«اَلاْمامَةُ وَ السّیاسَة» عنوان کتابی در تاریخ سده های ۱ تا ۳ ق منسوب به عبدالله بن مسلم ابن قتیبه است. این کتاب که گاه با عنوان «تاریخ الخلفاء»
... » نیز از آن یاد شده، به ویژه از حیث انتساب آن به دانشمند مشهوری چون ابن قتیبه دینوری، بارها از آن بحث شده است.
کتاب پس از خطبه، با ذکر فضایل دو خلیفه نخست آغاز می شود، سپس به مسأله سقیفه و خلافت ابوبکر می پردازد، اما به طور کلی، اخبار و روایات مربوط به دوره خلافت ابوبکر و عمر بسیار مختصر و تنها با اشاره های گذرا آمده است. از اینجا نویسنده به تفصیل بیشتر گراییده، و به ویژه از دوره خلافت امیرالمؤمنین علی (ع) روایات متعدد و مفصلی آورده است، چندان که حدود ربعی از کتاب را به تاریخ این دوره اختصاص داده است. در این کتاب که به رغم اختصار، رویدادهای ادوار گوناگون سده های نخستین هجری را در بر می‌گیرد، موضوع فتح افریقیه و اندلس به دست موسی بن نصیر ویژگی جداگانه ای دارد. ذکر حوادث مربوط به ادوار خلفای بنی امیه تا واپسین ایشان، به اختصار ادامه می یابد. موضوع ظهور عباسیان را مؤلف با عنوان «بدء الفتن و الدولة العباسیه» آغاز کرده است. در این بخش نیز همچون بخش نخست، مؤلف به اختصار، به ذکر حوادث دوران حکومت چند خلیفه نخست عباسی پرداخته است و در پایان ذکر وقایع خلافت هارون الرشید می گوید که در نقل اخبار مربوط به خلافت عباسی، پس از هارون الرشید، سودی نمی بیند، زیرا از این پس «زنادقة عراق» بر خلافت استیلا یافتند. با این همه، در کوتاه ترین عبارات از ماجرای جانشینی مأمون و جنگ او با امین بر سر خلافت یاد کرده است.
بیشتر