آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه و شرح مغنى الأديب با تجديد نظر و اضافات كلى، اثر غلامعلى صفايى بوشهرى، ترجمه و شرح غير مزجى كتاب «مغنى الأديب» اثر ابن هشام مى‌باشد كه به فارسى تحت‌اللفظى، برگردان شده است. شارح، به سفارش تعدادى از اساتيد و طلاب، جهت ارائه خدمتى به ايشان، اقدام به شرح و ترجمه كتاب «مغنى الأديب» كرده است. خود ايشان در مقدمه، به اين نكته اشاره دارند كه علاوه بر اين سفارش، موج شرح‌نويسى بر كتب حوزه به سبک توضيحى و ترجمه‌اى، بدون تدقيق و تحقيق، علت مضاعفى شده است تا اين پيشنهاد، پذيرفته شود. در اين شرح، تعليل‌هاى فنى نحوى درباره احكام مذكور در متن آورده شده است. تحليل دستورى اشعار و شأن نزول آيات و ابيات، قبل و بعد از اشعار مذكور در متن، تا آنجا كه مربوط به فهم مطالب مورد بحث مى‌باشد، ذكر گرديده است. نظر علماى نحو و تفسير در ذيل مطالب بيان شده و براى تحقيق درباره اشعار مذكور در متن، مشخصات بسيارى از كتبى كه درباره اين اشعار بحث كرده‌اند، در پاورقى آورده شده و بعد از اختتام هر بحث، آدرس‌هاى تحقيقى درباره آن كلمه مورد بحث، ذكر گرديده است. سبک بيان مطالب، طورى است كه هم داراى ترجمه تحت‌اللفظى عبارات و هم داراى توضيحات فنى مباحث مى‌باشد؛ به همين جهت، در بعضى از عبارات، به علت دقيق بودن عبارت كتاب، مراعات ترجمه تحت‌اللفظى شده كه با دستور زبان فارسى، سازگار نمى‌باشد. در هر جلد، فهرست مطالب همان جلد در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده شارح، در انتهاى كتاب آمده است.

اسلوب حکیم یکی از عناصر زیباشناختی در متون است که گوینده بنابر اقتضاهای بافتی وموقعیتی، روش خردمندانه و حکیمانه ­ای برای بیان غرض خود در پیش می­ گیرد. این عنصر اگرچه گاه در بدیع و گاه در استفهام مطرح می­ شود اما به دید غالب در علم معانی و موارد خروج کلام از اقتضای ظاهر است که به کارگیری آن بر بلاغت کلام می ­افزاید و بلیغ بودن قائل آن را ثابت می­ کند. به کارگیری این شیوۀ هنری در زبان قرآن که متصف به بلاغت بوده و جنبۀ بلاغی آن از جمله موارد اعجاز زبانی آن به شمار می ­آید، اهمیت این مسأله را روشن می­ سازد. اثبات بلاغت قرآن کریم با بررسی این آرایه برای نشان دادن زیبایی وبخشی از وجوه اعجاز قرآن کریم و عمق بخشیدن به فهم کلام وحی الهی، با بیان اسرار و اغراض بلاغی مورد نظر خداوند در به کار بردن آن، از اهداف این پژوهش هست که تلاش شده ­است با روش توصیفی- تحلیلی واز طریق ذکر نمونه ­هایی از ده جزء میانی قرآن کریم و نیز نموداری آماری به آن دست یابیم. اشاره به فراوانی و میزان کاربرد این آرایه برای اثبات تاثیر کارآمدی آن در جهت نشان دادن و تثیبت بلاغت قرآن کریم وتقسیم­ بندی این آرایه بر چهار وجه مذکور از مهم­ترین مشخصه­ های این پژوهش است. رویارویی با عناد و ناسازگاری مخالفان پیامبر اکرم (ص) مبنی بر خواسته­ هاو بهانه­ هایی غیر قابل قبول برای نپذیرفتن ربوبیت خداوند متعال و رسالت رسول اکرم (ص)، از جمله دلایل به کاربردن آرایه ادبی اسلوب حکیم است .

«آیات اَلست» از مشکل‌ترین آیات در حوزة تفسیر شمرده می‌شوند، به گونه‌ای که اندیشة روشنی از آن‌ها در میان مفسران دیده نمی‌شود. از بحث‌های بنیادین در این زمینه، عمومیت یا اختصاص خطاب در این آیات است. برخلاف مشهور که خطاب «اَلست بربّکم» را با تکیه بر روایات به عموم انسان‌ها نسبت داده‌اند، دو تن از مفسران و صاحب‌نظران به‌نام تشیّع و تسنّن، سید مرتضی علم‌الهدی و جارالله زمخشری، با کنار نهادن روایات، معنایی خاص و معیّن از این آیات ارائه داده‌اند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی‌ـ تحلیلی به بررسی و تبیین دیدگاه دو مفسر نامبرده پرداخته‌است. نتایج پژوهش بیانگر فقدان اعتبار برخی از روایات معطوف به آیات محل بحث است. اختصاص خطاب آیه به مخاطبان ویژه و نفی عمومیت خطاب‌ـ آن گونه که بسیاری از مفسران گفته‌اندـ از دیگر نتایج مهم این پژوهش است. نتایج این پژوهش در حل مشکلات متعدد تفسیری ذیل آیة اَلست کاربرد دارد و با تکیه بر آن می‌توان برخی از ابعاد مبهم تفسیر آیة اَلست را روشن ساخت.

نهاية الأرب في فنون الأدب تألیف احمد بن عبدالوهاب نویری فرهنگ نامه يا دائرةالمعارفى است جامع و از تمامى علوم و معارف اسلامى و فرهنگ عصر خويش و از صدر اول تا عصر تأليف سخن مى‌گويد. اجمالى از مطالب كتاب اين مجموعه كار خود را از آغاز آفرينش آسمان آغاز كرده و پيرامون هيئت آسمان و فلك ادامه مى‌دهد و در هواشناسى و كهكشان شناسى و چگونگى شكل- گرفتن برف و باران و آذرخش و قوس و قزح و اساس آتش و آتش‌خانه‌ها و ضرب المثل‌هاى مربوط به آتش و بيان شب‌ها و روزها و ماهها و سال‌ها و فصول و اعياد و كوه‌ها و درياها و جزاير و نهرها و چشمه‌ها و آبگيرها. به حقيقت كمتر علمى است كه نشانى از آن در اين مجموعه ديده نشود. تاريخ، ادبيات، فرهنگ شناسى، مردم شناسى و... آنقدر اين دانشنامه را آكنده است كه وجود آن را براى پژوهشگران تاريخ علم مرجعى گريز ناپذير مى‌سازد.اين مجموعه عظيم در بيش از 30 جلد تنظيم گشته و دانشهاى گوناگون را آنقدر به تفصيل برگزار كرده است كه تنها چند جلد آن مرجعى پربار براى تحقيقات ادبى و بلاغى است.

با تحلیل و بررسی دلالت معنایی واژگان مترادف و قریب المعنی در قرآن کریم، روشن می‌شود که میان کاربرد این واژگان و بافت معنایی آن‌ها هماهنگی و پیوند عمیقی نهفته است؛ بطوریکه در ساختار زبانی قرآن کریم، هر واژه‌ای بار معنایی خاص خود را داشته و معنا و مفهوم آن در مقایسه با سایر واژگان قریب المعنی متفاوت است، لذا با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا برای پی بردن به تفاوت‌های دلالی این الفاظ، معنای لغوی آن‌ها و نیز سیاق آیاتی که این الفاظ در آن به کار رفته‌اند، مورد بررسی قرار دهیم، سپس معنای لغوی آن‌ها را با معنای قرآنی‌ای که از این الفاظ استـنباط می‌گردد، مقایسه کنیم.

کتاب حاضر درباره بیانات و خطبه های حضرت امام حسین ع میباشد. ایشان ابتدا تعریفی از متن ، محتوا و طریقه بیان خطبه و نثر را توضیح می دهد و بعد از آن با ذکر خطبات ایشان محاسن کلام امام حسین ع را هر چه بیشتر و بهتر تبیین می کند.

این نوشتار از واژگان بیگانه در قرآن بحث می کند. نویسنده با توجه به پژوهش های زبان شناختی و تاریخی واژه های زیر را بررسی می کند: اب، ابابیل، ابراهیم، ابریق، ابلیس، اجر، احبار، آدم، ادریس، ارائک، آزر، ارم، اساطیر.

موضوع تحقیق با عنوان بررسی عصمت اهل بیت (ع) در تفاسیر معروف اهل سنت می باشد که این موضوع در پنج فصل بیان می‌شود. فصل اول در باره کلیات است که شامل تبیین موضوع (عصمت اهل بیت (ع)) ضرورت تحقیق ، اهمیت و ضرورت عصمت برای حضرات ائمه معصومین (ع) مثل اهمیت آن برای انبیای الهی (ع) است. زیرا آنها ادامه‌دهندگان راه انبیاء الهی (ع) و کامل کننده رسالت هستند. سوالات اصلی و فرعیتحقیق ، فرضیه تحقیق، عصمت اهل بیت (ع) عمدتا مورد انکار مفسران معروف اهل سنت می‌باشد. روش تحقیق و مفهوم‌شناسی عصمت، معنی عصمت در لغت، معنای عصمت در قرآن و نزد مفسران، عصمت در کلمات دانشمندان شیعه و عصمت در کلمات دانشمندان سنی، تاریخچه و پیشینه عصمت می‌باشد. فصل دوم در باره آشنایی با تفاسیر مورد تحقیق است که این تفاسیر شش تا می‌باشند، 1- تفسیر جامع‌البیان فی تاویل آی القرآن، مصنف محمد بن جریر طبری . 2- تفسیر کشاف، مصنف محمود بن عمر زمخشری 3- تفسیر کبیر، مصنف محمد بن فخر رازی. 4- تفسیر روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع الثمانی، مصنف سید محمود آلوسی. 5- تفسیر المنار، مصنف رشید رضا. 6- تفسیر فی ظلال القرآن، مصنف سید قطب. و در باره روش و سبک تفسیر بحث شده است. فصل سوم: این فصل در باره آیه (اولی الامر) است. در این فصل از اطاعت، از جهت معنای لغوی و اصطلاحی، اقسام اطاعت، اطاعت اولی الامر آیا مطلق است یا مقید است؟ و مراد از اولی الامر کیست؟ و آیا آیه اولی الامر بر عصمت اولی الامر دلالت می‌کند؟ بحث شده و در آخر تحلیل و بررسی شده است. فصل چهارم: در باره آیه (امامت) است. در این فصل در باره امام و امامت از جهت لغت واژه امام در قرآن امامت در اصطلاح و امامت از دیدگاه اهل سنت و از دیدگاه اهل تشیع و امامت نزد مفسران اهل سنت و در باره ذریه، در لغت و در قرآن و نزد مفسران اهل سنت و در باره عهد در لغت و در قرآن و عهد نزد مفسران اهل سنت و در باره ظلم، در لغت و نزد مفسران اهل سنت و ظلم در قرآن بحث شده است. فصل پنجم در باره آیه تطهیر است، در این فصل اراده در لغت و در اصطلاح و انواع اراده نزد اهل سنت، و رجس، در لغت و رجس نزد مفسران و طهارت در لغت و طهارت نزد مفسران و مراد از اهل بیت نزد مفسران اهل سنت کیست؟ بحث شده و تحلیل و بررسی نیز شده است. و در خاتمه (جمع‌بندی و نتیجه‌گیری) و کتابنامه است.

واژه علم در دوره‌های گوناگون تاریخی متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی حاکم بر هر دوره تطور معنایی پیدا کرده و در معانی مختلفی به‌کار رفته است. بررسی معناشناختی این واژه، در تاریخ قبل و بعد از اسلام، نشان‌دهنده کاربرد آن در معانی متفاوت و حتی متضاد است. بدین معنا که در دوره جاهلیت، متناسب با فضای فکری و فرهنگی حاکم بر جامعه، معنایی که از علم دریافت می‌شد با معنای آن در دوره اسلامی متفاوت بوده است. از بین متون جاهلی، «معلقات سبع» بنابر درجه اهمیت و قدمت تاریخی آن می‌تواند به معناشناسی این واژه متناسب با فضای فکری جاهلیت کمک کند. در دوره اسلامی نیز تطور معنایی علم را می‌توان در «آیات قرآن»، به عنوان منبع مهمی که اصول و اندیشه‌های اسلامی از آن نشئت گرفته، پی گرفت. در این پژوهش، با استفاده از روابط معنایی در دو بُعد «تقابل معنایی» و «هم‌معنایی» سعی شده واژه علم در دوره جاهلیت و اسلام معناشناسی شود. در روش تقابل با استفاده از کلمات و واژه‌هایی که در تقابل با علم در بافت متن به‌کار رفته معنای علم استخراج شده است و در روش هم‌معنایی نیز با استفاده از واژه‌هایی که در بافت متن به عنوان واژه جایگزین علم به‌کار رفته معنای علم به‌دست آمده است. در دوره جاهلیت، بیشترین معنای علم را می‌توان در تجربیات فردی و سطحی از آگاهی نسبت به محیط پیرامون مشاهده کرد، در حالی که در آیات قرآن معنای علم ابعاد معرفتی و شناختی پیدا کرده است.