جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 3177
ارتباط نفس مجرد و بدن در فلسفه اسلامی
نویسنده:
احمدرضا شاهرخی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : دانشگاه قم,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این مقاله به چگونگی ارتباط نفس مجرد با بدن در فلسفه اسلامی از دیدگاه فلسفه مشاء «ابن سینا» و فلسفه اشراق «سهروردی» می‌پردازد. مسئله ارتباط مجرد با مادی از مهم‌ترین مباحثی است که فکر بسیاری از فیلسوفان را به خود مشغول کرده است. با توجه به این‌که چگونگی ارتباط مجرد با مادی از جنبه انسان‌شناسی در مقایسه با جهان‌شناسی کمتر بررسی شده، نگارنده بر آن است تا در این مقاله این مسئله را از دیدگاه ابن سینا به عنوان فیلسوف مشائی و سهروردی به عنوان فیلسوف اشراقی از جبنه انسان‌شناسی بررسی کند. ابتدا نفس از دیدگاه دو فیلسوف اثبات و تعریف شده، سپس به تأثیر متقابل نفس و بدن پرداخته شده و در ادامه، اصل بودن نفس و فرع بودن بدن و چگونگی ارتباط این دو بیان شده است.
صفحات :
از صفحه 129 تا 140
معیارهای تمایز دلالت تضمنی و التزامی از مجاز در لفظ
نویسنده:
محمد حسین وفائیان، زینب برخورداری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بحث دلالت‌های ثلاث از مباحثی است که به تبع تحول در جایگاه مباحث الفاظ در منطق سینوی پدیدار شد. ابن‌سینا برای نخستین بار اعتنای بیشتری به مباحث الفاظ نموده و از جمله مباحثی که وی بدان می‌پردازد، دلالت‌های سه‌گانۀ الفاظ (تطابقی، تضمنی، و التزامی) است. در این میان دلالت التزامی بیش از دو دلالت دیگر مورد توجه منطق‌دانان بوده است. این دلالت از آن جهت که بر معنایی خارج از معنای موضوع له دلالت می‌کند، مشابه برخی از دلالت‌های مجازی بوده و همین مشابهت باعث خلط در تفکیک این دو حیطه از هم می‌گردد. در این پژوهش، تفاوت حیطۀ استعمال (دلالت تصوری و تصدیقی)، عدم احتیاج به تلازم بَیّن بالمعنی الاخص بین معنای مجاز و حقیقی و عدم استلزام معنای مجاز نسبت به حقیقی، به عنوان سه وجه تمایز دلالت التزامی و تضمنی از مجاز، به شیوه‌ای تحلیلی ـ توصیفی تبیین گردیده است که به‌وسیلۀ آن‌ها، مصادیق دلالت‌های سه‌گانه و مجازِ در لفظ، به صورت کاملاً آشکار قابل تفکیک و شناسایی باشند.
صفحات :
از صفحه 121 تا 135
ابن سینا فیلسوف عقل - ایمان گرا
نویسنده:
رضا اکبری، اکرم خلیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران : دانشگاه امام صادق (ع),
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن سینا فیلسوفی است که در حیطه اسلامی، از آموزه‌های ارسطویی قرائت مجددی‌ ارائه داده است و ازاین‌رو، نه‌تنها شارح ارسطو، بلکه خود فیلسوف بزرگ و برجسته‌ای به شمار می‌رود. تلاش در نشان‌دادن تلائم باورهای دینی با یافته‌های عقلانی‌ از جمله دغدغه‌های ذهنی ابن سینا بوده، هرچند این مسأله در بسیاری از موارد، به‌ صراحت در آثارش ذکر نگردیده است، اما توجه به نوشته‌هایش مؤید این ادعاست. در عین حال در برخی از مباحث فلسفی هم‌چون مسأله نبوت، معاد جسمانی و نیز عرصه‌ اخلاق، شاهد برتر نشاندن آموزه‌های دینی بر یافته‌های عقلی و یا حکم به توقف عقل در برخی از این ساحت‌ها از سوی شیخ هستیم. این امر نشان می‌دهد که ابن سینا،نه یک‌ فیلسوف عقل‌گرای صرف بلکه یک فیلسوف عقل-ایمان‌گراست.
صفحات :
از صفحه 81 تا 93
رساله‌ الطیر ابن‏ سینا، فراروایتی نمادین از معنای زندگی
نویسنده:
سهام مخلص، رضا اکبری، رضا رسولی شربیانی، گیتا مقیمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
رسالۀ‌الطیر ابن‏سینا حکایت نمادین هبوط نفس یا همان عقل از عالم علوی، اسارت او در عالم مادی و تلاش برای رهایی و اتصال دائمی با عقل فعال است. در این داستان، نمادهای مختلفی همچون پرنده، صیاد، دام، غم غربت، سفر، اسارت، کوه و نمادهای پیرامونی هریک وجود دارد. ابن‏سینا در این رساله، نظریه‏ای فراطبیعت‌گرایانه درباره معنای زندگی ارائه می‏کند. بر اساس این نظریه، زندگی هنگامی معنادار خواهد بود که انسان هدفی اساسی را در زندگی کشف کند و آنگاه، با رغبت برای وصول به آن بکوشد. این هدف لازم است دارای ارزش واقعی باشد و انسان در رسیدن به آن، به موفقیت واقعی دست یابد. چنین هدفی همان خداوند است. معنای زندگی در نظر ابن‏سینا با جاودانگی نفس، وجود خداوند، قدرت معرفتی عقل و امکان تکامل انسان تا مقام اتصال دائمی به عقل فعال، پیوند خورده است.
صفحات :
از صفحه 103 تا 118
تصویر زندگی پس از مرگ در فلسفه ابن سینا
نویسنده:
رضا اکبری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن سینا به معاد روحانی و جسمانی اعتقاد دارد، ولی صرفا به بررسی فلسفی معاد روحانی می پردازد و معاد جسمانی را به دین واگذار می کند. تصویری که او از معاد روحانی به دست می دهد بر فیلسوفان پس از او بسیار اثرگذار بوده است. روش کار او چنین است که ابتدا به ذکر پنج اصل درباره قوای نفس و رابطه آنها با لذت و الم هر یک می پردازد و آن گاه این پنج اصل را در مورد نفس ناطقه پیاده می کند. علت آن است که بر اساس نفس شناسی او ذات نفس عقل است و حواس ظاهر و باطن به علت تعلق نفس به بدن تحقق دارند و به همین علت بعد از مرگ که بدن وجود ندارد حواس ظاهر و باطن نیز معدوم اند و هر گونه معاد روحانی مربوط به قوه ناطقه خواهد بود. او افراد بشر را با توجه به جنبه نظری و ملکات عملی و همچنین مقصر یا معاند بودن تقسیم می کند و وضعیت هر یک را در زندگی بعدی مورد بررسی قرار می دهد. بخشی از مباحث او نیز به وضعیت عده ای که وی از آنها با تعابیری چون «نفوس بله» و «نفوس ساده» یاد کرده اختصاص دارد. از نظر او عذاب ناشی از جنبه نظری نفس دایمی است، ولی عذاب ناشی از ملکات رذیله دایمی نیست و به پایان می رسد.
صفحات :
از صفحه 11 تا 27
بازخوانی نظریه ابن سینا در پرتو عقل گرایی هستی شناختی
نویسنده:
محمد علی معمارزاده اصفهانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در این تحقیق نشان خواهم داد نظام فلسفی ابن سینا واجد لوازمی عقل گرایانه است. عقل‌گرایی هستی شناختی بیان گر ایده‌ای متافیزیکی است که بیان می‌دارد واقعیت و ساحات آن برآمده از اندیشه و فعالیت هویتی مطلق و مجرد است. این معنا از عقل‌گرایی درست مشابه نظریه ایدئالسیم عینی در سنت فلسفی غرب است. شاخصه‌های نظریه عقل‌گرایی هستی شناختی ابن سینا عبارت است از، رابطه علی و معلولی میان هویات مجرد و موجودات مادی، سنخیت ذاتی میان این دو سنخ هویت و برونی بودن رابطه امر معقول و امر محسوس است. آموزه‌های فلسفی‌ای همچون نظریه صورت و ماده، ماهیت وتحقق کلی طبیعی، نظریه عنایت در علم الهی، عقل فعال و رابطه آن با موجودات و مراتب ادراکی نفس در نظر ابن سینا واجد دلالتهای عقلگرایانه است. دست آخر چنین نتیجه گرفته شد که فلسفه ابن سینا در سرشت خود فلسفه‌ای عقلگرایانه به معنای هستی شناختی آن است. این ایده در خوانش و ایجاد سازگاری میان عناصر مختلف این نظام فلسفی نقش مهمی ایفا می‌کند به طوری که نقش برخی از هویات وجودشناختی مانند ماده اولی، صورت‌های طبیعی و عقل فعال به شکل سازگارتری تبیین خواهد شد.
نظریه ی توجیه ابن سینا از منظر درون گرایی و برون گرایی
نویسنده:
مصطفی موسویان سوته
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در معرفت شناسی معاصر، توجیه به معنای دلیل یا مبنا داشتن برای باور به یک گزاره است. با ترجمه ی سوال معرفت شناسی معاصر «چه توجیهی برای یک باور در اختیار است؟» به زبان ابن سینا به این سوال خواهیم رسید: «چرا یک قضیه باید مورد تصدیق واقع شود؟» پاسخ به این سوال سبب می شود که اولا منابع توجیه آشکار شود و ثانیا معلوم گردد که آیا با درون گرایی مواجه هستیم یا برون گرایی. بنا به درون گرایی، توجیه گرها باید مورد دسترسی درونی فاعل شناسا واقع شوند و بنابه برون گرایی توجیه گرها می توانند اموری خارج از دسترسی درونی فاعل شناسا نیز باشند. در آثار ابن سینا عمده ی نشانه های مرتبط با درون گرایی را در مباحث مربوط به حواس باطنی، احکام قضایا و عمده ی نشانه های مرتبط با برون گرایی را در مباحث مربوط به حواس ظاهری و عقل فعال می توان یافت. مبادی اقیسه نیز مبحثی است که هر دو دسته از نشانه ها را در خود جای داده است. با تحلیل نظر ابن سینا بر مبنای معرفت شناسی معاصر، به نظر می رسد که نظر او را بتوان درون-برون گرایی نامید. مواردی چون شهود، درون بینی، درون گرایی استنتاجی و توجیه استنتاجی می تواند وجه درون گرایانه دیدگاه ابن سینا و مواردی چون فرایندهای قابل اعتماد مانند ادراک حسی، توجه به کارکرد درست قوای شناختی در محیط مطلوب، منبع تولید باور وجه برون گرایانه دیدگاه ابن سینا در مسئله توجیه است.
فلسفه برای کودکان: رویکردهای تربیت دینی به آموزش تفکر
نویسنده:
احمد اکبری، جهانگیر مسعودی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
هدف اصلی این پژوهش تبیین دیدگاه‌های مختلف فیلسوفان مسلمان نسبت به آموزش عقلانی و فلسفی به کودکان، در راستای تربیت دینی بایسته می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا و نیز روش تحلیل و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. بنابر یافته‌های به‌دست‌آمده، رویکرد تربیت دینی مبتنی بر عقلانیت به دو شکل همگانی و نخبه پرور از یکدیگر متمایز هستند. پاره ای از آثار و اندیشه‌های ابن طفیل، سهروردی، اخوان‌الصفا، ابوریحان، مولانا، ابو علی سینا و شهید مطهری به زبانی ساده، قابل فهم و گاهی حکایت‌گو نه است که فهم آن برای همه امکان پذیر می‌باشد. این رویکرد را می توان تربیت دینی عقلانی از نوع همگانی یا توجه فیلسوفان مسلمان به فلسفه برای همگان دانست که همپوشانی زیادی با «فلسفه برای کودکان» دارد. در مقابل، رویکرد تربیت عقلانی نخبه پرور را می توان در آثار و اندیشه‌های ابن-مسکویه، غزالی، خواجه نصیر و ابن خلدون یافت که به‌طورکلی در گفتگوها و شیوه‌های آموزش فلسفی خود از مضمون‌های عقلانی و انتزاعی پیچیده برای کسانی که به درجه‌های بالاتری از فلسفه رسیده اند، بهره برده اند. این گروه چون ورود کودکان را در وادی فلسفه جایز نمی دانند، برای عوام نیز چنین اجازه‌ای را روا نمی‌دارند. بر این اساس، با پذیرش تربیت عقلانی همگانی و نیز با تقویت این رویکرد با استناد به میراث حکیمان مسلمان در طول تاریخ اندیشه اسلامی می‌توان از موضعی استوارتر به موضوع فلسفه برای کودکان در جامعه اسلامی نگاه کرد و زمینه فلسفیدن برای همه (حتی کودکان) را از طریق آموزش فرایند فلسفیدن، طرح مسائل فلسفی به شکل داستانی و ساده‌سازی مضمون های فلسفی دنبال نمود.
صفحات :
از صفحه 117 تا 137
بررسی نظریه ارجاع اولیات به علم حضوری (نزد ابن سینا ، مصباح یزدی)
نویسنده:
مرتضی حسینی شاهرودی، جهانگیر مسعودی، میثم عزیزیان مصلح
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
احراز صدق اولیات ازجمله دغدغه‌های مهم معرفت‌شناختی است. ابن‌سینا این قضایا را بدیهی‌الصدق می‌داند (نظریه کلاسیک). از میان متأخران، مصباح یزدی این راه‌حل را کافی ندانسته و به آن اشکال وارد کرده است. از نظر وی احراز صدق و کلیت حقیقی این قضایا در گروی فرارَوی از مفاهیم و به‌کار گرفتن علم حضوری است و این‌گونه می‌توان اطمینان حاصل کرد که اولیات بافته‌های ذهن نیستند، بلکه حقایقی عینی و کلی هستند. مقاله پیشِ‌رو شامل سه بخش است: بخش اول، طرح مسئله‌ تحقیق است؛ بخش دوم، طرح نظریه کلاسیک و نقد مصباح یزدی بر آن است؛ بخش آخر، طرح و بررسی نظریه‌ مصباح یزدی و پاسخ به اشکالات واردشده به این نظریه است. در این قسمت دو بحث عمده وجود دارد: اول اینکه هردو معنای ارجاع اولیات به علم حضوری معانی قابل‌قبولی هستند؛ بحث دوم اینکه اشکال ابتنای صدق قضیه کلی بر جزئی، ناشی از عدم‌تفکیک بین حیثیت مابه ینظر و مافیه ینظر مفاهیم است. نتیجه اینکه از نظر ما رگه‌هایی از دیدگاه مصباح یزدی در آثار ابن‌سینا وجود دارد
صفحات :
از صفحه 63 تا 80
نقد و بررسی ماهیت عدالت در عرصه ی اخلاق از منظر ابن سینا
نویسنده:
فردین جمشیدی مهر، جهانگیر مسعودی، علیرضا کهنسال
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اهمیت شناخت ماهیت اشیا تا بدانجاست که حتی گاهی انسان را از اقامه­ استدلال برای اثبات خصوصیات متعدد برای امر مورد نظر، بی­نیاز می­سازد. «عدالت» از زیربنایی­ترین دغدغه­های فکری بشر در حوزه­ اخلاق و اجتماع به شمار می­آید که درباب خصوصیات و ویژگی­های آن بسیار گفته شده؛ اما تبیین ماهیت عدالت گاهی مورد غفلت قرار گرفته است. پرسش اصلی در این نوشتار، در باب ماهیت عدالت و چیستی آن است که با محوریت آرای ابن­سینا به بررسی آن پرداخته­ و چنین نتیجه گرفته­ شده است که چون ابن­سینا برای عدالت ماهیت مستقلی قائل نیست؛ بنابراین به تعریفی حقیقی برای عدالت نپرداخته است و سپس با رد این نظریه­ بوعلی که عدالت، اجتماع سه فضیلت عفت، شجاعت و حکمت است، به تبیین اصالت عدالت، و تفریع فضایل سه‏گانه­ مذکور بر آن پرداخته شده ­است. عدالت، حقیقتی است یگانه که در هر قوه­ای ـ و به اقتضای همان قوه ـ فضیلت خاصی از آن اعتبار می­شود. بنابراین، اساس همه فضایل، عدالت است و سایر فضایل، از تجلیات عدالت به شمار می­روند. در نهایت به نظریه­ «سیال بودن ماهیت عدالت» و هم‏چنین «تفکیک عدالت از اعتدال» پاسخ داده شده و نیز به نسبت میان عدالت فلسفی و فقهی پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 105 تا 123
  • تعداد رکورد ها : 3177