جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اساسی است که دیدگاه شیعه در ترسیم رابطه عدالت و امنیت، با تاکید بر اندیشه امام خمینی، کدام مقوله تقدّم، تأخر و یا همراهی را دارد؟ روش پژوهش کیفی از نوع تحلیل اسنادی بوده و نتایج نشان داد که عدالت نه به عنوان معارض امنیت، بلکه عدالت به عنوان عرصه و زمینه ظهور و بروز امنیت سیاسی- اجتماعی است. از سوی دیگر، امنیت باید بستر نشر و گسترش عدالت باشد. در اندیشه امام خمینی فقط حکومتی عادل که دارای انگیزه‌های الهی، اخلاقی و مبتنی بر ارزش‌های معنوی و انسانی باشد، می‌تواند امنیت را برقرار و جامعه را مدیریت و اصلاح کند. در تاریخ معاصر مبتنی بر رویکرد اجتهادی امام خمینی، اصل عدالت از جمله اصولی است که دخالت دادن آن به حیات انسانی و معقول فقه منتهی می‌شود. ایشان استفاده از این اصل را هم در تئوری و نظریه‌پردازی و هم در عرصه تطبیق، مبنای کار خود قرار داده است. به علاوه اینکه حاصل بررسی اندیشه امام خمینی نشانه‌های بسیاری پیرامون هم‌راستایی عدالت و امنیت در اندیشه اسلامی و تفکر و عمل ایشان دارد.

پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در چهارچوب علل چهارگانه به دنبال پاسخ به این سئوال بنیادین است که از نظر آیت‌الله خامنه‌ای مهم‌ترین عوامل شتاب‌دهنده مادی، صوری، فاعلی و غایی تمدن نوین اسلامی چیست؟ نتایج حاکی از آن است که در علل مادی، وجود ایمان، معنویت، عقلانیت و عدالت، در علل صوری، اولویت یافتن ساختارهای تربیتی و اخلاقی، ساختارهای علمی و آموزشی، ساختارهای امّت‌محور و هم‌افزا در ساختار تمدن نوین اسلامی، در علل فاعلی، تربیت انسان آگاه به جایگاه تاریخی خود، مسئولیت‌پذیر نسبت به نقش تمدنی، برخوردار از اراده کافی در مقیاس ایجاد تمدن، اهل مجاهدت و مقاومت در تحقق اهداف تمدن نوین اسلامی، در علل غایی، تبیین، ترسیم و معرفی حیات طیبه و سعادت حقیقی جامعه بشری مطابق با آرمان‌های اسلامی، از جمله مهم‌ترین عوامل شتاب‌دهنده ایجاد تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری هستند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه نظام اسلامی با نظام‌های الحادی از منظر قرآن است. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی منظور از کافرانی که قرآن نسبت به ارتباط دوستانه با آنان هشدار داده مشخص و نتایج نشان داد که قرآن تنها از برقراری هرگونه ارتباط دوستانه با کافرانی برحذر می‌دارد که مواضع خصمانه در برابر نظام اسلامی اتخاذ کرده و به اصطلاح تحت عنوان دشمن قرار می‌گیرند، نه هر کسی که دیدگاهی غیر از دیدگاه و باور مسلمانان دارد. همچنین میان مشرکان صدر اسلام که با باورها و اعتقادات مسلمانان دشمنی داشتند، با دولت‌های ملحد غیردینی زمان ما که باورها و اعتقادات دینی را در روابط خود با دیگران لحاظ نمی‌کنند، تفاوت ماهوی وجود دارد. البته روشن است که هرگونه ارتباطی که منجر به سلطه بیگانگان (اعم از اهل کتاب و مشرک) بر جامعه اسلامی شود، ممنوع است.

هدف پژوهش حاضر، تبیین کارکردهای اجتماعی و سیاسی نماز جماعت با تأکید بر ایده قدرت نرم است. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی، مفهوم قدرت نرم و مؤلفه‌های آن و نیز کارکردهای اجتماعی و سیاسی نماز جماعت با توجه به مؤلفه‌های قدرت نرم و نقشی که نماز جماعت در بسط قدرت نرم جامعه اسلامی دارد، تبیین گردید. نتایج حاکی از آن است که نماز جماعت، با توجه به شرایطی که اسلام برای آن در نظر گرفته است در تقویت حداقل چهار مؤلفه از مؤلفه‌های قدرت نرم تاثیر قابل توجهی دارد: بسط ارزش سیاسی عدالت، تقویت انسجام اجتماعی و کاهش تعارضات، ارتقاء اعتماد اجتماعی و افزایش دانش و بصیرت دینی.

هدف پژوهش حاضر پاسخ به ای سوال اساسی است که چگونه آیت‌الله سیدعلی سیستانی، به عنوان بلندپایه‌‌ترین رهبر شیعی مستقر در عراق، منازعه میان شیعیان و سنیان عراق پس از سال 2003م. را مهار کرد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که آیت‌الله سیستانی با درک اهمیت و حساسیت موضوع شیعه و سنّی و اختلاف‌‌های این دو گروه از آغاز تا امروز، و پیامدهای اختلاف این دو گروه بزرگ بر عراق و منطقه، وحدت ملی و دینی عراقی‌‌ها را خواستار شد. با توجه به جایگاه پذیرفته شده و نفوذ آیت‌الله سیستانی در جامعه عراق و تاکید ایشان بر وحدت‌‌گرایی ملی- دینی و حل مسالمت‌‌آمیز اختلاف‌‌ها، شاهد کاهش حجم منازعات خونین شیعه و سنّی در عراق هستیم. گفتمان وحدت‌‌گرایی ایشان زمینه‌‌های منازعه‌‌آفرین قومی- فرقه‌‌ای را در عراق مهار کرده است.

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اساسی است که دولت اسلامی چگونه می‎تواند ضمن حفظ عزّت خود رابطه‎ای با هدف تألیف قلوب را ایجاد کند؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که با تبیین مولفه‎های عزتمندی در ابعاد بین‎المللی همچون، عدم افشاء اسرار و احتیاجات دولت اسلامی و عدم اتخاذ کفار به عنوان هم‌راز و نیز تحلیل روش‎های ایجاد یک رابطة دوستانه از جمله، ارائة خدمات علمی، اقتصادی و بشردوستانه و همکاری در عرصه‎های صنایع دفاعی با دولت‎های مختلف بتوان الگویی در جهت تحقق تألیف قلوب دولت‎های غیراسلامی، و در نتیجه امتثال امر به «تعالی ذیل کلمه سواء»، به عنوان مقدمة تبلیغ دین ارائه نمود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که عزّت باید شامل صلابت و مقاومت بر موضع شخص عزّتمند باشد، یعنی دولت اسلامی به راحتی از مواضع اعتقادی- سیاسی خود کوتاه نیاید و در برابر دشمن باشد. در عرصه روابط بین‌الملل، بازیگران دیگر این ثبات و دفاع از موضع خود را از دولت اسلامی شاهد باشند. دولت اسلامی در مسأله تألیف قلوب و جلب محبّت نباید گرفتار افراط یا تفریط گردد، چرا که با افراط کشور مقابل ممکن است درخواست‌های زیاد و نابجایی مطرح نموده و چه بسا دولت اسلامی با مسائل و مشکلات امنیتی مواجه گردد، با تفریط نیز امکان اینکه تعامل محبت‌آمیز با دولت‌های غیر مسلمان ایجاد شود؛ کاهش می‌یابد.

هدف پژوهش حاضر تبیین نسبت انقلاب اسلامی با جمهوری اسلامی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که انقلاب اسلامی از جمهوری اسلامی مفهوم عام‌‌تری است. نظام جمهوری اسلامی، پایگاه انقلاب می‌باشد، اما انقلاب اسلامی محدود به آن نیست. چرا که انقلاب خواسته‌‌ای الهی است که اگرچه مردم ایران و جمهوری اسلامی آن را تحقق بخشیدند، ولی قرار نیست در این ساختارها محدود بماند. انقلاب اسلامی جریان حقی است که به راه افتاده و جدا شدن ملت ایران و جمهوری اسلامی از این جریان و خارج شدن از این مسیر ممکن است سرعت حرکت این جریان را کاهش بدهد، اما نمی‌‌تواند به طور کلی مانع این حرکت شود. از یک‌سو آموزه‌‌های شیعی انقلاب اسلامی به‌مثابه یک منبع معرفتی برای جمهوری اسلامی عمل می‌‌کند و از سوی دیگر جمهوری اسلامی کفِ خواسته‌‌های انقلاب اسلامی است.

هدف پژوهش حاضر تبیین و شناسایی مستندات مصلحت در فقه سیاسی شیعه با روش توصیفی- تحلیلی است در این راستا مستندات عام و خاص مصلحت، شامل آیات، روایات، سیره و قواعد دیگر، مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با نگاه کاربردی به اصل مصلحت، ضوابط حاکم بر آن در نظام سیاسی مورد بحث قرار گرفت. نتایج نشان داد عقل سلیم با تأکید بر هدفمند بودن شریعت، غرض تشریع الهی را تأمین مصالح بندگان دانسته و اسلام به عنوان دینى که پاسخگوی تمامی مسائل فردی، اجتماعی و سیاسی است، علاوه بر تبیین احکام ثابت، به احکام متغیر، مصالح و مفاسد مادى و معنوى هم عنایت دارد. همچنین با واکاوی مستندات مصلحت، پیوند وثیق آن با عملکرد نظام اسلامی در برون‌رفت از مشکلات اعم از سیاسی، امنیتی و اقتصادی، مشخص شد.

پژوهش حاضر با روشی تبارشناسانه و نیز با بهره‌مندی از روش اجتهادی، اخلاقی بودن کاندیداتوری- ترشیح- را مورد بررسی قرار داده و تاثیر ممدوح یا مذموم بودن ترشیح در کلّیت انتخابات را تبیین کرده است. هدف اصلی از طرح این ایده، آگاه نمودن برخی از نامزدهای انتخاباتی- که دچار توهّم تکلیف‌گرایی می‌شوند- از مذموم بودن اصل نامزدی آنان در فرایند انتخابات است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کاندیداتوری به عنوان جزئی از فرآیند انتخابات در اندیشه دینی فارغ از هنجارهای فقهی و اخلاقی نیست و هر کس نمی‌تواند به هر انگیزه‌ای خود را نامزد منصبی نماید. به‌ویژه آنکه روایات زیادی وجود دارد که آدمی را از طلب امارت نهی می‌کنند و چنین مطالبه‌ای را حاکی از حرص و ولع به دنیا تفسیر می‌نمایند. در مقابل، روایاتی که بر چنین مطالبه‌ای صحّه می‌نهند نیز به شدت احتیاط‌آمیز و نگران فروکاستن ارزش‌های اخلاقی هستند. تأمل در ادلّه ترشیح می‌تواند برخی از نامزدها را که بنا به دلایل دنیوی یا ضعف در شایستگی، در فرایند انتخابات شرکت نموده‌اند را منصرف، و بدین گونه مانع حضور افراد صالح در این امر مدنی نشوند.

هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه قرآن در مورد مسئله انتخاب/ انتصاب زنان برای حکومت است. در این راستا، منابع و متون دینی برگرفته از آیات قرآن کریم با روش تحلیل عقلانی- انتقادی بررسی شد. نتایج حاکی از آن است که زنان باید حداکثر مشارکت سیاسی را در حفظ نظام اسلامی داشته باشند. قرآن کریم زن و مرد را دارای یک سرشت و حقیقت واحد انسانی می‌‌داند. نقد و بررسی ادلّه قرآنی مخالفین برای عدم شایستگی زن در تصدّی ریاست دولت نشان داد آیات قرآن، منافاتی با اصل حکومت زنان ندارد. همچنین ادلّه‌‌های قرآنی ذکر شده از دیدگاه مخالفان برای حکومت زنان، هیچ‌گاه جنبه عمومی در همه زمان‌‌ها و نزد همه انسان‌‌ها، در همه جوانب و جوامع، نداشته است. آیات مورد استناد و با ذکر نمونه قرآنی، نظیر ملکه سباء به عنوان زمامدار موفق، بر این نکته دلالت دارد که از نظر قرآن کریم، منعی برای حضور زنان در این عرصه وجود ندارد. دیدگاه موافقان حکومت‌‌داری زنان با ذکر استنادهایی از آیات قرآن بیانگر آن است که هیچ ترجیح جنسیتی برای مردان در تصدی امور، نیست.