مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

«نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویة»، اثر علامه امینی می‌ باشد. یکی از تالیفات مشهور ابن تیمیه حرانی، منهاج السنة النبویة فی نقض الشیعة القدریة، ردی است بر کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الامامة علامه حلی. ابن تیمیه در این اثر انواع تهمت‌ ها و افتراء ها را نثار مذهب شیعه کرده و اقوالی را از قول دیگران نقل نموده که یکسره دروغ محض و خالی از هر گونه تحقیق و تامل است. از زمان در دسترس قرار گرفتن اثر ابن تیمیه علماء و متفکران اسلامی زیادی در رد اندیشه‌ ها و عقاید او رسائل مختلفی تدوین نمودند. کتاب حاضر قسمتی از نوشته‌ های علامه در کتاب الغدیر است که رد کتاب منهاج السنة است که اول اتهامات و خدشه‌ های ابن تيمیه می‌ آید و سپس پاسخ علامه که این مجموعه را آقای احمد کنانی آماده نموده است.

«تفضيل اميرالمومنين (ع)» اثر شیخ مفید (درگذشت ۴۱۳ ق) است. موضوع کتاب درباره فضایل امیر مؤمنان حضرت علی (ع) و اثبات برتری اوست. شیخ مفید در این اثر با استناد به احادیث شیعه و سنی، فضیلت علی (ع) بر همه پیامبران جز پیامبر اسلام را به اثبات رسانده است. اين كتاب، اثرى نفيس و گنجينه‏ اى گران‏بها از آثار شيخ مفيد، دانشمند سرشناس شيعه است. مؤلف در اين كتاب، با سبك و شيوه ‏اى كه در دوران خود بى‏ نظير بوده با عباراتى ساده و روان به بررسى فضايل امير مؤمنان، على (ع) پرداخته و فضيلت و برترى آن حضرت را بر تمام بشر، به جز خاتم الأنبياء، حضرت محمد (ص) به اثبات رسانده است. وى در اين كتاب، به اين مباحث اشاره كرده است: 1. نظريات گروه ‏هاى مختلف شيعه در باره مقام و منزلت امير مؤمنان، حضرت على (ع). 2. استدلال به آيه مباهله بر تفضيل على (ع) بر همه انسان‏ها به غير از حضرت رسول خدا (ص). 3. استدلال به سخن حضرت رسول خدا كه فرموده است: «اى على! دوستى با تو، دوستى با من و دشمنى با تو، دشمنى با من و جنگ با تو، جنگ با من است». 4. حديث «طير مشوى». 5. استدلال به مقام حضرت على (ع) در آخرت بر مقام آن حضرت در دنيا. 6. استدلال به روايات شيعه. 7. استدلال به روايات اهل تسنن. 8. استدلال به جهاد آن حضرت بر مقام او.

«اظهار الحق» را رحمت‌ الله هندی در باب عقاید اسلامی و مناظره با عقاید مسیحی و نصارا نوشته است. وی جواب برخی اشکالات خاور شناسان را نیز داده است. در عین حال برخی اشکالات و رویکرد منفی علیه شیعه در این کتاب وجود دارد. مولف در این کتاب گزارش برخی مناظرات خود با برخی افراد انگلیسی ساکن هند را آورده و بخش‌ های کتاب وی عبارتند از: ۱- بیان کتب العهد العتیق والجدید ۲- فی إثبات التحریف ۳- فی إثبات النسخ ۴- فی إبطال التثلیث ۵- فی إثبات کون القرآن کلام الله و معجزاً و رفع شبهات القسیسین ۶- فی إثبات نبوة محمد صلی الله علیه وسلم و دفع مطاعن القسیسین

«مهدویت از دیدگاه دین‏ پژوهان غربى» اثر سید رضى موسوى گیلانى، مهدویت را از نظرگاه غربیان مورد بررسى قرار داده و به نکات مثبت و منفى آنان، به صورت نقادانه، اشاره مى‏ کند. مقدمه مؤلف در اشاره به جایگاه مهدویت در مباحث اعتقادى، آغازگر مباحث بوده و مطالب در ده فصل تدوین یافته است. فصل ‏هاى کتاب، هر کدام به یکى از شرق ‏شناسان اختصاص یافته که مؤلف براى توضیح دیدگاه آنان مباحثى چون، روش‏ شناسى، زمینه هاى فکرى، نگرش به موضوع مهدویت و نقد و بررسى آراء ایشان پیرامون این مسئله را محور قرار داده است. در ابتداى هر فصل، توضیحاتى پیرامون آن، در قالب مقدمه آمده است. از جمله ویژگى ‏هاى کتاب، تبیین اندیشه ‏ها و پژوهش ‏هاى برخى فیلسوفان غربى؛ از جمله هانرى کربن، جیمز دارمستتر، فان فلوتن، ایگناتس گلدتسیهر، ادوارد برون، مارگولیوث، ژزف کنت دوگوبینو، همیلتون گیب و آنه مارى شیمل است. نویسنده در مقدمه، ضمن ارائه تعریف کوتاهى از اصطلاح «شرق ‏شناسى» به تاریخچه مختصرى از فعالیت‏ها و محورهاى مطالعاتى پاره ‏اى از شرق ‏شناسان اشاره کرده و ضمن تعریف معناى لغوى و اصطلاحى واژه شرق‏ شناسى، دوره ‏هایى که بر این دست مطالعات گذشته است را یادآورى مى‏ کند.

در موضوع نص بر دوازده امام كه يكى از مهمترين مباحث مربوط به امامت ائمه معصومين است، آثارى تدوين شده كه مشهورترين آن «كفاية الاثر» از خزار قمى و «عيون المعجزات عماد الدين» طبرى است. بقيه كتاب‌ هاى تدوين شده در اين موضوع در دست نيست كه از آن جمله «مقتضب الاثر فى امامة الاثنى عشر» از ابن عياش است. نجاشى از وى نام برده و به نام كتابش با عنوان «مقتضب الاثر فى عدد الاثنى عشر» اشاره كرده است. مؤلف در مقدمه كوتاهى مى نويسد: در اين كتاب گزيده اى از آنچه را مخالفان شيعه درباره روايات نص بر ائمه نقل كرده‌ اند و موافق روايات شيعه است آورده‌ ام. پس از آن در قسمت دوم شواهدى را از اشعار و اخبار گذشته درباره نام ائمه و عدد آنها جمع كرده‌ ام، اين روايات در زمانى صادر شده كه عدد امامان هنوز تكميل نشده بود، بنابراين دليل آشكارى درباره امامت دوازده امام خواهد بود. در قسمت سوم نيز روايات شيعه را آورده ام. چنانکه مؤلف گفته است کتاب مقتضب از سه بخش تشکیل شده که هر کدام از دیگری تفکیک شده و مجموع روایات سه بخش، ۳۶ حديث است.

«جمل العلم و العمل»، کتابی فقهی و کلامی تاليف سيد ابوالقاسم على بن حسين موسوى بغدادى، معروف به شريف مرتضى، علم الهدى است. بنا بر گفته برخی، نام ديگر كتاب «جمل العقائد» بوده و از مشهورترين تأليفات فقهى و كلامى سيد مرتضى مى ‏باشد. اين كتاب با همه اختصار و ايجازش در بر دارنده مهم‏ترين مسائل فقهى است و از منابعى است كه ما را با علم كلام و فقه در عصر مؤلف آشنا مى ‏سازد. از مهم‌ ترین ویژگی‌ های کتاب این است که به طرح استدلالی مباحث فقهی نپرداخته، بلکه کتاب فتوایی سید مرتضی است. وی در این کتاب، نظریات جدید فقهی خویش را نیز ذکر می‌ کند که تا قبل از آن کسی فتوا نداده است. اين كتاب از زمان تأليفش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده تا جايى كه شيخ طوسى از شاگردان ممتاز وى قسمت كلامى آن را در كتابى به نام «تمهيد الأصول» شرح زده است و عبدالعزيز بن براج از ديگر شاگردان مبرز او در كتابى به نام «شرح الجمل» قسمت فقهى آن را شرح زده است.

«توضیح المراد» تعلیقه سید هاشم حسینی تهرانی بر شرح تجرید الاعتقاد علامه حسن بن یوسف بن علی بن مطهر حلی، در کلام و اصول اعتقادات شیعه می باشد؛ بیشتر مباحث به روش فلسفی و به زبان عربی نگاشته است. مولف با ذکر مختصری از اصل کتاب و بدون ذکر تمام متن، و با آوردن حروف الخ به جای ذکر تمام متن، تعلیقه خود را که توضیح بیشتر بر مطالب و گره گشایی از مشکلات این شرح می باشد را در ادامه کلام علامه حلی آورده‌ اند. کتاب تجرید العقائد که خواجه نصیر الدین طوسی جهت جلوگیری از حشو و زوائد در اندیشه‌ های فلسفی کلامی و به عنوان دستور نامه‌ ای بر اندیشه درست خداشناسی و جهان شناسی مدون کرده که دانشمندان پس از او متجاوز از صد شرح و تعلیقه بر آن نگاشته‌ اند.

«تشييد المراجعات و تفنيد المكابرات» شرحى است به زبان عربى بر كتاب «المراجعات» مرحوم سيد عبدالحسين شرف‌ الدين عاملى، در دفاع از موضوع امامت و عقايد حقه شيعه اماميه درباره اين موضوع. نويسنده كتاب آيت الله سيد على حسينى ميلانى از علماى شيعى معاصر، مقيم قم مى‌ باشد. «المراجعات» از جمله كتاب هاى با اهميت و تأثيرگذار مرحوم سيد عبدالحسين شرف الدين عاملى است كه با اهتمام و ذوق و شوق خاصى آن را به جوامع اسلامى و مسلمان هاى حقيقت‌ جو و كنجكاو در حقايق و اصول ناب اسلامى ارائه داده است. «المراجعات» نتيجه ملاقاتى است كه در 1329 ق بين مولف و شيخ سليم بشرى مالكى مذهب، رئيس دانشگاه الازهر روى داد. موضوع بسيارى از مباحثى كه بين علامه و شيخ سليم صورت گرفت، مباحث امامت است. موضوعى كه هيچ موضوع دينى به اندازه آن پيرامونش نزاع و اختلاف و جنگ و مبارزه نشده است. اين دو عالم بزرگ با يكديگر قرار گذاشتند به دور از هر گونه تعصب و بدون استفاده از دلائل ضعيف، به تبيين حق بپردازند و تنها از حق و آنچه كه صحت آنها مورد اتفاق مسلمانان است، پيروى نمايند و اين ميثاق اين دو در همه مراجعه‌ ها و مناظره‌ ها بود. اين سؤال و جواب‌ ها با خط هر يك از اين دو شخصيت انجام و مبادله شد. با دلائل قوى و روشنى كه در خصوص هر يك از شبهات مطرح شده ارائه شد، شبهات رفع و حق، همچون صبحى نورانى روشن و آشكار گرديد. اين گفت‌ و گوها در 112 مراجعه فراهم آمد و در دست عموم قرار گرفت. اما پس از انتشار اين كتاب ميان مسلمانان و اقبال چشم‌ گيرى كه نسبت بدان صورت گرفت، برخى از روى تعصب يا نادانى و گمراهى شبهاتى درباره موضوعات و مسائل مطرح شده در آن مطرح كردند كه شارح محترم در اين كتاب به رد اين شبهات بر اساس منابع اهل سنت و شرح و بيان محتواى كتاب پرداخته است.

مؤلف کتاب «الرسائل العشر» ابو جعفر محمد بن حسن بن على طوسى معروف به شيخ الطائفة، شیخ طوسي است، كتاب الرسائل العشر مجموعه‌ اى از تأليفات كلامى، فقهى و تفسيرى شيخ طوسى مى‌ باشد. اگر چه نام رساله‌ ها و كتب موجود در آن در فهرست شيخ و رجال نجاشی و ساير كتب تراجم به صورت مجزا ذكر شده‌ اند اما نام كتاب الرسائل العشر در هيچ كدام از اين منابع ديده نمى‌ شود. بنظر مى‌ رسد كه اين مجموعه توسط محقق ارجمند واعظ زاده خراسانی پس از سال ۱۴۰۳ ق گردآورى و با اين نام منتشر شده است. اين مجموعه شامل ۵ كتاب كلامى و ۵ كتاب فقهى مى‌ باشد.