مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یاران مسلمان پیامبر را صحابه می نامند؛ اینان کسانی هستند که صحبت رسول خدا صلی الله علیه و آله را درک کرده و بدیشان ایمان آورده اند. اینان یکی از طرق نقل سخن و سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله به شمار می روند. از طرف دیگر به جهت مصاحبت با رسول خدا صلی الله علیه و آله، در میان مسلمانان دارای منزلت و شأن هستند؛ به طوری که برخی با انتساب سخنی به رسول خدا آنان را همچون ستارگانی هدایت گر معرفی کرده اند که پیروی از هر یک از آنان باعث هدایت، رستگاری و نجات اخروی خواهد شد (أصحابي كالنجوم بأيّهم اقتديتم اهتديتم؛ اصحاب من به سان ستارگان هستند به هر كدام اقتدا كنيد هدايت خواهيد يافت). تاریخ و سیره مسلمانان صدر اسلام تناقض رفتاری و اختلاف بسیاری بین آنان به نمایش گذارده است از همین رو برخی از دانشمندان اسلامی در صحت انتساب سخن «ستارگان هدایت» به رسول خدا تردید کرده و آن را ساختگی می دانند. کتاب «رسالة في حديث اصحابي كالنجوم» اثر آیت الله سید علی حسینی میلانی به اثبات دروغ بودن اين حديث مي پردازد؛ چرا که رفتار برخی از صحابه با هدایتگری آنان سازگاری ندارد.

در برخی از کتاب های اهل سنت روایتی است که رفتار و اعمال خلفا را توجیه می کند و یا به اعمال و رفتار مغایر با احکام اسلامی آنها را صورت شرعی می دهد. این روایت چنین است: عليكم بسنتي و سنة الخلفاء الراشدين؛ به سنت من و سنت خلفاى راشدين تمسك جوييد! از آنجایی که از اين حديث به عنوان دستاويز برخی از اعمال مغایر با احکام اسلامی و سند توجيه كننده رفتار خلفا و امرا بهره بردارى شده، آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «رسالة في حديث عليكم بسنتي و سنة الخلفاء الراشدين» به بررسی این روایت پرداخته است، تا نشان دهد که این روایت، ساختگی است و از سوی موالیان معاویه جعل و منتشر شده است.

جایگاه امامت در دیده مسلمانان هم سنگ جایگاه و مقام نبوت است با این تفاوت که امام نبی نیست؛ از همین رو، همچنانکه نبی و رسول را خدا انتخاب می کند، باید امام و جانشین نبی نیز به انتخاب و انتصاب خداوند باشد. از آنجایی که دست بشر به وحی کوتاه است، رسول با اتصال به منبع وحی، در سیره و سخن خود امام را معرفی می کند و یا متن قرآن، چنین شخصی را می شناساند. اما برخی از مسلمانان، شیوه‌ ای دیگری را برای مشخص کردن امام مطرح کرده‌ اند. آنان با بیان اینکه به مشاوره اهمیت زیادی داده شده است، پس می توان برای انتخاب امام و رهبر هم بدان تمسک جست؛ نظریه «شورا» را برای انتخاب جانشین رسول خدا و تعیین امام مطرح کردند. آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «نقش شورا در امامت»، به بیان خاستگاه این نظریه پرداخته و نارسایی آن را برای تعیین امامت جامعه نشان داده است. ایشان که کتابش را در سه بخش تنظیم کرده در بخش اول به اثبات الهی بودن انتصاب و تعیین امام پرداخته و با استناد به حدیث نور، امامت امیرالمؤمنین علیه السلام را از زمان آفرینش دانسته است. در بخش دوم کتاب به بررسی چگونگی انتخاب ابوبکر و عمر برای خلافت دست یازیده و عدم تطبیق نظریه شورا را بر خلافت این دو گزارش کرده است. بخش سوم، زمان مطرح شدن نظریه شورا بررسیده است؛ در بخش چهارم کوشیده ابعاد جزئی و مسائل پوشیده جریان شورا را آشکار سازد.

يكي از احاديث بى پايه بخارى حديث ساختگى، خواستگارى حضرت على عليه السلام از دختر ابوجهل است. طبق اين حديث: اميرالمؤمنين عليه السلام در عهد رسول خدا صلى الله عليه و آله و در زمان حيات فاطمه زهرا سلام الله عليها از دختر ابوجهل خواستگارى كرد. اين حديث، در واقع در سرزنش امير مؤمنان على عليه السلام است و شأن و منزلت ايشان را زير سؤال مى برد; به همين جهت مؤمنان به هيچ عنوان چنين حديثى را باور نمى كنند. چگونه ممكن است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله چنين سخنانى را بر زبان جارى كرده باشد و حال آن كه از آغاز اسلام تا هنگامه رحلتش، به بيان و ترويج فضايل و مناقب امير مؤمنان على عليه السلام در ميان مردم مى پرداخت؟ كتاب «رسالة في حديث خطبة علي بنت ابي جهل» نوشته آيت الله سيد علي حسيني ميلاني به نقد و بررسي اين حديث مجعول مي پردازد.

كتاب «مظلومية الزهراء عليها السلام» تاليف سيد علي حسيني ميلاني مي باشد كه در آن، نه مطلب به شرح زير آمده است: مطلب اول: احاديث در مقام و منزلت زهرا (س) در پيشگاه خداوند. مطلب دوم: كسي كه علي (ع) را اذيت كند پيامبر (ص) را اذيت كرده است. مطلب سوم: بغض علي (ع) نفاق است. مطلب چهارم: خبر دادن پيامبر (ص) كه امت به او مكر مي كنند. مطلب پنجم: كينه هاي قوم نسبت به علي (ع). مطلب ششم: قريش سبب گمراهي مردم شدند. مطلب هفتم: از كينه هاي منافقين كمتر نقل شده است. مطلب هشتم: كينه هاي قريش و بني اميه به پيامبر (ص) و اهل بيت (ع). مطلب نهم: مصادرة فدك، سوزاندن درب خانه، ترسانيدن و آوردن هيزم و آتش گيره، آمدن براي سوزانيدن، سقط جنين، وارد خانه شدن و قضاياي ديگر.

واقعه غدیر از مسلمات تاریخی است؛ اما اتفاقات و رویدادهای آن به نقل‌ های متفاوت آمده است. اختلاف روایت‌ ها از آنجا ناشی می‌ شود که برخی از علمای اهل سنت از نقل تمامی ماجرای غدیر خودداری کرده‌ اند. کتاب «نگاهی به حدیث غدیر» نوشته حضرت آیت الله حاج سید علی حسینی میلانی (مد ظله العالی) به همین امر می‌ پردازد. وی حدیث غدیر را از دو جهت مورد توجه قرار می‌ دهد: یکی آیاتی که در این واقعه نازل شده‌ اند و دیگری ماجرای نصب امیرالمؤمنین علیه السلام به امامت در این روز. نویسنده محترم با توجه به آیات قرآن معتقد است که «گرچه آیه غدیر در سیاق آیه‌ هایى است که خداوند اهل کتاب را مورد خطاب قرار داده است؛ ولى به طور کامل و بدون کم و کاست قابل تطبیق بر امت رسول خدا صلى اللّه علیه و آله نیز مى‌ باشد. به این بیان که اگر امت اسلام ایمان آورده و تقوا پیشه مى‌ کردند، همانا گناهانشان را مى‌ بخشیدیم و آنان را در بهشت پر نعمت وارد مى‌ کردیم. اگر آنان به دستورات قرآن و سخنان رسول خدا صلى اللّه علیه و آله به طور کامل عمل مى‌ نمودند و آنچه را که در قرآن درباره امیر مؤمنان على علیه السلام و اهل بیت طاهرین علیهم السلام نازل شده است بر دیده نهاده و با جان و دل مى‌ پذیرفتند، به طور حتم از نعمت‌ هاى آسمانى و زمینى بهره‌ مند مى‌ شدند، و از امت اسلام نیز برخى معتدل و میانه رو و بسیارى بدکردارند». اما درباره حدیث بیان می‌ کند که متن حدیث غدیر در کتاب‌ های مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم، مستدرک نسائی و... نقل شده است. نکته شایان توجه اینکه این بزرگان فقط بخش هایی از حدیث غدیر را روایت و از نقل خطبه غدیر خودداری ورزیده‌ اند و تنها به این مطلب اکتفا کرده‌ اند که بگویند رسول خدا خطبه‌ ای هم خواند. وی در ادامه به بیان مطالبی درباره حدیث غدیر می‌ پردازد؛ غدیر از دیدگاه قرآن؛ شمار راویان حدیث غدیر از صحابه؛ راویان حدیث غدیر از تابعین؛ و اسناد حدیث غدیر از مطالبی است که نویسنده بدانها اشاره کرده و ضمن بیان تواتر حدیث غدیر 43 تن از راویان این حدیث شریف را برشمرده است. ایشان در ادامه به چرایی عدم نقل کامل حدیث در متون اهل سنت اشاره کرده است و بیان می‌ دارد که حدیث غدیر بیان‌ گر امامت امیرالمؤمنین علیه السلام است. سپس به تلاش‌ هایی ناکارآمد برای بی‌ اعتبار کردن حدیث غدیر پرداخته شده و برخی از شبهات معاندین مطرح و پاسخ گفته شده است.

تاريخ تمدن بشری دارای فراز و نشيبهايی است كه تحليل آنها می تواند چراغ راه آيندگان باشد. تاريخ حيات اسلام دوره‌ای از شكوفايی در ابعاد مختلف علمی و... را بخود ديده‌ است. آنگاه كه بشريت در جهل و ظلمت می زيست، ندای فراگيری علم و دانش و بهره‌گيری امكانات مادی و معنوی برای ايجاد جامعه‌ای سعادتمند از سوی رهبران و آشنايان به معارف اسلامی، مسلمين را در ابعاد مختلف پيشرفت، پيشتاز جهانيان قرار داد. ولی پس از گشودن جبهه‌های اندلس (اسپانيا) و سيسيل (صقليه) وبه وقوع پيوستن جنگهای صليبی، حالت خمودی و بی توجهی به علوم برجهان اسلام سايه‌ افكند. در مقابل، غربيان كه سرزمين‌هايشان بدست مسلمين تسخير شده بود، دنيای اسلام را باتمدنی شكوفا در پيش روی خود گشوده يافتند و توانستند از امكانات آن، به پيشرفتهای علمی و تكنولوژيكی دست يابند. متأسفانه تحليل گران مسلمان كمتر به تحليل اينگونه وقايع پرداخته‌اند. مادر اين مختصر پس از اشارتی گذرا به زمينه‌های ارتباط بين فرهنگ‌ اسلامی و غربی و علل وقوع جنگهای صليبی، به ‌تحليل نتايجی كه اين برخوردها در برداشته، خواهيم پرداخت.

از آن زمان كه جنگ به عنوان يك پديده مورد مطالعه قرار گرفت، جنگ روانی نيز به عنوان ابزاری در خدمت جنگ بوده و بدان توجه شده‌ است. نويسندگان غربب جنگ روانی را پديده‌ای منتج از دو جنگ جهانی بخصوص جنگ جهانی دوم می دانند كه طی آن آلمان ‌نازی از اين پديده به طور وسيع استفاده نموده و «گوبلز» (Goebbls) را به عنوان يكی از پيشگامان و مبتكران جنگ روانی دانسته‌اند. برخی نیز پيشينه جنگ روانی را به عصر مغولها به ويژه زمان چنگيز رسانيده‌اند. به نظر نگارنده، جنگ روانی مفهوم جديدی نیست و مطالعه پيشينه تاريخی جنگ، بيانگر آن است كه جنگ روانی همزاد با آن است؛ و كمتر جنگی است كه در آن از جنگ روانی استفاده نشده باشد. اما نكته قابل تأمل اين كه مفهوم مزبور مانند ساير مفاهيم در بستر تاريخی و همراه با تحول مقتضيات زمان و مكان، متحول بوده و سير تطوری خود را تا به امروز پيموده ‌است. به طوری ‌كه در عصر حاضر تكنولوژی به خدمت آن درآمده، و بر پيچيدگی آن افزوده است. در حاليكه در گذشته ابزار جنگ روانی همچون ادوات جنگی ابتدايی و ساده بوده است. در این مقاله با بررسی زمینه های تئوری این موضوع، ریشه های آن در قرآن و سنت پی گیری و تبیین شده است.

موضوع حكومت اسلامی و ولايت فقيه از دير زمان مورد بحث انديشمندان و فقهای اسلامی بود است و شايد بتوان گفت زمان آن به دوران صدر اسلام بر می گردد. پس از پيروزی انقلاب اسلامی اين مساله به طور جدی در سطح جهانی مورد توجه واقع شد و در اين زمينه از طرف صاحب نظران بحث های مدونی صورت گرفت. مقاله ای كه در پيش رو داريم نگاهی است كوتاه به حكومت اسلامی كه در چند بخش تنظيم شده است: ضرورت وجود حکومت، نقد نظریه دولت گریزی، اسلام و مساله حکومت، معیار تحدید آزادی و خواسته های افراد، شرایط قانونگذار، جایگاه حکومت در نظام ارزشی اسلام.

مظلوميت همه جانبه و كم نظير و مقاومت سرسختانه و پی گير دو مفهومی است كه سراسر تاريخ تشيع را در افغانستان فرا گرفته است؛ مظلوميت در برابر حاكمانی كه تعصب مذهبی، نژادی و قومی از خصيصه آنان بوده و برای رسيدن به مطامع شخصی آگاهانه برخلاف مصالح ملت در مسير استعمار قدم برداشته اند، و مقاومت مردانی كه در بابر زورگويان وی وحشت آفرينان سر خم نكرده و برای احياء دين و حفظ ارزشهای مذهبی خويش همانند پيشوايان بزرگشان تا آخر، راست قامت ماندند. به گواهی تاريخ روحانيت تشيع در اين حركت علمدار و پيشقروال آن طايفه بوده، بيش از ساير اقشار با مرگ و شكنجه و آواره گی دست و پنجه نرم كردند. نوشتار حاضر مروری كوتاه دارد بر مبارزات شيعيان به ويژه روحانيت از آغاز زمامداری احمد شاه ابدالی تا سقوط حبيب الله كلكانی «بچه سقا».