جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 110
«ماهیت» در اندیشه قاضی سعید قمی
نویسنده:
مهدی حریری ، سید محمود یوسف ثانی ، سید حسین موسویان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
بررسی دقیق و تفصیلی آثار قاضی سعید نشان می‌دهد اساساً «ماهیت» از نظر قاضی سعید، همان «ما به الشیء هو هو» یا ماهیت بالمعنی الاعم است و ماهیت به معنای «ما یقال فی جواب ماهو» مورد نظر وی نبوده است؛ ماهیت، همان حقیقت، ذات و صورت شیء و در تعبیر دیگر، «ماهیت شیء»، «وجود خاص شیء» است قاضی سعید در تبیین دو حکم از احکام ماهیت در نحوه تحقق ماهیت در عالم خارج، یعنی دو مسأله جعل و تشخص، نفس «ماهیت» را مجعول به «جعل‌بسیط» از ناحیه جاعل دانسته و هرگونه تقرر ماهیت، پیش از جعل جاعل را نفی می‌نماید و تشخص ماهیت را نیز به «جعل جاعل» می‌داند؛ لذا تحقق ماهیت، نیازمند عروض وجود بر ماهیت نخواهد بود قاضی سعید در تبیین نحوه تحقق ماهیت در عالم خارج، نفس «ماهیت» را مجعول به «جعل‌بسیط» از ناحیه جاعل دانسته و هرگونه تقرر ماهیت، پیش از جعل جاعل را نفی می‌نماید
صفحات :
از صفحه 93 تا 121
سخن گفتن از خدا بر مبنای اشتراک معنوی و تشکیک وجودی با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی
نویسنده:
اکبر قربانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
چکیده :
در پاسخ به این پرسش مهم که آیا می توان با زبانی محدود و بشری، از خدایی نامحدود و متعالی سخن گفت؟ دیدگاهها و نظریات گوناگونی مطرح شده است. بنابر دیدگاهی که با نظر به مبانی حکمت متعالیه ملاصدرا، می توان آن را نظریه «اشتراک معنوی و تشکیک وجودی» نامید، با توجه به اینکه خدا کامل مطلق و قائم بالذات است، اولا معنای اتصاف او به صفات کمال این است که خداوند تمامی کمالات وجودی را به کاملترین نحو داراست و صفات سلبیه نیز چیزی جز سلب نقص، یا همان اثبات کمال، نیست و ثانیا این صفات کمالیه عین یکدیگر و عین ذات الهی دانسته می شود و با توجه به «وحدت تشکیکی حقیقت وجود»، اشتراک معنوی صفات الهی با صفات انسانی مستلزم اشتراک مصداقی خدا و انسان و افتادن در ورطه تشبیه نیست. علامه طباطبایی نخست با توجه به تلقی انسانوارانگارانه انسان از خدا، مفاهیم دینی را جامع میان نفی و اثبات دانسته و با تکیه بر روایات، بر دیدگاه اثبات بلاتشبیه، تاکید نموده است. آنگاه به عنوان یک فیلسوف پیرو مکتب حکمت متعالیه و به تبع صدرالمتالهین، با تکیه بر «اشتراک معنوی مفهوم وجود» و «تشکیک حقیقت اصیل وجود» و «تفکیک مقام معنا از مقام مصداق» و با توجه به مراتب معنا و کاربرد الفاظ، بر اشتراک اصل معنای صفاتی همچون علم و قدرت و حیات و ... در انسان و خدا تاکید کرده و انحصار معنا در مرتبه مادی و جسمانی را نادرست دانسته است. هر چند در نظریه علامه نیز نوعی تمایل به روش سلبی دیده می شود و معنای ایجابی مشترک میان صفات خدا و صفات انسان، به روشنی بیان نشده است.
صفحات :
از صفحه 127 تا 151
واکاوی نفس قدسی از نگاه ملاصدرا و قاضی سعید قمی
نویسنده:
زهرا توکلی ، مجید صادقی حسن آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
«نفس قدسی» اصطلاحی است که از سوی فلاسفه غالباً برای نام بردن از نفسی که شدید‌الحدس است، استفاده می‌شود. ملاصدرا و قاضی سعید هر دو معتقد به پیوند میان این نفس با نفس نبی هستند، همین امر موجب ضرورت شناخت ویژگی‌های آن می‌‌‌‌شود. در این نوشتار که با مراجعۀ مستقیم به آثار آن‌ها صورت گرفته است. در گام اول ویژگی‌های نفس قدسی را تبیین کرده و سپس با بررسی نسبت نفس قدسی و نفس نبوی، مسألۀ امکان دستیابی سایر انسان‌ها به مرتبۀ نفس قدسی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در حقیقت باید گفت اختلاف مبانی هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانۀ ملاصدرا و قاضی سعید موجب اختلاف آرای این دو اندیشمند شده است. صدرالمتألهین بر مبنای اصالت‌ وجود و تشکیک وجود، حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول، مراتب تشکیکی را برای نفس قدسی از صاحب حدس تا نفس نبی قائل است، لیکن قاضی سعید که این مبانی را نپذیرفته است، مصادیق نفس قدسی را منحصر در نفس ناطقه ملکوتی و نفس کلی می‌داند. با وجود این تفاوت نظر ظاهری، نسبت نفس قدسی با نفس نبی و سایر نفوس انسانی در اندیشۀ این دو فیلسوف بزرگ، بسیار به هم نزدیک است تا حدی که نمی‌توان اختلاف آرای آن‌ها را در حد اشتراک لفظی نفس قدسی در سیستم فلسفی ایشان دانست.
صفحات :
از صفحه 39 تا 68
اتحاد مفهومی و مصداقی ذات و صفات واجب تعالی از دیدگاه ابن سینا
نویسنده:
محمد ذبیحی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
نوشتار حاضر کوششی است در جهت ارایه دیدگاه ابن سینا درباره نسبت صفات واجب تعالی با ذات واجب الوجود، اهمیت مساله صفات به گونه ای است که می توان گفت جزو اولین و اساسی ترین مباحث کلامی دنیای اسلام به شمار می رود و معرکه آرای مخالفان و موافقان است. بدون تردید دیدگاه های افراطی و تفریطی در این خصوص پیامدهای زیان باری برای جوامع علمی در پی داشته است. در این میان نظریه ابن سینا (اتحاد مفهومی و مصداقی صفات) که از آن به عنوان نظریه ویژه و ممتاز می توان یاد نمود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است، این دیدگاه با توجه به این که مقابل نظریه مشهور (اتحاد مصداقی و اختلاف مفهومی صفات با ذات) است کمتر مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است، از این رو سعی شده ضمن طرح مجدد و ارایه آن، دیدگاه ملاصدرا پیرامون آن نیز تبیین گردد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 46
ارزیابی دیدگاه های علامه حلی وقاضی سعیدقمی درصفات الهی
نویسنده:
پدیدآور: راحله صمیمی ؛ استاد راهنما: علی اله‌بداشتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
چکیده :
بی تردیداساسی ترین ومهم ترین موضوعی که درشریعت اسلام واساسامجموعه ادیان بویژه ادیان توحیدی موردتوجه است معرفت خدای تعالی است این مهم توجه اندیشمندان مسلمان رابیشترازهرمسئله دیگربه خودمعطوف کرده است.واین معرفت ممکن نیست مگراز طریق اوصاف الهی .ازجمله این اندیشمندان ومتکلمین بزرگ همچون علامه حلی که در پی ریزی کلام شیعه نقش برجسته وتلاش فراوانی داشته است که کتب بسیاری تالیف کرده است وهمچنین قاضی سعید قمی کتابهای را پیرامون بحث خداشناسی تدوین کرده است صفات خداوند از سوی عموم مشرب ها وفرقهای اسلامی عمدتا به صفات ثبوتیه وسلبیه تقسیم شده است وبیشتر متفکران حوزه اندیشه اسلامی با الهام از متون مقدس دینی قائل به اتصاف ذات باری تعالی به اسماء وصفات شده اند بنابراین به ندرت می توان اندیشمند مسلمانی را یافت که منکراسماء وصفات ذاتی خداوند شده باشند دراین میان برخی از متفکران شیعه مانند شیخ صدوق وتابعان ایشان مانند قاضی سعید قمی که دراعتقادات مشرب حدیثی دارند دربحث معنا شناسی صفات الهی به الهیات سلبی روی آورده اند وآنها در بیشتر آثارشان به شرح احادیث ائمه اطهار پرداخته در مواضع مختلف به دفاع از دیدگاه خود پرداخته ودر تایید آن به سخنانی از معصومین استناد کرده اند معنای شناسی اسماء و صفات الهی همواره مورد توجه اندیشمندان در جوامع مختلف بشری وادیان مختلف بوده است واینکه چگونه می توان به صورت معنا دار که با ساحت ذات الهی سازگار باشد وبه لحاظ منطقی وعقلی گرفتار مشکل نباشد سخن گفت یکی از بحثهای جدید الهیاتی در تداوم تاریخی تفکر به صورت زنده وپویا مطرح شده است برای تدوین این مسئله دیدگاهای مختلفی مطرح شده است یکی از نظریات در بحث معنا شناسی اسماء وصفات رویکردالهیات سلبی است .که این پایان نامه درحال حاضر عهده دار ازریابی دیدگاه یکی از مدافعان مشهور این رویکرد درجهان اسلام حکیم الهی قاضی سعید قمی است ایشان در دفاع از الهیات سلبی در معنا شناسی اسماء وصفات نفی رویکردهای دیگر تلاش های قابل توجه ای نموده است هرچند رویکرد الهیات سلبی به لحاظ جنبه سلبی مسئله ونقد رویکردهای که منجر به تشبیه در باب معنا شناسی اسماء و صفات الهی می گردند موفق عمل کرده است اما مدل پیشنهادی رویکرد سلبی با اشکالات مختلف معنا شناسی،معرفت شناختی و وجود شناختی مواجه است که پذیرش آن،با مشکل مواجه می کند همچنین این نظریه الهیات سلبی شیخ صدوق وقاضی سعید قمی در مقابل نظریه متکلم برجسته مکتب حله علامه حلی قرارداده شده است که طرفدار صفات ذاتی اعم از ثبوتی وسلبی وهمچنین صفات فعل برای خداوند است طرفداران نظریه اتصاف با اعتقاد به اینکه خدادارای همه کمالات هستی است اسماء وصفات را به عنوان کمالات لحاظ کرده و از طریق براهین مختلف به اثبات آنها برای مقدس خدا پرداخته است
الاهیات سلبی در حوزه هستی‌شناسی صفات الاهی در اندیشه افلوطین و قاضی سعید قمی
نویسنده:
محمد اکبری ، محمدعلی اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
«الاهیات سلبی» نظریه‌ای مهم و پرطرفدار در حوزه «زبان دین» در میان الاهیدانان یهودی، مسیحی و مسلمان است. الاهیات سلبی در سه حوزه هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و معناشناسی صفات الاهی مطرح است که میان آن‌ها پیوند ناگسستنی برقرار است. افلوطین در حوزه الاهیات مسیحی و قاضی سعید در حوزه الاهیات اسلامی و میان اندیشوران امامیه از جایگاه ویژه‌ای در میان پیروان الاهیات سلبی برخوردارند. نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی این دو دیدگاه را تبیین و ارزیابی کرده است. از رهگذر این جستار مشخص می‌شود که در اندیشه افلوطین، «واحد» فراهستی است و تمام صفات ایجابی مربوط به «هستی»اند؛ بنابراین باید این صفات را از واحد سلب کنیم. قاضی سعید نیز ضمن نقد الاهیات ایجابی زیادت و عینیت، الاهیات سلبی را در پرتو فرهنگ دینی و ادله عقلی توجیه کرده است. الاهیات سلبی در این دو دیدگاه کاستی‌هایی نیز دارد که نوشتار حاضر آن‌ها را ضمن اشتراکات و افتراقات این دو دیدگاه مطرح می‌کند.
صفحات :
از صفحه 87 تا 110
وجودشناسي صفات الهي از ديدگاه قاضي سعيد قمي و موسي‌بن‌ ميمون
نویسنده:
محسن زارع‌پور، احمد بهشتي‌مهر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
قاضي سعيد قمي شيعي و موسي‌بن ميمون يهودي، در دو اثر مهم خويش، يعني شرح توحيد صدوق و دلالهًْ الحائرين، بر تباين همه‌جانبه ميان آفريدگار و آفريدگان پاي مي‌فشارند؛ ازاين‌رو، ذات مقدس الهي را از هرگونه صفتي پيراسته مي‌دانند و وجود هرگونه صفت ثبوتي را براي ذات خداوند رد مي‌کنند. به‌باور ايشان، اعتقاد به صفت براي ذات الهي، چه آن صفت عين ذات باشد و چه زائد بر ذات، به نوعي تشبيه، ترکيب در ذات و به تکثير قدما مي‌انجامد و از شرک و الحاد در اعتقاد سر در مي‌آورد. ديدگاه هر دو دانشمند در بحث وجودشناسي صفات را، مي‌توان همان نظريه نيابت و خلو ذات از صفات دانست؛ گرچه در استدلال بر اين مدعا، ميان آنها تفاوت‌هاي اندکي به چشم مي‌خورد. به‌باور قاضي سعيد، اين نظريه، مقتضاي پيروي از رهنمودهاي اهل‌بيت عليه السلام در معرفت ذات الهي است و دلايل عقلي نيز اين مدعا را اثبات مي‌کند. از ديدگاه وي، در متون ديني، پيامبران و معصومان عليه السلام براي رعايت حال عوام مردم، صفاتي براي خداوند متعال بيان کرده‌اند، وگرنه خداوند از داشتن هرگونه صفتي پيراسته است. گفتني است که مبناي نفي صفات از ذات الهي، باعث شده هر دو متفکر در تفسير صفات وارد شده در متون ديني، روشي سلبي در پيش گرفته و صفات ثبوتي ذاتي را به صفات سلبي برگردانند و در معناشناسي صفات، مسلک الاهيات سلبي را برگزينند.
صفحات :
از صفحه 5 تا 31
تاثیر اعتقاد به وحدت شخصی وجود در شرح قاضی سعید قمی بر آیات و روایات
نویسنده:
سعید رحیمیان ، علیرضا فاضلی ، سید محمد حسن حاجی ناجی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
قاضی سعید قمی یکی از عرفا و حکمای نیمه دوم قرن یازدهم هجری است که با تأمل در روایات اهل بیت علیهم السلام کوشیده است که به ژرفای مقصود گوینده معصوم آن دست یابد. از آنجا که در فهم متون مقدس، اصول و پیش­دانسته های پیشین هر فرد ایفاگر نقشی جدی است، در این نوشتار یکی از پیش فرضهای حکمی قاضی سعید قمی یعنی اعتقاد وی به وحدت شخصی وجود بررسی می­گردد و تأثیر آن در فهم او از متون مقدس نشان داده خواهد شد. برای این منظور تأثیر این دیدگاه عرفانی بر فهم او از روایات در سه ساحت زبانی، معرفت شناختی و وجودی بررسی می­گردد.در این تحقیق نشان داده شده است که اعتقاد به قاضی سعید به وحدت شخصی وجود در هر سه ساحت فهمی ویژه را در پی داشته است و او حتی در مباحث لغوی نیز متأثر از این مبنا است. هم­چنین نشان داده شده است که او چگونه مسائل مربوط به توحید از جمله نامتناهی بودن حق، چگونگی اول و آخر بودن خداوند، نفی حلول و اتحاد، فاعل حقیقی بودن خدا و حتی اختیار انسان را مبتنی بر وحدت شخصی وجود تبیین می­کند.
صفحات :
از صفحه 27 تا 50
راهکارهای تعالی نفس انسان و نجات بشر از دیدگاه قاضی سعید قمی
نویسنده:
محمدباقر نائیجی ، ان‌شاء‌الله رحمتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
وقتی انسان از امور محسوس فاصله می‌گیرد و به خود توجه بیشتری پیدا می‌کند، احساس غربت و سرگردانی درونش را پُر می‌کند. انسان از عالم بالا هبوط یافته و پای روی زمینی گذاشته که با آن بیگانه بوده است. لازمه حضور در این عالم با رنج و تنهایی پیوند خورده است. اما آیا نتیجه این حس درونی و دیدگاه دینی، پوچ‌گرایی و هیچ‌انگاری و بدبینی و افسردگی نخواهد شد؟ قاضی سعید قمی با سبک فلسفی و عرفانی و با نگاه دینی و روایی شیعه‌محورانه­اش می‌کوشد با تمرکز بر راهکارهای عمل‌گرایانه عبادی و رویکردهای اخلاق‌محورانه، مسیر رهایی و تعالی را به ما نشان دهد. وی بر نقش اخلاق و عبادت‌های شرعی برای تربیت انسانی و رهاشدن از غربت و تعالی نفس تأکید دارد. همه اعمال ظاهری انسان، حقیقتی فراطبیعی دارند که ما را به عوالم بالای ماده متوجه و مرتبط می‌کنند و به نور و معنویت می‌رسانند.
صفحات :
از صفحه 308 تا 331
فراخوان سجده در قیامت از منظر قرآن و عرفان
نویسنده:
علی اشرف امامی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه تهران,
چکیده :
در سوره قلم، آیات 42-43، یکی از ویژگی های قیامت با تعبیر «یوم یکشف عن ساق» به تصویر کشیده شده، که کنایه از رفع حجاب عزت است و در پی آن ذلت بندگان با فرمان عمومی برای سجده به نمایش گذاشته می شود. در این جستار با بهره گیری از مبانی عرفانی و تفاسیر روایی شیعه به چهار پرسش مطرح شده درباره این فراخوان پاسخ داده شده است: عمومی بودن این فراخوان، فایده و حکمت سجده در قیامت، عدم استطاعت مشرکان، و سجده در پیشگاه چه کسی؟ نگارنده با استفاده از «حدیث تحول» - که نظریه «اله المعتقد» ابن عربی بر مبنای آن پرداخته شده است و نیز احادیثی که فریقین ذیل این آیه ذکر کرده اند - تعبیر «کشف عن ساق» را با تجلی حق در صورت انسان کامل مرتبط دانسته است. بر طبق حدیث تحول، خداوند در قیامت متناسب با صور اعتقادی تجلی می کند و در قیامت همگان حق را با صورت معهود در دنیاشان می شناسند. اما قیامت عرصه جداسازی اهل توحید از غیر است. از این رو، تجلی خاصی لازم است که با آن اهل توحید به سجده می افتند و دیگران نمی توانند. با توجه به اینکه تعبیر «ساق العرش» در روایات شیعه محل اجتماع نور توحید و نور محمدی دانسته شده و برخی روایات کشف ساق را به ولایت امامان (ع) تاویل کرده اند با این ملاک می توان تعبیر «یکشف ربنا عن ساقه» را که در حدیث صحیح بخاری آمده متشابه دانست و به ظهور ولایت کلیه تاویل کرد و در نهایت سجده در برابر این حقیقت در قیامت مشابه سجده ملائکه در برابر آدم خواهد شد.
صفحات :
از صفحه 1 تا 22
  • تعداد رکورد ها : 110