مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب به این سؤال می‌پردازد که چگونه خدا می‌تواند تصادفی ظاهراً غیرقابل کنترل را به‌طور مشیتی اداره کند. متکلمان قرون وسطی با اطمینان معتقد بودند که خداوند مشیت است، یعنی خدا عامل نهایی یا مسئول هر چیزی است که روی می دهد. با این حال، پیشرفت‌های علمی از قرن نوزدهم، دیدگاه‌های سنتی مشیت را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند. از تکامل داروینی گرفته تا مکانیک کوانتومی، تصادفی بودن به بخشی ضروری از جهان بینی علمی تبدیل شده است. یک تیم بین رشته‌ای متشکل از دانشمندان مسلمان، مسیحی و یهودی - زیست‌شناسان، فیزیکدانان، فیلسوفان و الهی‌دانان - به سؤالات تصادفی و مشیت می‌پردازند.

ترجمه ماشینی: چگونه به فعل مشیتی خداوند در جهان فکر کنیم؟ این پرسش امروز در مرکز الهیات فلسفی قرار دارد و موضوع این مجموعه از مطالعات سفارشی ویژه است. سهم آستین فارر در درک ما از مشیت الهی هنوز حادترین و نافذترین سهم در الهیات فلسفی پس از جنگ است. مشارکت‌کنندگان دامنه و باروری تأثیر فارر بر متکلمان فلسفی بریتانیایی و آمریکایی امروزی را نشان می‌دهند و احتمالات مختلفی را برای بیان نظریه‌ای از فعل الهی که در بحث‌های الهیات و فلسفی اخیر ظهور کرده است، بررسی می‌کنند.

ترجمه ماشینی: این مجموعه متشکل از پانزده مقاله پژوهشی، پیامدهای آشفتگی و پیچیدگی در سیستم‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را برای مسائل فلسفی و کلامی در مورد فعل خداوند در جهان بررسی می‌کند. این دومین کنفرانس از پنج کنفرانس بین المللی تحقیقاتی است که توسط رصدخانه واتیکان، رم، و مرکز الهیات و علوم طبیعی، برکلی حمایت می شود. هدف کلی این است که به الهیات سازنده کمک کند زیرا تحقیقات جاری در علوم طبیعی را درگیر می کند و عناصر فلسفی و کلامی را در تحقیقات نظری در حال انجام در علوم طبیعی بررسی می کند.

ترجمه ماشینی: من در این مقاله استدلالی شبهه‌انگیز علیه امکان التزام به اراده الهی به صورت غیر تصادفی بیان می‌کنم. به طور خاص، تمرکز من در مقاله بر روی یک شرط تصادفی است که به طور گسترده ای پذیرفته شده است، که طبق آن غیرتصادفی به شخصی مربوط می شود که تمایلاتی را نشان می دهد که به یک نتیجه معین به روشی قوی از لحاظ سبکی منجر می شود. بحث شبهه‌انگیز از دو مشاهدات ناشی می‌شود: اول، نویسندگان مختلف در معرفت‌شناسی دین استدلال کرده‌اند که اغلب نمی‌توان به‌طور قابل اعتماد در مورد مسائل دینی استدلال کرد، و دوم، پایبندی غیر تصادفی به یک هنجار معین اغلب با استدلال در مورد الزامات هنجار مورد بحث به روشی قابل اعتماد. من علاوه بر اشاره به وجود برهان، راهبردهایی را بیان می‌کنم که در آن متفکران دینی می‌توانند با انکار اینکه استدلال موثق در مورد الزامات اراده الهی برای التزام به آن به شیوه‌ای غیرتصادفی، به طور منطقی به چالش کشیده شوند. از این رو، من استدلال می کنم که امکان التزام غیر تصادفی به اراده الهی صرفاً به این بستگی ندارد که آیا می توان به طور قابل اتکایی در مورد آنچه انجام می دهد استدلال کرد.

هدف ما در این پایان‌نامه مقایسه مفهوم اراده از نظر دکارت و اسپینوزا می‌باشد. در این پایان‌نامه سعی خواهیم کرد ابتدا با تحلیل آراء دکارت و اسپینوزا در باب اراده، جایگاه آن را از نظر این دو فیلسوف نشان دهیم و سپس می‌کوشیم تا شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود در دیدگاه‌های این دو فیلسوف را درباره پرسش «اراده چیست» روشن نماییم. از نظر دکارت ما دو نوع اندیشه داریم: فاهمه و اراده. قلمرو فاهمه محدود به اشیاست اما اراده به حدی محدود نمی‌شود. هنجارهای الهی و وقوع خطا و اشتباه نیز ناشی از اراده من خواهد بود. در دکارت اراده حتی بر عقل برتری دارد. اما مفهوم اراده که در نزد دکارت اختصاص به خدا و بشر دارد در اسپینوزا گسترش یافته و به اشیا نیز اطلاق می‌گردد. برای اسپینوزا تنها یک جوهر وجود دارد. وی دو صفت فکر و امتداد را به آن نسبت می‌دهد. خدا هر چیزی و همه چیزهاست و نامتناهی است و نمی‌توان همه آنها را شناخت. خدا را تنها از طریق دو صفت اندیشه و بّعد می‌توان شناخت. تمام اجسام، موجودات، افکار، احساسات همه صفات و تجلیات خداست. در این پژوهش سعی بر آن است که با مقایسه دو فیلسوف عقل‌گرا ـ رنه دکارت و باروخ اسپینوزا ـ به درکی از معنای اراده و جایگاه آن در اندیشه این دو فیلسوف نائل شویم و در خلال این مقایسه به بررسی تفاوت‌ها و تشابهات اندیشه‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.

یکی از مسائلی که در کلام و فلسفه مطرح است فاعلیت خداست. مساله رساله حاضر بررسی واسطه یا واسطه های میان ذات و فعل خدا در آیات و احادیث است که با تعبیر مراحل فعل الهی مطرح می شود. آیات و روایات درباره مراحل فعل الهی سه دسته اند.در دسته اول، مشیت یا اراده وگاهی قضاء واسطه فعل و ذات است که به معنای ایجاد و احداث و ابداع میباشد در این دسته اراده و مشیت به جای هم به کار می رود. دسته دوم فعل الهی را دارای هفت مرحله میداند. مشیت اولین مرحله و به معنای خواستن یعنی تعین اجمالی نظام عالم در علم فعلی و یا کتابت در لوح به طور اجمال و انشاء علمی شیء است. دومین مرحله، اراده و به معنای اتمام مشیت است. آنچه مشیت و اراده شده از نظر ویژگی ها و میزان عمر و بقا اندازه گیری میشود که به آن قدر میگویند و حکم به انجام آن را قضاء نامیده اند. رخصت دادن، امر کردن و علم داشتن و رضایت داشتن نسبت به محقق شدن شیء را إذن مینامند و ثبت این شیء با تمام ویژگی های آن و انجام شدن آن را در الواح آسمانی کتاب میگویند و در نهایت آخرین مرحله أجل است که زمان مرگ یا میزان زمان عمر شیء را دقیق مشخص میکند. در تمامی این مراحل احتمال بداء و تغییر تا قبل از تحقق خارجی شیء وجود دارد. این مراحل را علم فعلی خداوند نیز میگویند واین غیر از علم ذاتی ازلی است که تغییر ناپذیر است. دسته سوم فقط از چهار مرحله اول یا به علاوه إمضاء یاد می کند لذا سه مرحله اخیر در چهار مرحله قبل قابل ادغام است و به جهت تاکید در احادیث دیگر به صورت جدا ذکر شده اند. مشیت و اراده و قدر و قضاء در واقع مراحل اذن خدا برای تحقق یک شئ هستند و در لوحی کتابت می شوندو اجل ها نیز بخشی از تقدیرات هستند. امضاء نیز همان تاکید بر قضاء و حتمی شدن قضاست و مرحله مستقلی به نظر نمی رسد. بر این اساس هرگاه خداوند چیزی را ایجاد می کند، ابتدا به فعل توجه می کند و آن را ‌و مشیت می کند و پس از آن مشیت مورد تاکید قرار می گیرد و سپس ویژگی های شئ مشخص می شود و در نهایت، حکم به اجرای فعل طبق تقدیرات می شود.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

مشیت واراده الهی از آموزه های علم قرآن وحدیث است، در توضیح فعل الهی در قرآن وروایات گاه تنها اراده یا مشیت ذکر شده است وگاه اراده ومشیت با هم ودر کنار قضا وقدر وگاه غیر از قضا وقدر اموری چون اذن وکتاب واجل نیز ذکر شده است. متکلمان فاعلیت خداوند را فاعلیت بالاراده وبر خلاف فیلسوفان اراده را به عنوان صفت فعلی غیر از علم در نظر می گیرند، اما در تحلیل مشیت واراده در کتابهای کلامی کمتر تحلیل دیده می شود. ودر این راستا یکی از متکلمان معاصر یعنی میرزا مهدی اصفهانی در آثار خود سعی کرده است مشیت واراده را تحلیل کرده وبر اساس آن به تحلیل فعل الهی بپردازد. در این رساله می خواهیم مشیت واراده را در قرآن وحدیث تحلیل کرده وبر اساس آن ماهیت فعل الهی را توضیح دهیم، ودر این راستا از تحلیل های میرزا مهدی اصفهانی نیز بهره خواهیم گرفت، البته ممکن است برخی دیدگاه های ایشان مورد نقد وبررسی قرار گرفته وپذیرفته نشود. میرزا مهدی اصفهانی در موضوع مشیت واراده الهی مساله «رأی الهی» را مطرح میکند وآن را اولین مرحله از مراحل فعل الهی می داند، وچنین تبیین میکند که علم الهی فقط کاشف می باشد واین کشف در بردارنده کیان ونقیضش میباشد واولین مرتبه برای تحقّق فعل الهی لزوم وجود عاملی تعیین کننده ومخصص می باشد که یکی از دو طرف «کیان» یا «لا کیان» را برگزیند، واین امر همان «رأی» می باشدکه تجلّی آن طبق مراحل متعدّد تحقق فعل الهی در مشیت وارادت وقدر وقضا الهی نمود می کند، ودر همه این مراحل حتی بداء تأثیر گذار می باشد. وفرضیه های این تحقیق این است که در احادیث آمده است «مشیت» ابتدای فعل می باشد، وعبارت است از اهتمام به انجام یک فعل، و«اراده» عبارتست از ثبوت مشیت وعزیمت بر آنچه مشیت شده است وقصد ومیل قاطع جهت انجام فعل. وبا استقرای مشیت واراده الهی در قرآن واحادیث میتوان به معنای دقیق این دو صفت الهی دست یافت. وهمانگونه که میرزا مهدی اصفهانی تحلیل کرده است «علم الهی» شانیت کاشفیت دارد، واین کشف از هیچ محدودیتی برخوردار نیست، وبه صورت همزمان در بردارنده کشف نقیضین می باشد، وهم کاشف «کیان» وهم نقیضش «لا کیان» می باشد، البته اجتماع این نقیضین در مرحله علم ودر رتبه واحد مستلزم تناقض نمیباشد، چون تناقض در مرحله «تحقق» و«واقعیت» صورت میگیرد نه در مرحله «کشف» که مرحله «علم بلا معلوم» می باشد، ومرحله کاشف اشیایی است که اصلا «تحقّق» و«واقعیت» ندارد. وبرای صدور «فعل الهی» بعد از مرحله علم به نقیضین وجود یک عامل برای «تعیین» و«تخصیص» یکی از دو نقیض لازم میباشد، تا علّت صدور فعل باشد. واین علّت نمیتواند خود «علم» باشد؛ چون علم فقط شانیت «کشف» را دارد وقابلیت تاثیر ذاتی ومستقیم ندارد، وکاشفیت علم در یک مرتبه شامل شیء ونقیضش میباشد، پس علم نمیتواند علت باشد وگرنه مستلزم «اجتماع نقیضین» می گردد. همچنین این علت نمیتواند خود «ذات الهی» بعنوان «فاعل موجب» باشد؛ چون این امر مستلزم قول به قدم عالم میگردد. ودر این راستا علتی که برای این امر مطرح می شود «رأی الهی» می باشد، و«رأی» از صفات فعل الهی میباشد، وصفت کمال است، واز ذات الهی جدایی ناپذیر است، واصل وجودش برای ذات الهی واجب است، اما عملکردش در تعیین یکی از دو طرف کیان ونقیضش در دایره اختیار الهی قرار دارد. رأی الهی نیز در این میان نیاز به «مرجح» ندارد؛ چرا که نیاز به مرجح در امور «واقعی» می باشد، اما عملکرد رأی در حیطه علم الهی است که «واقعی» نیست وفقط «کشف بلامکشوف» است، وقبل از واقع شدن وقبل از شیئت وقبل از کینونیت می باشد، واین رأی هست که با تاثیرش موجب «شیئیت» اشیاء میگردد وبه کاین «کینونیت» می بخشد وآنها را به امور «واقعی» تبدیل میکند. «رأی» در واقع در رتبه فعل الهی قرار دارد، وبعد از «علم الهی» می باشد که در رتبه ذات الهی قرار دارد، ورابطه آن با خدا رابطه «مالکیت» می باشد، وخداوند «مالک رأی» می باشد، ومالکیت الهی رأی صفت ذات وعین ذات الهی میباشد، واین «رأی» به کمک «علم الهی» عمل میکند وموجب «کینونیت» کاینات و«شییت» اشیاء میگردد. واهمیت موضوع مشیت واراده الهی در این است که حلقه ی وصلی میان ذات الهی وفعل الهی میباشد، واین موضوع از اهمیت شایانی جهت شناخت أفعال خداوند برخوردار است، ودر شناخت تمام صفات افعالی خداوند تاثیر بسزایی دارد. از سوی دیگر میرزا مهدی اصفهانی با تمرکز بر آیات واحادیث سعی کرده است تحلیل جدیدی از مشیت واراده الهی بیان کند که ضرورت دارد مورد بررسی قرار گیرد.

فعل خداوند متعال از مرحله صدور تا مرحله تحقق دارای مراتبی طولی است، که این مراتب عبارت‌اند از: «مرتبه مشیت»، «مرتبه اراده»، «مرتبه قدر»، «مرتبه قضا» و «مرتبه خلق». در نسبت این مراتب پنج‌گانه با فعل بندگان نظریات مختلف و گاه متناقضی ارائه شده است، برخی بر این باورند که هیچ یک از این مراتب شامل فعل بندگان نمی شود، اینان می‌گویند: آنچه از بنده صادر می‌شود فعل خود او بوده نه فعل خداوند، پس منشأ آن نیز اختیار خود اوست نه مراتب فعل الهی. گروهی دیگر بر این عقیده‌اند که برخی از این مراتب شامل فعل بندگان شده و برخی دیگر شامل فعل بندگان نمی‌شود، مثلاً می‌گویند: مرتبه مشیت شامل فعل بنده می‌گردد، اما مرتبه خلقت شامل فعل او نمی‌گردد، برخی دیگر تمام مراتب فعل الهی را شامل فعل بندگان دانسته و می‌گویند: هر آنچه از بنده صادر می‌شود باید از مجرای تمامی این مراتب گذر کرده باشد و تا مشیت و اراده و قدر و قضا و خلق الهی نباشد فعلی از بنده صادر نمی‌گردد، از آن جهت که فهم حقیقت ارتباطی که میان مراتب فعل الهی و فعل بندگان وجود دارد متضمن معرفت‌های گسترده‌ای از جمله معرفت به حقیقت نظریه «امر بین الامرین» است. در این پایان‌نامه نظرات دو تن از بزرگ ترین شخصیت‌های امامیه یعنی «شیخ صدوق» و «شیخ مفید» در ارتباط با این موضوع مطرح شده و بیان شده است که شیخ مفید قائل به عدم شمول تمامی مراتب فعل الهی نسبت به افعال عباد و شیخ صدوق قائل به عدم شمول برخی از مراتب فعل الهی نسبت به افعال عباد است. سپس نظریات این دو متکلم سترگ بر اساس منابع دین ارزیابی گردیده است و بیان شده است که فعل الهی به تمام مراتبش شامل افعال عباد می‌گردد