آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بهره مندی هرچه بهتروبیشترازکتب تفسیری درابتدانیازمندشناخت انواع روش های مختلف تفسیری موجود ومطالعه آنها می باشد.گرچه درگذشته به«روش شناسی»کمترتوجه شده است، اماامروزه یکی ازمسائل مهم وضروری علوم است. اهمیت آن درارتباط باعلم تفسیر،که باکلام وسخن خداوندسروکاردارد، بیشترنمایان می شود؛ چراکه دستیابی به روش درست تفسیر،جزباجدی گرفتن روش شناسی تفسیرممکن نخواهدبود.ضرورت روش درست تفسیرزمانی آشکارمی شودکه بدانیم پیامبراکرم(ص)تفسیربه رأی راباوجوددستیابی به حق، باطل اعلام کرده است، یعنی مهم روش درست تفسیرسخن خداونداست. هدف رساله حاضرشناخت چارچوب وروش علامه طهرانی درکتاب معادشناسی می باشدکه درراستای نمایان شدن کیفیت ومحتوای فکری ونوع نگرش مفسربه آیات قرآن وکیفیت بهره گیری ایشان ازمنابع است.با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی (توصیف کلمات مرتبط با روش، سبک، گرایش و مبانی و تحلیل متنی و پردازش اطلاعات) در کتاب معاد شناسی علامه سید محمدحسین حسینی طهرانی و بررسی شیوه‌ها، روش‌ها و سبک‌های تفسیری ایشان درمی‌یابیم که از روش‌های تفسیری قرآن به قرآن، تفسیر روایی، عقلی ، اجتهادی واز گرایش‌های تفسیری فلسفی، عرفانی، ذوقی و تربیتی استفاده نموده و از ذکر نکات اخلاقی نیز غفلت ننموده‌اند.مبانی تفسیری ایشان که بیشترازنوع مبانی صدوری می باشندعبارتنداز:الهی بودن الفاظ ومحتوای قرآن، حجیت سنت ائمه (ع)، قرآن باعبارات والفاظش به تواترثابت است، صیانت قرآن ازتحریف،اعتقادبه ظهروبطن قرآن، حجیت خبرواحدو...زبان بیان تفسیر به دو زبان فارسی و عربی می‌باشد؛ شکل و قالب بیان تفسیر به صورت نثر علمی که با استفاده از مطالب دقیق فلسفی، عرفانی، روایی و قرآنی نگاشته شده است و موضوعی بودن تفسیر که در رابطه با معاد و مسائل مرتبط به آن است ازمولفه های سبک تفسیری ایشان می باشد.

به اعتقاد اکثر عرفا در عرفان اسلامی، هدف از خلقت عالم و آدم معرفت و عرفان خداوند متعال است. در این راستا در این پایان‌نامه، به شناخت عرفان عملی و عرفان نظری از منظر یکی از عرفای کامل و واصل معاصر، به نام علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی پرداخته‌ایم. در این پایان‌نامه، ابتدا زندگی شخصی علامه‌ طهرانی و فراز و نشیب‌های آن را بیان کرده‌ام، سپس جنبه‌های مذهبی، علمی، اجتماعی و عرفانی و آثار و تألیفات ایشان بررسی کرده‌ام. پژوهشگر در این تحقیق به تعاریف عرفانی بودنِ آراء و اندیشه‌های ایشان، توجه کرده و در ادامه بحث شریعت از دیدگاه علامه طهرانی را مطرح کرده و به عرفان عملی و مواردی مانند؛ استاد، اخوّت، توبه، بیداری سحر، ریاضت و...، از دیدگاه ایشان پرداخته‌ است و از سویی عرفان نظری و موضوعات مربوط به آن مثل، ولایت، عقل، عشق و... و همچنین علم‌ و عقل و رابطه عقل ‌و عشق از منظر ایشان بررسی ‌نموده است. علاوه بر آن، دیدگاه مکتب عرفانی ایشان، نسبت به مقام عرفانی اهل‌بیت علیهم‌السلام، مورد بررسی قرارگرفته است. در آخر به نتایجی که از بررسی شریعت، طریقت، حقیقت، عقل، عشق و مقام عرفانی اهل‌بیت علیهم‌السلام، از منظر علامه طهرانی حاصل ‌شده، بیان گردیده است، که به نتایجی مانند؛ عدم تخطی از شریعت در عین رعایت تمام موازین طریقت و عرفان، حضور عقل در تمامی مراحل عرفانی و همراهی عقل و عشق در تمام مقامات عرفانی وامام علیه السلام را، عنایت کننده تما‌می مقامات عرفانی به همه عرفا و اولیاء می‌دانند. روش انجام این تحقیق روش کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا است که و مراجعه به آثار ایشان و کتب مربوطه، پژوهش حاضر را انجام دادم.

معاد جسمانی و اعتقاد به آن از ملزومات و ضروریات دین مبین اسلام می‌باشد، به طوری که عدم اعتقاد به آن از موجبات کفر است. درباره کیفیت معاد اندیشمندان اسلامی نظریات گوناگونی را ارائه کرده‌اند؛ متکلمین از منظر کلامی و فلاسفه از منظر فلسفی و محدّثین از منظر روایات بدین موضوع نگریسته‌اند. در این پایان نامه سعی شده است که دیدگاه‌های دو اندیشمند معاصر مکتب تشیع، علامه حسینی طهرانی و آیت الله جوادی آملی پیرامون معاد جسمانی مورد بررسی قرار گیرد.پژوهش حاضر به شیوه تحلیلی وکتابخانه ای در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول به بیان کلیات پژوهش می‌پردازد و مباحثی، چون اهمیت و جایگاه بحث معاد، معناشناسی و پیشینه آن را بیان می‌کند. در فصل دوم به بیان نظرات علامه حسینی طهرانی می‌پردازیم و با مطالبی چون نفس، برزخ، معاد و معادجسمانی از دیدگاه ایشان آشنا می شویم. در فصل سوم نیز مبانی آیت الله جوادی آملی در خصوص معاد جسمانی را مطرح و در پایان با تطبیق اشتراکات و بیان افتراقات دو دیدگاه به ادامه بحث خواهیم پرداخت. درباره نفس هر دو شخصیت اتفاق نظر دارند که جوهری غیرمادی و مجرد است و لذا با مرگ بدن از بین نرفته و فساد نمی‌پذیرد. هر دو شخصیت اصل معاد را ضروری می‌دانند و با استفاده از براهین فلسفی و استفاده از آیات قرآنی موضوع تحقق معاد و اثبات معاد جسمانی را مطرح نموده‌اند. نتایج کلی نشانگر وجود مبنای مشترک دو دیدگاه در پذیرش اصل معاد جسمانی است، اما کیفیت معاد جسمانی در دو دیدگاه متفاوت می‌باشد.علامه طهرانی معاد جسمانی را عنصری اثبات نموده در حالیکه ایت الله جوادی املی معاد جسمانی مثالی هستند و به نوعی ان را متناسب با نظام عالم اخرت می دانند.

نیاز یا عدم نیاز به استاد همواره یکی از مسائل مهمی است که در سلوک مطرح است، استاد کسی است که به مسائل راه آگاه بوده و بتواند شاگرد را در طی مسیر سلوک پیش ببرد، دانستن علم فقه و شناخت دقیق شریعت الهی، درک علوم ربانی و شهود از شرایط استاد است و سالک در ابتدای راه به استاد عام و تا پایان راه به استاد خاص نیازمند است.. طریقت و رسیدن به حقیقت به جز از راه شریعت امکان پذیر نیست و مرادی که شریعت بداند مسیر طریقت را هموارتر و سرعت رسیدن مرید را بیشتر خواهد کرد.برخی به لزوم تبعیت از استاد در سلوک اعتقادی ندارند. علامه طهرانی بر نظریه بی‌نیازی از استاد در سلوک نقدهایی دارد وی ضرورت استاد سلوکی، فواید و راه‌های شناخت استاد و همچنین مشکلات و مخاطرات عدم حضور استاد را بیان می کند. علامه طهرانی عدم نیاز به راهنما را در حکم عدم سلوک و سرگردانی می داند و در مراحل مختلف سلوک خویش نیز تبعیت کامل از استاد کامل را مد نظر قرار داده است .

مجموعه کتاب سه جلدی «الله شناسی» سلسله مباحثی است که توسط علامه محمد حسین حسینی طهرانی در باب توحید و شناخت خداوند مطرح گشته است. ایشان در مقدمه کتاب خود چنین می نویسد: اصل این مباحث، یکدوره تفسیر آیه مبارکه: «الله نور السموات و الارض» است که تا «والله بکل شیء علیم» در ضمن ابحاثی مذاکره و تحریر شده است. در این کتب از مساله توحید ذاتی و اسمائی و افعالی ذات مقدس حضرت حق، کیفیت پیدایش عالم آفرینش، ربط حادث به قدیم، نزول نور وجود در مظاهر امکان، حقیقت ولایت و ربط موجودات به ذات باری تعالی، لقاءالله و وصول به ذات مقدس او به فنا و اندکاک هستی مجازی عاریه ای در وجود مطلق و هستی اصیل و حقیقی، بحث می گردد. جلد سوم کتاب الله شناسی در ادامه جلد دوم در 12 مبحث تنظیم شده است که عبارتند از: مبحث 25 تا 30: غیر از عارفان، جمیع مردمان خدا را با دیده دوبین می نگرند؛ مبحث 31 تا 32: آنان که غیر از خدا اثری قائلند، مبتلا به شرک خفی هستند؛ مبحث 33 و 34: حشویه و شیخیه و قشریه از خداوند نصیبی ندارند؛ مبحث 35 تا 36: انحرافات شیخ احمد احسائی و پیروان مکتب او در توحید است.

نور ملكوت قرآن اثرى است به فارسى تأليف علامه سيد محمدحسین حسينى طهرانى.اين مجموعه، قسمت اول از دورۀ «انوار الملكوت» (شامل نور ملكوت قرآن، نور ملكوت مسجد، نور ملكوت نماز، نور ملكوت روزه و نور ملكوت دعا) مى‌باشد. مجموعه نور ملكوت قرآن در چهار مجلّد تدوين شده و در آن پيرامون هدايت قرآن به بهترين آئين‌ها و سبل سلام، جاودانگى احكام قرآن، عدم نسخ قرآن، ده اشكال بر مقاله قبض و بسط تئوريك شريعت، پياده و عملى شدن يكايك آيات قرآن در هر عصر، ردّ نظريه كنترل جمعيت و تحديد نسل، نقش و موقعيت قرآن به عنوان يك كتاب آسمانى، نقد و بررسى برخى از كج‌فهمى‌ها از آيات كريمۀ قرآن مجيد، توحيدى بودن منطق قرآن، بيان قرآن در خطاهاى تورات و انجيل، احكام قرآن در مورد جهاد، قتل، بردگى و فديه، تأثير قرآن در تربيت انسان كامل، عظمت اخلاق قرآن، بيان كيفيت خلقت انسان و سيارات در قرآن، بحث و اشكال در مورد فرضيه داروين.طريق تشخيص اسرائيليات از روايات معتبره، سير قرآن در آيات أنفسى و آفاقى، بيان محكمات و متشابهات در قرآن، كيفيت قرائت قرآن در نماز و غير آن، دعوت آيات آفاقيه به توحيد و مكارم اخلاق، عربیت و اعجاز قرآن، عظمت و اصالت قرآن كريم، تأثير قرآن در تمدن عظيم اسلامى، بيان كيفيت كتابت و طبع قرآن، قاطعيت و واسعيّت قرآن عظيم، لغات و اصطلاحات بديعۀ قرآنيه، غيرقابل تغيير بودن و عمومیت قرآن مجيدثبوت تواتر لفظى عبارات قرآنى، عدم جواز قرائت قرآن به قرائت غيرمتواتره، مراد از احرف سبعه و كيفيت جمع‌آورى و تدوين قرآن مجيد بحث شده است. جلد 4 شامل:بحث هشتم: «سير قرآن در آيات آفاقى و عظمت اخلاق آن» به بررسى دعوت قرآن به تفكر در اشياء خارج و مصنوعات خداوند، حركت جوهريه ملا صدرا و دستورات اخلاقى قرآن مى‌پردازد.بحث نهم: «عربيت و اعجاز قرآن» به بررسى مزيت زبان عربى، حكمت نزول قرآن به زبان عربى، لزوم تكلم به زبان عربى براى جميع مسلمانان، كوششهاى استعمار براى برانداختن زبان عربى و قرآن در ممالك اسلامى مى‌پردازد. بحث دهم: «عظمت و اصالت قرآن كريم» به بررسى تأثير قرآن در پيدايش تمدن عظيم اسلامى، كيفيت جمع‌آورى و نامگذارى آيات و سور در زمان پيامبر، كتابت قرآن، و...مى‌پردازد. بحث يازدهم: «قاطعيت و واسعيت قرآن عظيم» شامل اخبار غيبى قرآن، لغات و اصطلاحات بديعۀ قرآنيه نظير واژه حق، شجرۀ ملعونه،ضلال و...، حجيت سنت و...مى‌باشد. بحث دوازدهم: «غيرقابل تغيير بودن و عمومیت قرآن مجيد» شامل مباحثى چون:ثبوت‌تواتر لفظى آيات قرآن، تاريخ تدوين و جمع‌آورى قرآن، پنج دليل بر ردّ قول به عدم تواتر قرائات سبعه، مراد از احرف سبعه و...مى‌باشد.در پايان هم به معرفى تأليفات و آثار مؤلف پرداخته شده است.

كتاب لمعات الحسین تالیف علامه محمدحسین حسینی طهرانی، حاوي برخي از خطبه‌ها و موعظه‌هاي امام حسين عليه‌السلام است كه با ذكر مدارك معتبر نقل شده است و فقط به ترجمه آنها اكتفا شده تا بواسطه ايجاز و اختصار قابل آن باشد كه در محافل و مجالس نوشته شده، در منظر مردم قرار گيرد و اذهان را از لمعات انوار حسيني روشن كند و اين ميراث پر مايه را به نسل بعد انتقال دهد. مرحوم علامه طهرانی در پاسخ به اینکه کدام یک از کتب ایشان در نظرشان بهتر است می فرمایند: بهترین کتاب من لمعات الحسین است؛ کتابی که عین عبارات سیدالشهداء را آورده و آن را ترجمه کردم و علت اینکه به رفقا می گویم که کلمات آن را قاب کنید این است که شما کلمات یک امام معصوم را همیشه در جلوی چشمتان داشته باشید. برخی عناوین منتخب کتاب چنین اند: «خلقت بشر براي رسيدن به شهود خداوند است و راه رسيدن به آن همرنگي و همراهي با معصوم است»، «اندرزهاي‌حضرت‌امام‌حسين‌(عليه‌السلام) درباره: علم، تجربه، شرافت، قناعت، دوستي، تدبير و مظلوم»، «موعظه حضرت به مرد گناهكار»، «علت قيام امام حسین علیه السلام از زبان خود»، «نامه حضرت درباره خير دنيا و آخرت» «خطبه حضرت در صبح عاشورا و اتمام حجّت بر كوفيان»، «مناجات امام حسين عليه‌السلام با خداوند در لحظات آخر و حالات حضرت در هنگام شهادت».

مسئله قبض روح و فشار قبر از مسائل مهم فلسفی مرتبط با ساحت معاد شناسی است که در این پایان نامه از دیدگاه دو نفر از شارحینِ معاصر حکمت متعالیه علامه حسینی طهرانی و علامه جوادی آملی، ( به جهت شاخص بودن نظرات ایشان در این زمینه) با روش توصیفی_ تحلیلی، استنباطی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نخست ماهیت عالم احتضار و شاخصه های آن را به عنوان دروازه ورود به برزخ و آستانه حادثه قبض روح، با اشاره ای به برخی از مبانی فلسفی و کلامی تبیین گردیده و آن گاه برای تحلیل مسئله قبض روح از دیدگاه این دو اندیشمند به صورت مفصل و به ترتیب، به این سه سؤال پاسخ داده شده است که؛ روح (مقبوض) چیست، و کیفیت و مراحل قبض روح چیست، و قابضین ارواح چه کسانی هستند؟ لذا با تبیین حقیقت نفس و روح و بیان مراتبِ نفوس مقبوضه پرداخته و آن گاه بر اساس مبانی ای فلسفی نظیر نحوه رابطه نفس و بدن، حرکت جوهری، استکمال جوهری نفس، دو ساحتی بودن انسان و ... قبض روح را نوعی مفارق نمودن روح از بدن معرفی نموده و مراتب قابضین ارواح را نیز بر اساس مراتب وجودی مقبوضین تشریح نموده است. و سپس ماهیتِ فشارقبر به مثابه نوعی عذاب روحی_ برزخی که در اوایل مفارقت روح از بدن بر اساس مسئله تجسم اعمال محقق می شود و آثار وضعی ای را که بر جسم باقی می گذارد تبیین و تحلیل نموده است.

الأربعين في التراث الشيعي، تألیف سید محمدمحسن حسینی تهرانی، کتابی است که طی آن مؤلف از بطلان و عدم امضای مجالس اربعین توسط شارع مقدس سخن گفته و آن را تنها و تنها برای حضرت سیدالشهداء(ع) جایز دانسته و سعی کرده است با استفاده از منابع تاریخی و روایی و تمسک به سنت و سیره اولیای دین، موضوع «اربعین» را از جوانب مختلف در فرهنگ شیعه مورد بررسی قرار دهد. نگارش کتاب در ماه صفر 1426ق، به پایان رسیده است. مؤلف در مقدمه با اشاره به اینکه هر مکتبی در محتوا و هویت خویش ترکیبی است از اصول و مبانی علمی و عملی و نمادهایی که از آن به شعائر آن مکتب تعبیر می‌شود، به تبیین و بررسی مفهوم «شعار» به نقل از فرهنگ «لسان العرب» و تفسیر این لغت در لغت‌نامه دهخدا پرداخته است. سپس به این مطلب اشاره می‌کند که: محوریت امام نه به‌عنوان مرجعی برای احکام است، بلکه محوریت امام به‌خاطر این است که او ناموس عالم خلقت و حقیقت فیض منزل الهی و واسطه بین حق و خلق در مراتب وجود و متولی نظام عالم کون و مربی نفوس به سمت کمال و نقطه اتصال ما با پروردگار است. بنابراین بر هر فرد شیعه لازم و واجب است که شعار تشیع و شاخصه‌های گهربار این مکتب حیات‌بخش را هرچه بیشتر و بهتر آشکار نماید؛ مثلاًواقعه غدیر را که روز تاج‌گذاری امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع) به تاج ولایت و امامت است، ارج بگذارد. یکی دیگر از شعارها و شاخصه‌های مکتب شیعه مسئله شهاد و قیام حضرت سیدالشهداء(ع) در قبال مذهب اهل سنت و جماعت است... و اربعین سیدالشهداء(ع) سند حقانیت و مظلومیت او در عرصه کشمکش حق و باطل است. بنابراین تشکیل مجالس و محافل سنوی... تنها و تنها برای حضرت سیدالشهداء(ع) وضع و جعل گردیده است. فصل اول کتاب به جایگاه واژه اربعین در فرهنگ اسلام اختصاص یافته است. نویسنده، معتقد است که واژه اربعین در کیش و مذهب اهل باده و ساده گرفته تا عالی‌ترین و دقیق‌ترین لطائف اشارات و ظرائف عبارات اهل کشف و معنی و عرفای عالی‌مقام می‌توان یافت. در فرهنگ اسلام نیز به‌مناسبت‌های مختلف این کلمه مورد توجه قرار گرفته است؛ به‌نحوی که می‌توان ادعا نمود یک نوع رابطه تکوینی و تشریعی برای این مفهوم در فرهنگ اسلامی وجود دارد و این رابطه و نسبت را در جای‌جای هر دو عرصه تکوین و تشریع می‌توان جستجو نمود.[۷]مؤلف در این میان با کمک امثله‌ای که برگرفته از روایات است، به جایگاه اربعین اشاره نموده است؛ مثال‌هایی از قبیل اینکه طینت و سرشت انسان در مدت چهل روز کامل شده است، انسان در سن چهل سالگی به بلوغ عقلانی می‌رسد، کسی که خمر بنوشد تا چهل روز نماز او قبول نمی‌شود، کسی که غیبت مسلمانی را کند تا چهل روز نماز و روزه‌اش قبول نمی‌شود، شهادت چهل مؤمن بر جنازه مسلمانی موجب غفران اوست و... در پایان فصل، به تأثیر عدد چهل در به فعلیت درآوردن استعدادها در روایات و کلام عرفا از جمله سید مهدی بحرالعلوم و علامه حسینی تهرانی پرداخته شده است. فصل دوم کتاب به فلسفه قیام امام حسین(ع) اختصاص یافته است. نویسنده در این بخش از کتاب، حفظ حریم و حد و حدود مقام ولایت و امامت را از مبانی تشیع می‌داند و معتقد است قیام سیدالشهداء(ع) حیاتی‌ترین شاخص حق و باطل است و در این بین چه‌بسا مجالس عزاداری سالار شهیدان از مبانی اصیل خود فاصله گرفته است و غایت هدف ذاکرین و نوحه‌خوانان بر رنگ و لعاب دادن ظاهری به مصائب امام متمرکز شده است و این نوع مجالس به مجالس تئاتر و هنرپیشگی شباهت بیشتری دارد تا مجالسی که درخور شأن و منزلت امام باشد و هدف از این امور فقط گریه بیشتر، بر سر زدن بیشتر و فریاد زدن بیشتر است و بس. در ادامه مباحث این بخش می‌گوید: چنین نیست که قیام امام منحصر در مبارزه با ظلم باشد، بلکه دلائل دیگری نیز دارد. سپس به صلح امام حسن(ع) اشاره می‌کند و بر این مطلب تأکید می‌کند که جهاد و صلح امام تابع اراده حق و شرائط زمان است و مبارزه امام حسین(ع) مقدمه احیای سنن و بیان معارف است و در پایان می‌گوید: آسمان در ماتم امام حسین(ع) چهل روز گریست. نویسنده در فصل سوم به مسئله اختصاص داشتن اربعین به سیدالشهداء و شعار بودن آن در شیعه پرداخته است و می‌گوید: مسئله اربعین حضرت اباعبدالله الحسین(ع) از شعائر شیعه است که درهیچ مکتب و ملتی نظیر و مشابهی برای آن نمی‌توان یافت. زیارت مخصوصه آن حضرت در روز اربعین شعار مخصوص شیعه است و برای هیچ فردی از سایر معصومین(ع) حتی رسول اکرم(ص) این مسئله وجود ندارد و زیارت حضرت سیدالشهداء(ع) در روز اربعین و اقامه مجلس عزا برای آن حضرت فقط و فقط اختصاص به ایشان دارد. ایشان برای ادعای خود، به روایت مأثوره از امام حسن عسکری(ع)، که زیارت اربعین را علامت ایمان و شعار شیعه معرفی کرده است، تمسک می‌نماید. امام حسن عسکری(ع) نشانه‌های مؤمن را پنچ چیز معرفی می‌کند: پنجاه‌ویک رکعت نماز در شبانه‌روز (نافله و واجب)؛ زیارت اربعین سیدالشهداء(ع)؛ انگشتر در دست راست نمودن؛ پیشانی بر خاک گذاردن و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحيم در نمازهای جهریه (صبح، مغرب و عشا). بعد از آن به ذکر روایات شیعه و سنی مبنی بر اینکه مجالس ترحیم تا سه روز است، می‌پردازد و می‌گوید: ترک زینت برای زنان در عزای میت بیش از سه روز جایز نیست و در این سه روز مستحب است برای صاحبان مصیبت طعام برده شود. در ادامه به کلام مرحوم نراقی که تحدید به سه روز عزاداری برای میت لازم نیست، اشاره می‌کند و به آن پاسخ می‌دهد؛ سپس به نقد و بررسی انحرافات پدیدآمده در امر تدفین و بدعت‌هایی که از غرب در مجالس ترحیم راه یافته پرداخته است. مؤلف، کتاب را با این مطلب به پایان می‌رساند که در اسلام مجلس ترحیمی به نام هفت، چهلم و سال نداریم و اگر اربعین را برای عموم جائز بدانیم از عنوان شعار و علامت بودن برای تشیع خارج می‌شود.

کتاب " معرفة الإمام" تعریب کتاب امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارك رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است. در "جلد هفدهم" به مطالب زير اشاره شده است: تقدّم و تأسيس شيعه در جميع علوم از زمان امام باقر تا زمان امام عسكرى عليهم‌السلام، ارث بردن امام صادق (علیه السلام) علوم كلّيه را از رسولخدا صلی الله علیه و آله و سلم، كار امام صادق علیه السلام آفتابى نمودن اسلام حقيقى بود، برخوردهاى مختلف منصور با امام صادق (علیه السلام)، شرح حال مالك بن انس، ابوحنيفه، محمد بن ادريس شافعى و احمد بن حنبل، مذهب جعفرى قياس را باطل مى‌داند.