جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بارگذاری مجدد: اسپینوزا ما را تا کجا خواهد برد؟ در ادامۀ مجلد نخست، یعنی بازیابی مکرر: قدرت اسپینوزا از کجا می‌آید؟، مجموعه‌ای است از شانزده جستار به قلم فیلسوفان معاصر در خصوص فلسفۀ باروخ اسپینوزا فیلسوف هلندی سدۀ هفدهم. این مجموعه که ذیل دو بخش الف) برپایی عملیات و ب) پیشروی لشکریان، تنظیم شده است شامل نوشته‌هایی است از کسانی همچون ژیل دلوز، الکساندر ماترون، آنتونیو نگری، اتی‌ین بالیبار، پی‌یر فرانسوا مورو، وارن مونتاگ، تد استولز، فیلیپو دل لوکزّه، فردریک لوردون و هاسانا شارپ. این مجموعه با بحث دربارۀ دلالت‌ها و پیامدهای درون‌ماندگاری در سیاست اسپینوزیستی آغاز می‌شود و سپس به مسائل ریز و درشت این نوع از سیاست همچون دموکراسی، شر، بخت، تاریخ، سکسوالیته، قهر، شورش، انبوه خلق، ایدئولوژی، اخلاق، فاجعه، ترس، تروریسم و ... می‌پردازد. جستارهای مجموعۀ حاضر می‌تواند در عین ارایۀ آزمایشگاه یا میدانی برای سنجش قدرت فلسفۀ اسپینوزا و رصد افق‌هایی که فلسفۀ وی ما را بدان‌جا رهنمون می‌شود، در فهم بسیاری از مسائلی به ما یاری رساند که گریبان زمانۀ ما را رها نمی‌کند: از ترس گرفته تا دموکراسی.

نیاز به ارائۀ نظریه‌ای هرمنوتیکی دربارۀ تفسیر متون مقدس اهمیت زیادی دارد. باروخ اسپینوزا الهی‌دان و فیلسوف یهودی نیز در واکنش به تفسیرهای ناروا از کتاب مقدس کوشیده است تا نظریه‌ای هرمنوتیکی ارائه دهد. در این مقاله ابتدا با تکیه بر نقش چهار مؤلفۀ اساسی مؤلف، مفسر، متن و روش در فرایند تفسیر، و با مراجعه به آثار اسپینوزا، نظریۀ هرمنوتیکی وی توضیح داده شده، سپس با اشاره به دشواری‌های نظریۀ اسپینوزا از دیدگاه خویش، نظریۀ او با رویکردهای هرمنوتیک سنتی، مدرن و پست‌مدرن مقایسه شده است. در ارزیابی، اگرچه نظریۀ هرمنوتیکی اسپینوزا ذیل رویکرد هرمنوتیک سنتی قرار داده شده، نشان داده شده است که با تقریرهای پیش از خود فاصله گرفته و تا حدودی راه را برای هرمنوتیک مدرن گشوده است. توجه اسپینوزا به تأثیر آگاهی مفسر از زمانه، باورها و دیدگاه‌های نویسندگان متن مقدس در فرایند تفسیر از نکات مثبت نظریۀ وی به‌حساب آمده، ولی برخی مؤلفه‌های نظریۀ وی مانند ناواقع‌گرایی متن مقدس، توصیۀ وی به کنار نهادن دیدگاه‌ها و باورهای مفسر، خودبسندگی فهم کتاب مقدس با تکیه بر اصل معرفتی آن، نادیده گرفتن بسیاری از آموزه‌های کتاب مقدس غیرقابل ‌دفاع دانسته شده است.

آیزیا برلین و دیوید وست از جمله فیلسوفان سیاسی هستند که به تحلیل مفهوم آزادی مثبت در اندیشة اسپینوزا پرداخته­اند. آن­ها در تلاش برای تبیین معنای آزادی مثبت در اندیشة اسپینوزا تفاسیر و بینش­های متفاوتی را اتخاذ کرده­اند و به نتایج متفاوتی هم رسیده­اند. برلین در مقالة دو مفهوم از آزادی، رسالة الهی­سیاسی اسپینوزا را منشأ دفاع از اصالت اقتدار و نادیده گرفتن آزادی­های فردی قلمداد می­کند. در حالی­که وست با نگرشی جامع­تر به دفاع از اندیشة سیاسی اسپینوزا برخاسته است، و با تحلیل وسیع­تری از ابعاد مفهوم آزادی مثبت (هستی­شناختی، اخلاقی و سیاسی) در اندیشة اسپینوزا معتقد است که لزوماً آزادی مثبت به اقتدارگرایی مستبدانه­ای منجر نمی­شود که برلین عموماً آن را به نظریه­های سیاسی عقل­گرایانی چون افلاطون، فیشته و هگل نسبت می­دهد. پرسش­های راهبر ما در این مقاله عبارتند از: خوانش اسپینوزا از آزادی چگونه منجر به دو رهیافت و نتیجة متفاوت از سوی برلین و وست شده است؟ تا چه حد نقدهای برلین به آزادی مثبت اسپینوزا مبنی بر وجوه مقتدرانة آن وارد است؟ وست چگونه بر اساس مبانی هستی­شناختی و اخلاقی در اندیشة اسپینوزا، آزادی مثبت را نه در مقابل آزادی منفی، بلکه مکمل آن می­داند؟ پیشنهاد نهایی این است که اگرچه خوانش برلین دربارة آزادی مثبت در اندیشة اسپینوزا از برخی وجوه صادق است، اما از رویکردی تقلیل­گرایانه برخوردار است که در آن تنها بر برخی از مواضع اسپینوزا در رسالة الهی سیاسی تمرکز دارد. این در حالی است که خوانش وست به دلیل توجه به ابعاد مختلف اخلاقی، هستی­شناختی و سیاسی واقع­بینانه­تر و جامع­تر است.

هابز و اسپینوزا از جمله فیلسوفانی هستند که در تاریخ فلسفه پرداختن به اندیشة سیاسی را از ضروریات کار فلسفی دانسته‌اند. این دو متفکر بنحوی نظاممند اندیشة سیاسی¬ خود را به مابعدالطبیعه و انسانشناسي منتج از آن مرتبط دانسته‌اند که از این حیث با پیشینیان خود و حتی با دکارت که کمابیش همدورة آنهاست، تفاوتي آشکار دارند. اسپینوزا در برخی جهات از هابز تأثیر پذیرفته است، اما بدليل تفاوت در منطق و فلسفة کلی هر یک، تفاوتي چشمگیر در خوانشهای انسانشناختي و ارائة کارکردهای اندیشة سیاسی این دو فیلسوف مشاهده ميشود. هدف راهبر مقالة حاضر برجسته‌سازی پیشینة تاریخی فلسفة سیاسی در یونان باستان بویژه در سده‌های میانه و سپس در تقابل تاریخی با این پیشینه، یافتن مبادی و مفروضات مابعدالطبیعی و انسانشناختي پیدا و پنهان در برتری نوع حکومت مطلوب هابز و اسپینوزا و همچنین برشمردن شباهتها و تفاوتهای میان آنهاست. مدعای اصلی مقاله اینست که فلسفة سیاسی اسپینوزا بر پایة اخلاق و عقل استوار¬ است تاجاییکه ویژگی بارز آن عشق به انسان و اهمیت عقل در سرشت اوست. در سوی دیگر، فلسفة سیاسی هابز حس¬بنیاد است و ویژگی مشهود آن نگرش بدبینانه به انسان و تفسیری مادی از سرشت وي است. بر همین اساس، اصل صیانت ذات در هابز تنها بمعنای صیانت جسم است و نوع برتر حکومت بزعم او، سلطنت مطلق است که تنها هدف آن حفظ جان شهروندان و تأمین امنیت جامعه است، اما صیانت ذات برای اسپینوزا فراتر از صیانت جسم بوده و صیانت عقل را نیز دربرمیگیرد و چه‌بسا بر آن تأکید بیشتری دارد، چراکه ذات آدمی بیشتر به عقل اوست تا به جسمش. بنابرين، نوع برتر حکومت از نظر اسپینوزا، دموکراسی بوده و او به نقش حکومت در تعالی فرهنگ بشر و لزوم سیاستگذاری تربیتی و اخلاقی تصريح كرده است.

ترجمه ماشینی: این تحقیق حول سه محور می چرخد ​​که به نظر می رسد تا حد زیادی با یکدیگر همپوشانی دارند: اولین آنها اندیشه دکارتی اسپینوزا است. در حالی که اسپینوزا برجسته ترین دکارتی است که روش دکارتی را به طور اساسی در حوزه‌هایی که دکارت از آن محروم بود ، به ویژه دین ، ​​استفاده کرد ، زیرا معتقد بود که اعتقاد بر اساس تحقیقات آزاد بهتر از اعتقادی است که بر اساس آداب و رسوم و سنتهای موروثی است. در حالی که محور دوم به نحوه برخورد اسپینوزا با مسائل مذهبی به صورت کاملاً فلسفی می پردازد: خدا دارای جوهرِ نامتناهی ، واحد ، ازلی ، بسیط و ضروری است ، او و طبیعت یک چیز هستند ، نبوت یک واقعیت بشری است و وحی واقعی آن وحیی است که در روح انسان نقش بسته است و با نور فطری قابل درک است. این میثاق الهی مختص قومی ورای قومی نیست ، بلکه برای همه بشریت و عمومی است ، بر این اساس ، دروغ قوم برگزیده خدا روشن می شود و معجزات یک رویداد طبیعی است که طبق یک قانون طبیعی رخ می دهد که ما تا کنون از آن غافل هستیم. روش تفسیر مناسب کتاب مقدس روش تاریخی است ، و اگر این امکان پذیر نباشد ، روش عقلی انتقادی ، و جدایی دین از فلسفه و سیاست را تصدیق می کند. در حالی که محور سوم موضع اسپینوزا در مورد فلسفه دین را به عنوان یک رشته دقیق - نسبتاً جدید - ارائه می دهد که سبک خاصی از فلسفه پردازی درباره مسائل دینی را بیان می کند. که اسپینوزا را از زیر بوته قرن هفدهم خارج می کند و او را در میانه قرن های بعدی قرار می دهد ، که شاهد ظهور مطالعه فلسفه دین به عنوان یک رشته مستقل می باشیم. نظرات وی در این زمینه فضای فلسفی را در سه قرن اخیر این رشته فلسفی دقیق اشغال کرد.///