جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محمد باقر حسینی استر آبادی معروف به میرداماد، از بزرگان علمای امامیه در قرن یازدهم هجری و جامع علوم عقلی و نقلی، دارای تألیفات فراوانی در این دو شاخه معرفتی است و از این دانش‎ها، در علم کلام فراوان استفاده کرده است. صبغه غالب روش کلامی وی عقل‌گرایی فلسفی است، یعنی به نقش عقل در مباحث اعتقادی با رویکرد فلسفی اهتمام ویژه‌ای دارد. استدلال‎های کلامی وی شامل عقلی محض، نقلی محض و تلفیقی است؛ لکن سهم براهین عقلی بیشتر است. با این حال، در مسائل کلامی- به ویژه مسائلی که صبغه نقلی آن‎ها غالب است- از ادله نقلی نیز بهره برده است.

در عبارات ملاصدرا در تقریر قاعده فرعیه و کاربست آن با متون ناسازگاری مواجه‌ایم. این نوشتار سعی دارد بر اساس جدال‌های دوانی و دشتکی در این دو مساله، ریشه این ناسازگاری‌ها را بدست دهد. در ادامه نشان می‌دهیم مبنای نهایی ملاصدرا در تحلیل قاعده فرعیه کدام است و بالطبع روشن می‌شود ناسازگارهای ملاصدرا در موارد کاربست این قاعده چگونه قابل تحلیل است؟ هلیات بسیطه یکی از موارد کاربست این قاعده‌اند و اختلاف تعابیر ملاصدرا در تحلیل هلیات بسیطه ناشی از اختلاف مبانی وی در تحلیل قاعده فرعیه است و با روشن شدن مبنای نهایی وی در قاعده فرعیه، نظریه نهایی ملاصدرا در تحلیل هلیات بسیطه نیز روشن خواهد شد و متون خلاف آن نیازمند بازسازی است.

قاعده «بَسیطَةُ الْحَقیقَةِ کل‌الأشیاء و لیس بشیء منها» از مهم‌ترین مباحث موجود در مبحث الهیات بالمعنی الاخص است که صدرالمتألهین مدّعی شده‌ است کسی به غیر از فلوطین و او بر آن اطلاع پیدا نکرده ‌است. اما آیا دیگر فلاسفه در تطوّر و تکامل مفاد قاعده مؤثر بوده‌اند؟ تکامل این قاعده، چه مشکلات فلسفی را حل کرده و چه دستاوردهایی در حکمت صدرایی به بار نشانده است؟ با توجه به اینکه این قاعده در دو ساحت وحدت در کثرت و ساحت کثرت در وحدت قابل معناکردن می‌باشد، این نوشته بر آن است با اثبات اینکه ملاصدرا در فهم اصل این قاعده، در هر دو ساحت، وام دار آیات و روایات و شهودات عرفاست، سعی کرده‌ است تطور این قاعده را در میان فلاسفه قبل از ملاصدرا به روش توصیفی-تحلیلی در معرض نقد و کاوش قرار دهد. از این رو فلوطین سعی کرد مفاد این قاعده را در هر دو ساحت بیان کند. اما فارابی، شیخ اشراق و میرداماد، تنها در ساحت کثرت در وحدت، با چشم پوشی از مبانی‌شان در تطور این قاعده نقش داشته‌اند. نیز ملاصدرا و پیروانش در سیر تکامل حکمت متعالیه در موارد عدیده‌ای، مثل رابطه ذات باری تعالی با علمش یا رابطه نفس با قوایش، از این قاعده در هر دو ساحت استفاده کرده‌اند.

ترجمه ماشینی: نسخه عربی مقاله من در سال 2006 درباره مفهوم خلقت میرداماد

ترجمه ماشینی: فلسفه زمان در فلسفه پیشامدرن هرگز از مسئله جهان و رابطه آن با اصل آن دور نبود. خواه متفکران درک دقیقی از چیستی زمان، چگونگی تقسیم آن و حتی واقعی یا مفهومی بودن آن داشتند یا نه، همه آنها تصورات متمایزی در مورد اینکه آیا جهان در زمان آفریده شده است یا نتیجه منطقی ابدی اصل آن بود. نوافلاطونی، محرک بی حرکت ارسطویی یا خدای اسلام-یهودی-مسیحی. دو سوال کلیدی در رابطه با مشکل وجود داشت. اول، چگونه یک خدای بی زمان و تغییرناپذیر می تواند در زمان و/یا با زمان ایجاد کند و عمل کند؟ دوم، چگونه یک خدای دانای کل می تواند علم بی زمان داشته باشد و در عین حال از رویدادهای احتمالی «در آینده» آگاه باشد؟ 2 من روی سؤال اول تمرکز خواهم کرد زیرا دومی به توضیح مفصل تری از تنش و علیت نیاز دارد و علاقه من در اینجا به طور کلی تر به مسئله زمان و «آغاز» است و نه رابطه مستمر بین خدا، زمان و زمان. ..