مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

از دید محی الدین ابن عربی و علاءالدوله سمنانی، مراقبه به معنای حاضر دیدن خود در محضر محبوب ازلی و مراقبت دل جهت مشاهده ی ظهور و معیت حضرت حق در آن است که به طور عام، از ضروریات و از لوازم سلوک و از ارکان عرفان عملی اسلامی محسوب می گردد و به طور خاص، از طریق عزلت و خلوت در قالب گذراندن اربعین های متعدد با شرایطی خاص حاصل می گردد. نزد ابن عربی و سمنانی، اربعین دارای مقدمات و شرایط خاص است که مهم ترینشان عبارت اند از: 1- خلوت، 2- وضوی دایمی، 3- روزه ی دایمی، 4- سکوت (مگر صحبت با شیخ برای حل واقعه ای)، 5- دوام ذکر لا اله الا الله، 6- دوام نفی خواطر، 7- ربط دل به ولایت شیخ خود و طلب همت از او (به عنوان واسطه ی ربط با ولایت نبوی) و 8- رضا و ترک اعتراض به قبض و بسط و مرض و صحت و هرچه رسد. سالک با گذراندن آن، می تواند به تسخیر لطایف سبعه ی باطنی و به انواع بسیار متنوعی از ادراکات قلبی و مکاشفات صوری و معنوی و هم چنین تصرفات انفسی و آفاقی نایل آید و مهم تر از همه، در بالاترین درجات و مراحل، رسیدن به عین الجمع و فنای فی الله و مقام جمع الجمع و بقای بعد از فنا است. در روش سمنانی، نقش شیخ در اربعین برجسته تر است و ذکر لفظی گفته می شود، به خلاف ابن عربی، که نقش شیخ را تنها در صورت عدم ضبط خیال از جانب سالک می داند و به ذکر معنوی در خلوت معتقد است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 95 تا 116

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وحدت وجود نزد دوانی

نویسنده:

حسین محمدخانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید , جلال الدین محمد دوانی , وحدت وجود , وجود , اسمای الهی , صفات الهی , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , عرفان نظری

کلیدواژه‌های فرعی :

ملاهادی سبزواری , اسفار , قیصری , علیت , ذوق تأله , انتساب , اعتبار تعین , مشتق , غیاث الدین دشتکی , ذات خداوند , ساختمان حقیقت وجود , ملا عبدالرزاق لاهیجی , وحدت مفهومی , وحدت و کثرت , وحدت و کثرت حقیقی , وحدت سنخیه , کثرت اعتباری , محمد بن اسعد دوانی , توحید در وجوب وجود , نحوه وجود ممکنات , توحید صمدی , شیخ محمد تقی آملی , موجودات ممکن , وجود حقیقی , تشکیک در وجود , حرکت جوهری , شواهد الربوبیه , اتصاف ماهیت بر وجود , تحقق نفس الامری , حقایق امکانی , علت موجده , توحید افعالى , توحید صفاتى ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , عبدالله جوادی آملی

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

متکلمان، حکما و عرفا در باب وحدت و کثرت عالم، دیدگاه هایی ارایه کرده اند که وحدت مفهومی (وحدت در مفهوم وجود)، وحدت و کثرت حقیقی در وحدت سنخیه و وحدت حقیقی و کثرت اعتباری در وحدت شخصیه از آن جمله اند. دوانی نیز در باب وحدت وجود، نظریه ای ارایه می کند که خود از آن به ذوق تاله یاد می کند. شاید بتوان گفت مهم ترین اندیشه دوانی که مورد توجه متاخرین نیز قرار گرفته است، بیان وی از وحدت وجود است. وی در مباحث وجود و ماهیت، علت و معلول و... بر اساس ذوق تاله سخن می گوید و نیز در اثبات جنبه های دیگر توحید (توحید در وجوب وجود، توحید افعالی و توحید صفاتی) از آن بهره می برد. بنابر بر آن چه در نظریه ذوق تاله می آید، حقیقت وجود، منحصر در ذات خداوند است نه به این معنی که موجودات دیگر موهوم باشند، بلکه موجودات ممکن، تنها در سایه انتساب به آن وجود خاص، موجود می شوند. شایان ذکر است که انتساب مذکور مقولی نیست تا مستلزم وجود دو طرف باشد؛ بلکه ممکنات بدون لحاظ وجود حقیقی، بهره ای از هستی ندارند. بیان دوانی مورد توجه زیادی قرار گرفت تا آن جا که صدرالمتالهین در اسفار اربعه، اشکالاتی بر آن وارد می کند که عمده آن ها به اصالت ماهیتی بودن دوانی و ناسازگاری آن با پذیرش توحید صمدی از سوی وی باز می گردد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 85 تا 104

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وحدت وجود از نگاه شمس مغربی

نویسنده:

محمدی هاشم

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جذبه حق , ابن عربی , حقیقت ازلی , شمس مغربی. , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , عرفان نظری , وحدت حقیقت وجود(احکام هویت غیبی عرفان نظری) , شهود(اسماء اول عرفان نظری) , زیبایی پرستی , جلوه جمال و جلال حق

کلیدواژه‌های فرعی :

ذات الهی , صوفیان (صوفیه) , وحدت انفسی , رساله جام جهان نما , وحدت آفاقی ,

چکیده :

از ميان مباحث معرفت و آگاهی عرفانی، «وحـدت وجـود» بـيش از هـر موضـوعی توجـه عارفان و صوفيان را جلب نموده است. از اولين معتقد به اين انديشه يعنی بايزيـد بـسطامی تـا ديگر صوفيان آثار و جملات و كلامهای گوناگونی مانده كه زبانزد خاص و عام است. بزرگترين احياءگر انديشه وحدت وجودی محيی الدين عربي است كه تصوف را به نـوعی فلسفه تبديل كرد و با عقايد اشاعره و حكمت اسكندريه و افلاطونيان جديد آميخته كرد. پـس از او شاگردانش با شرح آثار وی به ويژه فـصوص الحكـم بـه تبيـين آراء و عقايـد و مـشرب عرفـانی او پرداختنـد و ديگـر شـاعران عـارف همچـون: مولـوی، عراقـی، حـافظ، جـامی، از برجستگان اين تفكر بودند. مولانا شمس مغربی از موحدان و متصوفان پرشوری بـود كـه مـذهبش وحـدت وجـود و مشربش لذت شهود بود. عالم به علم ظاهر و باطن بود و بدون تعلق و وارسته بود كه در ايـن مقاله جلوه های گوناگون وحدت وجود از نگاه او مورد كنكاش قرار گرفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 37 تا 50

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نسبت میان آموزه های شیعی و تعالیم ابن عربی در تعیین مصداق خاتم الاولیاء

نویسنده:

بهمن صادقی مزده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

ولایت , سید حیدر آملی , ابن عربی , امام خمینی , ولایت , خاتم الاولیاء , عرفان نظری , امام خمینی

چکیده :

یکی از مباحثی که در سلسله تعالیم عرفانی مطرح شده مسئلۀ ختم ولایت و «خاتم الاولیاء» و نیز تعیین مصداق آن است که در این راستا، هم مذهب شیعه و نیز عرفای شامخ تشیع بدان پرداخته اند و هم عرفایی همچون شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی، حال در پی همین موضوع سعی شده رویکرد دو تن از بزرگان شیعه (سید حیدر آملی و امام خمینی) با دیدگاه ابن عربی مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد مبنی براینکه هریک از دو طرف چه کسی را و به چه دلیل مصداق خاتم ولایت می دانند و نیز در همین راستا روشن شود به چه میزان روح تفکر شیعی در تعالیم ابن عربی سریان دارد و از این طریق نقاط اشتراک و افتراق آن روشن گردد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی وحدت وجود از دیدگاه قرآن، عرفان و فلسفه

نویسنده:

رضا برنجکار

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وحدت وجود , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , اصطلاحنامه علوم قرآنی , عرفان نظری

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جنون الهی از دیدگاه ابن عربی

نویسنده:

سیاه کوهیان هاتف

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ابن عربی , جنون الهی , بهالیل , عقلای مجانین , عرفان نظری , تجلی رب

کلیدواژه‌های فرعی :

انبیا , تصوف اسلامی , عرفان اسلامی , عالَم لاهوت(قسیم عالَم جبروت و ملک و ملکوت) , مقام سکر , عالم ناسوت , جلال خداوند , عروج عقل , رابطه نبوت و جنون , تجربه وحی ,

چکیده :

محی الدين بن عربی به عنوان بزرگترين نظريه پرداز و بنيانگذار مكتب وحـدت وجـود در عرفان اسلامی بحث تقريباً مفصلی را در جزء بيست و سوم باب چهل چهارم فتوحـات مكيـه تحت عنوان «فی البهاليل و ائمتهم فی البهلله» پيرامون بهاليل يا ديوانگان الهـی و بيـان اطـوار و ظرائف احوال اين طايفه آورده است. ابن عربی در فتوحات اين طايفـه را «بهاليـل» خوانـده و جنون آنها را ناشی ازفُجات يا تجلّی ناگهانی واردی غيبی بر آنان می دانـد؛ از نظـر وی سـلطه عظيم اين تجلّی آنان را چنان مدهوش می سازد كه باعث عروج ابدی عقل آنها به عالم لاهوت می شود، اما با اين حال خداوند بدون تدبير و آگاهی آنان، سخنانی حكيمانه بر زبان آنها جاری می كند. اندكاك جبل قلب اين طايفه از تجلّی آن وارد الهی، شبيه صعق موسی(ع) از تجلّی خدا بر طور و مانند دهـشت پيـامبر اسـلام از عظمـت وحـی الهـی در لحظـات آغـازين نـزول آن است.تفاوت بين جنون آنها و حال پيامبران در آن است كه خدا به خاطر رسـالت انبيـاء، عقـل آنها را محفوظ می دارد، اما عقل بهاليل را نزد خود محبوس می كند. ابـن عربـی بـا گروهـی از ديوانگان الهی يا به تعبيـر خـود «عقـلاء المجـانين» ملاقـات و معاشـرت داشـته و از سـخنان حكمت آميز و رفتارهای پرمعنای آنان اقتباس و استفاده كرده است. وی در قـسمتی از سـخنان خود در گزارشی مختصر، حالات و سخنان يكی از بزرگترين ديوانگان الهی را بدون ذكـر نـام بيان كرده و از همدلی و همراهی خود با وی سخن گفته و جزئياتی از گفتگوی خود بـا وی را بيان كرده است. وی در بيان انواع مجانين الحق از اشخاصی چون بهلول و سعدون و ابو وهـب فاضل و ... نام برده و برخی از آنها را در حال بسط و برخی را در حال قبض و برخی ديگر را در حال بهت مشاهده كرده است.بنا به تصريح خود ابن عربی، وی مقام جنون الهی ـ يا به تعبير خود مقام بهلله ـ را چشيده و وضع خود را با وضع شبلی در حال جنون و بيخبـری مقايـسه كرده و از نمازگزاردن خود در حال غيبت از خويش و پيرامون خود توصيف كوتـاهی نمـوده، همچنين از مشاهده ذات خود در حال نماز در نور گستردهای كه در عرش عظيم واقع گرديـده و حالات شگفت انگيز در اوقات غيبت از خويشتن خبر داده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 241 تا 280

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

فنا از دیدگاه ابن عربی و ارتباط آن با معرفت نفس

نویسنده:

مرتضی شجاری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامي، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علم نفس , عرفان اسلامی , مراتب توحید , فنا , اصطلاحنامه تصوف , اصطلاحنامه عرفان , عرفان نظری , وحدت حقیقت وجود(احکام هویت غیبی عرفان نظری) , حقیقت انسان کامل , رتبه بقاء(مقابل مراتب فناء) , مراتب فناء(مقابل رتبه بقاء) , مقام فناء , فناء و بقاء , فنا از دیدگاه ابن عربی , فنا در تصوف , توحید الهی

کلیدواژه‌های فرعی :

سعادت , توحید عرفانی , آیه 19 ذاریات , آیه 105 مائده , هدف سیر و سلوک , فنای ذاتی , فنای وجودی , اعیان ثابته , وحدت(احکام ظهورات ذات عرفان نظری) , وحدت ذاتی((احدی)، قسیم وحدت صفاتی واحدی و وحدت فعلی) , وحدت صفاتی((واحدی)، قسیم وحدت ذاتی احدی و وحدت افعالی) , وحدت فعلی(قسیم وحدت ذاتی احدی و وحدت صفاتی واحدی) , اهمیت خودشناسی , آیه 93 مریم , فنای افعال , فنای صفات ,

چکیده :

ابن عربی درباره فنا دیدگاهی هستی شناسانه دارد که براساس آن همه چیز فانی است و حقیقتی جز حق تعالی وجود ندارد. از این رو هر قولی درباره فنای در حق تعالی که لازمه آن اثبات وجودی درمقابل وجود خداوند است شرک است، زیرا لازمه آن، قبول وجود برای سالک است که در انتهای سلوک، فانی می شود. از نظر وی، حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» بیانگر این است که حقیقت نفس آدمی چیزی جز خداوند تعالی نیست و اگر کسی بر آن باشد که به غیر از خداوند واقعیتی هست،‌ خواه مستقل یا وابسته به خدا و خواه از وجود خود یا از فنای خود فانی شده باشد، بوی از معرفت نفس به مشامش نرسیده است، زیرا کسی که موجودی غیرحق را ممکن بداند که قایم به حق و فانی در او باشد و فنایش نیز فانی در فنا باشد، گرفتار شرکی بعد از شرک می شود و راهی به معرفت نفس نخواهد یافت، مشرکی است که نه خدای را شناخته است و نه خود را.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 147 تا 170

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جایگاه عشق در مبانی سنت های اول و دوم عرفانی

نویسنده:

سیدعلی اصغر میرباقری فرد ,راضیه حجتی زاده

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فصوص الحکم , عشق , عرفان ابن عربی , عبهرالعاشقین , عرفان اسلامی , عرفان عملی , عوالم (عرفان نظری) , اصطلاحنامه عرفان , عرفان نظری , مراتب وجود(خاص) , مقام محبت , عشق و عرفان , عرفان روزبهان بقلی

کلیدواژه‌های فرعی :

قوس نزول و صعود , سریان عشق در موجودات , جهان بینی عرفانی , سیر آفاق , مبانی عرفان , هستی شناسی عرفانی (مسائل جدید کلامی) , وحدت وجود ابن عربی , تاریخ عرفان اسلامی , معرفت شناسی عرفانی , اعیان ثابته , وحدت حقیقت وجود(احکام هویت غیبی عرفان نظری) , حضرت جامع(کَون جامع) , عالَم ملکوت(قسیم عالَم لاهوت و جبروت و ملک) , مرتبه عقل اول , آثار روزبهان بقلی ,

چکیده :

هر چند تاکنون جریان عرفان اسلامی، متناسب با هر عصر و روزگاری به اشکال گوناگونی، چه به لحاظ سبک شناختی و چه از جهت ادوار تاریخی، رویدادها، آثار، پیشگامان و بنیان گذاران سرشناس فرقه های عرفانی تقسیم شده است، شاید تقسیم آن به دو سنت اول و دوم که یکی از آغاز تا سده هفتم هجری و دیگری از سده هفتم با ظهور ابن عربی تا دوران حاضر را در برمی گیرد، از شمول بیشتری برخوردار باشد. هدف از بررسی موضوع عشق در دو سنت عرفانی، شناخت چگونگی تعامل قوه نظری و عملی در دو سنت عرفانی مذکور و تبیین این واقعیت است که چگونه مبانی فکری سنت دوم که مراد از آن مکتب مبتنی بر وحدت وجود ابن عربی است، توانست با تبیین و تشریح اصولی شالوده های علمی و نظری خود، قوه عملی را نیز تحکیم و تعمیق بخشد. برای روشن تر شدن این موضوع، «عشق» را که هم از مضامین پرکاربرد و هم از کلیدواژه های این دو سنت به شمار می آید، از خلال دو اثر منتخب، یعنی عبهرالعاشقین روزبهان بقلی و فصوص الحکم شیخ اکبر برگزیده ایم تا با مطالعه دیدگاه های هر یک در خصوص عشق، نتایج و بازخوردهایی را که با تکیه بر این مبانی در این هر دو سنت حاصل آمده است، بررسی کنیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 201 تا 225

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

شهود و ارتباط آن با هستی شناسی از دیدگاه ابن عربی و سید حیدر آملی

نویسنده:

مهدی ایمانی مقدم

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

چکیده

وضعیت نشر :

پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مسایل جدید هستی شناسی , عرفان نظری

چکیده :

روح کلی عرفان بازگرداندن کثرات و مقیدات به وجودی واحد و مطلق است و عرفان اسلامی با داشتن ریشه های مستحکم در وحی و حکمت، قدمتی به بلندای تاریخ اسلام دارد. شناخت باطنی، باطن هستی، سالک مجذوب را به تکاپو و هیجان واداشته و تمام وجود او را مالامال از عشق به سرچشمه خوبی ها می نماید. و این شروعی است برای افاضه علوم وهبی الهی و رهایی از قیدها و تقلیدها. از دید عارف هستی در قوس نزول از ذات غیب الغیوبی حق تعالی و با حرکتی حبی آغاز و در تنزلات خود به تعینات حقانی و سپس خلقی می رسد و در نهایت به محدودترین و کم رنگ ترین نوع هستی یعنی عالم ماده ختم می شود. از سوی دیگر سالک مسلمان در سلوک متشرعانه و شهودی خود ابتدا از قیدهای مادی و خیالی و عقلانی گذشته و در نهایت با فناء در اسماء و صفات حق تعالی حقانی شده و در مرتبه ای والاتر با لحاظ کثرات خلقی نفس او ارتباط دهند ه ی بی نهایت بزرگ و بی نهایت کوچک می شود و البته عارف این رابطه را با عنوان رابطه شأن و ذی شأن تعبیر می نماید، در این مرتبه است که عارف اتحاد تجلی وجودی و شهودی و یگانگی قوس صعود و نزول را با تمام وجود درک می نماید و البته چنین سلوکی که بالاترین سعادت را به ارمغان می آورد، بسیار پرخطر و آفت بوده و طی آن جز به مدد انوار الهی و التفات کامل به ده ها ملاک و معیار برای رهایی از دسیسه های شیطانی و نفسانی میسور نمی باشد. این پژوهش در تبیین مسایل فوق از دیدگاه بزرگ ترین چهره عرفان اسلامی یعنی شیخ اکبر ابن عربی و چهره درخشان عرفانی شیعی یعنی سید حیدر آملی تلاش نموده و نویسنده به وجودنقص ها و کاستی های در آن واقف و از پژوهشگران و اساتید بزرگوار تقاضای راهنمایی دارد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر