مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
نظریه اضافه اشراقی نظریه انشاء نفس(اصطلاح وابسته) نظریه انطباع(اصطلاح وابسته) نظریه خروج شعاع(اصطلاح وابسته)
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 11
تحلیل و بررسی اجزای نظریه سهروردی درباره علم با ملاحظه نقدهای صدرایی
نویسنده:
زهره زارعی، امیر شیرزاد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بحث علم و مباحث پیرامون آن در جای جای آثار سهروردی به طور پراکنده مطرح شده که تبیین نظر نهایی وی را دشوار ساخته است. به منظور استقصا و بازکاوی اجزای نظریه او، این اقوال و آرای پراکنده در دو جزء سنت زدایی و نظریه اشراقی بازسازی شده است. در جزء سنت زدایی به نقد مشائین پرداخته و بر نظریه-های مختلف علم، مخصوصاً علم به واسطه تعریف، ادراک حسی، مفاهیم اولی یا مقدم بر تجربه انتقاد کرده و در جزء دیگر که نظریه اشراقی اوست، ضمن ارجاع علم به بصر، نظریات مختلف درباره کیفیت ابصار همچون نظریه خروج شعاع و نظریه انطباع را نقل و نقد کرده و حقیقت ابصار را اضافه اشراقی و حقیقت علم را حضور و ظهور اشیاء دانسته است. در نوشتار حاضر ضمن استقرای آراء و بازکاوی اجزای نظریه سهروردی درباره علم، به طرح و تبیین نقدهای ملاصدرا بر آن، و تحلیل و بررسی موارد اختلاف آن ها پرداخته می شود.
صفحات :
از صفحه 71 تا 87
حکیم سبزواری و سازوارسازی دیدگاه سهروردی و صدرالمتألهین در مساله ابصار
نویسنده:
محمد هادی توکلی، حسینعلی شیدانشید
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
صدرالمتألّهین که در اِبصار، به نظریّۀ خلق و انشای صور محسوس توسط نَفْس عقیده دارد، نظریّۀ علمِ حضوریِ اشراقی اِبصار اثر شیخ اشراق، را نپذیرفته و اشکالاتی بر آن وارد کرده است. سبزواری در دفاع از نظریّۀ شیخ اشراق، علاوه بر پاسخگویی به نقدهای صدرالمتألّهین، در توجیه این نظریّه و سازوار ساختن آن با مبانی حکمت متعالیه کوشیده است. این مقاله به گزارش و نقد و بررسی این کوشش سبزواری که در واقع نوعی نوآوری در سازوارسازی دو آن دیدگاه است، اختصاص دارد. حاصل آنکه دو گونه توجیه از سخنان وی می­توان داشت که البتّه با اشکالاتی از جمله ناسازگاری با نظام حکمت اشراقی، روبه­روست، امّا نظریّه­ای را که در تبیین کیفیّت ابصار در مورد نفوس کامل از توجیه دوم وی به دست می­آید می توان نظریه­ای جدید در سیر تطور نظریۀ ابصار دانست که مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه نیز هست.
صفحات :
از صفحه 151 تا 176
حقیقت ابصار از منظر سهروردی و ملاصدرا
نویسنده:
مهدیه نزاکتی علی اصغری، مرتضی حسینی شاهرودی
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران : دانشگاه پیام نور,
چکیده :
سهروردی ادراک بصری را اشرف ادراکات حسی می داند. وی معرفت شناسی اشراقی را با ابصار آغاز می نماید و قاعده اشراقی ابصار را چنان بسط می دهد که ادراکات مراتب بالاتر را نیز دربرمی گیرد، لذا در معرفت شناسی اشراقی نخست باید فعل ابصار را از دیدگاه فلسفی تحلیل و بررسی نمود تا بتوان در نهایت به درک حقیقت علم حضوری اشراقی نائل آمد؛ اما ملاصدرا که بحث های فلسفی خود را بر اساس اصالت و بساطت وجود مطرح می نماید،مبحث ابصار نفس را هم ناشی از بساطت و تجرد و احاطه وجودی نفس می داند. در نظر وی آنچه نفس دریافت می نماید، غیرمادی و از شئونات و تصرفات بالطبع نفس با افاضه قدرت الهی و درنتیجه، مدرکات بالذات نفس می باشدو به تعبیر دیگر، معرفت نفس در حقیقت کشف و نمود، مدرکات باطنی نفس می باشد که در جهان مادی، به صورت ادراک قوا که در حقیقت آلات و معدات ادراک نفس هستند، نمود می نمایند. پس معرفت نفس ناشی از اتحاد آن در قوس صعود و خلاقیت در قوس نزول می باشد.
صفحات :
از صفحه 135 تا 142
حضوری بودن محسوسات
نویسنده:
عسکری سلیمانی امیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
صورت , تجرد علم , وحدت در کثرت نفس , علت فاعلی , رابطه وجودی نفس و قوا , علم اشراقی , تشکیک مراتب نفس , اتحاد نفس و بدن , حکمت اشراق the School of Illumination , حکمت متعالیه , فلسفه مشاء , جسم مرئی , اضافه وضعی , کیف محسوس , کیف نفسانی , ملموسات(فلسفه) , احکام علل اربعه , مغالطه اخذ ما بالعرض مکان ما بالذات (منطق) , عالَم مثال منفصل(مقابل مثال متصل) , مبصرات , معلوم بالعرض((اصطلاح وابسته)، مقابل معلوم بالذات) , معلوم بالذات((اصطلاح وابسته)، مقابل معلوم بالعرض) , متخیله , صورت متخیله(اصطلاح وابسته) , وجود ذهنی(اصطلاح وابسته) , نظریه انطباع(اصطلاح وابسته) , نظریه انشاء نفس(اصطلاح وابسته) , خطاپذیری حس , حیثیت حکایتگری , علت فاعلی و علت غائی , اقسام علم حضوری , وحدت قوای نفس , خطا ناپذیری علم حضوری , ملاک تحقق علم حضوری , ربط آلی , مادی بودن احساس , نقش اعصاب و سلولهای مغز در ابصار , انطباع کبیر در صغیر , حضوری بودن احساس , تقسیم حصری علم به حصولی و حضوری , تقسیم قیاسی وجود , ارتباط حواس با خارج , مرتبه نازله نفس , تأثیر مادی بر مجرد , خطا پذیری علم حصولی , ادراک احول , امتناع ازدحام دو صورت بر یک ماده , علت قابلی , نسبت وجودی نفس با جسم خارجی , وحدت قوای نفس با ابزارشان , حاس بالقوه , قیاسی بودن تقسیم وجود به مجرد و مادی , امکان مجرد بودن مادی ,
چکیده :
فیلسوفان مشاء در مورد محسوسات قائل به انطباع صورت‏های حسی در اندام‏های حسی هستند. و در خصوص ابصار دو رأی از گذشته مطرح بوده است: یکی، خروج شعاع و دیگری، انطباع صورت مبصر در چشم. شیخ اشراق قول به خروج شعاع را نفی مى‏کند؛ چه این که به دلیل امتناع انطباع کبیر در صغیر، انطباع صورت حسی در چشم را منکر است. از این‏رو، در خصوص ابصار معتقد است که نفس علم حضوری به مبصر خارجی مى‏یابد. صدرالمتالهین، رأی شیخ اشراق را نقد مى‏کند و در همه ادراکات حسی مدعی مى‏شود که صور محسوسات به انشاء نفس در عالم مثالِ متصل تحقق مى‏یابند و ادراک صورت مى‏گیرد. اما بر اساس مبانی حکمت متعالیه مى‏توان گفت که ادراکات حسی از نوع علوم حضوری هستند و مجرد بودن متعلق علم، به دلیل تجرد علم و عالم، با مادی بودن معلوم و محسوس منافات ندارد؛ زیرا تقسیم موجود به مجرد و مادی از نوع تقسیم قیاسی است. لذا موجود مادی به اعتبار فاعل شناسا و وجود برای فاعل شناسا مجرد مى‏باشد. هم چنان که، خارجی بودن هر وجودی منافات با تقسیم وجود به خارجی و ذهنی ندارد.
صفحات :
از صفحه 11 تا 41
ارزیابی رویکرد صدرایی و اشراقی به فرآیند دیدن
نویسنده:
ناصر مومنی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,
چکیده :
دربارهٴ چگونگی ادراك بصری از دیرباز نظرهای مختلفی وجود داشته است. سهروردی نظریهٴ علم اشراقی و حضوری به واقعیت های بیرونی را مطرح كرده است. اما، ملاصدرا به دلایلی آن را نادرست می داند. مهم ترین دلیل او می تواند این باشد كه جسم و جسمانی مانع ادراكند. چرا كه ماده، مبهم و جسم آمیخته به عدم است. هر جزء مفروض آن از اجزای دیگر و دیگر اشیا غایب است و بنابراین، در جسم كه حقیقتی افتراقی و قوهٴ عدم و زوال آن در وجودش نهفته است و وجود هر فردی از آن عین عدم فرد دیگر است، حضور معنی ندارد؛ در حالی كه علم عبارت از حضور و شهود است. اما، با توجه به مبانی فكری و دیگر اقوال او مانند اینكه هر وجودی و ازجمله جسم، به اندازهٴ بهرهٴ خود از هستی، از شهود و حضور برخوردار است؛ این نگرش صدرایی را با چالش مواجه می كند. هم چنین، اگر موجودات جسمانی را به دلیل نقصان ها، آمیختگی به عدم و پراكندگی، شایستهٴ معلوم واقع شدن ندانیم، پس نفس با قدرت خلاقیت خود چه چیزی را درك می كند و صورت ذهنی ساخته و پرداختهٴ آن چه واقعیتی را می نمایاند؟ در این مقاله كوشش بر این بوده است تا رویكرد ملاصدرا به نظریهٴ سهروردی نقد و بررسی شود.
صفحات :
از صفحه 57 تا 83
چیستی علم و معرفت از منظر هوسرل و صدرالمتألهین
نویسنده:
محمد تقی شاکری
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
ماهیت و چیستی علم مانند دیگر موجودات، متعلق پرسش قرار می‌گیرد. در این مقاله تلاش بر این است که چیستی علم از نگاه ادموند هوسرل، فیلسوف نامدار غربی قرن بیستم ـ که تفکر فلسفی قرن بیستم متأثر از اوست ـ و صدرالدین محمد شیرازی فیلسوف شهیر اسلامی و مؤسس حکمت متعالیه ملقب به صدرالمتألّهین، بررسی شود. هوسرل چیستی علم و معرفت را با حیث التفاتی توضیح می‌دهد و صدرالمتألّهین با استفاده از انشای نفس، پرده از ماهیت آن برمی‌دارد. طرح مقاله برای یافتن صرف مشابهت و اختلاف بین این دو فیلسوف نیست، بلکه برای یافتن پاسخ به پرسش اصیل از چیستی علم و معرفت است. فرضیه اصلی این است که غیر از تشابه فکری بین دو فیلسوف در صورت ظاهر مسأله و با وجود اختلاف فکری و فرهنگی و بسترهای مختلف اجتماعی و سنت‌های گوناگون تاریخی، راه حل هر دو به توجه به مقام و منزلت «انسان» از حیث انضمامی (نه حیث انتزاعی) منتهی می‌شود.
صفحات :
از صفحه 151 تا 189
دفاع حکیم سبزواری از سهروردی در کیفیّت اِبصار
نویسنده:
محمدهادی توکلی، حسینعلی شیدانشید
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
شیخ اشراق، حکیم سهروردی در مقابل دو نظریّۀ رایج‌ترِ «انطباع» و «خروج شعاع» در زمینۀ کیفیّت اِبصار، به نظریّۀ سومی قائل شد که بر اساس آن، در هنگام اِبصار، نَفْس آدمی علمِ حضوری اشراقی به خودِ اشیای دیدنی پیدا می‌کند، نه آنکه صرفاً از رهگذر صورت‌های ادراکی آنها را ادراک کند. صدرالمتألّهین نظریّۀ سهروردی را مبتلا به اشکال دید و به نقد دیدگاه او پرداخت. نقدهای وی در اسفار، در قالب چهار اشکال ارائه شده است. حکیم سبزواری که سعی در توجیه نظریّۀ سهروردی داشته، به دفاع از وی در مقابل نقدهای صدرالمتألّهین برخاسته است. این مقاله به گزارش و نقد و بررسی پاسخ‌های چهارگانۀ حکیم سبزواری به اشکالات صدر المتألّهین اختصاص دارد. پاسخ‌های یادشده در مجموع سبب روشن‌تر شدن برخی از جوانب بحث، و روشنگری در جهت گشوده شدن راه‌های تازه گردیده است، امّا هیچ یک در پاسخگویی به آن اشکال‌ها تمام نیست، بلکه هر کدام نیازمند تتمیم است.
صفحات :
از صفحه 61 تا 82
مبانی معرفت شناسی حکمت اشراق سهروردی
نویسنده:
سیماسادات نوربخش
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بررسی نظام معرفت شناسی شهاب الدین سهروردی (549-587ق) به عنوان موسس دومین حوزه اندیشه فلسفی در تاریخ فلسفه اسلامی، اهمیت ویژه ای دارد. معرفت شناسی او با بررسی تعارض های منطقی در نظام فلسفی مشاء صورت می گیرد. نظریه سهروردی در باب علم شامل دو جزء است: نخست، جزء سنت زدایی است که سهروردی در آن، به نظریه های مختلف علم، مخصوصا علم به واسطه تعریف، ادراک حسی، مفاهیم اولی یا مقدم بر تجربه انتقاد می کند. او ابتدا ساختار «تعریف» ارسطویی را نقد کرده که این نقد، نخستین تلاش مهم برای نشان دادن تعارض ساختار ارسطویی و گام نخست در تدوین حکمت اشراق است. سهروردی محدودیت ها و نارسایی تعریف را در رسیدن به یقین نشان داده است. به نظر او نظریه های مطرح شده درباره علم، اگر چه ما را به جنبه ای از حقیقت رهنمون کرده و کاملا نامعتبر نیستند، اما هیچ یک منتهی به یقین نشده و از امکان وقوع علم سخن نگفته اند. سهروردی نه تنها می کوشد ضابطه صوری متفاوت حاکم بر تعریف را نسبت به مشائیان ابداع کند، بلکه تلقی او از تعریف، جزء اساسی نظریه اشراقی وی از ساختار عقلانی علم است. این اختلاف اساسی مبین دیدگاه کاملا متفاوت اصول منطقی و معرفت شناسانه در فلسفه است که بر اساس آن جزء دوم نظریه سهروردی شکل می گیرد، به طوری که در حکمت اشراق، برتری از آن شهود و بر مبنای نظریه مشاهده - اشراق است. و بر اساس«علم حضوری» تدوین می‌شود.
صفحات :
از صفحه 31 تا 47
بررسی نظریه کلامی فخر رازی و علامه طباطبایی دربارة رؤیت خدا
نویسنده:
رضا مودب
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
از جمله مباحث کلامی، رویت خداوند متعال، به ویژه در روز قیامت می‌باشد که امامیه، اشاعره و معتزله در خصوص آن دچار اختلاف نظر هستند؛ امامیه بر عدم جواز رؤیت و در مقابل اشاعره، بر جواز رؤیت خداوند در روز قیامت معتقدند؛ از جمله دلائل هر یک از آنها استدلال بر آیه « لاتدرکه الابصار » است. در این مقاله دیدگاه کلامی هر یک بررسی شده و ضمن بیان نظر علامه طباطبایی، مفسر بزرگ معاصر امامیه در خصوص عدم رؤیت، به نقد دیدگاه فخر رازی از مفسران بزرگ اشاعره پرداخته شده و بیان شده که رؤیت بصری خداوند ملازم با جسمانیت و جهت و حیّز دار بودن خداوند است و منافات با مبانی واجب الوجود و تجرد ذات دارد.
صفحات :
از صفحه 65 تا 77
امام و قوای بصری
نویسنده:
اتان کولبرگ
نوع منبع :
مقاله , ترجمه اثر
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: بنياد فرهنگى امامت,
چکیده :
اتان کولبرگ، شیعه شناس معروف و پر اثر و استاد معاصر دانشگاه عبری اورشلیم در اسرائيل است که مدرک دکترای خود را از دانشگاه آکسفورد انگلستان، با تز دکترا با عنوان نگرش تشیع امامی به صحابۀ پیامبر(ص) دریافت کرد. آثار پژوهشی مختلف و متعدد او طبق گزارش فرانک اچ. استیوارد به حدود 110 مقاله و کتاب منتشر شده می رسد(4کتاب، یک ویرایش کتاب، 39 مقاله، 24 مدخل دایرة المعارف ایرانیکا، 18 مدخل در دایرة المعارف اسلام (ویرایش جدید)، 2 مدخل در دایرة المعارف دین، یک مدخل در دایرةالمعارف عبریکا، یک مدخل در دایرة المعارف تفکر سیاسی اسلامی و 19 نقد و بررسی).
صفحات :
از صفحه 113 تا 146
  • تعداد رکورد ها : 11