مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهانسان موجودی کمال طلب و افزون خواه است که هیچ حدی را برای خود نمی‌شناسد. اگربه دنبال دنیا برود، بهترین آن را برای خود می‌خواهد و اگربه فکر کمالات معنوی باشد، نیز هیچ گاه به پایان راه نخواهد رسید. البته عوامل و زمینه‌هایی وجود دارند که به بالندگی انسان کمک می‌کنند، همچنان که اسباب و زمینه‌هایی نیز وجود دارند که سبب سقوط و انحراف وی می‌شوند و او را از سیر به سوی اوج کمالات باز می‌دارند. با توجه به بروز انحرافات گوناگون در جوامع و ظهور مشکلات فراوان در این زمینه و رشد بی‌رویه جرایم و دور شدن از سنتها و احساس نیاز به بازگشت به دوره دین محوری رساله حاضر باعنوان عوامل انحراف بینشی و راه‌های درمان آن از نگاه امام علی (ع) و با هدف شناساندن عوامل انحراف به مردم و جوانان به منظور جلوگیری از آن و بیان دیدگاه امیر المومنین، و نیز شناخت زمینه‌های شکل گیری و گسترش انحراف در اجتماع، موانع و بررسی عوامل انحرافات بینشی در جامعه شروع به کار کرد و در انتها به بیان راهکارهای جلوگیری از انحراف پرداخت. این تحقیق از چهار فصل تشکیل شده که. فصل اول باعنوان کلیات به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی انحراف، بینش، انحراف بینشی، انواع بینش می‌پردازد. فصل دوم باعنوان شاخصه‌های بینش به بررسی شاخصه های بینش انحرافی مانند، ریاست طلبی، منفعت طلبی، سطحی نگری، سستی در کار، شتابزدگی، و... پرداخته می شود. همچنین به تبیین شاخصه های بینش صحیح از جمله تفکر و تدبر، تشخیص حق از باطل، مشورت، امام شناسی،، دشمن شناسی، دور اندیشی، تیزهوشی، نگاه عبرت آموز و... می‌پردازد. در فصل سوم که با عنوان عوامل انحراف بینشی است؛ عواملی مانند هواپرستی، دنیازدگی، لقمه حرام، شیطان، ظلم، جهل، غفلت، نفاق، تعصب و... را بررسی کرده و به بیان ارتباط آنها با انحراف می‌پردازد. فصل چهارم نیز که آخرین فصل این تحقیق است باعنوان درمان انحراف سعی در نشان دادن راههای درمان انحراف پس از پیدایش آن می‌باشد که در مرحله نخست قرآن، ارتباط با خدا، زهد، عبرت آموزی، توبه، رعایت تقوای الهی، ایمان به خدا و... . را به عنوان راه درمان معرفی کرده است. در ضمن لازم به ذکر است که‌این تحقیق به شیوه تتبع روایی و فیش برداری، و به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از نرم‌فزارهای موجود بوده است. از کتب روایی و شروح وتعدادی از کتب اخلاقی استفاده شده است.

از جمله مباحث مهم در زمینه مهدویت در نهج البلاغه بحث علائم ظهور امام زمان(عج) و حوادث و اتفاقات قبل و بعد از آن می باشد که این موضوع در کلام امام علی(ع) و خصوصاً در نهج البلاغه از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و بارها از آن یاد شده است. ما نیز در این پژوهش سعی برآن داریم تا با محوریت نهج البلاغه به تبیین ظهور امام زمان(عج) و تعیین علائم مختلف آن در قبل و بعد از ظهور ایشان بپردازیم و با تکیه بر تجزیه و تحلیل کلام امام علی(ع) و با تأکید بر نهج البلاغه به شناخت بهتر و فهم درست تری از نشانه های ظهور دست یابیم و با محوریت این کتاب و با استفاده از سخنان بر جای مانده از امام علی(ع)در دیگرکتب مرتبط درباره علائم قبل و بعد از ظهور تحلیل و بررسی جامعی انجام دهیم. به عنوان نمونه برای این کار از خطبه هایی از نهج البلاغه مثل(150،147،138،100) استفاده شده که امام علی(ع) در این قسمتها به مباحث مختلفی درباره امام زمان(عج) و مسائل گوناگون قبل و بعد از ظهور و قیام ایشان و کیفیت غلبه ایشان بر دشمنانشان و برپایی حکومت جهان شمول این بزرگوار اشاره کرده که اهم مباحث مطرح شده در آن عبارتند از:(ویژگی های قیام و حکومت امام زمان علیه السلام در خطبه 100، فتنه‌های قبل از ظهور حضرت و اشاره به شخصیت سفیانی با نام "ضِلیّل" و "ناعِق بالشّام"و دستیابی به سرمایه های مخفی زمین و زنده کردن قرآن و سنت فراموش شده ی پیامبر در خطبه های (100 و 138،)آینده بشریت و ظهور حضرت مهدی و رهاورد حکومت او در خطبه 150 و اشاره به ظهور امام زمان علیه السلام در غریب الکلام اول در نهایت برخی دیگر از اتفاقات مربوط به ظهور که به آنها پرداخته خواهد شد. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر مطالعات و تحقیقات کتابخانه‌ای و با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس اصول فیش برداری تحقیقاتی می‌باشد که در پی پاسخ به چگونگی بیان علائم قبل و بعد از ظهور حضرت مهدی(عج) را در احادیث و روایات علوی و خصوصاً در نهج البلاغه می‌باشد. یافته های این پژوهش حاکی از آنست که در احادیث و روایات حضرت امیر(ع) و در برخی از خطبه های نهج البلاغه همانند خطبه‌های(138 و 150)به ظهور منجی موعود(عج) اشاره کرده است.

در تدوین پژوهش های تاریخی زندگی نامه و شخصیت افراد مثبت تاریخ مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد و کمتر به تحقیق درباره اشخاص منفی تاریخ پرداخته می شود و این علی رغم آن است که شخصیت های منفی در طول تاریخ همواره در امور مختلف ایفاگر نقش های کلیدی بوده اند که نیازمند واکاوی و بررسی لازم است.مقاله حاضر عملکرد عمروعاص را در تاریخ صدر اسلام مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. با استناد به منابع اصلی، به وسیله تطبیق داده ها، نقش عمروعاص در امور مختلف و صحنه های پیدا و پنهان تاریخ صدر اسلام مورد کنکاش قرار می گیرد. عمروعاص از نیرنگ بازان و داهیان عرب و قریش بوده است که بنابر شخصیت مرموز و زیرک خود در صحنه حوادث گوناگون ایفاگر نقش های متفاوت بوده است. او فقط بر اساس منافع شخصی، گرایش های سیاسی خود را انتخاب کرده و بدون توجه به معیارهای اخلاقی، دینی و انسانی از حیله، نیرنگ، دروغ، کتمان حقیقت، تهمت و خون ریزی، برای رسیدن به مقصود استفاده کرده است و به همین دلیل شکل گیری بخش اعظمی از حوادث تاریخ صدر اسلام براساس نقش منفی وی شکل گرفته است.

چکیدهشناخت شخصیتی که اسوه‌ی کامل بشریت است، برای هر انسانی ضروری است؛ از‌این‌رو در این نوشتار در پی بررسی تطبیقی ویژگی‌های امام علی (ع) و امامت ایشان از دیدگاه علامه جعفری و جرج جرداق هستیم. هدف مورد نظر ما در این پژوهش آشنایی هر چه بیشتر با ابعاد شخصیتی امام علی (ع) است؛ چرا که شخصیت آن حضرت، شخصیتی فرا مذهبی و حتی فراملی است و انتخاب جرج جرداق مسیحی نیزدر همین راستاست تا شخصیت امام علی (ع) الگویی تمام عیار جهت رشد ابعاد وجودی انسان‌های طالب کمال باشد. در این پژوهش، ابتدا در فصل شناخت امام علی(ع) ضرورت شناخت، دشواری شناخت، تاریخچه‌ی شناخت، راه‌های شناخت و دیدگاه اقشار مختلف در مورد امام علی (ع) مورد بررسی قرار گرفته تا ضرورت شناخت امام علی (ع) اثبات شود. پس از اثبات ضرورت شناخت امام علی(ع) جهت شناخت هر چه بیشترشخصیت امام علی (ع) رابطه ایشان با خدا، خود، دیگران و عالم هستی مورد بررسی قرار می-گیرد؛ از این رو در فصل رابطه امام علی(ع) با خدا،فضایل حضرت درارتباط با خدا، کتاب خدا، فرستاده خدا مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از آن به دلیل اهمیت و گستردگی امامت امام علی(ع)، در فصلی اختصاصی ابتدا بهمعنا‌شناسی ولایت، امامت و خلافت در لغت، اصطلاح، قرآن و عرفان، بیان رابطه‌ی این‌ها، تفاوت‌ آن‌ها با نبوت و رسالت، برتری مقام امامت از نبوت و مواردی از این قبیل پرداخته شده است و پس از آن جایگاه امامت در علم کلام، مراتب امامت، اهمیت و ضرورت امامت، ویژگی‌‌های امامت، افضلیت امام علی(ع) در مقایسه با دیگر خلفا و اثبات امامت ایشان مطرح شده است. در فصل بعد با عنوان فضائل شخصی امام علی(ع) بهبررسی اوصاف ظاهری و ویژگی‌های شخصی حضرت پرداخته ‌شده تا افضلیت امامعلی (ع) که به عقیده‌ی امامیه از امتیازات وجودی امام معصوم است، اثبات شود. سرانجام در آخرین فصل جهت بررسی رابطه امام علی(ع) با عالم برون رابطه ایشان در سه بخش رابطه امام علی (ع) با دنیا، حکومت و آخرت تدوین شده است. در این بررسی تطبیقی آن‌چه در هرفصل به چشم می-خورد، تشابه نظرات علامه جعفری و جرج جرداق است؛ به استثنای برخی موارد جزئی که خیلی کمرنگ به چشم می‌خورد. در مورد اختلاف نظر جرج جرداق، نقدهایی وارد شده کهدر این پژوهش سعی شده به آن‌‌ها پاسخ داده شود. در نهایت نظر جرج جرداق مسیحی در اثبات افضلیت و حقانیت منصب امامت ایشان در غالب موارد بر نظرات علامه جعفری تطبیق دارد که این می‌تواند مهر تأییدی بر مظلومیت امام علی (ع) حتی در ادیان دیگر باشد.

عدالت اجتماعی به معنی «بهره مندی همه افراد از امکانات موجود در یک جامعه به تناسب ظرفیت ها» آرزوی تمام رهبران، اندیشوران و آزادگان جهان از گذشته تا حال بوده است. برای تحقق عملی این آرزوی شیرین، چاره ای جز شناسایی مقدمات و مسائل ضروری آن نیست.مقاله حاضر، چگونگی بهره مندی همه مردم از امکانات عمومی را در قالب بیان «زمینه ها»، «موانع» و «دستاوردهای» عدالت اجتماعی با نگاه محوری به نهج البلاغه دنبال میکند. استخراج بهترین طرح ها و راهبردیترین اندیشه ها در خصوص چگونگی عملیاتیکردن عدالت اجتماعی از موثق ترین متون دینی شیعی، یعنی نهج البلاغه، مهم ترین هدف این نوشته است. پژوهش حاضر مبتنی بر تحقیقات کتابخانه ای با نگاه متمرکز به کتاب شریف نهج البلاغه و شروح و کتب معتبر مرتبط با آن است که در حقیقت جنبه توصیفی ـ تحلیلی دارد. با این همه به سبب ماهیت گزارشی بحث، جهت توصیفی آن بر جنبه تحلیلی غلبه دارد. ظرفیت بسیار بالای نهج البلاغه در بیان حساس ترین مسائل و نشان دادن بخشی از حرکت های مدیریتی عدالت محور حضرت علی علیه السلام در دوران حکومت، محورهای عمده این تحقیق به شمار میآید.

در تمام فرهنگ ها و زبان ها، کتاب های آسمانی اصلی ترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده است و چون معجزة جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن) بوده، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است. پس از قرآن مجید، سخنان رسول اکرم(ص) و امامان و پیشوایان دین، بیشترین تأثیر را بر آراء و افکار و خلق آثار ادبی شاعران و نویسندگان مسلمان داشته است. با آنکه محقّقان مکرّر به این تأثیرپذیری اشاره کرده اند و موارد متعدّدی را باز نموده اند. ولی تأثیر کتاب شریف نهج البلاغه بر آثار ادبی، چنان که شایستة جایگاه رفیع آن بوده، مورد توجّه قرار نگرفته است. سعدی شهسوار بی بدیل عرصة نظم و نثر فارسی، متأثّر از بلاغت و مفاهیم متعالی کلام امام علی(ع) بوده است و در گلستان، بیش از 200 مورد از مفاهیم نهج البلاغه را اقتباس کرده است. در این مقاله به 62 مورد اشاره شده است.