروسلوگیون با ترجمه انگلیسی موازی اصلی بازمی گردد. لوگان به ما کمک می کند بفهمیم چگونه همان استدلال توسط برخی تنها بر اساس عقل و از سوی برخی دیگر بر اساس ایمان است، به عنوان یک اثبات منطقی منطقی توسط حامیان آن و به طور مرگباری توسط مخالفان آن نقص تلقی می شود، لوگان آنچه را که آنسلم در نظر دارد در نظر می گیرد. در پروسلوگیون انجام دهید، استدلال او چگونه کار می کند و آیا موفقیت آمیز است یا خیر.

دوران قرون وسطی، با وام گیری از فضای فکری یونان باستان و همچنین بهره گیری فراوان از آموزه های مسیحیت، ترکیبی بی بدیل از آمیزش دین و فلسفه ارائه داد که در نوع خود یگانه بود. اینکه فلسفه چه واکنشی در مقابل ورود آموزه های دینی در مقولات مورد بحث خود داشته و دین چه میزان به باورهای فلسفی استناد می کرده است، موضوعی است که در این مجموعه، به جد بررسی شده است. حضور دینی قدرتمند، چون مسیحیت، با جهت دادن به افکار عمومی و باورهای دینی مردم، در نوع نگاه و تعریف آنها از فلسفه تاثیر گذاشته و متقابلا فلسفه نیز با عرضه اندوخته های عقلانی خود به دین، آن را وادار به تطبیق پذیری با خود کرده است. این که در این میان هر یک به چه میزان از دیگری تاثیر پذیرفته و بر آن تاثیر گذاشته است، مبحثی است که به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد اما آنچه مسلم است آن است که این دو حوزه در تماس مستقیم و تنگاتنگ با یکدیگر بوده و حتی با وجود انکار یکدیگر، وابستگی و پیوند شدیدی دارند. درست است که دین بر فلسفه تاثیر گذاشته و محدوده و قلمرو حرکتش را محدود کرده است، اما فلسفه نیز با ورود به حوزه آموزه ها و تفاسیر دینی، آنها را بسیار متحول نموده است.

اين نوشتار بر آن است كه به بررسی آرای فيلسوف ومتكلم اسكاتلندی مدرسی، يوهـانس دنـس اسكوتوس(1266- 1308م.) در زمينه «اصالت اراده» و بررسی و نقـد اجمـالی آن بپـردازد. آنچـه فلسفه اخلاق اسكوتوس را به ويژه از فلسفه اخلاق ارسطويی ومشائی ـ هم در سنّت مسيحی و هم در سنّت اسلامی ـ جدا می كند، اعتقاد اسكوتوس به جدايی عقل و اراده و عدم تبعيت اراده انسان از عقل اوست كه نتيجه طبيعی آن به نحوی اعتقاد به اصالت اراده مـی باشـد. در پايـان نوشـتار بـا توجه به ديدگاههای مطـرح در فلـسفه اسـلامی، نـسبت عقـل و اراده بـه ويـژه در مـسائل اخلاقـی بررسی می شود.

اين مقاله به بحث انتقادی درباره «برهان وجودی» بر وجود خداوند به روايت دكارت و برحـسب سنت فلسفی او اختصاص دارد. دكارت برهان وجودی را در رساله مختصر و مهم خود ، تـأملات در فلسفه اولی، در تأمل پنجم ارائه كرده و در كتاب اصول فلـسفه و رسـاله دلايـل اثبـات وجـود خدا و جدايی نفس و بدن به روش هندسی نيز همان دليل را تلخيص و تكرار نموده است. درمقاله حاضر ابتدا صورت هايی از طرح برهان وجودی را در آثار مختلـف دكـارت ملاحظـه خـواهيم كرد و پس از استخراج مضمون مشترك آنها شش اعتراض را كه دكارت خـود پـيش بينـی یـا نقـل كـرده و پاسخ داده،همراه با پاسخ های او گزارش می كنيم و می كوشيم در هر مورد قضاوتی نيز داشته باشيم . در پايـان نيز يك اعتراض برنتيجه برهان،به ابتكار اين مقاله،برمجموعه اعتراضات می افزاييم.

برهان مفهومي که در فلسفة غرب «برهان وجودي» خوانده ميشود، برهاني است که از يک مفهوم در موطن اذهان به مصداق خارجي آن مفهوم گذر ميكند. اين برهان فقط دربارة مفهومي است که به خداوند اختصاص دارد. فلاسفه اتفاق‌نظر دارند که گذر از مفهوم (صرف) به مصداق مجاز نيست؛ در عين حال مفهوم نشان‌دهندة خداوند، بمانند وجود خدا که با هر موجودي متفاوت است و نظير ندارد، با مفهومهاي ديگر در گذر مذکور متفاوت است و نظير ندارد. آنسلم به يک شکل و دکارت بشکلي ديگر، برهان مفهومي را تقرير کرده‌اند. صرف‌نظر از درستي يا نادرستي نقدهاي وارد شده بر اين دو برهان، نوشتار حاضر مفهوم ديگري را براي تقرير اين برهان مطرح كرده است که اگر شرايط لازم و کافي را داشته باشد، سريعتر و آسانتر به مقصد ميرسد. اين مفهوم ويژگيهايي دارد که در ميان آنها ويژگي کاشفيت و حکايت از واقع از اهميت بسزايي برخوردار است. مفهوم ياد شده عبارت است از مفهوم وجود؛ مفهوم معقولي که در طبيعت عقل قرار دارد و از هر مصاحبت با چيستي و نيستي فاصله دارد. پس از تقرير اين برهان، با جستجو در مکتوبات فيلسوفان مسلمان، از جمله ملاصدرا به اين نتيجه رسيديم که عباراتي از ايشان را ميتوان بر اين مقصود شاهد آورد. اگر اين برهان به ثمر نشسته باشد، توانايي عام عقل را در شناخت خداوند و نيز صفات خداوند از يک طرف و امکان تقرير جديدي براي پاره¬‌يي از مقاصد عالمان حکمت و عرفان، از طرف ديگر را نشان ميدهد.