جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع اين نوشتار بررسي مهم‌ترين عناوين به‌کاررفته براي اشاره به خداوند در کلمات معصومان در منابع روايي است. اين عناوين اگر به‌مثابه مفاهيمي پايه کانون بررسي و تأمل قرار گيرند، ما را به تحصيل مفاهيم تصديقي ناب‌تري از احکام ذات، صفات و افعال خداوند رهنمون مي‌شوند و در ترسيم نظام منسجم‌تري از خداباوري اسلام به کار مي‌آيند. در اين نوشتار ابتدا احاديثي که در منابع روايي، صفتي منحصربه‌فرد را به خداوند نسبت داده‌اند، جمع‌آوري شده‌اند و آن‌گاه با تحليل مفاد اين صفات، تلاش شده تا کامل‌ترين مفهوم استخراج شود. بر اساس مهم‌ترين يافته اين پژوهش، سه عنوان «خالِقُ کل شَي‌ءٍ»، «نُورُ السماواتِ وَالْأَرْض» و «الصمَد»، از مهم‌ترين عناوين به‌کاررفته در روايات براي اشاره به خداوند هستند و از ميان آنها عنوان «الصمَد» از قابليت‌هاي مفهومي بيشتري برخوردار است. «صمد» در روايات به نوعي از هستي اشاره دارد که اصل انيت و تحقق است و هيچ حدي را در مرز و متن وجود نمي‌پذيرد و علي‌رغم تنزه از تعين ماهوي، مي‌تواند محور و مقصود عبادات و مناجات بندگان قرار گيرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 24

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تاریخ ادیان و مذاهب جهان (جلد اول)

نویسنده:

عبدالله مبلغی آبادانی

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

منطق,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

1. ادیان religions , تاریخ ادیان , کتب ادیان و مذاهب , کتب فرق و مذاهب

کلیدواژه‌های فرعی :

دین بودایی , آیین زرتشت , دین زرتشت , ادیان هند (ادیان آریایی) , میتراییسم (ادیان آریایی ایران باستان) , دین بودا (ادیان هند)(دامنه ادیان آریایی) , دین جَین (از ادیان هند)(دامنه ادیان آریایی) , دین سیک (از ادیان هند)(در دامنه ادیان آریایی) , هندوییسم (ادیان هند)(دامنه ادیان آریایی) , برَهمن , دین پیشاتاریخی (ادیان ابتدایی) , میتراییسم (ادیان خاموش ایران باستان) , دین سیک (ادیان زنده) , هندوییسم (ادیان زنده) , اصول عقاید بودیسم(دامنه ادیان شرق) , آیین بودا (ادیان فلسفی) , تاریخ ادیان , ایزدان زرتشتی , برَهمن(آموزه های اوپانیشادی) ,

چکیده :

مجموعه چند جلدی تاریخ ادیان و مذاهب جهان به بررسی تاریخ ادیان و مذاهب در نقاط مختلف جهان به ویژه به بررسی دین مبین اسلام می بپردازد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

خدای «متشخص» و «انسان‌وار» از منظر قرآن و عهد جدید

نویسنده:

عظیم حمزئیان، علی سنایی، زینب عرب

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اسلام , مسیحیت , انسان , انجیل , اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن , برَهمن

چکیده :

چکیده مقاله: مقاله حاضر با هدف شناخت خدای معرفی شده از نگاه دو کتاب مقدس در اسلام و مسیحیت(قرآن و عهد جدید) با روش تحلیلی‌‌ـ‌مقایسه‌ای نوشته شده است. اگر چه مسئله مقایسه توحید از نگاه مسیحیت و اسلام به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد، اما نگرش‌های تازه‌ای در مورد آن در الهیات معاصر مطرح است که از جهتی به بحث الهیات طبیعی و وحیانی مربوط می‌شود. بر اساس آموزه‌های دو دین اسلام و مسیحیت، انسان با خداوند رابطه دوسویه دارد. در این میان، کتاب‌های مقدس این دو دین نیز مواردی از ارتباط دو سویه را مطرح نموده‌اند. با مقایسه موارد و کیفیت این رابطه می‌توان بیان نمود که در مواردی میان تعبیرات و توصیفات انجیل‌های موجود و پذیرفته‌شده از سوی کلیسا، از خداوند و یا لوازم تعبیرات آنها با تعبیرات قرآن‌کریم و لوازم آنها، اشتراک‌ها و تفاوت‌هایی وجود دارد. از جمله اینکه موارد و مصادیق این ارتباط و کیفیت آن در مواردی در قرآن و در مواردی در عهد جدید، بیشتر است، ضمن آنکه قرآن تلاش نموده در این رابطه از شبهه انسان‌انگاری خدا بپرهیزد و تعالی و علو الهی و جنبه تنزیهی حق را محفوظ نگاه دارد اما در عهد جدید به واسطه مسئله تجسد، پدر بودنِ خداوند و فرزند بودنِ حضرت مسیح و مسئله عشق و محبت و به صلیب رفتن عیسی، این ارتباط جنبۀ انسان‌وار به خود گرفته است که متأثر از دیدگاه این دین درباره وحی و کتاب مقدس است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 113 تا 139

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معناشناسی، وجودشناسی و کارکردهای نامتناهی در حکمت متعالیه

نویسنده:

عبداله صلواتی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نامتناهی , قاعده بسیط الحقیقه , حکمت متعالیه , برَهمن , فوق نامتناهی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

طرح سیستمی ایدة نامتناهی در تفکر فلسفی یونان به چشم نمی‌خورد. در جهان اسلام نیز تا پیش از شیخ اشراق، نامتناهی عدّی و مدّی در دو قلمرو کم (به نحو بالذات) و قوا (به نحو بالعرض) جریان داشتند؛ ابوالبرکات بغدادی و پس از او سهروردی نامتناهی را بر صفات خدا اطلاق و یگانگی‌ای میان کمال خدا و نامتناهی برقرار کردند. پرسش‌های پایة نگارنده در این جستار عبارت‌اند از: ملاصدرا چه تبیین فلسفی‌ای از نامتناهی عرضه کرد؟ و محصول پذیرش خصیصة نامتناهی در فلسفه‌اش چیست؟ برونداد این پژوهش نیز به این قرار است: در تفکر فلسفی ملاصدرا، نامتناهی به لحاظ معناشناختی، مشتمل بر معانیای همانند نامتناهی صفتی، نامتناهی وجودی و فوق نامتناهی وجودی است و نامتناهی به لحاظ وجودشناختی به وجود خدا موجود است. همچنین، اثبات وحدت شخصی وجود، تبیین فلسفی مالکیت خدا بر قلب‌ها و تصرف در آن‌ها و الهیات ایجابی ـ سلبی برخی از کارکردهای نامتناهی در سه حوزة مابعدالطبیعه، الهیات و انسان‌شناسی در فلسفة صدرایی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 101 تا 114

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بازتاب اندیشه هستی شناختی ابن عربی در گلشن راز شیخ محمود شبستری

نویسنده:

مسروره مختاری، امیرحسین آریان

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

انسان , گلشن راز , برَهمن , عرفان نظری , Being-in-the-world

چکیده :

شکل‌گیری مکتب ابن‌عربی در قرن هفتم تحوّل عظیمی در مبانی عرفان نظری ایجاد کرد. جهانبینی هستیشناسانة ابن عربی بر دو پایة: «خداوند» و «انسان» استوار است. شارحان نظریههای ابن عربی نقش مهمّی در گسترش اندیشههای وی داشتهاند. بزرگانی چون «شیخ محمود شبستری» به موازات عرفان عملی، در گسترش نظریه‌های ابن عربی همت گماشتهاند. جستار حاضر بازتابِ جهانبینیِ هستیشناسانة ابن عربی را در مثنوی گلشن راز با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی، حول سه محور اساسی: «خداشناسی»، «انسانشناسی»، و «وحدت شخصی وجود»، مطالعه کردهاست. حاصل پژوهش نشان میدهد که در اندیشة شبستری تجلّی نقش مهمّی در انبساط و تفصیل وجود بر عهده دارد. رابطة خدا و هستی، رابطة ظاهر و مظهر است. «انسان کامل» در میان مظاهر کونین، آیینة تمام معانی اسماء و صفات حقّ، نسخة کامل کائنات و «کلمة فاصلة جامعه» است. شیخ محمود مانند ابن عربی حقیقت محمّدی را اوّلین حقیقت ظاهر، مبدأ ظهور عالم و صورت اعظم و جامع الة، نقطة پایان ولایت و مظهر انسان کامل میداند که با ظهور او جمیع اسرار و حقایق الة آشکار میشود. به اعتقاد وی شناخت انسان کامل، نیل به مراتب دیگر از معرفت را تسةلمیکند، و معرفت هستی با تکیه بر اندیشة وحدت وجود، و با استمداد از نیروی کشف و شهود، نیل به معرفت خداوند را امکان پذیرمیسازد؛ اما تقدّم و تأخّر ذاتی بین ذات خداوند و تجلّیّات و تفرّدات او، و مطلقیّتِ خداوند و محدودیّتِ تفرّدات، مانع از شناخت ذات احدیّت است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 113 تا 133

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

خداشناسی و انسان شناسی در حکمت خالده با تکیه بر دیدگاه های شوان و دکتر نصر

نویسنده:

زهرا طالبی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

متن

وضعیت نشر :

دانشگاه اصفهان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

انسان , حکمت خالده , 03. انسان شناسی Human nature , انسان , نصر , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , سنت , برَهمن

چکیده :

چکیده: سنت¬گرایی که به عنوان جریانی معاصر در مقابل مدرنیسم قرار می¬گیرد معتقد به وجود یک سنت زنده، پویا و ازلی است که هرگز هم از بین نمی¬رود، واحد است و در قالب¬های گوناگون متجلی می¬شود. علاوه¬براین وسیله¬ی رسیدن انسان به خدا نیز هست. این معنای از سنت بسیار متفاوت است با سنت به معنای متعارف آن یعنی آداب، رسوم و عادت. سنت-گرایان بخصوص شوان معتقدند که در قلب تمام سنن حکمت خالده¬ وجود دارد. برخلاف نظر او که حکمت خالده را با مابعدالطبیعه مترادف و مابعدالطبیعه را علم به حقیقة¬الحقایقی می¬داند که تنها از طریق تعقل قابل حصول است نه از راه عقل جزیی، حکمت خالده از نظر نصر "حاوی" مابعدالطبیعه یا علم قدسی¬ است که به شناخت مبدأ کلی اهتمام می-ورزد.حکمت خالده شامل مبانی مابعدالطبیعی یا وجودشناسی، انسان¬شناسی، اخلاق و خداشناسی است. پیروان حکمت خالده را می¬توان منادیان خداشناسی توحیدی در جهان معاصر غرب دانست. دیدگاه آنان نقاط مشترک فراوانی با دیدگاه فیلسوفان و به¬ویژه عارفان مشرق زمین دارد چنان¬که می¬توان مدعی شد که مهم¬ترین مسائل حکمت خالده با رئوس مسائل عرفان اسلامی مشترک ¬است. مهمترین صفات الهی در نظر آنان عدم تناهی، اطلاق و خیریت است که راهگشای مسائل فراوانی است که انسان متجدد در زمینه¬ی خداشناسی با آنها روبروست مسائلی از قبیل خیر و شر و جبر و اختیار که بیش از هرچیز او را به خود مشغول کرده است. در این دیدگاه به تناسب مراتب مختلف وجودی می¬توان از انواع جبر واختیار سخن گفت،گاهی در مرتبه¬ی الهی و قلمرو امر مطلق و گاهی در مرتبه¬ی ¬بشری و قلمرو نسبیت و به اعتقاد نصر انسان تنها در اتصال با این مرتبه که قلمرو جبر و نیز اختیار محض است،کاملاً مختار و نیز مجبور خواهد بود. در بیان او، علاوه بر این جبر که وجه دیگر اختیار کامل است جبر دیگری نیز وجود دارد که به میزان فاصله¬ی انسان از امر مطلق برای او حاصل می¬شود، به معنای استقلال از اراده¬ی الهی است و آن جبر جسمی-روانی است. به اعتقاد سنت¬گرایان راه¬های مختلف وصول به ذات قدسی خداوند از خودشناسی شروع می¬شود. این مسأله به قدری دارای اهمیت است که شوان اصولاً مابعدالطبیعه را چیزی جز خودشناسی نمی¬داند و حدیث "من عرف نفسه فقد عرف ربه" را به¬عنوان شاهدی بر این مدعا بیان می¬کند و از انواع خودها در مسیر شناخت حق سخن می¬گوید.از این رو با شناخت خود می¬توانیم به شناخت خودِ مطلق نائل شویم. هرچند شوان و نصر هر دو این حدیث را بیان می¬کنند اما دیدگاهشان کمی متفاوت به¬نظر می¬رسد موضوع رساله¬ی حاضر، بررسی برخی از مهم¬ترین مبانی خداشناسی و انسان¬شناسی حکمت خالده است با محوریت آراء شوان به عنوان تکمیل¬کننده¬ی طریق سنت¬گرایی و دکتر نصر به عنوان شارح آثار او و وجوه اختلاف و شباهت¬ دیدگاه-های این دو فیلسوف معاصر، تا با بدست آوردن چارچوبی برای شناخت سنت اصیل، پویا و جهان¬شمول، جایگاه حکمت خالده در اندیشه¬های فلسفی معاصر روشن شود. کلیدواژه¬ها: سنت، حکمت خالده، انسان، خدا، نصر، شوان.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معرفت و نسبت آن با عمل در بهگود گیتا

نویسنده:

شهرام پازوکی ,سعید گراوند

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

بهگود گیتا , محبت , کنش (عمل - فعل) , رستگاری (مسائل جدید کلامی) , 1. ادیان religions , معرفت(ادراک جزئی) , مفاهیم مشترک عرفان های جهانی , بی کنشی(مفاهیم مشترک عرفان های جهانی)

کلیدواژه‌های فرعی :

اوپانیشاد , کریشنا , وداها , مهابهاراتا , آیین هندو (هندوئیسم) , اتمیسم منطقی (کلام جدید) , برَهمن , دین مسیحیت(دامنه ادیان پیشرفته) , سالک , شنکره , تاریخ نگارش گیتا , آئین بهگوت , مکتب ودانته , آرجونا , بهگتی یوگه ,

چکیده :

این مقاله مشتمل بر سه بخش است. در بخش اول از تاریخ تصنیف، مضامین و تفاسیر گیتا سخن رفته است. در این بخش سعی شده است که گزارشی اجمالی از شیوه تفسیر شارحان گیتا در باب معرفت و نسبت آن با عمل مطرح شود.در بخش دوم مقاله از سابقه و پیشینه بحث معرفت سخن به میان آمده است. در این بخش از اهمیت فرجام شناختی معرفت در بیشتر آیین های هندو به جز آیین چارواکه سخن رفته و گفته شده که معرفت طریقه ای است که آدمی را از اسارت آزاد می سازد و او را به نجات غایی می رساند.در بخش سوم این نوشتار از چیستی معرفت، معرفت بر اساس گونه ها و تصویر معرفت در گیتا و نسبت آن با عمل بحث شده است. در این بخش دو تصویر از معرفت مطرح می شود:1. معرفت حقیقی که مبتنی بر کشف و شهود است و آدمی را در وصول به حق یاری می کند. این نوع از معرفت شایسته دانستن است و از طریق آن می توان به تمایز میان جسم و جان راه یافت. این نوع معرفت از طریق فروتنی و خدمت به دیگران به دست می آید و با حکمت یوگایی نسبتی پیدا می کند.2. معرفت ظاهری که مبتنی بر شک و تردید است. این نوع معرفت نه در این جهان حاصلی دارد و نه در جهان دیگر. صاحبان این نوع معرفت در پیچ و خم اندیشه های پریشان سرگردان اند. کلمات فریبنده بر زبان می آورند و دل به الفاظ وداها خوش کرده اند. این طایفه آتش شور و شهوت را در جان خود نکشته اند و پیوسته اسیر سمساره اند.در این نوشتار پس از بررسی سابقه بحث و ویژگی ها و مشخصه های هر یک از این دو نوع معرفت، سعی بر آن است که به پرسش های اساسی در باب چیستی و حقیقت معرفت و نسبت آن با عمل پاسخ داده شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 15 تا 49

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ابعاد وجودی انسان در منظومه هندویی بهگود گیتا در مقایسه با ادبیات عرفانی اسلام

نویسنده:

علی فتح الهی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

انسان شناسی عرفانی , بهگود گیتا , انسان آرمانی (یوگی) , عرفان اسلامی , علم نفس , ادبیات عرفانی , انسان شناسی هندویی

کلیدواژه‌های فرعی :

نهج البلاغه (نهج‌البلاغه) , اخلاص , امیال نفسانی , تن و جان , بهکتی , اهل بیت(ع) , عزلت نشینی , کریشنا , وصال حق , مهابهاراتا , متصوفه , قرب الهی , قرآن , اطمینان , اخلاص , انسان نورانی , آتمَن , برَهمن , هندوییسم (ادیان شرق) , فنا , انواع وظایف انسان , مراتب انسان(عرفان نظری) , ترک تعلقات دنیوی , نهضت بهکتی , متصوفه خراسان , بارقه الهی , انسان آتشین , انسان ظلمانی , ضبط نفس , وحدت اندیشی , طبع گریزی , عشق صادقانه ,

چکیده :

شناخت انسان و کشف ابعاد وجودی او از مسائلی است که همواره ذهن بشر را به خود معطوف داشته است. مکاتب مختلف در تعریف انسان و تبیین مفهوم انسانیت، اختلاف نظر دارند و هر گروه با توجه به نوع نگرش خاص خود برداشت و تحلیل ویژه ای از آدمی دارند. این نوشتار به بررسی دیدگاه انسان شناسانه منظومه هندویی و مقایسه آن با تعابیر عارفان مسلمان در متون صوفیانه می پردازد. منظومه عرفانی- هندویی «بهگودگیتا» یا «سرود ایزدی» از زیباترین آثار معنوی هندوان به زبان سانسکریت است. چگونگی آفرینش انسان، ارتباط او با خداوند، مراتب انسان، انسان کامل و راه های نیل به کمال، رابطه جان و تن و اصل تناسخ در منظومه هندویی بهگودگیتا از موضوعات مورد بحث و قابل تطبیق با اندیشه عارفان مسلمان در آثار منظوم و منثور است. شایان ذکر است که در مواردی نیز تعالیم و عناصر مغایر با بینش عارفان مسلمان در گیتا به چشم می خورد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 7 تا 34

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقش معرفت برتر در نیل به نجات از دیدگاه اوپانیشادها

نویسنده:

سعید گراوند

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اوپانیشادها , هندوییسم (ادیان شرق) , آتمَن (اموزه های اوپانیشادی)

کلیدواژه‌های فرعی :

سمساره , جنانه , مکشه , آتمن , سروده های ودا , برَهمن , خودخواهی , ویدهه موکتی , سوتره ها , آتمه - جنانه , معرفت فروتر , خواهش های نفسانی , دوره حماسی , دوره سوتره ای , دوره مدرسی , حقایق ودایی , معرفت به آتمن , عدم دلبستگی به محسوسات , جاودانگی در اوپانیشادها ,

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

در این مقاله، پس از بیان گزارشی اجمالی در باب ویژگی و مضامین اوپانیشادها، سعی بر آن است که به پرسش های اساسی در باب معرفت و نقش بنیادین آن در مساله نجات پاسخ داده شود. مقاله پیش رو مشتمل بر سه بخش است. در بخش اول، از دوران بزرگ تاریخ حکمت هند سخن رفته است. در بخش دوم، از تاریخ نگارش و مضامین اوپانیشادها سخن به میان آمده و گفته شده است که مباحث مندرج در اوپانیشادها چیزی است از جنس مکاشفه و شهود نه دلیل و استدلال. در بخش سوم این نوشتار، بیان شده است که معرفت به آتمن در اوپانیشادها بنیاد نجات است. در این بخش، دو تصویر از معرفت مطرح می شود: 1. معرفت برتر، 2. معرفت فروتر. معرفت فروتر معرفتی است اکتسابی که به امور و لذایذ ناپایدار این جهان مربوط است. به همین دلیل، فاقد اهمیت نجات بخشی است. معرفت برتر همان معرفت بنیاد یا معرفت به آتمن است. این مرتبه از معرفت به حقیقت فناناپذیر مربوط می شود. برای وصول به این مرتبه از معرفت، آدمی باید دل خود را از خواهش های نفسانی پاک کند. چه رهایی از خواهش های نفس و شور خودخواهی است که آدمی را به نجات می رساند. در اوپانیشادها، وصول به مکشه یک نوع تحول معرفت شناختی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 107 تا 120

مشخصات اثر

ثبت نظر