جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر فهم اندیشۀ سیاسی امام خمینی در چارچوبی معرفت‌شناختی بود. یافته‌های پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، نشان داد که میان اندیشۀ سیاسی امام خمینی و مبنای معرفتی ایشان، نسبت ابتنایی(مطابقت) وجود داشته و این ابتناء به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم برقرار بوده است. دو ابزار عقل و وحی، بیشترین تأثیر را بر اندیشۀ سیاسی امام خمینی داشته‌اند. اندیشۀ سیاسی امام خمینی، علی‌رغم همۀ تأکید بر اهمیت علوم حصولی، در دامن علم حضوری و بالاخص دو دانش فقه و کلام تکوین یافته است. ممکن دانسن کسب معرفت نیز مفروض بسیاری از آراء سیاسی امام خمینی بوده و از نظر ایشان عبودیت، غایت معرفت است.

هدف پژوهش حاضر این است که با روش «تحلیل گفتمان» و با استفاده از فضای حاکم بر نظام فلسفی صدرا، تقریر و تفسیر همدلانه‌ای از اندیشة سیاسی او ارائه دهد. در این راستا، خاستگاه تاریخی، مبادی و اصول کلی نظریة تحلیل گفتمان مورد مطالعه قرار گرفته و چگونگی کاربرد آن در نظام فلسفی صدرا بررسی شده است. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شد، نشان داد که اگر نظام حکمی صدرا را به عنوان یک هویت گفتمانی تعریف کنیم، در این صورت، از نظام حکمی مشاء و اشراق هم می‌توان به عنوان گفتمان‌های حِکمی بدیل، سخن گفت. هویت هر گفتمانی را از طریق مفصل‌بندی و دال مرکزی و دال‌های شناور می‌توان مورد بازاندیشی قرار داد و نسبت میان گفتمان‌های فکری مختلف و متنوعی را که در طول تاریخ فلسفة اسلامی ظهور کرده‌اند، از نو تفسیر کرد. بدون التزام به مبانی معرفت‌شناختی و نسبی‌انگاری موجود در تحلیل گفتمان می‌توان از این نظریه در تحلیل هر پدیده، فرهنگ، فلسفه و اندیشه‌ای سود جست، لکن نباید خرده‌گفتمان‌ها و خرده روش‌ها را تبدیل به بت‌واره‌هایی سازیم که از دام در هم تنیدة آنها راه گریزی پیدا نکنیم.

هدف پژوهش حاضر تبیین رهیافت نظام سیاسی- حقوقی اسلام در رفع تعارض قوانین بود. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی، قدرت سیاسی در ایدئولوژی‏های حکومت، پیشینه‏ی قدرت سیاسی و نسبت آن با مبانی حقوقی، اهمیت بحث تعارض قوانین در پایداری قدرت نرم، تعارض قوانین و نسبت‌سنجی گزاره‌ها، روش فطری اصول فقه در رفع تعارض، استدلال بر رفع تعارض قوانین، تطبیق روش فطری اصول فقه و استنتاج نظام رفع تعارض قوانین مورد بحث قرار گرفته‌اند. یافته‌ها نشان داد، شالوده‌‎ی رژیم رفع تعارض قوانین با روش اصول فقه چه بر منطق دینی و چه از دیدگاه امانیستی به جهت تکیه بر فطریات بشری در فهم کلام و متن، مولفه‎ای بارز از قدرت نرم نظام سیاسی حقوقی اسلام و پاسخگوی خلاء نظام حکیمانه، مدون و مقبول رفع تعارض قوانین در حیطه‌ی داخلی و بین‌الملل است.

هدف پژوهش حاضر واکاوی جایگاه مفهوم تبرّی در گفتمان جریان ملی و جریان اسلامی بود. در این راستا، منظومه فکری و رفتاری امام خمینی و مهندس مهدی بازرگان در تعامل یا تقابل با «استکبار» و براساس روش «تحلیل گفتمان» لاکلا و موفه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مفهوم تبرّی نیز به مثابه یکی از ریشه­های اصلی گسست میان جریان ملی‌گرایی و اندیشه­های حاکم بر نهضت اسلامی بررسی شد. یافته­ها نشان داد که شکاف‌های عمیق فکری و رفتاری میان دو گفتمان مورد بررسی در مصادیق متعدد، برخاسته از اختلاف در دال مرکزی و در مراتب بعد، دال‌های شناور در دو گفتمان است. اختلاف ماهیت و چگونگی نگرش آنها به لایه­های مختلف معرفتی و رفتاری در قبال عناصر بنیادین فرهنگ سیاسی شیعه و به ویژه تبری، برآمده از جایگاه بنیادین و «غیریت‌ساز» این مفهوم در گفتمان امام خمینی می‌باشد. از سوی دیگر، وجود گرایش به مبادی و مظاهر غرب در یکی از اضلاع دال مرکزی گفتمان بازرگان به­روشنی آشکار است.

هدف پژوهش حاضر تبیین اصول و مبانی سیاسی «مکتب جبل عامل» بوده و بر این فرض استوار است که امامت و ولایت، پارادیم حاکم بر این مکتب فقهی هستند و جبل عامل با اتخاذ رویکرد روش اصول فقه، در دانش فقه ویژگی‌هایی چون نگرش ایجابی به سیاست، توجه به اختیارات سیاسی فقیه و حل معضلات مستحدثه شیعیان را، دارا می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از روش و چارچوب نظری زمینه‌گرای «اسکینر»، بسترهای تاریخی پیدایش جبل عامل، تصرفات متعدد در الگوهای مرسوم زمانه و بالتبع اصول سیاسی آن مورد تحقیق قرار گرفته است. همچنین اصول سیاسی مکتب جبل عامل شامل اختیارات فقیه، رهیافت سیاسی به دولت صفویه و راهبرد وحدت مذاهب و همزیستی ادیان و نیز رویکرد اصولی بر فقه از دیگر مباحث مورد بحث در این پژوهش بوده است.

هدف پژوهش حاضر نسبت‌سنجی ایده‌ی «حکمرانی خوب» با ظرفیت‌های نهفته‌ی اندیشه‌ی سیاسی سیدمحمد حسینی بهشتی و نیز امکان‌سنجی طرح ایده‌ی حکمرانی در آراء و نظرات ایشان بود. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و با تکیه ‌بر نظریه‌ی «امت و امامت» از یک­سو و بررسی مؤلفه‌های آزادی، عدالت، نگرش تشکیلاتی و برخی دیدگاه­های اقتصادی در اندیشه‌ی سیاسی بهشتی از سوی دیگر تلاش شد تا مقدمات نظری و مفهومی طرح «ایده‌ی حکمرانی» به‌عنوان رویکردی کارآمد، روزآمد و متناسب با بافتار و ساختار جامعه‌ی ایران ارائه شود. این پژوهش بر این فرض استوار بود که در اندیشه‌ی سیاسی بهشتی مؤلفه­های نظریه‌ی حکمرانی خوب بر پایه‌ی اصل امت و امامت به‌گونه­ای مطرح شده است که امکانات و ظرفیت­های نظری و مفهومی مناسبی برای طرح ایده‌ی حکمرانی فراهم کرده است.

هدف پژوهش حاضر تبیین و تطبیق مفهوم «قدرت هوشمند متعالی» در آموزه‌های علوی با تمرکز بر نهج‌البلاغه بود. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و بعد از تبیین مولفه‌های قدرت هوشمند در چهار عنوان رهبری، قدرت سخت، قدرت نرم و توانایی تلفیق، به شواهد تحقق آن در حکومت علوی در عناوینی چون کاریزمایی، ترقی‌جویی، هوش احساسی، هوش محیطی، هوش اجتماعی، هوش سیاسی پرداخته شده است. همچنین چرایی متعالی بودن «قدرت هوشمند علوی» بر اساس چهار اصلِ توجه به قدرت برتر، امانت بودن قدرت، نگاه رحمانی به شهروندان، نفی اباحه‌گری در قدرت مورد بحث قرار گرفته است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تشکیلات نیروهای نظامی و ‌انتظامی در حکومت امیرالمؤمنین(ع) بوده و فرضیه ابتکاری بودن «شرطة ‌الخمیس» را با روش توصیفی- تحلیلی به اثبات ‌رساند. در این راستا،سازمان نیروی‌نظامی در کوفه، پیشینه نیروی‌انتظامی در اسلام، ایجاد سازمان‌هاینظامیجدید توسط امیرالمؤمنین(ع)، شرطه و نیروی‌انتظامی در حکومت‌علوی، «شرطةالخمیس» به عنوان مهم‌ترین تشکیلات انتظامیحکومت علوی، ابتکارامام علی(ع) در تشکیل «شرطة‌الخمیس»،زمان، مکان و اعضای تشکیل «شرطهالخمیس»،فعالیت‌های انتظامی اعضای «شرطةالخمیس»ونیروی‌انتظامی و شهربان در حکومت علوی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.یافته‌ها نشان داد، سه گروه و جمعیت در زمان امام علی(ع) بودند. گروه نظامی که براساس تشکیلات قبایل بود و دو گروه انتظامی. یکی «شرطة الخمیس» که حضرت ایجاد کرد و سابقه نداشت و گروه انتظامی دیگری که امنیت شهر را به عهده داشته و در عملیات مختلف شرکت داشتند. از عنوان «شرطة ‌الخمیس» قبل و بعد از امام علی(ع) در منابع تاریخی یاد نشده ‌است. طبری و محققان اهل‌سنت ایشان را مبدع «شرطة الخمیس» و ایجاد کننده تشکیلات منسجم شرطه در اسلام دانسته‌اند. اعضای «شرطة الخمیس» به امنیت شهرها و مبارزه با شورشیان، مفسدان و متجاوزان می‌پرداختند و در هنگام جنگ هم فعال و به کمک نیروهای پیشگام نظامی، می‌رفتند. در هنگام جنگ ‌جمل و صفین نیز حاضر بودند.

هدف پژوهش حاضر تبیین تأثیرات سیاسی اندیشه‏های ضد تقریبی علمای شیعه با علمای اهل سنت بر جامعه ایران دوره صفوی بوده و با روش توصیفی ـ تحلیلی و با محور قرار دادن «روش بحران اسپرینگنز» انجام شد. یافته‌ها نشان داد، مدل تعارضات ذیل سه محور واگرایی شدید (جنگ و لشکرکشی میدانی)، واگرایی متوسط (جنگ سرد و صدور فتوای تکفیر)، واگرایی خفیف (سب و لعن و ناسزا) نشان داد که در دوره صفویه بیشتر رفتارها برگرفته از واگرایی متوسط (جنگ سرد) یا همان صدور فتوای تکفیر بوده که این مسئله به ویژه در بخش ‌نامه‌نگاری علمای شیعه و سنی نمایان است. تأثیرات سیاسی چنین اندیشه‏هایی با رویکرد ضد‏تقریبی، مضرات بسیار و تبعات منفی فراوانی برای جامعه ایران عصر صفوی، برجای داشت. ستیز صفوی- عثمانی، خیزش سنیان علیه صفویان، ستیز ازبک و صفوی، همبستگی میان ازبکان و عثمانی برای مقابله با شیعه، برخوردهای نظامی و قتل‌عام‌ها، دستگیری و کشتار علمای شیعی، مصون نگه‌داشته شدن اروپای مسیحی، تصرف پایتخت صفویه، گسترش سب و لعن، از جمله آنها بود.