جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الشافي في الإمامة رساله‌اى است به زبان عربى از سيد‌‎مرتضى علم الهدى (متوفاى 436 ه‍.ق)، فقيه و متكلم نامدار شيعى.سيد‌‎مرتضى اين رساله را در نقد فصل امامت كتاب «المغنى في ابواب التوحيد و العدل» نوشتۀ قاضى عبدالجبار همدانى (متوفاى 415 ه‍.ق) از متكلمان نامدار معتزلى به نگارش درآورده و ديدگاه‌هاى او را دربارۀ مسألۀ امامت به چالش كشيده است. جلد اول تحقیق آنچه صاحب المغنی، پیرامون وجوب امامت ذکر کرده است. استدلال بر وجوب امامت، بنا به دلایل نقل. مخالفت قاضی، با ادله شیعه در امامت و عصمت.

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است.

«تحفة الابرار فی مناقب الائمة الاطهار»، کتابى است به زبان فارسى، نوشته عمادالدین حسن بن على طبرى (701ق) که به اثبات ولایت و امامت امیرالمومنین (ع) و حقانیت تشیع مى‌ پردازد. در تمامى فهارستى که ذکرى از این کتاب به میان آورده‌ اند، موضوع آن را اصول دین بیان کرده‌ اند، شاید به جهت طرح مباحثى؛ نظیر: غرض از ایجاد انسان، بیان رسول و نبى و محدث، بلاد اسلام و کفر و... باشد، در حالى که اینها همگى در راستاى وصول به همان مقصد و وضوح همان مطلب؛ یعنى اثبات ولایت و امامت على (ع) و حقانیت تشیع مى‌ باشد. تحفة الابرار؛ مشتمل بر یک مقدمه و ده باب و هر باب متضمن فصولى است: اول: در بیان معناى رسول، نبى، محدث، بیان مبانى نبوت و نیز عصمت و محل عصمت. دوم: در بیان لزوم نصب امام براى آدمیان. سوم: پرسش و پاسخ درباره دلیل بر حقانیت مذهب شیعه با استناد به دلایل عقلى و نقلى. چهارم: بیان نسب پیامبر اکرم (ص) و فاطمه (س) و ائمه (ع) و زمان ولادت ایشان و نیز مدت عمر ایشان و تعداد و نام فرزندان آن بزرگواران همچنین مدفن آنان (ع). پنجم: اثبات وجود صاحب الزمان و نیز غیبت و خفاء ولادت حضرت و طول عمرش. ششم: بیان بلاد اسلام و بلاد کفر و نیز تقیه. همچنین بیان حال کافر و مجانین و اطفال کفار و اطفال مومنان و... هفتم: اخبار ساختگى امویان و افترائاتى که بر پیامبر اکرم (ص) بسته‌ اند. هشتم: چند سوال درباره شیعه ایراد مى‌ کنند و شیعه بدان‌ ها پاسخ مى‌ گوید. نهم: آنچه عالمان سلف و عالمان پس از ایشان درباره صحابه گفته‌ اند. دهم: مسائل متفرقه.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

کتاب کمال الدین و تمام النعمة، تألیف محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق (متوفّی ۳۸۱ هـ ق) است. محتوای این کتاب بر مأخذ اصلی شیعه الاصول الاربع مأة که قبل از سال ۲۶۰ هـ ق، توسط جعفر صادق و دیگر امامان شیعه گردآوری شده، تکیه دارد. شیخ صدوق به خاطر این که پدرش ابن بابویه از فقهای عالیقدر و وکیل امام در قم بوده، توانست اطلاعات موثقی را درباره ارتباطات پنهانی بین وکلاء و مهدی به وسیله چهار سفیر ارائه دهد. وی همچنین فصلی را درباره معمرینی که بیش از صد سال عمر کرده‌ اند، اختصاص داده تا طول عمر امام دوازدهم را توجیه کند. شیخ صدوق می‌ نویسد: «کتاب خود را زمانی که در نیشابور بوده جمع آوری و انشاء کرده‌ است، زیرا غیبت امام عصر (عج) موجب حیرت و تحیر در بین اکثریت شیعیانی که او را ملاقات می‌ کردند، شده و در نتیجه باعث انحراف آنها گردیده بود»

«الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب» معروف به الغدیر کتابی به زبان عربی با موضوع اثبات امامت و خلافت بلافصل امام علی (ع) در واقعه غدیر نوشته عبدالحسین امینی. کتاب در ۱۱ جلد تنظیم شده است و جلد نخست آن به بررسی سند حدیث غدیر اختصاص دارد. امینی حدیث غدیر را یقین‌ آورترین و متواترترین حدیث منقول از پیامبر (ص) می‌ داند. وی بدین منظور سند حدیث را از صحابه و تابعان تا علمای قرن ۱۴ با تکیه بر منابع اهل سنت ذکر می‌ کند. او در جلد اول نام ۱۱۰ صحابی و ۸۴ تابعی از راويان واقعه غدیر را گردآورده است. امینی در ۶ جلد بعدی شاعران غدیر را معرفی و اشعار ایشان را نقل کرده است. او در جلدهای پایانی ضمن ادامه معرفی شاعران غدیر به برخی از اختلافات شیعه و اهل سنت مثل جایگاه خلفای سه‌ گانه و نقدهای شیعیان بر آنها، فدک، ایمان ابوطالب، تحلیل رفتارهای معاویه بن ابوسفیان و... می‌ پردازد. امینی برای نوشتن این کتاب به کتابخانه‌ های کشورهای مختلف از جمله هند و مصر و سوریه سفر کرد. نویسنده الغدیر گوید من به بیش از صدهزار کتاب مراجعه کردم و بیش از ده هزار کتاب را کامل مطالعه کردم. نوشتن الغدیر بیش از ۴۰ سال طول کشیده است. درباره الغدیر کتاب‌ ها و پایان‌ نامه‌ های متعددی نوشته شده است.

در این نوشتار، بعضی آداب و اعتقادات "فرقه وهابیت "به زبان عربی بیان شده است .از جمله این اعتقادات که صور اختلاف وهابیت با سایر فرق اسلامی عبارت‌اند از :مبحث شفاعت، زیارت قبور، توحید و صفات خداوند، عبادت، توسل به خداوند و اهل بیت، نماز خواندن بر مرده‌ها، نذر و قسم .

در این كتاب مطالبی درباره شخصیت «عبدالله بن سبا» و روایاتی كه از تاریخ اسلام و ائمه معصومان (ع) از وی نقل شده، آمده است. نگارنده در این كتاب به زبان عربی، نوشته‌ ها و آثار مكتوب «عبدالله بن سبا» را از منظر سایر تاریخ‌ نویسان اسلامی بررسی كرده، سپس نقش وی را در تاریخ اسلام ارزیابی نموده است. ابن سباء موسس غلات شیعه بوده وی اصلا از یهودیان یمن و مخالفان جدی عثمان و مبلغ خلافت و امامت و وصایت علی در بلاد اسلامی بوده است. مدتی در بصره و چندی در كوفه مشغول تبلیغ بود و سپس به مصر رفت. مهم‌ ترین اصول تعالیم وی وصایت و رجعت بود. وی پس از مرگ پیامبر اكرم (ص) بر رجعت علی (ع) قایل گردید. و چون علی (ع) شربت شهادت چشید و خبر به عبدالله بردند، گفت: اگر هزار بار خبر قتل او را بیاورند، باور نمی‌ دارم و او نمی‌ میرد تا آنگاه كه جهان را پر از عدل و داد كند.

«منهاج الکرامة فى معرفة الامامة» تألیف علامه حسن بن یوسف حلى (م، ۷۲۶ ق) از عالمان بزرگ شیعه است. این کتاب جهت سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) نوشته شده و تأثیر بسزایى در شیعه شدن او و بسیارى دیگر از مردم داشت. مؤلف در این کتاب با آوردن دلایل عقلى و نقلى فراوان به اثبات حقانیت مذهب شیعه و امامت على بن ابى طالب علیه السلام و فرزندانش پرداخته است. این کتاب از کتاب‌هاى تراث شیعى و مشتمل بر شش بخش است.

«نهج الحق و کشف الصدق» کتابی کلامی تألیف علامه حلی است. این کتاب از کتاب‌ های استدلالی اعتقادی شیعه است. نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا موارد اختلاف اهل سنت با قرآن و سنت در اصول و فروع دین را بیان کند و حقانیت تشیع را با بیان ادله اثبات نماید. این کتاب علاوه بر مباحث اعتقادی، به بخشی از مباحث فقهی و اصول فقه هم پرداخته است. فضل بن روزبهان اصفهانی از اهل سنت بر این کتاب نقدی نگاشته و آن را «ابطال الباطل و اهمال کشف العاطل» نام نهاده؛ قاضی سید نوراللَّه شوشتری نیز کتاب او را نقض نموده و اثر خویش را «احقاق الحق» نامیده است. محمد حسن مظفر نیز در اثبات عقاید شیعیِ نهج الحق و نقد و رد دیدگاه‌ های فضل بن روزبهان کتاب دلائل الصدق لنهج الحق را نگاشته است.