آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله پژوهشی ، پیرامون رویکرد اخلاقی مسکویه است . او از اندیشمندان قرن چهارم و اوائل قرن پنجم است و جایگاه او در حکمت عملی به آن پایه است که او را معلم ثالث لقب داده اند، خواجه نصیر الدین طوسی کتاب اخلاق ناصری خویش را ترجمه کتاب تهذیب الاخلاق او می داند.مسکویه بارویکردی فلسفی به اخلاق پرداخته است و در بسط و سامان بخشی به آن بسیار کوشیده است. او با توجه به قوای نفس و قانون حد وسط ارسطویی به دنبال تعدیل قوا و غلب? قو? عاقله بر دیگر قوای نفس است. فضائل را عفت، شجاعت، حکمت، عدالت، می داند و اطراف آنها را به عنوان رذیلت معرفی می کند. از آنجا که او سالیان متمادی در صحنه های اجتماعی و سیاسی حضور داشته است و مشکلات اجتماعی را بیشتر احساس کرده است در نوشتارهای خویش بر عدالت و محبت تأکید نموده است و به عنوان فیلسوفی مسلمان دغدغ? خویش را نسبت به شریعت در آثارش نشان داده است و از آموزه های آن بهره برده است.او سعادت انسانی را در رسیدن به کمال عملی و علمی می داند و آن را در سایه تعاون و همکاری انسانها نسبت به یکدیگر می داند و گوشه گیری از جامعه را به شدت مذمت می کند و دستیابی به فضائل را در زهد و گوشه گیری از جامعه ادعایی واهی می داند. او با قبول اصل، امکان تغییر خلقیات در انسان، به بحث تربیت پرداخته است و روشها و عوامل موثر در تربیت را مطرح نموده است. و با بیان اهداف تربیت، والاترین هدف آن را تقرب به خداوند بیان می کند.قسمت دیگر این رساله تصحیح و مقابله نسخ خطی کتاب تهذیب الاخلاق مسکویه می باشد.

اقتصاد کاربردی و به روز، سطح کیفیت زندگی مردم را افزایش داده و رضایتمندی را به دنبال دارد. باتوجه به اینکه بخش قابل توجهی از آیات قرآن کریم به مباحث اقتصادی مشعر است؛ بازنگری و تحول هدفمند در ساختارهای نظری و عملی این نهاد در مکتب وحی منجر به بالندگی بیش از پیش آن می‌شود؛ زیرا اصلاح و فساد هر یک، از شئون زندگی در سایر مسائل موثر است؛ و ممکن نیست در اجتماعی که سیاست و فرهنگ و قضاوت و اخلاق و اقتصاد، فاسد باشد دین از فساد مبرا باشد و بالعکس.بدین منظور پژوهش حاضر با بهره گیری از شیوه تحلیل محتوای متن و روش کتابخانه ای و اسنادی در جمع آوری داده‌ها، به استخراج و استنباط مبانی اقتصادی قرآن کریم همت گمارده و پس از آن، دلالت‌ها و ثمرات مبانی ویژه اقتصاد را در اصول حاکم بر تولید ومصرف پی جویی نموده است؛ ره آورد پژوهش این که: اولاٌ:در اسلام انجام وظایف دینی و عبادات- به طور مستقیم(مانند خمس و زکات)یا غیر مستقیم (تأثیر نان در نماز خواندن و روزه گرفتن)- وابسته به امور اقتصادی بوده و گاه آمیختگی و پیوند معناداری با فعالیت‌های ‏اقتصادی دارد؛ که بیانگر پیوند ناگسستنی دین و اقتصاد و تأثیر متقابل آن دو، بر یکدیگر است. و اگر هر کدام از امور اقتصادی با دین و شرع همسو نباشد فساد انگیز است.ثانیا: نیل به اقتصاد سالم ،تنها در پرتو تربیت صحیح و جامع انسانها با تکیه بر وحی ممکن است؛ و عالی ترین مصداق چنین اقتصادی را می بایست در دین اسلام و کلام جاودان پروردگار جست.ثالثاٌ:تولید لزوما برای نیاز نیست ومصرف هم لزوما باعث رفع نیازنیست؛ و این دو تنها شامل مادیات نمی‌شود بلکه باید توجه داشت که زمان و مکان هم جزء مصرفی ها هستند، و انسان درباره‌ی کیفیت مصرف آنها باید پاسخگو باشدثالثا: تحقق کامل اقتصاد اسلامی و قرآنی تنها با افزودن و کاستن مواد درسی و کارهایی از این دست، حاصل نمی شود؛ بلکه تحول مبنایی و اصلاح همه عناصر اقتصاد بر اساس نگرش اسلام به هستی، انسان و ارزشها ضروری است.پس اگر نگاه اقتصادی، مبتنی بر شناخت انسان نسبت به خودش و خداوند و مخلوقات متعدد در جهان هستی باشد؛ به انسان این نوید را می‌دهد که با توکل بر خدا و با استفاده‌ی بهینه و مطوب از نعمتهای خدادادی می‌تواند موجبات سعادت ابدی خود را فراهم آورد؛ و متوجه این نکته باشد که تولید و مصرفی که با این نگاه شکل گیرد به دور از اسراف و تبذیر بوده وباعث خشنودی خدا می‌شود. کلید واژه ها: مبنا، اصل، تولید، مصرف، برابری و مساوات، اسراف، کار و فعالیّت.

این تحقیق در سه فصل تنظیم شده است: فصل اول شامل کلیات بحث است، از قبیل معناشناسی اسم و صفت، فرق اسم و صفت و بحث توقیفیت اسما. فصل دوم بحث در اسما و صفات از دیدگاه فلسفه است . فصل سوم : در این فصل مباحث فصل دوم از دیدگاه عرفان بررسی شده است. در آخر طی یک ضمیمه ای فهرستی تحقیقی از اسما و صفات الهی آورده شده است

شناخت نفس انسان اهمیتی شگرف در تعیین مسیر زندگی فردی و اجتماعی دارد تا ما ندانیم که کیستیم و چرا هستیم و حقیقت ما چیست نمی‌توانیم مسیر زندگی خویش را پیدا کنیم از این روی در این نوشته خواهان بررسی معرفت نفس از نگاه شیخ بهایی هستیم. البته از آنجا که معرفت نفس رابطه بسیار نزدیکی با خداشناسی داشته و شیخ بهایی عقیده متمایز از حکماء را در خداشناسی مطرح کرده است، ما نیز بر آن شدیم تا علاوه بر معرفت نفس، اشاره‌ای به خداشناسی ایشان داشته باشیم. لازم به ذکر است برای بیان کردن نظرات شیخ بهایی در معرفت نفس، ابتدا باید معنای کلی نفس مطرح شود و عقیده حکماء اسلامی ‌نیز بیان شود تا به کلیتی درباب معرفت نفس برسیم و بتوانیم معرفت نفس را از نگاه شیخ بهایی مورد ارزیابی و نقد قرار دهیم. از آنجا که میان حکماء اسلام، سه تن از شخصیت‌های معروف که هر کدام دارای نظرات مخصوص به خود بوده و حکمت‌های مختلفی را ابداع کرده‌اند، ابتدا نفس را از منظر آنها بررسی کرده و بعد به آراء شیخ بهایی می‌پردازیم. ابن‌سینا، سهروردی و ملاصدرا بی‌شک سه تن از افراد شاخص در فلسفه اسلامی بوده‌اند و تأثیرات بسیار بزرگی در سیر تحولات فکری فلاسفه و متفکران داشته‌اند. بیان خلاصه‌ای از دیدگاه آنها، ما را در شناخت کلی نفس و نقد نگاه شیخ بهایی بسیار کمک می‌کند. شیخ بهایی در باب معرفت نفس با نگاهی متفاوت از حکماء به شناخت نفس پرداخته و عنوان می‌کند انسان توانایی شناخت خود را نداشته و بالطبع از شناخت خداوند نیز عاجز است. در باب معرفت نفس نظرات گوناگونی وجود دارد و یکی از آنها عدم شناخت نفس می‌باشد و شیخ بهایی این نظر را پذیرفته است زیرا نفس موجودی الهی بوده و انسان توان شناخت آن را ندارد. در باب معرفت رب نیز شیخ بهایی می‌گوید اگر بتوان خدا را شناخت فقط از راه الهیات تنزهی بوده و صفات خداوند را فقط از راه سلب می‌شناسیم. به این صورت که هر آنچه انسان در خود می‌یابد، به خداوند نسبت می‌دهد با این تفاوت که تمام نقص و عیب‌ها را از آن سلب می‌کند. این نظر کاملاً متغایر با نظر حکماء مسلمان بوده که آنها قائل به الهیات ایجابی هستند نه سلبی.

در فلسفه صدرا انسان شناسی از جایگاه رفیعی برخوردار است و در انسان شناسی نیز شناخت ذهن در مرتبه بالایی قرار دارد، ملاصدرا ذهن را مساوی نفس می‌داند و آن را کارخانه انتزاع و مخزنی برای اطلاعات نمی‌داند بلکه ذهن را استعداد نفس برای ادراک صور تعریف می‌کند و به نحوه ادراک جزئیات و کلیات می‌پردازد، وی ذهن را صادر و خالق صور ادراکی می‌داند و معتقد است صور کلی و جزئی قیام صدوری بر ذهن دارند و از ذهن صادر می‌شوند نه اینکه حلولی در ذهن داشته باشند و ذهن محلی برای آنها باشد وی معقتد است حواس ظاهر مُعِّد ادراک جزئیات و ارباب انواع نیز مُعِّد ادراک کلیات هستند؛ ذهن در واقع در قوس نزول رویارویی کاملی با ارباب انواع داشته است و در قوس صعود با مشاهده این اشیاء و موجودات مادی و یا مجرد به یادآوری و خلق صورت های ذهنی می‌پردازد حال هرچه قدر این مشاهده دقیق تر و عمیق تر باشد صور ادراکی خلق شده توسط نفس و یا ذهن دقیق تر و ادراک صحیح تر خواهد بود و نفس هر چقدر از غواشی ماده و تعلقات به عالم ماده مبری تر باشد مشاهده اش از اشیاء مادی و مثل نوریه مجرده دقیق تر خواهد بود.

یکی از تقسیمات اولیه وجود، تقسیم آن به مجرد و مادی است. مراد از مجرد، موجودی است که دارای ویژگی‌های امور مادی نباشد. به‌نظر بیشتر فلاسفه، یکی از ویژگی‌های امور مادی و جسمانی، حرکت است. از این رو عالم ماده آمیخته‌ای از قوه و فعل است و این قوا و استعدادها به ‌تدریج به فعلیت در می‌آیند و شیء مادی تغییر می‌کند. بنابراین، چون موجود مجرد در مقابل موجود مادی است. باور رایج در فلسفه این است که در مجردات هیچ‌گونه حرکتی راه ندارد؛ از این‌رو در تقسیمی دیگر، موجود به ثابت و متغیر تقسیم می‌شود؛ مجرد از ثبات برخوردار است، برخلاف مادی که متغیر است.حال بر اساس مبانی مختلف بحث حرکت در مجردات مورد بررسی قرار میگیرد

ب‍ی‌گمان سترگ‌ترين انديشناكی آدمی، در جملگی دورانها و سامانها، چگونگی سرنوشت و فرجام كار او است. در اين ميان آسمان‌باوران را نگرانی افزون‌تر است؛ چه مرگ از نگاه ايشان پايان كار نيست و آدمی را در سرای ديگر، زندگی ديگر و جاودان است. پرسش سرينه آنان اين است كه برای خوشبختی در جهان بازپسين چگونه بايد بود و چه بايد كرد؟ كارگزار و كاردار آفرينش، كه از اين سترگ‌ترين پرسش آدمی‌زاده آگاه بود، آيين خويش را با پيامبران خويش گسيل داشت تا پاسخ آن فراهم آيد. اسلام، فرجامين و برترين نمود آيين ايزدی است؛ از اين رو بهترين پاسخ را برای بشر گرد آورده است، اما پرسش ديگر آن است كه چنانچه پس از فرو آمدن اسلام، گروهی آن را برنتابند و به فرمان پيام‌‌آورش سر ننهند، سرنوشت آنان در ديگرسرای چگونه خواهد بود؟ آيا از آن رو كه مسلمان نيستند جملگی دوزخی‌اند؟ يا از راه آيينهای ديگر نيز می‌توان رستگار شد؟ آشكار است كه هيچ كس را يارای آن نيست كه بهتر از قرآن و حديث چنين پرسشی را پاسخ گويد. نوشتاری كه پيش رو است بر آن بوده است تا نگرگاه اين دو چشمه پاک يزدانی را در اين باره بكاود. گزيده بايد گفت كه از نگرگاه قرآن و حديث، اسلام آيين بهی است و از پسِ فرود آن جملگی آدميان را، بر هر آيينی كه باشند، شايسته و بايسته است تا در برابر پيام‌‌آورش كرنش كنند، به او و آيين او باور آورند و فرمان‌اش را بر ديده نهند و چنانچه دانسته چنين نكنند، ستمگرند و دوزخ سزای ايشان است. آيين خداوندگار يكتا يكی است؛ چه حق را دويی نيست و در هر دوران به فراخور پيامبری كه بر او فرود آمده نمودی كرده است؛ از اين رو جملگی حق است، ولی پس از برانگيختگی محمد امين ـ درود پروردگار دانا بر او و خاندانش باد ـ ديگر آيينها را دوران به سر آمده و اينک فرمان، فرمان محمد است، ولی با اين همه رستگاری تنها از آنِ مسلمانان نيست؛ چه نه اين است كه رستگاری تنها با راست‌كيشی فراهم آيد. چنانچه كسی آيين خويش را آيين بهی می‌‌دانسته و در انديشه گمان جز اين نمی‌برده و آن را پايبند و فرمانبردار بوده، رستگار است و پاداش كردار نيک خويش را خواهد گرفت؛ نيز چنانچه كسی در دريافت آيينی كه پيروی از آن بايسته است كوتاهی كرده، ولی نه از سر غرّه‌گی و كين‌ورزی، بلكه از آن رو كه ناتوان بوده، رستگار است. ناتوانی او از هر گونه‌ای كه باشد بخشودنی است؛ برای نمونه می‌توان از ناتوانی در انديشه، ناتوانی در پيكره، ناتوانی در رفتن به جايی كه می‌توان آموزه‌های آيين استوار را در آن آموخت يا زيستن در جايی كه در آن از آيين پيروی‌بايسته خبری نبوده و آموزگاری نيامده است تا آن آیین را به مردم بياموزد ياد كرد.

استوارترین تفسیر از قرآن کریم تفسیری است که در کلام و بیان داناترین مفسران و عالمان به قرآن ـ پیامبر(ص) و اهل بیت طاهرش(علیهم السلام) جاری شده وتجلی یافته است در درازای قرنها عالمان و مفسرانی به جمع آوری روایات تفسیری همت گماشته و تفاسیر روایی را سامان داده اند.در این پژوهش تلاش شده تا بر پایه روایات معصومان به فضا و محتوی سوره فتح دست یابیم و از سوی دیگر چگونگی روایات را، بدین معنی که تا چه حدّی تفسیری، تبیینی و تحلیلی داشته، نشان دهیم. بدین جهت برای دستیابی به روایات از دو روش بهره بردیم در روش اول روایات ذیل آیات را از تفاسیر البرهان، نورالثقلین، کنز الد قائق و الدر المنثور سیوطی بیرون کشیده و در روش دوم برای دستیابی بیشتر به روایات مرتبط با آیه از کتاب مستدرک بحار الانوار استفاده کرده و همچنین با استفاده از کلید واژه‌های مهم آیه و جستجوی فراوان در ذیل آیات مشابه درکل مجموعه قرآن توانستیم روایاتی که به نحوه ی موضع تفسیری وتحلیلی بیشتری از آیات را ارائه می‌دهند، را بدست آوریم..در ادامه برای دستیابی به فضا و محتوی سوره با منبع قرار دادن روایات و بهره گیری از دیگر مبادی تفسیری نظیر تبیین لغوی، مراجعه به نظرات و آراء مفسران توانستیم فضا و محتوی سوره را این‌گونه ترسیم کنیم که این سوره مشتمل بر داستان صلح حدیبیه و حوادث پیرامون آن همچون پیامدهای حاصل از صلح من جمله نعمتهای الهی که خداوند به پیامبر ومومنان اختصاص داده، بیان خصوصیات روحی مشرکین و منافقین، ورود به مکه درآینده نزدیک، برتری دین اسلام بر همه ادیان می‌باشد که همگی این موضوعات پیرامون محور اصلی سوره یعنی امتنان خدا بر پیامبر و مومنانش می‌باشد، می‌گردد.از دستاورد های مهم این پژوهش نشان دادن نقش کار ساز روایات در تبیین و تفسیر آیات سوره می‌باشد، همچنین توسعه معنایی که معصومین: در گسترش مفاهیم آیات بکار می‌بردند..