جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ادبیات یعنی فرهنگی که با وضع موجود در ستیز است و ادبیات پایداری یعنی فکر و فرهنگی که به دفاع از حق و نفی باطل می پردازد. پرسش اصلی این نوشتار آن است که مقومات ادبیات پایداری امام چیست؟ این پرسش در چهار عنوان دنبال می گردد: 1) «دگر»؛2) «مبانی»؛ 3) «مؤلفه ها» و 4) «موانع» ادبیات پایداری امام چه هستند؟ در عنوان اول، ادبیات پایداری امام خمینی در تقابل با ادبیات شرق و غرب قرار می گیرد. عنوان دوم، به مبانی ادبیات قیام و مقاومت دنیوی که صرفاً بر عقل معاش ابتنا دارد، با ادبیات قیام و مقاومت الهی که بر اقتضای عقل و دستورات الهی پایه گذاری شده، اختصاص یافته است. در عنوان سوم، ادبیات پایداری امام بامؤلفه هایی چون خداباوری، خودباوری، بیداری، الگو داشتن و ... شناخته می شود. در عنوان چهارم، بر همراهی ادبیات پایداری با ادبیات قیام تأکید شده است. ادبیات قیام، نافی ادبیات موجود است و ادبیات موجود موانعی را بر ادبیات قیام و به تبع آن برای ادبیات پایداری ایجاد می کند. در این مقاله، اساسی ترین مانع، عدم همراهی پیروان و رهبران قیام دانسته شده است.

چکیدهفهم نادرست پیروان ادیان از مفاهیم و توصیه‌های دینی-اخلاقی مذهب خود، سبب تشدید دشمنی‌ها و رفتارهای غیر اخلاقی در بین آنان می‌شود. در این پژوهش با بررسی مفهوم دشمن از طریق تعاریف، مصادیق و ویژگی‌های دشمن در دو کتاب قرآن و تنخ سعی بر آن است که ابتدا از این مفهوم در دو کتاب نامبرده، تعریف دقیقی ارائه شود. سپس با مقایسه این ویژگی‌ها و مصادیق، اشتراکات و افتراقات قرآن و تنخ در این زمینه مشخص شود. در این راستا با قرار دادن مصادیق دشمن در دو گروه عام و خاص و تقسیم بندی آنان به دشمن داخلی و خارجی، آشکار و نهان، بی‌دین و دین‌دار و... این مفاهیم و مقایسه آن‌ها تبیین می‌شود. نحوه مواجهه با دشمن در این دو کتاب با سیر مشخصی از رفتار ملایم تا رفتار قاطع می‌باشد و شباهت‌ها و تفاوت‌های این شیوه‌ها در قرآن و تنخ مطرح شده است. در این دو کتاب مفهوم ارائه شده از دشمن شباهت‌های بسیاری دارد و اختلافات (یهودیان و مسلمانان) در این مفهوم، در اثر برداشت‌های نادرست افراد از متون مقدس پدید می‌آید. در این رابطه یهود با در نظر گرفتن نژاد برتر، ماهیت متفاوت و فهم ممتاز از کتاب مقدس برای خود، شکاف عمیقی بین خود و پیروان ادیان دیگر پدید آورده است.واژگان کلیدی: قرآن، تنخ، تورات، کتاب مقدس، دشمن، مواجهه با دشمن.

متون مقدس در دست­یابی به معنای دشمن و شناسایی آن بسیار مهم­اند. دشمن در اندیشه دینی می­تواند از زوایای گوناگون بررسی و به انواع متفاوتی تقسیم شود. صرف­نظر از نوع دشمن، می­توان به جهت مهم­ترین خصوصیت مشترک تمام آنان، که مخالفت با خداوند و رسولان او است، ویژگی­های دشمنان دینی را بررسی کرد. با واکاوی خصوصیات دشمنان در قرآن کریم و کتاب مقدس یهودیان (تنخ)، اولاً می­توان به تعریف جامعی از دشمن در منظر دینی دست یافت؛ سپس با شناخت دقیق از اندیشه دینی هر دو مذهب، روابط بهتری در بین پیروان دو دین برقرار کرد. این پژوهش با استخراج و دسته­بندی ویژگی­های اکتسابی دشمن در معنای عام، به اشتراکات و افتراقات متنی دو کتاب مقدس در این زمینه پرداخته است. اشتراکات در تبیین خصوصیات دشمن در هر دو کتاب بسیار فراوان است، تا حدی که به جز «انکار معاد»، به عنوان یکی از ویژگی­های دشمن در قرآن، هر دو کتاب به ویژگی­های یکسانی اشاره کرده­اند، مانند تکبّر، سرکشی، پیمان­شکنی، ستمگری و کینه­توزی. افتراقات بین این دو متن، دامنه کمتری را به خود اختصاص می­دهد.

در این پایان نامه آیات حاوی کلمات کید، مکر،ضلال، ولایت، کفر، صد و خدعه گردآوری و بررسی شده اند. مباحث هفتگانه این پژوهش عبارتند از:نگرشی به مکتب سیاسی قرآن، اهمیت شناخت دشمن در اسلام، شیوه دشمنان در مبارزه با رهبری، شیوه های دشمنان در تضعیف مبانی مکتب، شیوه های دشمنان درتحریف مبانی مکتب، شیوه های دشمنان در مبارزه باپیروان مکتب و شیوه های مبارزه با توطئه های دشمنان.

اديان ابراهيمي راه کارهاي رفتاري مناسبي در برخورد با دشمن ارائه مي دهد که مطابق با رسالت آنان، از اصول اخلاقي مشخصي برخوردار است. اين پژوهش، به بررسي و مقايسه اشتراکات و افتراقات قرآن کريم و تنخ در برخورد با دشمنان، براي دستيابي به رفتار مسالمت آميز بين پيروان اين دو دين مي پردازد. منظور از «دشمن»، دشمنان عقيدتي جامعه ديني مسلمانان و يهوديان است که براساس آيات قرآن کريم، به گروه هاي «مشرک»، «کافر»، «منافق» و «اهلِ کتاب معاند» و در تنخ، به گروه هاي «ملحد» و «بني اسرائيل خاطي» تقسيم شده اند. در قرآن کريم، برخورد مسلمانان با دشمن، همراه با تعقل و ياري خداوند است. در تنخ، خداوند با دشمنان برخورد مي کند و در اين زمينه تعقل انسان ها نقش چنداني ندارد. قرآن کريم در رفتار با دشمن، سير مشخصي از رفتار ملايم تا قاطع را ترسيم مي کند. در کتب مؤخرِ کتاب مقدس عبري، مي توان شاهد رفتارهاي اخلاق محور با دشمن بود، اما تناقضات موجود در تنخ، مخاطب را در دريافت الگوي صحيح رفتاري در برخورد با دشمن دچار ترديد مي كند. در تنخ، برخورد با دشمن به دليل نگاه غالب قومي آن، از سنخ طرد مطلق غير خود و حالت تدافعي است؛ اما قرآن کريم، فارغ از اختلافات قومي، رفتاري مبتني بر اخلاق ارائه مي دهد که شمول گرا و مفيد براي همه نژادهاست.

دشمن شناسی و بصیرت نسبت به توطئه ها و تهدیدات یکی از شرایط مهم در هر حرکت و کار عظیمی است. در مهم ترین برنامه زندگی انسان که سیر و سلوک و تعالی و تقرب به خدا با محوریت صراط مستقیم باشد، دشمنی مصمم و توانمند با تمام توان و نیروهایش به میدان آمده تا انتقام خود را از انسان بگیرد و قسم خورده است که نگذارد او در صراط مستقیم حضور و استقامت یابد و این همان شیطان است. این مقاله پس از اشاره به فلسفه وجودی شیطان و ضرورت آن در نظام احسن و همینطور علت فرصت و مهلتی که خدا به او داده است، راهکارها و برنامه های کلی و فراگیر شیطان برای انحراف و آسیب رسانی به انسان را بیان کرده و سپس برخی از مهم ترین راهبردهای مقابله و عوامل مؤثر در ناکام سازی توطئه های شیطان را بر می شمارد.

دشمن و دشمن‌شناسی از مباحث موکد دین مبین اسلام است که توجه و اهتمام ویژه به آن، مانعی بر ایجاد هرج و مرج و زمینه ساز برقراری آرامش و آسایش در جامعه می‌باشد. آتش فتنه با هیزم دشمنی برافروخته می‌گردد و بصیرت همچون آبی، شعله‌های سوزان و نابود کننده این حریق را خاموش می‌کند. یکی از اصولی-ترین شروط پیروزی در تمامى عرصه‏ها، شناخت دشمن است. به همین دلیل بخش‌های زیادی از آیات قرآن کریم به معرفى دشمن اختصاص یافته است. در نهج‌البلاغه نیز این مفهوم در خطبه‌ها و نامه‌های حضرت علی به طور گسترده مطرح گشته است. بررسی این موضوع در کلام وحی و بیانات گهربار امیرمومنان علی و کاوش در تاریخ حکومت علوی، نشان می‌دهد که لزوم شناسایی انگیزه‌های دشمن، محدود به مکان و زمان خاصی نبوده و در همه اعصار توجه به این مهم از واجبات هر جامعه است. حضرت علی  پس از پذیرش حکومت تمام تلاش خود را در جهت احقاق حقوق مردم، رعایت عدل و انصاف به کار بست اما برخی سودجویان و فرصت‌طلبان، به واسطه رسوخ رذایل اخلاقی در وجودشان مانند خودخواهی، ریاست‌طلبی، فزون‌خواهی و ... عدل علوی را بر نتافتند و سر به شورش برآوردند. مردم سست‌پیمان نیز در برخی مواقع با رفتار غلطشان، هیزم آتش فتنه دشمنان شدند. با اندکی تامل مشخص می‌گردد که همه بهانه‌های دشمنان برای مخالفت با حضرت علی ، واهی بوده و پشت پرده مخالفتشان انگیزه‌هایی نهفته است. انگیزه‌هایی چون: پیشرفت، مطرح شدن، مالی، قدرت، مقام و منزلت، سودای تشکیل سلطنت اموی که در رفتارها و حالاتی چون: پیمان‌شکنی، تعصب، مرگ‌گریزی، بی‌منطقی و لجاجت، کینه، حیله‌گری، نفاق، بی‌بندوباری مالی، هوا-پرستی و خودخواهی، جهل و جمود، دین‌داری ظاهری و بدون بینش، خودبرتربینی، دنیاطلبی، فزون‌خواهی، حب‌جاه، حسادت، انتقام‌گیری و در نهایت، دشمنی با حضرت نمود پیدا کرد که روش حضرت در برخورد با دشمنان به طور کلی در سه راهبرد اساسی مذاکره، مدارا و برخورد قاطعانه خلاصه می‌شود.پژوهش حاضر با عنوان «دشمن از دیدگاه نهج‌البلاغه» به روش توصیفی - تحلیلی ، ویژگی‌های دشمن از منظر حضرت علی را بیان و به واکاوی خصوصیات دشمنان ایشان و رفتار آنان با حضرت پرداخته تا بدین-وسیله مفهومی جامع از شاخص‌های دشمنی در جامعه و راه‌های نفوذ دشمن ارائه دهد. در ادامه اقدامات حضرت در مقابله با این دسته از افراد بررسی شده است.

کشور ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی‌اش همواره در طول تاریخ مورد طمع قدرت‌های جهانی قرار داشته و در راستای تأمین اهداف و منافع آنان، نقش مهمی ایفا کرده است. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و پایه ریزی نظام جمهوری اسلامی، منافع ابرقدرت‌ها در ایران، منطقه و جهان به خطر افتاد؛ چرا که رهبران ایران، پس از انقلاب اسلامی مخالف هر گونه دخالت و سلطه‌ی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی بیگانگان در کشور بودند. از سویی دیگر به دلیل نقش تأثیرگذار جمهوری اسلامی ایران در منطقه و همچنین به خاطر سیاست‌های اعلامی و اجرایی جمهوری اسلامی ایران که دقیقاً در نقطه‌ی مقابل منافع و اهداف نظام سلطه است، موجی از دشمنی بین طرفین رقم خورد. به همین دلیل، دشمنان برای تأمین منافع خود سعی بر نابودی و تضعیف نظام جمهوری اسلامی کردند و در این راه انواع توطئه‌ها و دشمنی‌ها را به کار گرفته‌اند. طبیعی است که برای حفظ و بقای نظام جمهوری اسلامی باید این توطئه‌ها و دشمنی-ها را شناسایی و خنثی کرد. یکی از اصلی‌ترین راه‌های شناسایی دشمن در هر انقلابی توجه به اندیشه‌های رهبران آن انقلاب است. در ایران بعد از انقلاب اسلامی نیز، پس از رحلت امام خمینی(ره)، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر انقلاب انتخاب شدند. یکی از وظایف ایشان در جایگاه ولی فقیه، شناساندن دشمنان به مردم و مسئولین و ارائه‌ی راهکار برای مقابله با آنان است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش بررسی دشمن شناسی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای می‌باشد. اهداف جزئی نیز عبارتند از: 1- ضرورت دشمن شناسی، انواع دشمنان، علل و مصادیق دشمنی آنان از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای چیست؟ 2- اهداف و نقاط هدف دشمنان از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای چه می‌باشد؟ 3- برنامه‌های دشمنان و راه‌های مقابله با آنان از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای چگونه است؟ سوال اصلی پژوهش نیز عبارت است از اینکه دشمن شناسی چه جایگاهی در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دارد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه‌ی جمع آوری داده‌ها نیز، به صورت اسنادی- کتابخانه‌ای می‌باشد. یافته-های تحقیق بیانگر آن است که از نظر حضرت آیت‌الله‌ خامنه‌ای، نظام سلطه و استکبار جهانی به ویژه آمریکا در رأس دشمنان نظام جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. مادامی که جمهوری اسلامی ایران سیاست‌های استقلال طلبانه و عدالت خواهانه‌ی خودش را دنبال و در مقابل نظام سلطه مقاومت نماید، این دشمنی‌ها وجود دارد. در این میان دشمن شناسی تأثیر بسیار مهمی در راستای دفع این دشمنی‌ها و حفظ کیان و هستی نظام جمهوری اسلامی ایران دارد.