مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
نزول تدریجی نزول خاص نزول دفعی نزول عام
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 150
نقدی بر تفسیر به ترتیب نزول
نویسنده:
رضا فرشچیان
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران,
چکیده :
در قرن چهاردهم هجری اندیشمندانی به تفسیر بر مبنای ترتیب نزول قرآن روی آوردند. هدف اساسی اینان آگاهی بر مفاهیم قرآن بر اساس حکمتی است که در سیر تدریجی نزول آیات نهفته است؛ چرا که خدای تعالی بر اساس شرایط فرهنگی - اجتماعی عصر نزول آیه های قرآن را نازل می نمود؛ اما بنا به دلایلی روا نیست به این شیوه تفسیری روی آورد: نخست این که با این شیوه تفسیر، حکمت الهی در چینش آیات و سوره های قرآن که از آن به علم مناسبت بین آیات و سوره های قرآن یاد می شود، نادیده گرفته می شود و دیگر این که یک ترتیب متقن از سیر نزولی سوره های قرآن، چه رسد به آیات آن، در دست نیست و مکی یا مدنی بودن سور و آیات نیز به همین صورت است: جمعی از سوره های قرآن کریم یکباره نازل نشده؛ بلکه آیاتی یا بخش اعظمی از آن زمانی و بقیه در زمانی دیگر نازل شده است و گاه بخشی از یک سوره مکی و بخشی دیگر از آن مدنی است.
صفحات :
از صفحه 89 تا 102
بررسی و تبیین چگونگی اعجاز قرآن در هیأت ایجاز از نگاه متکلمان
نویسنده:
علی اوسط خانجانی، محمدرضا شعبانی ورکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
چکیده :
متکلمان، اعجاز را به پشتوانه درستی دعوت پیامبران بر دو گونه «فعلی و قولی» دانسته اند. اعجاز قرآن که برجسته ترین مصداق آن قرآن کریم است، به دو ویژگی ممتاز است. یکی از آن دو حکمت، که ناظر بر محتوی و دیگری بلاغت است که مشعر بر اسلوب و صورت است. این مقاله با عنوان «اعجاز در هیأت ایجاز در قرآن کریم» کارکرد ایجاز را در سر سلسله اعجاز قولی یعنی قرآن کریم به کاوش نهاده است. نگارندگان در این مقاله پس از تبیین فلسفه ایجاز در آیات قرآن کریم و مفهوم شناسی آن، شواهد ایجاز را با استمداد از قواعد بلاغی مورد تحلیل قرار داده اند. بررسی ها حاکی از آن است که آیات مکی صبغه ایجازی دارد و فراوانی ایجاز قصر نیز در سراسر قرآن کریم بیشتر از ایجاز حذف است.
صفحات :
از صفحه 75 تا 92
رهیافت عرفانی به قرآن و مبانی آن با تأکید بر آیات‌الاحکام
نویسنده:
محمد نصیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه قم,
چکیده :
سخن از امکان راه‌یابی به باطن قرآن، از مباحث بنیادی حوزه علوم قرآن، تفسیر و به ویژه عرفان است. روایاتی از معصومین (ع) در تأویل و تفسیر باطنی پاره‌ای از آیات وجود دارد اما آیاتی که بیان تأویلی و تفسیر باطنی درباره آنها از سوی معصوم (ع) رسیده است، اندک است. اینک پرسش این است که با توجه به روایات محدود، آن هم تنها درباره پاره‌ای آیات، آیا می‌توان در مواردی که نقل معتبر در کشف مدلول باطنی آیات قرآن وجود ندارد به تفسیر باطنی و تأویل آن پرداخت؟ پژوهش پیش رو کوشیده است، اثبات این امکان (امکان رهیافت عرفانی به قرآن) و چگونگی زبان گسترش‌پذیر قرآن را تبیین کند. برای رسیدن به این هدف ضمن اشاره به اهمیت این مسئله، به ویژه در روزگار کنونی، و نقشی که عرفان اصیل اسلامی می‌تواند در مواجهه با جنبش‌های نوپدید دینی و معنوی ایفا کند، مبانی عقلی و نقلی (قرآن و روایات) این مسئله ارائه شده است.
صفحات :
از صفحه 99 تا 124
وحی پیامبرانه رسول اکرم و تفاوت آن با تجربه های عارفان و شاعران
نویسنده:
عبدالمجید طالب تاش
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
تجربه وحیانی پیامبران، مهم ترین حادثه تاریخی در جوامع بشری به شمار می آید که ارمغان آن، دریافت آیین و شریعت آسمانی و آشنایی انسان زمینی با مبدا هستی و آفریدگار خویش است. اما این مساله که پیامبران چگونه مفاهیم وحی را دریافت می کنند و ارتباط وحیانی آنها از چه مکانیسم و کیفیتی برخوردار است، پیوسته توجه متفکران و اندیشمندان را به خود جلب کرده است. بر اساس آیات قرآن تجربه وحیانی یک ارتباط دو سویه است که میان افق اعلی و نفس پیامبر رخ می نماید، و در فرایند وحی پیام الهی توسط خداوند و یا از طریق فرشته وحی بر نفس پیامبر فرود می آید تا آن را بدون کم و زیاد به مردم ابلاغ نماید. امروزه کسانی در باره چگونگی مکانیسم وحی، به تحلیل روانشناختی پرداخته اند و در نتیجه آن را از نوع الهام شاعرانه و عارفانه به شمار آورده اند. نتیجه چنین تفکری این است که متن وحی از نفس پیامبر برمی خیزد و چون پیامبر در متن واقعیت اجتماعی تکون یافته در نتیجه متن وحی تحت تاثیر فرهنگ عصر نزول تدوین گشته است. طرح این مسایل در عصر حاضر، پژوهش در باره مکانیسم وحی و تفاوت آن با تجربه عارفان و شاعران را ضروری می نماید. در این مقاله که به روش تحلیلی – توصیفی و با استناد به آیات قرآن پژوهش شده است تفاوت های دریافت وحیانی پیامبر اسلام با تجربه شاعران و عارفان مورد بررسی قرار گرفته است و به این دستاورد علمی دست یافته است که خاستگاه شعر و عرفان نفس شاعر و عارف و فرهنگ اجتماعی آنهاست اما منشا و خاستگاه وحی، علم خداوند است و نفس پیامبر یا فرهنگ عصر نزول تاثیری در تولید قرآن ندارد.
صفحات :
از صفحه 79 تا 100
تاریخ القرآن
نویسنده:
ابوعبدالله زنجانی؛ مقدمه نويس: احمد امين
نوع منبع :
کتاب
وضعیت نشر :
تهران: منظمة الاعلام الاسلامي قسم العلاقات الدولية,
چکیده :
«تاریخ القرآن» تالیف ابوعبدالله زنجانی، از کتاب‌ های مهم درباره تاریخ قرآن است که با وجود حجم اندک، شامل بحث‌ های نزول، جمع آوری، نقطه‌ گذاری و ترجمه قرآن به زبان‌ های مختلف است. تاریخ قرآن از ابتدای نزول تا انتهای نزول و فوت پیامبر (ص)، از عهد ابوبکر تا اعجام و نقطه‌ گذاری و اعراب قرآن در زمان حجاج بن یوسف، ترجمه قرآن به زبان‌ های دیگر، آرای پاره‌ ای از عالمان غرب درباره تاریخ سوره‌های قرآنی و فواتح سوره‌ های قرآنی از مطالبی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است. خود زنجانی درباره اين كتاب نوشته است: «اين مختصر پايه و مقدمه جزئی از مقدمه تفسيری است كه قصد تاليف آن را به اسلوب تحليل و عقل و روش تجزيه منطقي دارد...». کتاب زنجانی یک مقدمه و سه باب دارد که مولف در مقدمه به شرح مختصری از زندگانی پیامبر و اوضاع جهان عصر او پرداخته است. سپس در باب اول درباره این مسائل بحث کرده است: پیدایش خط در حجاز و انتشار آن و خطی که قرآن بدان نگاشته شد، آغاز نزول وحی، زمان نزول قرآن، قرائت قرآن توسط پیامبر بر اصحاب، کتابت قرآن در هنگام نزول به فرمان پیامبر و نویسندگان آن، آنچه قرآن را در زمان پیامبر بر روی آن می نوشتند، جمع آوری کنندگان قرآن در زمان پیامبر، تاریخ نزول سور و ترتیب نزول قرآن در مکه و مدینه. زنجانی در باب دوم، درباره جمع قرآن در زمان ابوبکر، عمر و عثمان، ترتیب سوره ها در مصحف امام علی (ع)، ابی بن کعب، ابن مسعود، ابن عباس و مصحف امام صادق (ع)، ذکر نام قرّا و راویان مشهور آنها، اعراب گذاری و اعجام قرآن سخن می گوید. باب سوم نیز مشتمل بر مباحث ترجمه قرآن به زبان های غربی، تاریخ نزول سور قرآن از دیدگاه خاورشناسان و فواتح سور است.
مبانی کلامی تفسیر موضوعی
نویسنده:
علی نصیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمايندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها – دانشگاه معارف اسلامی,
چکیده :
قرآن محکمترین و معتبرترین سند ماندگار اسلام است. برای دست یافتن به آموزه‌های قرآن راه شناخته شده تفسیر ترتیبی است که سوره‌ها و آیات قرآن را براساس چینش کنونی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و در صدها تفسیر از آغاز تاکنون دنبال شده است. با این حال همگان اذعان دارند که به رغم مزایایی، این روش برای ترسیم نظرگاه‌های نهایی قرآن فاقد کارآیی است. تنها شیو‌ه‌ای که می‌تواند این نیاز را تأمین کند، تفسیر موضوعی است. تفسیر موضوعی که بر دسته‌بندی آیات و جمع‌بندی مدلول‌های آنها مبتنی است گرچه به صورت محدود سابقه طولانی دارد، با رویکرد جامع و فراگیر و عطف توجه به گستره موضوعات قرآن شیو‌ه‌ای نو و جوان است؛ چنانکه بازپژوهی مبانی، شیوه و مراحل آن نیز در گام‌های نخستین قرار دارد.
صفحات :
از صفحه 73 تا 105
کندوکاوی نو در مسئلۀ وثاقت تاریخی قرآن با استناد به مصاحف صنعا
نویسنده:
نانسی ساکی، محمدکاظم شاکر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
چکیده :
در دوران خلیفۀ دوم، زیست فردی و اجتماعی و نظام سیاسی نوپای مسلمانان دچار تحول اساسی شد. در روزگار خلافت عثمان، دو رخداد منشأ تحولات مهمی شدند: یکی شورش علیه خلیفه و قتل او؛ و دیگر، تدوین جدید قرآن که به قرآن عثمانی شهرت یافت. تحقیق درباره تاریخ قرآن در نیم ‌قرن نخست اقدامی بس دشوار است؛ زیرا از یک سو هیچ نسخه استنادپذیری از قرآن زمان پیامبر و نیز قرآن‌های پس از آن و از جمله قرآن‌های ابوبکر و عثمان در اختیار نیست و، از سوی دیگر، راه روشن و استواری برای تحقیق و تفحص و انکشاف حقایق متقن وجود ندارد. امروزه، جز متن قرآن کنونی و نسخه‌هایی از قرآن‌های غالباً ناقص از قرون نخست و نیز انبوه روایات متنوع و غالباً متضاد، اسنادی برای تحقیق در قرآن‌های نیمۀ اول سده در دست نیست. از این جهت است که پیدایی دست‌نوشته‌های صنعا به‌ویژه برای تأیید وثاقت تاریخی قرآن اهمیت دوچندان می‌یابد. به‌ویژه که با مطالعات روی این نُسخ ثابت شد که این دست‌نوشته‌ها متعلق به میانۀ سدۀ اول هجری‌اند و این امر خط بطلانی بر نظریۀ تثبیت نهایی متن قرآن در انتهای سدۀ دوم یا اوایل سدۀ سوم هجری است.
صفحات :
از صفحه 37 تا 59
تأمّلی بر استدلال زبان‌شناختی مدّعای انگاره‌ی «قرائت نبوی از جهان» درباره‌ی گوینده‌ی قرآن
نویسنده:
محمّدکاظم شاکر، روح‌اله شفیعی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : دانشگاه تهران,
چکیده :
برابر باور رایج درمیان مسلمانان؛ قرآن‌کریم، سخن خدا(= کلام الله)، و بازگوکننده‌ی حقایقی است که خداوند آنها را در چهارچوب واژگانی که متنی به‌نام قرآن را پدید می‌آورند، بر پیامبر اسلام(ص) فرو فرستاده‌ است. با پیشرفت دانش بشری در حوزه‌ های فلسفه‌ی زبان و زبان‌ شناسی، نیز پدیدآمدن برخی‌ زمینه‌های عملی و نظری در جهان معاصر اسلام، انگاره‌های متفاوتی دراین‌باره رخ نموده اند. قرائت نبوی از جهان، عنوان رشته‌ نوشتار هایی است که نگرش متفاوتی را درباره‌ی وحی قرآنی پی می‌گیرد. یکی از پرسش-هایی که این انگاره می‌کوشد بدان پاسخی متفاوت با باور رایج پیش‌گفته دهد، کیستی گوینده‌ی قرآن است. از نگاه این انگاره؛ این گوینده، پیامبر(ص) است. این انگاره، برای مدّعای یاد شده، استدلال‌هایی اقامه می‌کند، که موضوع نوشتار پیش‌روی، تأمّل درباره‌ی یکی از آنها - استدلال زبان‌شناختی(Linguistic) – است. ازهمین‌ روی؛ این نوشتار، نخست استدلال یادشده را صورت‌بندی می‌کند، و سپس مقدّمات کبرویِ فلسفه‌ی‌زبانی و زبان‌شناختی آن را می‌سنجد. تأمّل‌ها نشان می‌دهند؛ استدلال یادشده، با نارسایی-هایی روبه‌روست، که پذیرش آن را دشوار می‌سازند.
صفحات :
از صفحه 5 تا 32
درسهایی از علوم قرآن
نویسنده:
محمدعلی گرامی
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ق‍م‌: اح‍س‍ن‌ ال‍ح‍دی‍ث‌,
چکیده :
«درسهایى از علوم قرآن» مجموعه درسهایى است از آیت الله محمدعلى گرامى که ویراستاری شده و به صورت کتاب حاضر درآمده است. موضوع کتاب علوم قرآن است. نویسنده در این اثر به بیان امور ذیل پرداخته است: مراد از علوم قرآن، تاریخچه‌ اى از ترجمه‌ هاى قرآن و نامناسب بودن برخى از این ترجمه‌ ها، حکمت نزول قرآن به زبان عربى، نظم آیات و سوره‌ هاى قرآن و ردّ ادعاى کسانى چون آیت اللّه محمدهادى معرفت که نظم فعلى قرآن را از جانب خداوند نمى‌ دانند و معتقدند این نظم توسط تدوین کنندگان قرآن پس از رحلت پیامبر اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم صورت پذیرفته است، برهان عقلى بر جمع‌ آورى قرآن توسط پیامبر (ص)، بیان روایاتى که بر جمع‌ آورى قرآن در زمان خود پیامبر دلالت دارند، نحوه جمع‌ آورى قرآن توسط على علیه السلام، دیدگاه هاى مختلف دربارۀ آیه ولایت، کیفیت نزول قرآن، نظریات مختلف دربارۀ حروف مقطعه قرآن، معناى وحى و حقیقت آن، علم تعبیر خواب، زبان قرآن، نحوه تفسیر و برداشت از قرآن و بیان نمونه‌ هایى از اختلاف برداشت از قرآن، مسائل مهم در روش تفسیرى، شرایط متخصص تفسیر، معناى محکم و متشابه در قرآن و حکمت وجود این گونه آیات در قرآن، وجود متشابهات در روایات معصومین علیهم السلام، معناى تأویل و بیان دیدگاه خاص نویسنده در این مورد، معناى نسخ و صور مختلف آن، اقسام نسخ، اختلاف قرائات و بررسى روایاتى که در این زمینه وارد شده است، احرف سبعة، قراء سبعه و...
بررسی دیدگاههای علوم قرآنی شهید سید محمد باقر صدر با تاکید بر مقایسه آن با دیدگاههای علوم قرآنی آیت الله معرفت
نویسنده:
محمدرضا اکبری کتایونچه
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
چکیده:در ارتباط با قرآن کریم، دانشی به نام علوم قرآنی شکل گرفته است که برخی از قرآن‌پژوهان در کتاب‌های مستقل بدان پرداخته‌اند، از جمله سید محمدباقر صدر در کتاب «المدرسه القرآنیه»، محمدهادی معرفت در کتاب «التمهید» از این علوم بحث کرده‌اند. از دیدگاه شهید صدر، وحی ارتباطی است مرموز و پنهان از درک و احساس دیگران که بین خدا و پیامبر صورت می‌گیرد؛ و وحی قرآنی دارای نزول دفعی در ماه رمضان و نزول تدریجی در طول 23 سال بوده است؛ اما از دیدگاه آیت‌الله معرفت وحی اِعلامی سریع و پنهانی است و وی منکر نزول دفعی و تنها به نزول تدریجی معتقد است. در اسباب نزول، این دو قرآن‌پژوه بر این عقیده‌اند که شناسایی اسباب نزول تأثیر به سزایی در فهم آیات دارند؛ و در مورد آیاتی که لفظ عام و سبب نزول خاص دارند، معیار را عموم لفظ و نه خصوص سبب می‌دانند. این دو محقق با ارجح دانستن معیار زمان در تعریف مکی و مدنی، بر این باورند به مقیاس‌هایی که مفسران برای بازشناسی ویژگی‌های آیات و سور مکی و مدنی برشمرده‌اند، تنها در صورت ایجاب علم و یقین به مکی و مدنی بودن، می‌توان اعتماد کرد. راز تفاوت آیات و سور مکی با آیات و سور مدنی، در نگاه شهید صدر توجه به اوضاع و شرایط مختلف و رعایت مقتضای حال و مقام بوده است تا از این رهگذر پروسه‌ای دگرگون‌سازی و انقلاب فردی و اجتماعی به انجام رسد. در زمینه کتابت و جمع قرآن، این دو محقق معتقدند، کتابت و تنظیم آیات در سور قرآن در زمان حیات پیامبر ?و جمع و تدوین قرآن به صورت مصحف پس از رحلت پیامبر? و در زمان خلفا بوده است. از دیدگاه شهید صدر تحدّی قرآن سه دسته هستند که عبارت‌اند از: دگرگونی فرهنگ و تمدّن؛ امّی بودن شخص مبارک رسول اکرم?؛ غیب‌گویی قرآن کریم. امّا از منظر آیت‌الله معرفت، تحدّی قرآن به مخاطبان آن بستگی داشته؛ و همه وجوه اعجاز را شامل می‌شود.کلیدواژه‌ها: وحی، نزول قرآن، اسباب نزول، مکی و مدنی، جمع و تدوین قرآن، اعجاز قرآن، سید محمدباقر صدر، آیت‌الله معرفت.
  • تعداد رکورد ها : 150