آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

آنچه این نگاشته در پی آن است، ‌اثبات یک نظام اخلاقی مستنبط از آیات و روایات است که البته مورد تأیید عقل سلیم و فطرت پاک نیز باشد. به نظر می‌رسد آنچه به عنوان نظام اخلاقی اسلام در آثار عمده اخلاقی ارائه شده است، در حقیقت نظام اخلاقی مسلمین بوده و نه نظام اخلاقی اسلام و بر این اساس شاید بتوان این نظام‌ها را‌ نظام‌های اخلاقی غیر اسلامی به شمار آورد.فیلسوفان و اندیشمندان مسلمان در عرصه اخلاق، بر اساس رویکردهای مختلف فلسفی، عرفانی و تلفیقی، نظریات و معیارهای متفاوتی را در باب فعل اخلاقی و ارزش اخلاقی ارائه داده‌اند. هر یک از این مکاتب اخلاقی، هر چند از نظر روش استناد و ارائه آموزه‌های اخلاقی کاملاً با یکدیگر اختلاف دارند اما در یک نقطه مشترک هستند و آن بهره‌گیری از مبانی غیر دینی در نظام‌سازی اخلاقی است که البته این به معنای غیردینی بودن شاکله و کلیّت این نظام ها نیست، بلکه حاکی از استنتاج مبانی آنها از منابع غیر دینی است.با بررسی آثار اخلاقی حکیمان و اندیشمندان اسلامی از زمان فارابی تا کنون، درمی‌یابیم که در بیشتر آنها آنچه به عنوان اخلاق اسلامی مطرح بوده، بهره‌گیری آنان از مبانی اخلاق یونانی، عرفانی و یا تلفیقی از آن دو است، به عنوان نمونه‌ای گسترده از نظام‌سای غیر دینی، باید به این سیر تاریخی در اخلاق مسلمین اشاره نمود که پس از ترجمه کتاب «اخلاق نیکوماخوس» ارسطو به زبان عربی، اکثر اندیشمندان اسلامی آن را سرمشق خود قرار دادند و به تألیف اثر در آن سبک و سیاق پرداختند و در آن آثار، ملاک‌های ارسطو در باب «فضیلت» و در نهایت «کمال انسان» را به عینه اخذ نموده، رنگ و لعاب دینی به آن دادند، در حالی که اخلاق اسلامی و مبانی آن، با مبانی اخلاق یونانی و عرفانی تفاوت‌های آشکاری دارد.در نظریه اخلاقی اسلام، ملاک فضیلت و برتری فعل اخلاقی «قرب الهی» است و قرب الی الله نهایت درجه تکاملی انسان است که به وسیله نوع ارتباط معرفتی و درک عمیق رابطه وجودی با خداوند حاصل می‌شود،‌ بنابراین فضیلت و رذیلت نیز در نظام اخلاق اسلامی،‌ نزدیک شدن و دوری از «قرب» خداوند است،‌ نه عدم رعایت حدّ اعتدال و افتادن در دو طرف افراط و تفریط،‌ چنان که صاحبان کتب اخلاقی مهمی چون «معراج‌السعاده» ‌این مبنا را در معرفی فضیلت و رذیلت اخلاقی ارائه داده‌اند. از این رو، با هر رویکردی در اخلاق اسلامی، وصول به قرب الی الله و نزدیکی به کمال مطلق غایت حرکت انسان و مصداق سعادت است. سعادتمندترین انسان از دیدگاه عقل و نقل و شهود کسی است که بیشترین درجه از قرب الی الله را به دست آورد و بدبخت‌ترین انسان کسی است که بیشترین دوری را از این مقام دارد. اما نقطه اختلاف نظام‌های اخلاق مسلمین، در راه‌های وصول به این سعادت است.

مدینه خاستگاه وحی الهی وسنت نبوی (ص) است وحضور بیش از دو و نیم قرن ائمه اطهار (ع) به عنوان مراجع فکری وزعیمان فرهنگی امامیه در مدینه موجب گردید که مدینه به عنوان یکی از موثرترین مدارس علمی در ترویج فرهنگ اهل بیت (ع) درخشش ویژه ای داشته باشد وبه لحاظ ساختار محتوایی مرزهایی را بسیار فراتر از کتابت و قرائت قرآن درنوردد.بازشناسی مدرسه تفسیری امامیه در مدینه به علت حضور ائمه اطهار (ع) وجایگاه و منزلت آن بزرگواران در مقام مفسران الهی ونیز حضور جمع کثیری از صحابه وتابعین ، ضرورتی غیر قابل انکار است.مدرسه تفسیری مفهوم مرکبی است که در واکاوی اصطلاحی ، قابل انقسام به سه مولفه اصلی است. مولفه نخست، بنیانگذار مدرسه تفسیری است که می تواند فرد یا گروهی از افراد باشند؛ مولفه بعدی شاگردان مدرسه تفسیری اند که در راستای مبانی واصول طراحی شده از سوی موسس مدرسه، عمل کرده وبه نشر معارف آن می پردازند ومولفه آخر منطقه و محیط جغرافیایى است که مدرسه تفسیری در آن شکل گرفته است.نوشتار حاضر، در الگوی مدرسه پژوهی خود، با دو قید اساسی امامی و مدنی بودن، همراه است زیرا در صدد شناسایی ساختار مدرسه تفسیری امامیه در محدوده جغرافیایی مدینه است. تاریخچه مدرسه تفسیری امامیه در مدینه، به زمان نزول قرآن وعصرتشریع اسلامی برمی گردد. در زمان پیامبراکرم (ص)، با بهره گیری از بیانات ایشان پیرامون تفسیر آیات قرآن، دانش تفسیر، پایه گذاری شد و از آنجا که مدینه نخستین پایگاه نشر حدیث بوده ودر سده های نخست اسلامیهمه ی علوم صبغه حدیثی داشته اند جای شگفتی نیست که نخستین مدرسه تفسیری نیز در این شهر شکل گرفته باشد. از این رو، سایر مدارس تفسیری به گونه ای متاثر از آن بوده اند.نخستین محدثان ومفسران اسلامی در میان صحابه وتابعان در این شهر سکونت داشته اند. حضور حد اکثری ائمه اطهار(ع) به عنوان زعمای شیعه در مدینه کارکردهای بزرگی در جهت دهی و کیفیت بخشی به جریان تفسیر امامیه داشته است به گونه ای که آن را متمایز از سایر جریان های تفسیری می سازد.این نوشتار در چهار فصل تدوین شده است . فصل اول آن به بیان کلیات ومفاهیم پرداخته وضمن ترسیم چارچوب نظری تحقیق مفاهیم کلیدیتحقیق را تبیین می کند وبا توجه به اینکه بررسی فضای جغرافیایی وتحلیل اوضاع سیاسی ، اجتماعی وفرهنگی مدینه از لوازم وضروریات بحث است به این موضوع نیز اشاره ای صورت گرفته است. فصل دوم ، روند شکل گیری مدرسه تفسیری امامیه در مدینه را بررسی ودر سه بخش شامل دوره های پدیداری وتثبیت ، دوره توسعه وشکوفایی و دوره رکود وافول مروری بر زندگی ومیراث تفسیری مفسران هر دوره دارد.فصل سوم نیز مهم ترین کارکردهای حضور ائمه در کیفیت بخشی به جریان تفسیر را بیان کرده است. بیان ویژگی ها وامتیازات مدرسه تفسیری امامیه در مدینه در فصل چهارم این تحقیق بیان شده است.

موضوع این پایان نامه "بررسی جایگاه اعتدال در قرآن و روایات" است ، که مبتنی بر نظریه اعتدال ارسطویی است و از مسایل اخلاقی است که وارد حوزه مسایل فلسفی شده است وچنانکه گفته اند سقراط پای اخلاق را به فلسفه باز کرد. این نظریه به عنوان قاعده ای عام که حد وسط آن فضیلت و دو طرف آن افراط و تفریط و رذیلت می باشد ؛ علما و دانشمندان بسیاری به آن پرداخته اند و عده ای هم آن را مورد نقد جدی قرار داده اند. بنابر این پی بردن به جایگاه آن از دیدگاه اسلام - که در دو منبع غنی قرآن کریم و روایات باید تحقیق نمود-می تواند نسبت به این مسئله مهم روشن نمایی نموده و در دو مرحله علمی و عملی راه گشای ما باشد. از آنجایی که مشهور است دین اسلام، دین معتدلی است می بایست با تحقیق در آیات و روایات به دست آورد که آیا این اعتدالی که اسلام می گوید با آن نظریه اعتدال ارسطویی یکی است و یا متفاوتند؟ در فصلی که نظریه اعتدال از ارسطو بیان می شود نقدهای وارده بر آن هم ذکر می شود و همچنین در دو فصل آیات و روایات به بحث اعتدال در آفرینش،اعتقاد،اخلاق ، رفتارهای فردی و اجتماعی پرداخته می شود که در تمام ابعاد جایگاه آن روشن گردد. در بحث آیات یکی از آیات مشهور و مورد بحث آیه "وجعلناکم امه وسطا " و در بحث روایات ،حدیث "خیر الامور اوسطها " مورد بررسی قرار می گیرد . در انتها می توان چنین نتیجه گرفت که بین نظریه اعتدال ارسطو با آموزه های دین اسلام رابطه عموم و خصوص من وجه است و در بعضی موارد با هم مشترکند .

پیوست درمنابع دیجیتالی

پیوست در منابع دیجیتالی

پیوست در منابع دیجیتالی

پیوست در منابع دیجیتالی

پیوست در منابع دیجیتالی

گوناگونی در عرصه های گونه گون فکری و فرهنگی، دیده ای پذیرفتنی است. انسان ها در گوشه وکنار جهان با باورهای متنوع و متکثری زیست می کنند و اندیشمندان همة ادیان در پی دست یافتن به راهی برای کاهش اختلاف های برآمده از این گوناگونی ها هستند. در این میان، برخی ازدانشمندان، پلورالیسم دینی را به عنوان تنها راه کار پیشنهاد داده اند. این نظریه برای کاستن ازدامنة اختلاف های پیروان ادیان گوناگون، بر حقان ت نسبی ادیان می کوبد تا در حقان ت ادیان حق هدایت و نجات را برای پیروانشان به ارمغان آورد. پژوهش گر این پژوهش در تلاش است با نگاهی گذرا از منظر عقل و دین و دیدی درون و برون دینی به جنبه های گوناگون این نظریه، رهیافت های گویا و مثبت آن را روشن و نقاط ناگویای آن رابرای جامعة دینی و نسل جوان دین پژوه آشکار سازد. نوینسده کوشیده است در گونة پلورالیسم دینی حق انیت ثابت کند که اسلام عام، هم اکنون ناظر به اسلام خاص و هم آهنگ با آن بوده وشریعت اسلام تنها صراط مستقیم و تنها وسیلة نجات است. خاتمیت در اسلام با پشتوانة ادله عقلی و نقلی مطرح می شود. ادیان پیشین تنها در ظرف زمانی خود حقانیت و نجات را به ارمغان آورده اند، ولی اکنون پیروی از آن ها به فرض آگاهی از اسلام، خطا و انحراف است؛ زیرا اسلام،حقانیت موجود در ادیان را تکمیل و تتمیم کرده است. از نظر اسلام، پلورالیسم دینی طولی،رویه ای درست و پلورالیسم دینی عرضی، نادرست است. آموزه های اسلامی هم چون گفت وگوی منطقی، مدارات و هم زیستی مسالمت آمیز گزاره هایی است که در تایید پلورالیسم دینی رفتاری می توان از آن بهره گرفت. اسلام نجات را می پذیرند، ولی نه آن گونه که تکثرگراها درپلورالیسم دینی نجات، به آن باور دارند. چون حساب قاصران و مستضفعان فکری - فرهنگی ومخالفان غیر ماند از حساب مقصران و معاندان لجوج جداست، این که چه کسی اهل نجات است،با توجه به موازین عدل و حکمت و رحمت الهی، به تصمیم خداوند بستگی دارد.

رساله پیش رو مشتمل بر هشت فصل، به شرح ذیل است: فصل اول (کلیات): در این فصل به طرح مسئله و اهمیت آن و بیان روش تحقیق و محدودیتها می پردازیم. فصل دوم ( اعتباریات و تعریف): نظریه رایج می گوید: اعتباریات، بر خلاف حقایق فاقد حدند، برخی معتقدند اعتباریات حد دارند. نگارنده بر این گمان است که هر دو نظر به گونه ای قابل تأمل هستند، چون اساسا’’ حد ناممکن است. طریقه مقبول برای تعریف ، تعریف مبتنی بر اصالت وجود است. فصل سوم ( معنای اعتباری و نوع اعتبار آن): « اعتباری» دارای معانی متعددی است. در نظریه رایج استعمال اعتباری در این معانی به اشتراک لفظ است. اما دقت در معانی اعتباری اشتراک معنا را تقویت می کند. اعتبار یک معنا بیش ندارد. « الف»،«ب»،«ت» و... اعتباریند، معنایش این است که آنها اموری هستند «غیرخارجی که به وسیله فعالیت ذهن ساخته شده اند.» در معانی به ظاهر متعدد اعتباری، مشترک است؛ البته این اشتراک به گونه ای تشکیکی است. فصل چهارم ( تاریخچه نظریه تفکیک): برخی از اندیشمندان معتقدند: ریشه های نظریه تفکیک امور اعتباری از امور حقیقی، در کلمات ابن سینا به چشم می خورد و خاستگاه ارائه این نظریه، تضاد و برخورد میان آراء متکلمان و فیلسوفان است. به گمان ما، این سخن ناصواب است، آنچه بررسی تاریخی در این باره پیش می نهد این است که جایگاه تولد نظریه تفکیک علم اصول فقه است و خاستگاه ارائه آن مشکلاتی است که عالمان اصولی در مباحثی چون شراط متاخر و... با آن مواجه بوده اند. فصل پنجم ( نظریه تفکیک): عده ای متقدند: تحلیل علامه طباطبائی (ره)در باره فرایند پیدایش ادراکات اعتباری، موجب می شود همه ادراکات اعتباری، حتی مفاهیم اخلاقی، نسبی و جزئی شوند. برای برون رفت از اشکال نسبیت پنج توجیه و راه حل از سوی اندیشمندان معاصر ارائه شده است. به گمان ما این پنج توجیه در رسیدن به مقصود خود، ناکامند. تو هم تلازم نظریه تفکیک و نسبیت، از اینجا ناشی می شود که برخی خواسته اند با تطبیق ناگفته های علامه (ره) (اعتباریات کلی)، بر گفته های ایشان (اعتباریات جزئی)، حکم خاص گفته ها ( نسبیت و شخص مداری) را به ناگفته های تسری دهند. فصل ششم ( رابطه تولیدی در ادراکات اعتباری): آیا میان «باید» ها و «هست» ها رابطه منطقی - تولید وجود دارد؟ برخی معتقدند: می توان باید را از هست استنتاج کرد.