مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله مباحث بین المذاهبی که فرقه های مختلف اسلامی پیرامون آن دیدگاه های متفاوتی ارادئه داده اند، موضوع رجعت است، از آنجا که سوالات و شبهات چندی در این خصوص مطرح شده و مصادیق مختلفی در این حوزه عنوان گردیده است، موضوع رجعت و اشخاص رجعت کننده اهمیت زیادی پیدا کرده است. مشخص نمودن مرز بین رجعت و واژه های دیگری چون تناسخ و اینکه آیا رجعت با معاد همخوانی و هماهنگی هایی دارد یا خیر؟ سوال اساسی و مهمی است که باید واکاوید و حقیقت آن را روشن ساخت. موضوع اساسی دیگر رجعت کنندگان است، آیا رجعت کنندگان تنها افراد صالح هستند، یا افراد غیرصالح هم امکان رجعت دارند؟ آیا لازم است رجعت کنندگان از دین و مذهب خاصی باشند یا از مذاهب و ادیان مختلف هم ممکن است افرادی رجعت کنند و همچنین اینکه رجعت کنندگان با اسم و عنوان مشخصی باید باشند یا اصل در برگشت دوباره به دنیا بر اساس رفتار واقعی و اعتقاد درونی است؟ مقاله حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و روش مطالعاتی به بررسی این موضوعات و مسائل پرداخته و به ابهامات و سوالات مهمی در این زمینه پاسخ داده است.

این پایان نامه در پنج فصل تنظیم و نگارش شده است. فصل اول، کلیات: رجعت از نظر لغوی، رجعت از نظر اصطلاحی، پیشینه بحث از رجعت، هدف و فلسفه رجعت؛ فصل دوم، رجعت در امتهای گذشته: رجعت در میان امّت موسی(ع)، ماجرای قتل در میان قوم بنی اسرائیل، فرار از فرمان الهی، داستان حضرت عزیر، حضرت عیسی و زنده کردن مرده ها، ایوب و مرگ فرزندان او، حضرت ادریس و زنده کردن پیره زنی، رسولان شهر انطاکیه؛ فصل سوم، رجعت در قرآن؛ فصل چهارم، رجعت در احادیث تفسیری؛ فصل پنجم، رجعت در روایات غیر تفسیری. در این پایان نامه روایات مربوط به رجعت مورد نقد قرار گرفته است.

این پژوهش مفهوم ومصداق آیه ی کریمه « وَ إِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیهِْمْ أَخْرَجْنَا لهَُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُکلَِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کاَنُواْ بَِایَاتِنَا لَا یُوقِنُونَ» (سوره نمل، آیه 82) را درآینه تفاسیر شیعه وسنی به صورت توصیفی و مقایسه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است . روش گرد آوری داده ها در آن، کتابخانه ای وإسنادی و از نوع مطالعات مروری فراگیر است. روش پردازش و تحلیل اطلاعات نیز توصیفی و تحلیلی و تاحدی، تاریخی است. نویسنده کوشیده است با مرور نسبتا جامع در تفاسیر فریقین، دیدگاه های متفاوت و همگرا را مطالعه کند. حاصل این مطالعه در سه بخش متمایز از آیه شریفه گزارش و بررسی شده است: بخش اول (وَ إِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیهِْمْ)، بخش دوم (أَخْرَجْنَا لهَُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ)، و بخش سوم (تُکلَِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کاَنُواْ بَِایَاتِنَا لَا یُوقِنُونَ). پس از بررسی کلیاتی چون، تعاریف و مفاهیم، پیشینه ی تحقیق و معرفی منابع و ارزیابی تفصیلی آنها و ارائه چشم اندازی کلی از فضای عمومی سوره نمل، در بررسی بخش اول به این نتیجه رسیده ایم که وقوع قول که بر کفار و مشرکان تمامی قرون و اعصار رخ می دهد، از نظر اکثر مفسران شیعه وقوع «رجعت» است. تعداد محدودی از مفسران شیعه و تقریبا تمامی مفسران اهل سنت، آن را وقوع قیامت و نزول عذاب بر آنان می دانند. در مطالعه بخش دوم آیه، بیشتر مفسران اهل سنت مصداق دابه را جانوری عجیب الخلقه بر می شمرند و برایش ویژگی ها و صفاتی عجیب و دور از ذهن بر می شمرند. اندکی از آنان هم در مورد تعیین مصداق برای آن سکوت کرده اند. اما در میان مفسران شیعه، معدودی از معرفی مصداق معین سر باز زده اند و اکثریت، آن را یک انسان تلقی کرده اند که ممکن است امام علی(ع) ویا حضرت مهدی(عج) باشد. وسرانجام درتفسیر قسمت سوم ایه، اولین اختلافی که به چشم می خورد، قرائت «تکلمهم» است. برخی از مفسران اهل سنت، قرائت به صورت «تَکلِمُهُم» را پذیرفته اند؛ اما هیچ یک از مفسران شیعی مذهب، این قرائت را که به معنای صدمه و زخم زدن است نمی پذیرند.در مورد ادامه ی این بخش، مفسرانی از هر دو فرقه، «أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُون» را سخن دابه می دانند و بقیه، آن را سخن خداوند بر می شمرند. بر همین اساس، دیدگاه آنان در مورد مصداق آیات در این آیه نیز متفاوت است. بررسی تطبیقی اقوال را می توان در نتیجه گیری نهایی رساله ملاحظه کرد.

«الإیقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة»، کتابى است در موضوع رجعت نوشته محمد بن حسن بن على بن محمد بن حر عاملى، معروف به شیخ حر عاملى، از علماى جبل عامل لبنان که در ایران سکنى گزید و خدمات قابل توجهى به اسلام و فرهنگ شیعى ارائه داد. مولف در تدوین ساختار کتاب به عدد دوازده تبرک جسته و آن را به دوازده باب تقسیم نموده است. باب «اول» در مقدمات‏ «دوم» در استدلال بر رجعت و امکان و وقوعش‏ «سوم» در قسمتى از آیات قرآن که به ضمیمه تفسیر ائمه علیهم السلام دلیل بر رجعت است. «چهارم» در اثبات این که آن چه در امت‏ هاى گذشته واقع شده، نظیرش در این امت واقع شود. «پنجم» در اثبات رجعت در سایر امت ‏ها. «ششم» در اثبات رجعت در پیامبران و اوصیاى گذشته. «هفتم» در اثبات رجعت در این امت اجمالا، تا آن رجعت موعود آخرالزمان را بعید نشمارند. «هشتم» در این که میان این امت هم درباره پیغمبران و أئمه علیهم السلام اجمالا رجعت بوده تا آن استبعاد برطرف گردد. «نهم» در قسمتى از حدیث ‏هاى معتبر که در رجعت مردم -از شیعه و غیره- وارد شده است. «دهم» در پاره‏ اى از روایات معتبر در رجعت گروهى از انبیاء و ائمه علیهم السلام. «یازدهم» در این که آیا بعد از حضرت مهدى علیه السلام دولتى هست یا نه؟. «دوازدهم» در بیان شبهه منکرین رجعت و جواب آن. موضوع رجعت از جمله موضوعاتى است که از صدر اسلام تا به حال مورد بحث و گفتگو بین شیعه و سنى است. در تمام ادوار، علماى شیعه در یک طرف معتقد به آن و سنیان در طرف دیگر منکر آن بوده‏ اند، گو این که بین دانشمندان شیعه درباره کیفیت رجعت اختلاف نظر و عقیده پیدا شده؛ ولى در اصل موضوع اتفاق دارند و در اثبات مطلب رسائل و کتاب ‏هاى بسیارى نوشته شده که این کتاب یکى از آنها است.

کتاب «المسیح، عیسی بن مریم فی القرآن الکریم» نوشته محمد رامز عبدالفتاح عزیزی است. در کتاب مقدس مسلمانان، قرآن کریم، سرگذشت برخی از پیامبران الهی ذکر گردیده، از آن جمله است؛ سرگذشت زندگی حضرت عیسی (ع) که موضوع این کتاب نیز می باشد. خداوند در آیات بسیاری از قرآن نام حضرت عیسی (ع) و همچینن مادر بزرگوارشان حضرت مریم (س) را آورده است که از میان موضوعات می توان به نحوه تولد ایشان، معجزات حضرت، حواریون، چرا عیسی کلمه نامیده شد، زنده بودن حضرت، داستان صلیب، درخواست مائده آسمانی، اسوه بودن حضرت مریم، کودکی و کرامات حضرت مریم و... اشاره کرد. در کتاب ابتدا به تفسیر آیاتی از سوره آل عمران درباره حضرت عیسی مسیح پرداخته است که در آن داستان حضرت مریم و ولادت عیسی را بیان کرده است. سپس به نزول حضرت عیسی در آخر الزمان و حقیقت معراج وی پرداخته است. سپس به سوره نساء و آیات پیرامون حضرت پرداخته و آیات را تفسیر کرده و بعد آن سوره مائده را نیز به همین ترتیب نقد و بررسی کرده است. در چهارمین گام سوره مریم و قصه ولادت حضرت عیسی را نقل کرده و آنگاه به سوره بقره پرداخته است. در این بخش معجزات حضرت عیسی را برشمرده و تکفیر یهود و نصاری را بررسی کرده. سوره توبه، زخرف، حدید، صف، .. از دیگر سور قرآنی هستند که در این کتاب به آن پرداخته شده است.