مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

پایان نامه پیش رو با عنوان بررسی و نقد روایات خشونت های قیام مهدوی به بیان سه دیدگاه متفاوت درباره قیام مهدی موعود عج پرداخته است،دیدگاه اول که دیدگاه افراطی است مسئله اصلی تحقیق بوده و در باره آن میتوان گفت که متأسفانه ذهنیت رایج مسلمانان این است که حضرت مهدی عج با چهره ای خشن ظهور کرده و جمعیت قابل توجهی از مخالفان خود را به قتل می رساند ،در مقابل این دیدگاه برخی دیگر برعکس قائلند که به هنگام ظهور حضرت، اصلا از جنگ با مخالفان خبری نیست و حتی به اندازه خونریزی حجامت هم خونریزی رخ نمی دهد.ما در این نوشتار با بررسی سندی و دلالی به نقد و بررسی این دو دیدگاه نادرست پرداخته و در نهایت با مدد از روایات صحیح به این نتیجه می رسیم که سیره حضرت مهدی عج همان سیره رسولخدا (ص) و امیرالمومنین (ع) بوده است و ابتدا به روشنگری و هدایت مخالفان پرداخته و سپس به درگیری و جنگ با دشمنان و نااهلان می پردازد و زمین را از لوث وجود آنها خالی کرده و عدل و داد را در تمام عالم فراگیر می سازد.کلمات کلیدی:مهدویت،خشونت،قتل،قیام به سیف،آخر الزمان،نقد حدیث

اندیشه مهدویت از اصول ریشه دار و استوار در حوزه معتقدات مسلمانان و اندیشمندان جهان اسلام است این اندیشه بنیادین مورد وفاق عموم متفکران مسلمان قرار دارد گرچه با تفسیر و قرائت مختلف در مفهوم ومصداق مواجه است.باور به آینده ی مشترک در جامعه ی ایمانی،یک اندیشه ی محکم ومسلم اعتقادی است.پیروان همه ادیان الهی به ویژه آخرین وکامل ترین پیام آسمانی، یعنی دین اسلام، معتقدند: همه بشردریک فرایند تکاملی به آرزوی فطری، انسانی والهی خود در کمال طلبی، به نقطه اوج تکاملی انسانی،یعنی تجلی عدالت وحاکمیت عادلانه می رسند بحث موعود در اسلام نیز به مانند دیگر ادیان آسمانی مطرح شده است.به درستی بخشی از آیات قرآن کریم خبری خوشایند از سرنوشت نهایی انسان مبنی بر آنکه جهان آینده از ستم و نابرابری به عدل و داد و برابری و برادری، آسایش و آرامش در پرتو اعتقاد و ایمان به یگانگی خدای متعال و رستگاری در آخرت داده است.این بخش از آیات نظرگاه مفسران از جمله نویسنده،‌تفسیر «المنار» محمدرشید رضا را به سوی خود کشانیده و وی را در پی پرده‌برداری از کلمات و جملات آیات واداشته است.آنچه پیش رو قرار گرفته تحلیلی از دیدگاه این اندیشمندنام آشنای اهل سنت،‌ آفریننده اثر به یادگار و ماندگار «المنار» درباره شخصیت والای حضرت مهدی(ع) و ظهور وی در دوره پایانی جهان براساس اندیشه‌ی مذهب شیعه امامیه است.نظریه تفسیری این نویسنده از جهاتی در خور توجه و تامل است.این نوشتار، ضمن مطرح کردن دلایل سست و بی‌بنیاد رشیدرضا در انکار موضوع مهدویت، به نقد و ارزیابی آن‌ها مبادرت می‌ورزد.

هدف این پژوهش، بازشناسی و تبیین انتظار منجی موعود، در تفکر شیعی و استنتاج دلالت‌های تربیتی آن می‌باشد. این پژوهش، از جمله طرح‌های تحقیق کیفی است که با روش توصیفی- تحلیلی شکل گرفته است. با این باور که آموزه‌ی مهدویت، برنامه‌ای جامع و کامل برای تشکیل مدینه‌ی فاضله و آرمانی بشری و دست‌یابی به حیات متعالی انسانی است و می‌تواند در همه‌ی شئون زندگی معاصر، تحول‌آفرین و راهگشا باشد، مهدویت و انتظار به عنوان یک نظام تربیتی مطرح گردیده و به استخراج دلالت‌های تربیتی از این آموزه‌ی الهی پرداخته می‌شود. پس از تبیین انتظار اصیل در رویکردشیعی و مولفه‌های آن، دلالت‌های تربیتی در یک چارچوب پیشنهادی در قالب اهداف تربیتی مشتمل بر اهداف غایی (اهداف مرتبط با خدا)، واسطه‌ای و جزئی (اهداف مرتبط با انسان و اجتماع و طبیعت) و اصول تربیتی شامل: خدامحوری، کمال‌گرایی، فطرت‌گرایی، عقلانیت، ولایت‌مداری، عدالت‌ورزی، اصلاح شرایط، آینده‌نگری، مسامحت، پویایی، مسئولیت، جوان‌پروری، همچنین روش‌های تربیتی که شامل روش‌های فردی و اجتماعی می‌باشد، مورد بحث قرار گرفته است. سپس ضمن بررسی موانع و آفات انتظار، به آسیب‌شناسی آن پرداخته شده و روشن می‌شودکه آسیب‌ها، گاه، ناشی از منشأ و گاه، از طرف متولیان امور دینی و تربیتی و غالباً از ناحیه‌ی متربیان می‌باشد. در نهایت پیشنهاداتی جهت بهره مندی موثر از آموزه‌ی الهی انتظار ارائه می‌شود.

چکیده مقاله: مسئله «مهدویت» از مسائلی است که تمام مسلمانان به گونه‌ای آن را پذیرفته‌اند. فرقه‌ وهابیت نیز همانند دیگر مذاهب اسلامی بنا بر روایاتی که آنها را متواتر می‌دانند، اصل مهدویت، عدالت‌گستری مهدی موعود و خروج او در آخرالزمان را باور دارند. «عبدالعزیز بن‌باز» نیز به عنوان یکی از شخصیت‌های مهم وهابی معاصر، نظراتی هرچند پراکنده در باب مهدویت ارائه نموده است. نوشتار پیش‌رو کوششی توصیفی‌ـ‌تحلیلی برای بررسی دیدگاه وهابیان، به ویژه عبدالعزیز بن‌باز راجع به مهدی موعود است. بن‌باز اخبار دلالت‌کننده بر اصل مهدویت را متواتر شمرده و منکر مهدویت را نیز کافر می‌داند. وی ویژگی‌هایی چون هم‌نامیِ پدر مهدی با رسول خدا, از اهل‌بیت بودن، حسنی بودن، عدالت گستری، حکومت کردن بر مبنای شرع مطهر، هم‌زمانی با ظهور عیسی} و ... را برای مهدی آخرالزمان برمی‌شمرد، اما نقدهایی جدی نیز بر دیدگاه او وارد است که نگارنده تلاش نموده در نقد دیدگاه وی بیشتر به منابع مورد پذیرش وهابیان رجوع نماید.

بررسی « مباحث مهدوی » با توجه به مهمترین کتاب شیخ طوسی در موضوع مهدویت یعنی کتاب« الغیبه» علاوه بر ایجاد آشنایی با أبعاد دیگری از شخصیت علمی ایشان زمینه های جدیدی رادرتحقیقات مهدوی و ترویجوارتقاءفرهنگ مهدوی فراهم می آورد.در این رساله بعد از أخذ و استخراج نظرات شیخ طوسی و عنوان‌دهی به نکات استخراج شده به چینش منطقی مباحث پرداخته شده و بر همین اساس پایان‌نامه از فصول پنج گانه تشکیل شده است.اولین و مهمترین مسأله در این مباحث اثبات تولد آن حضرت می باشد که با به بوته نقد کشاندن دو شبهه مهم دراین رابطه یعنی شبهه در اصل مهدی باوری و شبهه در تولد آن حضرت، جواب‌های مختلفی با استناد به ادله عقلی ونقلی مختلف بر بطلان این شبهه‌ استخراج گردیده است .همچنین شبهه عمر طولانی حضرت نیز از راه ادلّه نقلی، اثبات قدرت خداوند و وجود افراد با عمرهای طولانی در طول تاریخ، به نقد کشانده شده است.همچنان که برخی از ویژگی‌های حضرت و یارانش با استفاده از روایات، جمع آوری گردیده است.نظر به اهمیت بحث از « نائبان و مدعیان» به برخی از مهمترین وظایف نائبان خاص مانند پنهان نگاه داشتن نام و مکان حضرت ، رفع شک و تردید درباره آن حضرت، گرفتن اموال متعلق به امام و توزیع آن در موارد لازم، مبارزه با مدعیان دروغین نیابت، جلوگیری از فرقه‌گرایی و اختلاف بین شیعیان و... پرداخته شده است. همچنین برخی از ویژگی‌های نائبان خاص مانند راسخ‌ترین در دین، عاقل‌ترین، پرتلاش در انجام وظیفه، عالم به علوم آل محمد (9) و... إستقراء و در مورد علت نداشتن اطلاعات کامل در مورد زندگی آنها به اموری همچون زندگی ناشناسانه، التزام به رعایت تقیه، سرّ نگه‌داری نواب و از بین رفتن منابع تاریخی توجه داده شده است.در بحث مدعیان نیابت نیز بعد ذکر برخی از این مدعیان ، عوامل پیدایش مدعیان در سه دسته عوامل زمینه ساز ، تسهیل کننده وشتاب زا ؛ بر اساس مکتوبات شیخ تنظیم و به شیوه‌های برخورد با مدعیان (مانند: آوردن خبرهای غیبی، آوردن توقیعات علیه آنان، تبریّ از آنان و روشنگری برای مردم ) و تبیین ضرورت عقلی و نقلی نیابت در این عصر پرداخته شده است.در قسمتی دیگر بعد از اثبات استمرار حجت‌های الهی تا روز قیامت و بقاء تکلیف توسط مردی از خاندان رسول خدا (9) به دو دیدگاه موجود در مورد غیبت حضرت یعنی «دیده نشدن» و « ناشناس بودن» امام (عج) اشاره و دیدگاه دوم به شیخ طوسی استناد داده شده است.در ادامه، به برخی پیامدهای غیبت در جامعه شیعی مانند فرقه‌گرایی، تلاش در توجیه امر غیبت، تبیین امامت و... اشاره گردیده و ضمن ذکر برخی علل غیبت (مانند عدم آمادگی مردم، نبود جانشین، بیم از کشته شدن، امتحان مردم و...) و برخی آثار حضور امام (مانند واسطه فیض بودن، امید بخشی و...) به ضرورت انتظار سازنده و برخی آثار آن مانند صبر و پایداری، اصلاح و خودسازی خود و دیگران و... اشاره شده است.در قسمت پایانی نیز بعد از ذکر چهار ویژگی‌ ظهور حضرت ( حتمی بودن، مخفی بودن، پدیدار شدن در ایام نومیدی، پدیدار شدن بعد از فراموشی) به تبیین تفاوت علایم و شرایط و برخی از علایم و شرایط ظهور همچون ندای آسمانی، امتحانات فراوان، فراگیری ظلم و... اشاره گردیده است.همچنین به برخی از ویژگی‌های حکومت آن حضرت همانند پذیرش همگانی، حکومت مستضعفان، حکومت صالحان، جهانی بودن اشاره شده است.

ادعیه و زیارات معصومین علیهم‌السلام را تنها نباید از منظر عواطف و احساسات دینی یا انجام آیین مذهبی مورد توجه قرار داد، بلکه با توجه به محتوای غنی و منشأ صدور این متون، لازم است از ابعاد مختلف از جمله مباحث تربیتی نیز تحلیل شود. هرچند ادعیه و زیارات دارای تفاوت‌هایی از نظر سندی و دلالی ونیز قوّت متن هستند و مواردی مانند ادعیه صحیفه سجادیه، دعاهایی همانند دعای ندبه، عهد، سلامتی امام زمان، از نظر اعتبار سنجی و دلالی وضعیت مناسب‌تری دارند، اما بطور کلی براساس قواعدی مانند تطابق این مطالب با قواعد کلی و مسلم قرآن و روایات و عقل، می‌توان در موضوعاتی مانند مسائل تربیتی از آن‌ها بهره گرفت. آثار تربیتی در این تحقیق اعم از ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی و همچنین شامل آثار خود باور مهدویت و محورها و نکات تربیتی موجود در خود ادعیه و زیارات است. در بعد فردی برخی آثار تربیتی عبارتند از: اتکا و اعتماد به خدا در تمام فراز و نشیب‌های روحی روانی زندگی، خود کنترلی و درونی سازی روش‌های تربیتی، اعتقاد به تلاش محوری در موفقیت، عین اعتقاد به امور غیبی و امداد‌های خدایی، نقش انسان کامل در زندگی فردی و اجتماعی، تکلیف محوری و ….در بعد خانوادگی، مشارکت دادن و سهیم دانستن اعضای خانواده و حتی نسل‌های بعدی در تربیت معنوی و فضای انس با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف و دیگر آثار تربیتی دینی، برنامه ریزی و روشمندی برای نیروسازی در اهداف بلند اسلامی و مهدوی از طریق تربیت خانوادگی از جمله اموری هستند که از این متون استفاده شده است. در بعد اجتماعی سیاسی، برخی از آثار تربیتی مورد استفاده از ادعیه و زیارات عبارتند از: مسئولیت پذیری در مسائل اجتماعی، اولویت‌بندی و مشارکت اجتماعی در دغدغه‌های اصلی مربوط به اسلام و مهدویت و برنامه ریزی کلان برای تربیت کلی جامعه، ظلم ستیزی و عدل گستری، انتظار سازنده و حقیقی و …. در بعد اجتماعی سیاسی، برخی از آثار تربیتی مورد استفاده از ادعیه و زیارات عبارتند از: مسئولیت پذیری در مسائل اجتماعی، اولویت‌بندی و مشارکت اجتماعی در دغدغه‌های اصلی مربوط به اسلام و مهدویت و برنامه ریزی کلان برای تربیت کلی جامعه، ظلم ستیزی و عدل گستری، انتظار سازنده و حقیقی و …. در جمع‌بندی می‌توان نوعی نظام تربیتی را از این متون در کنار آیات و روایات و دیگر قواعد اسلامی اقتباس نمود؛ در این نظام تربیتی برخی قواعد و مبانی مانند جامعیت زمانی و تاریخی و نیز شمول فردی و اجتماعی در تربیت مهدوی مشاهده می‌شود. از سوی دیگر روش‌های تربیتی این نظام نیز مبتنی بر تکریم همه جانبه انسان، تحول و اصلاح زیر ساخت‌های اقتصادی بر اساس سلامت و حلال بودن و دیگر شروط است که عامل سلامت تربیتی نسل‌ها و جامعه و زمینه سازی برای جامعه مهدوی و نیز سامان دهنده سبک زندگی مهدوی خواهد بود و سر انجام موانعی در برابر تحقق این نطام تربیتی موجود است که برخی اصلی هستند؛ مانند ساختارهای فاسد و فساد انگیز ایجاد شده توسط ظالمان و جائران و مستکبران و برخی دیگر از موانع مانند عوامل علمی فرهنگی و همچنین موارد عملی و نفسانی در درجات بعدی قرار می‌گیرند. این نظام جامع می‌تواند در برابر الگوهای ارائه شده از سوی فرقه‌های انحرافی و عرفان‌های بدلی ( که مبتنی بر سکولاریسم و انسان محوری و لذت‌گرایی صرف هستند)، غلبه نظری و عملی داشته باشد و نیازهای تربیتی هر زمان را برآورده نماید.

از اساسی ترین اعتقادات مسلمانان در زمان غیبت، که در جامعه، راه پیش روى آنان و آینده‏ى انسان را تا پایان بشریت روشن ساخته، اصل مهدویت است. در دنیایى که در آن پادشاهان و سیاسیون، در پى اجراى دستورات الهى نیستند، بلکه خواهان دستیابی هر چه بیشتر مادیات هستند، تفکری که مى‏تواند به معناى حقیقی کلمه «منجى‏» و نجات‌بخش بشریت از آلام بى‌خدایى و افسردگى باشد، همانا اندیشه‏ى والای «مهدویت‏» است، که ضرورت بررسی دقیق‌تر این موضوع را روشن می سازد. پرداختن به این تفکر و کاوش زوایاى مختلف آن، تفکر احیاى مجدد دین را به ارمغان مى‏آورد. بدخواهان و دشمنان اسلام که پیشرفت اهداف شوم آنان در گرو تفرقه‌افکنی و چند‌دستگی مسلمانان است، همواره در تلاشند که با رخنه‌کردن در عقاید مسلمانان و بزرگنمایی اختلافات مذهبی، مانع از وحدت و همبستگی برادران مسلمان شده و بذر نفاق و برادرکشی را در بین آنان گسترش دهند. نفاق و عدم‌وحدت مسلمانان مسئله‌ی گریبانگیر جامعه اسلام شده است، که هر از گاه سیاست کشورهایاسلامی هم جهت با سیاست دشمنان اسلام، و با هدف منزوی ساختن و آشوب در دیگر کشورهای اسلامی است. در این پایان نامه تلاش شده ویژگی های منتظران از لحاظ فریقین بررسی شده تا اشتراک اصل مهدویت که می‌تواند محور وحدت هرچه بیشتر مسلمانان و خنثی‌کنندهافکار تفرقه‌انگیز آنان باشد مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق با استفاده از آیات قرآن که منبع مشترک در میان فرق اسلامی است و احادیث متواتر در هر فرقه، ویژگی‌های منتظران تا حدودی استخراج شده است. از جمله این ویژگی‌ها به پارسایی و پرهیزکاری، معرفت به امام زمان(ع)، منتظر برای فرج و ... می‌توان اشاره کرد. این ویژگی‌ها به صورت تطبیقی مقایسه شده‌اند و می‌توان نتیجه گرفت در بسیاری از ویژگی‌ها دارای اتفاق‌نظر می باشند و اگر اختلافی هست مربوط به زوایای نگاه به امامت و اصل ولایت می باشد.