جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر در واقع تشکیل شده از 5 کتاب است با این توضیح: " الوالفی بکلام المثبت و النافی" و "تنزیه ذات خالق العالم" از مصنف یعنی ابن حمزه طوسی و "رساله النفی و الاثبات" از خواجه نصیرالدین طوسی، و " رساله فی عدم کفر من یقول باثبات المعدوم" از محقق حلی و "رساله الرد علی رساله عدم کفر من یقول باثبات المعدوم" از شرف الدین ابن العودی الحلی است.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران و صاحبان اندیشه‌ی اسلامی، مساله‌ی آزادی در اندیشه‌ی سیاسی شیعه ذیل مفهوم عدالت تعریف می‌شود، در حقیقت زمانی که در تفکر شیعه سخن از آزادی و تعریف و توشیح کاربردی آن می‌رود با نوعی تعریف برابری مدنی نیز روبه‌رو می‌شویم که با تحقق مساله‌ی عدالت جان‌مایه می‌گیرد. در عین حال اندیشه‌ی سیاسی شیعه و هم‌چنین معتزله بر اساس تعریف بنیادین آزادی به عرضه‌ی روش‌ها و رویکردهای انتقادی نسبت به حاکمیت وقت و نظام موجود در عصر و زمانه‌ی خویش پرداخته و از همین رو آزادی به مثابه‌ "انتقاد و اعتراض" در اندیشه‌ی معتزله مطرح گشته است. نویسنده در کتاب حاضر کوشیده است مفهوم مذکور را ذیل آراء و نظرات دو تن از اندیشمندان جهان اسلام، یعنی امام خمینی به منزله‌ی متفکر شیعی و قاضی عبدالحیار همدانی در قرن چهارم ه . به منزله‌ی متفکری معتزلی توضیح دهد.

پژوهش حاضر با ارئه تعریفی از آزادی سیاسی (تاثرگذاری شهروندان در دو بعدی ایجاد جامعه سیاسی و روند تصمیم‌سازیهای مختلف در حوزه زندگی عمومی) با تکیه بر مبانی کلامی-فقهی آزادی سیاسی در اندیشه‌های شیعه و متعزله و تحلیل و بررسی آنها، درصدد مقایسه حدود آزادی سیاسی در این دو نحله فکری با تاکید بر اندیشه‌های امام خمینی و قاضی عبدالجبار، بر آمده است : این پژوهش نشان می‌دهد که هر چند مبانی کلامی اندیشه‌های شیعه تنها به یک نوع آزادی سیاسی معنوی منتهی می‌شود، مبانی فقهی شیعه با تکیه بر مفهوم کلیدی، اصل ((اباحه)) دلالت روشنی بر گستره وسیعی از آزادی سیاسی در حوزه (( منطقه الفراغ)) می‌نماید و در نتیجه در مقایسه با اندیشه معتزله، آزادی بیشتری را در روند زندگی سیاسی فراهم می‌نماید. در مقابل، اندیشه‌های معتزله در باب آزادی سیاسی، هم از مبانی کلامی (آزادی ذاتی و عقل در انسانها) و هم از مبانی فقهی (تصویب ) بهره می‌گیرد: در این تفکر تمایل به ((انتخابی بودن حکومت )) با تکیه بر عقل و آزادی انسان، در مرحله ایجاد زندگی سیاسی آزادی بیشتری را در مقایسه با اندیشه‌های شیعه تعبیه می‌نماید. وجود دو عنصر فکری در این دو اندیشه به عنوان امتناع فکری برای تحقیق آزادی سیاسی مطرح شده‌اند: .1دنیا گریزی در اندیشه‌های شیعه .2اصاله التکلیف در اندشه‌های کلامی معتزله. پیام نوشته حاضر این است که مسمانان می‌توانند با ترکیبی از دو پایه اساسی آزادی سیاسی، پویایی و بالندگی در فلسفه سیاسی خود ایجاد نمایند و به آینده‌ای برخوردارر از گشتاور خود افزاینده امیدوار باشند.

ترجمه ماشینی: برنده جایزه جهانی ایران برای کتاب سال 2007 در رشته فلسفه و عرفان. این متن جدید و بدیع، بررسی مجدد به موقع اندیشه اسلامی را ارائه می‌کند و تضاد آشکاری با دیدگاه محافظه‌کارانه معمولی ارائه می‌دهد. تبیین رابطه خدا و انسان، آن گونه که در اسلام به تصویر کشیده شده است، غالباً متأثر از تصویری از خدا و انسان است که متکلمان، فلاسفه و عرفا در ذهن دارند. دوران اولیه اسلام، تفاسیر گوناگونی را از این رابطه آشکار می کند. الکایسی فریموت دیدگاه سه محقق قرن دهم و یازدهم را مورد بحث قرار می دهد: عبدالجبار، ابن سینا و غزالی که سه رویکرد متفاوت را در نگاه به رابطه خدا و انسان معرفی می کنند. خدا و انسان ها در اندیشه اسلامی تلاش می کند تا جنبه مهمی از اندیشه عقلانی قرون وسطی را در نشان دادن اهمیت آن در شکل دادن به اساس شناخت ماهیت خدا، ماهیت انسان ها و ایجاد پل های مختلف بین آنها روشن کند.

کتاب التمهید فی شرح معالم العدل و التوحید، تألیف المؤیدبالله یحیی بن حمزه علوی، امام زیدیان در قرن هشتم، کتابی است به زبان عربی با موضوع کلام اسلامی. نویسنده در این اثر به مباحث مختلف کلامی پرداخته و ردیه‎هایی بر معتزله، اشاعره و شیعه اثنا‎عشریه دارد. اختلافات عقیدتی او با شیعیان دوازده‎امامی در این کتاب، در دلیل عقلی اثنا‎عشریه بر وجوب اطاعت از امام و وجوب عصمتش و احاطه وی بر تمامی علوم است. این اثر به تحقیق هشام حنفی سید رسیده است. کتاب دارای دو بخش است. بخش اول دارای مقدمه محقق و محتوای مطالب در پنج باب (بخش) است. نویسنده در بخش دوم، محتوای مطالب را از باب ششم تا دهم، ادامه می‎دهد. یحیی بن حمزه، در آغاز کتاب، پنج وجه بر برتری علم کلام بر سایر علوم می‎آورد: اول: اینکه غرض از این علم، شناخت خداست و بدون شک او اشرف معلومات است؛ دوم: قوت و وثاقت ادله این علم؛ سوم: شدت احتیاج به آن؛ چون سعادت، اهم مطالب و اجل مقاصد ا نسان است؛ چهارم: احتیاج سایر علوم به این علم؛ پنجم: خساست ضد این علم و اینکه شرف الشیء یسفتاد من خساسة ضده. این کتاب از اهم مؤلفات امام یحیی بن حمزه علوی است. وی خلاصه‎ای از اندیشه‎ها و آرای فکری و کلامی‎اش را در آن ارائه کرده است. یحیی بن حمزه از ائمه زیدیه در قرن هشتم هجری و مرجع آرای کلامی آنان است. این اثر تمام مسائل کلامی و عقیدتی اسلامی را علاوه بر پاسخ به شبهاتی که ملحدان و مشککان در عقاید اسلامی وارد می‎کنند، داراست. دیدگاه‎های یحیی بن حمزه در این کتاب، حول تجزیه و تحلیل تمام نظرات در مسائل اعتقادی با روایت کلیه شواهد و سپس نقد و سنجش میان آنها به‎صورت روشمند، دور می‎زند. نخستین چیزی که توجه خواننده را در روش امام یحیی بن حمزه به خودش جلب کرده و تحسینش را برمی‎انگیزد، تقسیم و دسته‎بندی نیکوی او از مطالب به‎صورتی دقیق و مفصل است. این کتاب در ده باب نوشته شده؛ نویسنده در باب اول، از وجوب نظر (نگاه دقیق) سخن گفته و در باب دوم، درباره ادله اثبات صانع صحبت کرده است. وی باب سوم را به دو بخش تقسیم کرده: در بخش اولش، به پاسخ بیگانگان از اسلام (خارجین از اسلام) مانند فلاسفه و صائبه و طبائعیه و بت‎پرستان و دوگانه‎پرستان (ثنویان) و مجوس و باطنیه و مسیحیان پرداخته و در بخش دوم، بر مخالفین از اهل قبله (مخالفانِ مسلمان) مانند نظام و کعبی و صیمری پاسخ گفته و پس از آن به بحث از خلق افعال عباد، پرداخته است. او در این قسمت، عدل را اثبات کرده و ادله و شواهدی را بر این ارائه می‎کند که بندگان خودشان افعالشان را ایجاد می‎کنند و خودشان مؤثر در آن هستند. یحیی، در باب چهارم، از صفات الهی مانند قدرت و علم و حیات و سمع و بصر و ادراک و ارداه و کلام صبحت می‎کند و در باب پنجم، از صفات سلبیه‎ ذات الهی؛ او در این قسمت، جسم و عرض بودن و متعلقات این دو را از خدا نفی می‎کند. همچنین جوهر بودن، متحیّز بودن، در جهت بودن (قابل اشاره بودن)، الم (ناراحتی)، لذت و دیده ‎شدن با چشم را از خدا نفی می‎نماید و پس از آن از اسامی الله و کیفیت اجرای این اسامی بر او صحبت می‎کند. با پایان یافتن مباحث فصل پنجم، جلد اول کتاب نیز به پایان می‎رسد. یحیی بن حمزه در بخش دوم، مباحث کتاب را از باب ششم شروع می‎کند؛ وی در ا ین باب، افعال الهی و حسن و قبح عقلی را مطرح می‎نماید. او در باب هفتم، از نبوات و وجوب بعثت پیامبر و عصمت او سخن می‎گوید و سپس از پیامبری محمد مصطفی(ص). وی شبهات منکرین پیامبری آن حضرت(ص) را رد می‎نماید و پس از آن به سراغ مطرح کردن بحث معاد در باب هشتم می‎رود. معاد اخروی و چگونگی نابودی اجسام و صحت اعاده آن و رد شبهات منکرین معاد، از مباحث باب هشتم است. او در ادامه این باب، از اثبات عذاب قبر و امور سمعی متعلق به آخرت مانند میزان و صراط و نشر صحف نیز صحبت می‎کند. نهمین باب، به بحث از وعد و وعید و استحقاق ثواب و عقاب و صفت این دو و خلود و شفاعت اختصاص دارد. پایان‎بخش مطالب باب نهم، سخن از اسماء و احکام و حقیقت کفر و ایمان است. نویسنده در میان طرح این مباحث، از تکفیر هریک از مجبره و مشبهه توسط معتزله می‎‎گوید. در این بخش، همچنین بیان می‎گردد که مرتکب گناه کبیره از اهل نماز، مؤمن نیست (چنان‎که مرجئه بدان معتقدند). همچنین کافر (چنان‎که خوارج می‎گویند) و منافق (به اعتقاد حسن بصری) هم نیست، بلکه صرفا می‎توان وی را فاسق نامید و گفت او دارای منزلتی بین المنزلتین است. دهمین باب کتاب که آخرین باب آن نیز هست، درباره امامت است. یحیی بن زید در این بخش به برخی از معتقدات شیعیان اثنا‎عشری در باب امامت مبنی بر وجوب عقلی امامت، عصمت امام و احاطه‎اش به تمامی علوم و همچنین بر اعتقاد معتزله مبنی بر قول به اختیار در امامت، ایراد گرفته و سعی در ابطال آن دارد. وی سپس از احکام متعلق به دارالکفر و دارالفسق و دارالاسلام سخن گفته و کیفیت معامله با کفار را بیان می‎دارد؛ او آنان را در به دو بخش دسته‎بندی می‎کند: بندگان اوثان و اصنام (بت‎ها) و نیران (آتش‎پرستان) و یهود و نصاری که به شریعت اسلام نزدیکند و پیامبران و کتاب‎هایی بر آنان نازل شده است. یحیی، در پایان، از حکم اقامت در دارالکفر و زمان وجوب انتقال از آن صحبت می‎کند.