آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

‫بحث از انسان در مکاتب مختلف، از دير باز وجهه همت انديشمندان بوده و هست و همه مکاتب به تناسب نوع جهان بيني خود، به انسان توجه و عنايت دارند. در اين ميان، مکتب حيات بخش اسلام بر پايه جهان بيني الهي و گستره معرفتي خود، انسان را موجودي از فرش تا عرش معرفي ميکند.گرچه ممکن است ميان انديشمندان اسلامي اختلافاتي در سعه و ضيق جايگاه انسان وجود داشته باشد؛ ليکن به طور کلي بر پايه قرآن و سنت، انسان موجودي الهي است. بر اين اساس، اين تحقيق در چهار بخش، به جايگاه انسان از ديدگاه امام محمد غزالي و آيتالله جوادي آملي پرداخته است. به اين منظور، نويسنده نخست انسان را از نظر محمد غزالي بررسي کرده که به مطالبي چون ماهيت و حقيقت انسان، نفس انسان، فطرت انسان، عقل انسان و جايگاه انسان در نظام هستي از نظر محمد غزالي پرداخته است. سپس انسان را از ديدگاه آيت الله جوادي آملي بررسي کرده و به موضوعاتي چون ماهيت و جقيقت انسان، حي متألّه، نفس انسان، فطرت انسان، عقل انسان وجايگاه انسان در نظام هستي از نظر آيت الله جوادي آملي پرداخته است. وي در اين تحقيق به نتايج ذيل رسيده است: 1. هردوي ايشان، انسان را موجودي الهي ميدانند که به تعبير استاد جوادي آملي، به آن «حي متألّه» ميگويند. 2. انسان داراي دو بعد است: بعد مجرد که همان حقيقت انسان است و جاوداني است و بعد مادي. 3. خداوند فطرت و سرشت انسان را پاک خلق کرده و به او نعمت آزادي را بخشيده است و در او عقل را به عنوان راهنما و پيامبر دروني قرار داده؛ تا به واسطه آن، پيامبران بيروني را بشناسد و بدان وسيله، به سعادت که همان خلافت الهي است برسد. 4. تفاوت ديدگاه محمد غزالي و آيت الله جوادي آملي در اين است که غزالي در برخي از مباحث مانند خلافت عظماي الهي نظري نداده است. تفاوت ديگر، در مورد منابع شناخت انسان است که آيت الله جوادي آملي از معارف اهل بيت? نيز استفاده نموده است؛ در نتيجه مطالب ايشان از محاسن بيشتري برخوردار است.

در میان متفکرانی که به جاودانگی نفس همراه با بدن قائل اند، یعنی دوگانه انگاران، دو دیدگاه وجود دارد؛ دیدگاه برانگیختگی و دیدگاه بدن جدید. بر اساس دیدگاه برانگیختگی نفس باقی است و با بدن دنیوی مجدداً در آخرت برانگیخته می شود. بر مبنای دیدگاه بدن جدید انسان موجودی دوبعدی و واجد جسم و نفس است. نفس غیر مادی، جاودانه و حافظ این همانی شخصیت انسان است و تفاوتی نمی کند که تداوم زندگی اخروی نفس با همین بدن دنیایی یا با بدنی دیگر باشد. غزالی و سویین برن هر دو به دیدگاه بدن جدید معتقدند. شباهت اساسی دیدگاه دو متفکر، پذیرش اصول و مبانی نظریة بدن جدید است. اما تفاوت های آنان در این است که از نظر غزالی جاودانگی نفس ذاتی است و تداوم حیات نفس بدون بدن ممکن است، اما خداوند می تواند فعالیت نفس را متوقف کند او در تمام این مباحث خود را ملتزم به شرع می داند. در حالی که از نظر سویین برن جاودانگی نفس به ارادة الهی است و نفس بدون مغز قادر به هیچ گونه فعالیتی نیست، البته خدا می تواند نفس را بدون بدن فعال کند.