مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مبانی انسان‌شناختی از مهم‌ترین مبانی تأثیرگذار بر علوم انسانی است؛ زیرا هرگونه شناخت علمی‌ از انسان نیازمند استفاده از چهارچوب نظری و مفهومی‌ خاصی است که اندیشمندان درباره انسان از منابع مختلف اخذ و استفاده می‌‌‌کنند. یکی از حوزه‌های مطرح فلسفه اسلامی، بحث از نفس ناطقه انسانی است؛ اما انسان‌شناسی نوصدرایی هم در ساختار، هم محتوا و هم روش متفاوت با انسان‌شناسی حکمای پیشین و حتی حکمت صدرایی است. نوصدراییان با چهارچوبی عقلی، که برگرفته از سه کلان‌نظریۀ «حدوث جسمانی»، «نظریۀ فطرت» و «نظریۀ اعتباریات» است، تصویری ویژه از ماهیت انسان ترسیم می‌کنند که هم خلقتی ویژه و اموری ثابت برای حقیقت انسان قائل است و هم با توان «اعتبار» ابعاد جدیدی از حیات انسانی را در این دنیا برای خود می‌آفریند. هدف اصلی کتاب حاضر ارائه و تدوین نظام انسان‌شناسی نوصدرایی برای بهره‌گیری پژوهشگران و اساتید علوم انسانی در قالب مبانی علوم انسانی است، کتاب حاضر در هجده فصل سامان یافته است و در هر فصل، با توجه به مبادی و آرای نوصدراییان، یک مسئلۀ بنیادین در مبانی انسان‌شناختی علوم بررسی می‌شود. این فصول در چهار بخش «هستی‌شناسی انسان»، «چیستی فعل انسانی»، «فرد، جامعه و تاریخ» و «کاربست انسان‌شناسی در علوم رفتاری و اجتماعی» تنظیم شده‌اند.

«PHIL 181»: فلسفه و علم طبیعت انسان: فلسفه و علم طبیعت انسان متون مرکزی سنت فلسفی غرب (شامل آثار افلاطون، ارسطو، اپکتتوس، هابز، کانت، میل، رالز، و نوزیک) را با یافته‌های اخیر در علوم شناختی و زمینه‌های مرتبط جفت می‌کند. این دوره حول سه مجموعه در هم تنیده از موضوعات ساختار یافته است: «شادی و شکوفایی»؛ «اخلاق و عدالت»؛ و «مشروعیت سیاسی و ساختارهای اجتماعی».

چکیده بحث شناخت انسان و ابعاد گسترده وجود او از دیرباز مورد توجه متفکران بوده است. چرا که از طریق شناخت خود است که میتوان به شناخت خداوند دست یافت. یکی از ابعاد عمده وجودی انسان، فطرت اوست. فطرت یعنی نحوه خلقت انسان. فطرت از جمله مسایل اعتقادی اسلام است و در قرآن از آن یاد شده است. در تفکر اسلامی،‌ فطرت جایگاه ویژه‌ای دارد و متفکران اسلامی کم و بیش به بحث در مورد آن پرداخته‌اند. از میان متفکران اسلامی، ملاصدرا، مطهری و شریعتی در میان آثارشان به بحث در مورد فطرت انسان پرداخته‌اند. ملاصدرا اگرچه به صورت مستقیم در مورد فطرت انسان بحث نکرده‌اند اما در لابلای مباحث انسان‌شناسی او میتوان به نظر او در مورد فطرت دست یافت. ایشان فطرت را وارد بحث عقول کرده است و معتقد است که خداوند در ابتدای خلقت انسان یک استعداد عقلی را در وجود او نهاده است. این استعداد عقلی در بردارنده قوه عقل نظری و عقل عملی است و هر انسانی این استعدادها را در درون خود به فعلیت برساند، در راه سعادت است. از نظر ملاصدرا حالت بالقوه عقل، همان فطرت اولیه انسان است و به فعلیت رسیدن آن، یعنی مرحله عقل بالفعل و عقل مستفاد، حاصل شدن فطرت ثانیه برای انسان است که این امر تنها از طریق جهد و تلاش به دست نمیآید بلکه علاوه بر آن نیاز به افاضه فیض از جانب خداوند نیز هست. ملاصدرا از این فطرت ثانیه با عنوان ولادت معنوی و حصول روح برای انسان یاد میکند. البته ملاصدرا در برخی مواضع فطرت انسان را به این‌گونه میداند که خداوند انسان را به صورت رحمان خلق کرده است: ان‌الله خلق آدم علیصوره‌الرحمان. مطهری به صراحت در مورد فطرت بحث کرده و با حفظ تفاوت بین فطرت و طبیعت و غریزه و سرشت ابعاد فطری وجود انسان به دو بخش تقسیم میکند: فطرت شناخت و فطرت گرایش. فطرت گرایش دارای 5 شاخه است: فطرت حقیقت‌جوئی، فطرت گرایش به خیر و فضیلت، گرایش به جمال و زیبایی،‌گرایش به خلاقیت و ابداع و گرایش عشق و پرستش. این 5 مورد فطریات اولیه‌اند اما مطهری به صورت مستقیم و غیر‌مستقیم به فطریات ثانیه یا بعبارتی کارکردهای فطرت نیز اشاره دارند که این کارکردها در زمینه‌های مباحث دین‌شناسی، خدا‌شناسی، انسان‌شناسی،‌جامعه‌شناسی،‌تاریخ‌شناسی و… است. مطهری با ارائه نظریه اصالت فطرت،‌به توجیه و تفسیر فلسفه تعلیم و تربیت، اخلاق، جامعه، انسان و… پرداخته‌اند. ایشان با پیش‌زمینه‌ای که از مباحث فلسفی ملاصدرا دارند از اصل حرکت جوهری در ارائه دیدگاه اصالت فطرت خویش استفاده کرده‌اند. شریعتی نیز در ادامه بحث انسان‌شناسی خود، به صورت غیرمستقیم به بحث درباره امور فطری انسان پرداخته است. ایشان معتقدند که خداوند انسان را به گونه خویش آفریده است. خداوند دارای صفات متعددی است،‌ از میان این صفات،‌ سه صفت بارز و مهم هست که عبارتند از: آگاهی، انتخابکنندگی یا آزادی و آفرینندگی. خداوند این سه صفت عمده را نیز در درون انسان نهاده است و به همین دلیل است که انسان جانشین خداوند در روی زمین است و انسان در برگیرنده امانت الهی است و به همین خاطر است که میتوان گفت انسان خویشاوند خداست. انسان با صفت آگاهی هم به خود آگاه میشود و هم جهان و رابطه خود و جهان. و با استفاده از آزادی راه وطریق خود را انتخاب میکند و با صفت آفرینندگی به آفرینش اموری دست میزند که در طبیعت و در خود او وجود ندارد. این تحقیق در یک مقدمه و 4 فصل تنظیم شده است و تقدم و تأخر متفکران در فصل‌بندی، بر طبق تقدم و تأخر زمانی است. واژه‌های کلیدی: فطرت،‌ فطرت ثانیه، عقل هیولانی، عقل مستفاد، از خود بیگانگی،‌ فطرت گرایش،‌ انسان کامل.

ترجمه ماشینی : این کتاب مفهوم میل را به عنوان یک عامل مثبت در رشد و شکوفایی انسان مورد بحث قرار می دهد. قبل از همه تصمیم‌گیری‌های انسانی، نوعی تمایل وجود دارد، و ما با رد کردن یا پیروی از آنها، بر اساس خواسته‌ها عمل می‌کنیم. این استدلال می‌کند که دیدگاه‌ها و ابراز تمایلات ما در جنبه‌های مختلف زندگی و در طول زمان، بر اساس نحوه آموزش به انسان‌ها برای میل کردن، متفاوت بوده است. بنابراین، این مفهوم پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای تأثیرگذاری مثبت بر انسان و امکان رشد شخصی دارد. اگرچه تحقیقات بسیار خوبی در مورد مفاهیم شکوفایی، تربیت شخصیت و روانشناسی مثبت انجام شده است، هیچ کار دیگری مفهوم میل را به همه این موضوعات مرتبط نکرده است. این کتاب با ارجاعات کلیدی، توضیحات مفاهیم محوری و کاربردهای عملی قابل توجه میل در زمینه های مختلف اندیشه و عمل انسان، مورد توجه دانشجویان و محققان در زمینه های روانشناسی مثبت گرا، تربیت مثبت، فلسفه اخلاق و اخلاق فضیلت خواهد بود. .