مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «علم الامام» تالیف محمد حسین مظفر، پیرامون یکی از موضوعات امامت یعنی علم امام نگاشته شده است. مولف در ابتدای کتاب خود مباحثی را در رابطه با علم نبی و وظیفه خلیفه مطرح می کند و سپس در رابطه با علم حضوری امام طرح بحث می کند. وی در ادامه موضوعاتی مانند: ائمه (ع) معدن علم، ائمه (ع) وارث علم نبی، دلالت حدیث بر علم حضوری، اسم اعظم نزد ائمه (ع)، سهو النبی (ص) و ائمه و دیگر مباحث را مورد بررسی قرار می دهد.

«خلاصة الأقوال في معرفة الرجال» تأليف شيخ حسن بن يوسف بن مطهر حلى، معروف به علامه حلى، كتابى است در رجال‌ شناسى اخبار و احاديث كه بر اساس جرح و تعديل راويان، به زبان عربى و در سال 693 ق تأليف و با تحقيق شيخ جواد قيومى منتشر شده است. اين كتاب كه به «رجال حلى» نيز معروف است از اصول هشت‌ گانه رجالى شيعه به شمار مى‌ آيد. كتاب با سه مقدمه از ناشر، محقق و مؤلف آغاز و مطالب در دو قسمت ارائه شده است. قسمت اول: شامل كسانى است كه به آنها اعتماد مى‌ شود و روايت آنها مقبول است؛ قسمت دوم: كسانى كه به جهت ضعف راوى يا اختلاف رجاليون در توثيق و ضعف و يا مجهول بودن راوى در مورد روايت آنها توقف مى‌ شود. اسامى راويان نيز بر اساس حروف الفبا تنظيم شده و براى هر نام يك باب در نظر گرفته شده و تمام رواتى كه همنام هستند، يكجا آمده‌ اند تا اشتراك اسامى هم تمييز داده شود. نويسنده پس از بررسى يكايك راويان، بين افراد معتمد از نظر خودش و افرادى كه به هر دليل تضعيف شده‌ اند، يا در مورد آنها اختلاف وجود دارد و يا مجهول هستند، تفكيك قائل شده است.

کتاب «تقیه سپری برای مبارزه عمیق تر» تالیف ناصر مکارم شیرازی، در رابطه با یکی از معتقدات مکتب شیعی یعنی تقیه نگاشته شده است. مولف در ابتدای کتاب خود سوالاتی از این دست مطرح می سازد: آیا در تعلیمات اسلامی دستوری به نام تقیه وجود دارد؟ آیا تقیه محافظه کاری آمیخته با ترس نیست؟ آیا این مفهوم دلیلی بر تایید گفتار آن ها که می گویند انگیزه پیدایش مذهب عوامل استعمار اقتصادی بوده تا مقاوت توده های زحمت کش زیر پوشش این گونه افکار درهم شکسته شود، نیست؟ اگر چنین نیست مفهوم واقعی تقیه کدام است؟ اصولا چه دلیلی از کتاب و سنت (دو منبع اصیل اسلامی) برای این موضوع در دست داریم؟ وانگهی فلسفه و روح تقیه چیست و چگونه می توان آن را در مسیر حرکت تکاملی جامعه بکار گرفت؟ از اینها گذشته آیا به راستی تقیه مخصوص شیعه است یا جز معتقدات سایر گروه های اسلامی نیز هست و آیا تقیه در مکتب های مختلف سیاسی و اجتماعی کنونی دنیا نیز وجود دارد یا نه؟ آخرین سخن این که آیا تقیه امروز هم واجب است یا حرام و به گونه کلی در کجا لازم و در کجا حرام است؟ این ها مجموع بحث های اصولی مربوط به مساله تقیه است.

کتاب «رسالتان حول العصمة» تالیف لطف الله صافی گلپايگاني، دارای دو رساله است که در رابطه با مسئله عصمت تالیف شده است. مولف در ابتدا با بیان استدلال به آیه تطهیر بر عصمت اهل بیت (ع) مطالب خویش را آغاز کرده و سپس در رابطه با موضوعاتی مانند: عدم ملازمه بین عصمت و عدم اختیار، عصمت انبیا و ائمه (ع)، چیستی عصمت، انواع عصمت، علم امام و دیگر مباحث مرتبط سخن گفته و همچنین به سوالات مطرح در این باب پاسخ داده است.

«صلح امام حسن علیه السلام» از آثار شیخ راضى آل یاسین (م 1372 ق) به زبان عربى و در زمره متقن‌ ترین کتب تاریخى در موضوع خود است. مؤلف در آن به موضوعاتى پرداخته که در کتب مشابه، به آن ها کمتر توجه شده و موضوع صلح امام حسن (ع) و علت و عوامل آن را به‌ خوبى بیان مى‌ کند. بخش اول کتاب، به معرفى مختصرى از امام حسن (ع) مى‌ پردازد. بخش دوم، درباره موقعیت سیاسى‌ اى که امام حسن (ع) در آن قرار گرفته بودند، مى‌ باشد. و بخش سوم، درباره صلح مى‌ باشد. گفتار پایانى کتاب مقایسه‌ اى میان شرایط امام حسن (ع) و امام حسین (ع) از حیث دوستان و دشمنان است.

«معانى الاخبار شیخ صدوق»، که ترجمه آن توسط آقاى شیخ عبدالعلى محمدى شاهرودى به انجام رسیده است، کتابى است در بیان احادیث غریب و اخبار مشکل که از ائمه (ع) وارد شده است و به تعبیر استاد عالى قدر على‏ اکبر غفارى (ره) این کتاب به منزله قاموس و فرهنگى است. در فهم کلمات ائمه (ع) و معانى واژگان حدیثى نیز اثرى خوب، داراى انسجام و فوائد بسیارى است. در اغلب ترجمه‏ هایى که از متون ارائه مى ‏گردد، مترجم سعى مى کند که مقصود و مرام صاحب اثر را به زبان دیگر و در قالب دیگر به مخاطب انتقال دهد. براى رسیدن به این هدف مترجمان شیوه ‏هاى گوناگونى را به کار مى ‏گیرند. یکى از شیوه‏ ها آن است که مترجم بدون توجه به نظم و سیاق کلام هماهنگ با قواعد دستورى و ساختار جمله زبان مقصد، معنا و مراد را در قالب زبان مقصد بیان دارد. در این شیوه مترجم سعى بر آن دارد که بدون اطاله مطالب و بى‏ کم و کاست معناى عبارت اصلى را با توجه به مسائل مختلف فرهنگى، به عبارات منظم و مطابق با قواعد دستورى زبان مقصد بیان دارد. این شیوه که در میان اهل فن به ترجمه آزاد (و به تعبیر برخى ترجمه محتوایى) معروف است، مورد اعتماد بوده و به تناسب قدرت و مهارت مترجم و آشنایى ‏اش با ظرائف و دقائق هر دو زبان متفاوت مى ‏باشد. به نظر مى‏ رسد که ترجمه حاضر توانسته است، بخش قابل توجه کاستى موجود در ترجمه ‏هاى دیگر را جبران کند و زمینه ‏اى فراهم آورد که خوانندگان و دوست داران روایات اهل بیت (ع) به راحتى بتوانند از فرمایشات آن بزرگواران به زبان فارسى روان بهره برند و واقعیت آن است، همان طور که مترجم محترم در مقدمه کتاب دلیلى که براى ضرورت ترجمه ذکر کرده تا حد امکان پاى ‏بند بوده است و سعى کرده براى عمل به آن تمام تلاش خویش را به کار بندد. ترجمه عبارت‏ ها به صورت روان و همه فهم است و کم‏تر موردى مى‏ توان یافت که از این قاعده بیرون بوده باشد. لذا مترجم اگر توضیحى در فهم روایت لازم دیده است، مطالب خود را بین کروشه ([]) قرار داده است. یکى دیگر از مزایاى این ترجمه، استفاده مترجم از نسخه طبع مکتبة الصدوق تصحیح دانشمند و فاضل استاد على ‏اکبر غفارى است. ایشان با ذکر اختلاف عبارات در نسخه‏ ها، شرح کلمات دشوار و غریب حدیثى و ذکر استنادهاى بیشتر براى احادیث کمک شایان توجهى به بهره‏ گیرى از این اثر نموده است. این ترجمه مانند غالب ترجمه‏ هاى دیگر داراى مقدمه ‏اى 18 صفحه مى‏ باشد که مترجم در آن ارائه نگرشى به تاریخ منع کتابت حدیث و توطئه‏ هایى که در این زمینه صورت گرفت؛ ولى علی رغم همه آن مشکلات شیعیان به حفظ و نگهدارى کتب و بدست آوردن حدیث و تدوین آنها تلاش بى ‏وقفه و پی‏گیرى مبذول داشته و مجموعه هاى ارزنده ‏اى در دسترس جامعه اسلامى گذارده ‏اند و در ادامه مقدمه نیز زندگى ‏نامه و مقام علمى شیخ صدوق (ره) در میان علماى اسلام مطالب سودمندى بیان شده است.

ترجمه «اصول کافى کلینی»، به زبان فارسى است که توسط محمدباقر کمره‌ اى انجام شده است. ترجمه کمره‌ اى؛ شامل شرح پاره‌ اى از احادیث است که به تشخیص مترجم، با استفاده از شروح الکافى، به خصوص مرآة العقول علامه مجلسى انجام گرفته است. مترجم در جلد سوم، شرح و ترجمه‌ تتمه‌ کتاب حجة می پردازد.

کتاب «خصائص الائمة»، به زبان عربی، تالیف سید رضی (م ۴۰۶)، عالم و فقیه بزرگ امامیه است که بر خلاف عنوانش فقط زندگانی و سخنان امیرالمؤمنین، علی علیه‌ السّلام را در بر دارد. سید رضی، در مقدمه، بیان کرده که در راه زیارت کاظمین، شخصی از او پرسیده است چگونه سادات موسوی- که باید واقفی باشند- به دوازده امام معتقدند؟ این موضوع، او را بر این داشته است که درباره زندگانی دوازده امام، کتابی تالیف کند. سید رضی در این کتاب روایاتی را که درباره حضرت علی (ع) است جمع آوری نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت تاریخ کامل و گویایی را از زندگانی آن حضرت ارائه نموده است. در این اثر، در مورد حضرت امیر علیه‌ السّلام، به موضوعاتی چون احوال شخصی و ویژگی‌ ها، نص بر امامت، احتجاجات، کرامات و پیش گویی‌ ها، لزوم ولایت او، پاسخ به پرسش‌ ها و قضاوت‌ ها، سخنان و وصیت‌ ها پرداخته شده است. مؤلف، از منابع خود سخن نگفته و اسناد همه روایات را به طور کامل نیاورده است، بلکه در برخی موارد سلسله اسناد را ذکر کرده و در مواردی بدون سند یا با اشاره به برخی راویان یا با تعبیر «روی» آورده است. از جمله موضوعات كتاب: خصائص امیر مؤمنان علی(ع). معجزات آن حضرت. علم آن حضرت به تنزیل قرآن. جنگ با خوارج در نهروان. سخنرانی پیامبر اسلام (ص) درباره حضرت علی (ع). سخن عمر درباره آن حضرت. سؤالاتی که از آن حضرت شده است. وصیت آن حضرت به کمیل. کلام آن حضرت درباره دنیا.

کتاب «برگی از فضایل و کرامات اهل بیت علیهم‌ السلام» اثر فاطمه عسکری است. فصل اول این اثر به مفاهیم کلی بحث می‌ پردازد و پس از تعریف کرامت، پیش‌گویی یا تصرّفی که شخص صاحب کرامت به اذن الهی انجام می‌ دهد، تفاوت کرامت با معجزه، ضرورت صدور کرامات از ناحیه معصومین علیهم‌ السلام و فلسفه کرامات معصومین علیهم‌ السلام را مورد واکاوی قرار می‌ دهد. معجزات و کرامات پیامبر اکرم‌ صلی‌ الله علیه و آله عنوان فصل دوم این اثر است. فصل سوم اثر با عنوان فضایل و کرامات حضرت علی علیه‌ السلام است. فضایل و کرامات حضرت فاطمه سلام‌ الله علیها عنوان فصل چهارم این اثر است. فضایل و کرامات بقیه ائمه فصل پنجم تا پانزدهم این اثر را تشکیل می‌ دهد.

کتاب «الاجتهاد و التقلید و سلطات الفقیه و صلاحیاته» تحقیقی در زمینه اصول «اجتهاد رجالی» و مبانی و اصول مبتنی بر آن است. در این پژوهش دیدگاه‎ ها و روش‎ های مختلف مورد استفاده رجالیون بزرگ مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته و منش رجالی بزرگ نجاشی و شیوه وی در تضعیف و تقویت روایات و اصول به کار رفته توسط وی در این زمینه مورد ارزیابی قرار گرفته است. نگارنده اصول مهم در اجتهاد و رجالی را معرفی کرده و مبنای اجتهاد و تقلید در این علم را بيان کرده است. تاثیر علم رجال در روایات و مبانی اعتقادی و فقهی فقها و ابزار کار برای آنان از اصلی‎ ترین مباحث این کتاب است.