جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عارف حکیم، آیت الله العظمی محمد علی شاه آبادی (قدس سره) به اذعان دیگر علما و عرفای معاصر از کمل عرفای قرن حاضر است و تا جایی که می دانیم، ایشان را موثرترین فرد در شکل دهی افکار حضرت امام خمینی(ره) دانسته اند که اگر همین یک سخن را بپذیریم، کفایت است از آنکه برای شناخت ایشان و افکارشان تلاش نمائیم هر چند تنها دو کتاب و سه رساله مکتوب از معظم له در دست باشد. ایشان نظریات خود را حول محور فطرت الهی انسان سامان داده اند تا جایی که به "فیلسوف فطرت" ملقب شده اند که در جای خود محل تامل و تأنی است. معروف است که حضرت امام(ره) درباره ایشان فرمودند: « من در عمر خود، روحی لطیف تر از روح مرحوم شاه آبادی ندیدم.» امام(ره) هفت سالی که مرحوم شاه آبادی در قم حضور داشتند در درس ایشان شرکت کردند و تاکید داشتند که « اگر آیت الله شاه آبادی هفتاد سال تدریس می کرد، من در محضرش حاضر می شدم، چون هر روز حرف تازه ای داشت.» عارف کامل آیت الله شاه آبادی از مبارزان دوران رضاخانی به حساب می آید، تحصن یازده ماهه معظم له در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در اعتراض به جنایات رضاخان معروف است. در همان دوران و در ایام محرم، ایشان یک دهه منبر می روند و سخنی را سه بار، اول، وسط و انتهای منبر هر شب تکرار می کنند:« خدایا! تو شاهد و گواه باش که این مرتبه که این جمله را بگویم، در این ده شب سی مرتبه تکرار کرده ام و اتمام حجت نموده ام و برای علمای نجف، علمای قم، اصفهان و مشهد تمام نقاطی که می دانستم و توانستم هم نامه نوشته ام، و امشب هم برای آخرین مرتبه در این مجلس می گویم و آن این است که رضا خان، دست نشانده ی انگلیس است و هدفش، اعدام قرآن و اسلام است و اگر با من روحانی مبارزه می کند، نه به خاطر خود من است، بلکه به این دلیل است که من مبلغ قرآنم، به دنیا اعلام می کنم که اگر حرکت نکنید، این خبیث اسلام را از بین می برد.» اندر احوالات ایشان و درباره شخصیت جامع و کامل معظم له سخن بسیار است و مجال اندک! شذرات المعارف که گزیده های ناب اندیشه های ایشان است، به گفته شارح این کتاب یعنی فرزند ایشان، آیت الله نورالله شاه آبادی، خلاصه ای از اندیشه معظم له نیز به حساب می آید لذاست که مطالعه آن مفید فایده فراوان خواهد بود. این کتاب کوچک، که در حدود سالهای حکومت رضاخان نوشته شده است، دارای نثری مخلوط از فارسی آمیخته به عربی رایج در مجامع علمی حوزوی آن دوران است که مشابه آن را در متونی چون "اربعین حدیث" امام یا "تنبیه الامة و تنزیه الملة" مرحوم نائینی و کتب بسیار دیگر دیده ایم. بخش اول کتاب که عنوان "الشذره الأولی: توضیح مرام الإسلام فی شفاء صدور الأنام" را بر خود دارد، با طرح مساله ضعف و ذلت مسلمانان در شرایط کنونی آغاز می گردد :"مدتی است مملکت اسلام به انتشار عقاید باطله و اخلاق رذیله و افعال قبیحه مبتلاست..." و سپس اظهار تعجب می نماید که در همین حال می بینیم بسیاری از مسلمانان به طور مداوم از این وضعیت فقط اظهار تاسف می کنند، "غافل از آنکه درد را باید معالجه نمود و مذاکره مرض و تعدد آن، راه علاج نیست!" پس باید برای علاج مرض ها ابتدا آنها را شناخت. از همین رو موضوع کتاب را می توان "آسیب شناسی جامعه اسلامی و ارائه راهکارهای اصلاحی درباره آن" دانست که بخش اول یعنی آسیب شناسی به طور خلاصه بیان شده است اما در باب راهکار پیشنهادی توضیح بیشتری آمده است. بخش دوم کتاب با عنوان "الشذرة الثانیة" شامل 23 معرفت است که با توضیح ابعاد سیاسی دین آغاز می گردد و با شرح و بسط مفهوم اخوت اسلامی و ارکان و ابعاد آن ادامه می یابد.

پیشگیری خانواده مدار به معنای به کارگیری اقدامات حمایتی و پیشگیرانه در خانواده به منظور جلوگیری از بزه کار شدن اطفال و نوجوانان است. این گونه پیشگیری همانند سایر گونه های پیشگیری از جرم، ارتباط بسیار زیادی با امنیت جامعه دارد؛ زیرا اعضای خانواده بالاخص کودکان و نوجوانانی که در این محیط در حال پرورش هستند، به طور بالقوه می توانند مجرمان فردا بوده، امنیت جامعه را دچار مشکل اساسی سازند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر افزایش امنیت اجتماعی و چالش های فراروی آن در پرتو پیشگیری خانواده مدار انجام شد. برای دستیابی به این هدف، روشی توصیفی و با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای، عوامل فردی و اجتماعی برقراری و افزایش امنیت اجتماعی در پرتو پیشگیری خانواده مدار و چالش های فراروی آن مورد بررسی قرار گرفت.نتایج این پژوهش نشان می دهد که بینش و آگاهی، تامین نیازهای عاطفی، تامین نیازهای جنسی، خوش خلقی، مشورت کردن، رعایت هنجارهای دینی و اخلاقی و چشم پوشی از عوامل فردی و تمایل به ازدواج (پذیرش طرفین)، حسن تدبیر در امور اقتصادی و قناعت، مدیریت روابط اجتماعی زنان و مردان، واپایش طلاق و حمایت دولت از خانواده از عوامل تاثیرگذار در افزایش امنیت اجتماعی، و تغییر در انتقال ارزش ها، کم توجهی به تربیت دینی فرزندان، کاهش روابط عاطفی، افزایش طلاق، افزایش استفاده از رسانه ها، افزایش سن ازدواج و تغییر در شیوه همسرگزینی و آداب و رسوم ازدواج از چالش های فراروی ایجاد و افزایش امنیت در جامعه هستند.

گزینش موضوع برای بخش ویژه موضوعی مجله پژوهشهای قرآنی، تاکنون بر اساس ملاک هایی چند صورت می گرفته است که از آن جله می توان به «کاربردی بودن»، «به روز بودن» و «ضرورت داشتن» موضوع اشاره داشت. البته این بدان معنی نیست که همواره و در همه شماره های مجله این ملاک به صورت یکسان و انحصاری ملاحظه شده است، بلکه جز این معیارها، گاه زمینه ها و مناسبت ها و یا ظرفیت های موجود پژوهشی نیز مورد توجه بوده است.

استبداد به عنوان یک آسیب اجتماعى از دیدگاه قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده در آغاز به تعریف آسیب اجتماعى و جامعه آسیب زده پرداخته، سپس استبداد و خودکامگى را به عنوان مصداق بارز آسیب اجتماعى معرفى مى‌کند، آن گاه به پیشینه تاریخى استبداد ستیزى اشاره کرده وبر این باور تأکید مى‌کند که به رغم فلسفه سیاسى عدالت گراى اسلام، تاریخ مسلمانان، بیشتر آمیخته با استبداد بوده است. در ادامه به تعریف استبداد در فرهنگ سیاسى مى‌پردازد و واژه‌هاى قرآنى معادل آن را - «جبار»، «مستکبر» و «طاغوت» - با استناد به آیات قرآن مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهد. عوامل و زمینه‌هاى پیدایش خودکامگى از دیدگاه افلاطون، ارسطو، راسل، مارکس، هابز، فروید و اریک فروم مورد بحث قرار گرفته و در تبیین دیدگاه قرآن بر این باور تأکید شده است که عامل پیدایش خودکامگى، اسارت معنوى انسان در چنگال غرایز و کشش‌هاى طبیعى است. در ادامه، از شیوه‌ها و ابزارهاى تداوم استبداد همچون تفرقه افکنى، مددگیرى از همدستان، خشونت با مخالفان و هویت سازى براى موافقان یاد کرده و جامعه استبداد زده از دیدگاه قرآن را توصیف کرده است. در پایان نیز از پایه‌هاى اصولى استبداد ستیزى چون بازپرورى شخصیت توحیدى، پرهیز از تندروى، کناره‌گیرى از نظام استبدادى، کنترل اجتماعى، نظارت نهادینه بر حکومت به عنوان مهم‌ترین راهکارهاى مبارزه علیه خودکامگى از دیدگاه قرآن سخن به میان آمده است.

خانواده یکی از نهادهای اولیه جوامع بشری است که با وجود تحولات اساسی، در اهداف و کارکردهای خود ثابت مانده و در همه‌ی جوامع اهمیت اساسی دارد. تعادل، استحکام و اقتدار عاطفی و منطقی خانواده به شناختی جامع و فراگیر نیاز دارد تا در پرتو آن بتوان با خصیصه‌های خانواده متعادل آشنا شد. پژوهش مذکور، با فرضیه قرار دادن این‌که کاوش در قول و فعل حضرت‌علی (ع) نشان می‌دهد، الگوی خانواده‌ی متعادل به طور کامل قابلدست‌یابی است، بر آن است تا عوامل تعادل در خانواده را شناسایی نماید و به ترسیم سیمای روشنی از از خانواده‌ی متعادل و آفت‌هایی که این خانواده را تهدید می‌کند، از دیدگاه امیرالمومنین(ع) بپردازد. درک درست گفتار و تحلیل صحیح رفتار حضرت (ع) نشان از آن دارد که هنجارها و ناهنجاری‌های اخلاقی، رفتاری و اقتصادی می‌تواند زمینه‌ی تعادل و تزلزل خانواده را فراهم سازد. مجموعه‌ی تعالیم آن حضرت، ما را به نظام و ساختاری رهنمون می‌کند که پاسخ‌گوی همه‌ی نیازهای مادی، روانی و معنوی است. در خانواده‌ای که بر اساس معیارهای انسانی و اسلامی شکل می‌گیرد، آسایش تن و آرامش روان انسان تأمین می‌شود و با تحقق صفا، صمیمیت، همدلی و هماهنگی، پریشانی، ناامیدی و خستگی روحی و جسمی زدوده می‌شود. امیرالمومنین (ع) برای نجات خانواده از تزلزل، راهکارهایی را در نحوه‌ی ارتباط همسران ارائه فرموده‌اند که در این پژوهش به آن پرداخته می‌شود.

دعا و نیایش امری فطری و طبیعی در نهاد و سرشت همه انسان ها بوده و تاریخ زندگی بشر، حاکی از آن است که انسان از همان آغاز پیدایش، به شیوه ها و زبان های مختلف مشغول راز و نیاز با موجودی قوی و چاره ساز بوده است. هر چند دعا به هر زبانی نیکوست، اما دعاهائی که از زبان اولیای الهی، به عنوان انسان های کامل نقل شدهاند، دارای مضامین عالی تر و جامع تری می باشند و بررسی دعاهای منقول از پیامبر اعظم (ص) و امامان معصوم (ع)، نشان از نگرش جامع ادعیه شیعی به تمام ابعاد زندگی انسانی است که ناگزیر از حیات جمعی بوده و اجتماعی بودن از امور فطری اوست. از طرفی، زندگی انسان همواره با آسیب ها و انحرافاتی همراه بوده و افرادی با هنجار شکنی به کج روی پرداخته اند؛ و مدیران جامعه همواره در پی یافتن مصادیق و ماهیت آسیب ها و همچنین شیوه های پیشگیری و کنترل آن ها بوده اند. در پژوهش حاضر، آن دسته از مضامین اجتماعی ادعیه شیعی مطالعه می شوند که به آسیب شناسی زندگی اجتماعی انسان اشاره دارند. نگاه جامع معصومین (ع) به انسان و هدف زندگی او، باعث شده تا مصادیق آسیب های اجتماعی که در ادعیه نسبت به آن ها هشدار داده می شوند، در مقایسه با آنچه در متون جامعه شناسی معاصر مطرح می شوند، از جامعیت بیشتری برخوردار باشند. علاوه بر این، در بیان معصومین (ع)، ایمان به خدا و اتصاف به تقوا و اخلاق اسلامی و بروز آن ها در رفتار های اجتماعی و الگو قرار دادن پیامبر و اهل بیت ایشان، موثرترین شیوه پیشگیری و تقلیل آسیب ها و کج روی های اجتماعی معرفی می شوند.

در این پایان نامه با توجه به اهمیت موضوع آسیب شناسی یک جامعه تحت حاکمیت نظاماسلامی ؛ از کلام مولای متقیان امام علی (ع) بهره گیری شده و هشدارها و منهیات آن حضرت در حوزه های مختلف جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفته است .اهمیت این پژوهش از آنجا آشکار می گردد که اکثریت قاطع بیانات امام علی (ع) که در نهج البلاغه گردآوری شده ، در دوران حکومتداری حضرت بوده و از این باب ، هشدارهای اعتقادی ، فردی ، اجتماعی ، اخلاقی و مدیریتی آن حضرت را می توان در راستای تلاش برای تحقق حکومت مطلوب اسلامی ارزیابی نمود . بیان انگیزه های شخصی در انتخاب موضوع پایان نامه ، طرح موضوع ، سوالات اصلی حول محور موضوع پایان نامه و پاسخهای ارائه شده ، فرضیه ها و اهداف مورد عنایت در این مقوله ، به همراه بررسیشیوه های پژوهشی مورد استفاده در این کار را می توان در بخش کلیات جستجو نمود .بررسی اهداف حکومت مطلوب علوی از دو منظر عام و خاص با عنایت به بیانات خود حضرت از دیگر مباحث این پایان نامه می باشد .در ادامه ؛ بررسی مجمل و محققانه دوران حکومت امام علی (ع) به عنوان مقدمه ای جهت درک صحیح تر بیانات صریح حضرت ، در باب معضلات و موانع پیش رو در دوران کوتاه حاکمیتشان طرح گردیده است .دسته بندی هدفمند رنجنامه علوی در باب تبیین ظلمهای رفته بر ایشان و برگرفتن نقاب ازچهره بازیگران نقش شیطان در آن دوره تاریخی با استناد به نص صریح بیانات حضرت ؛ گام دیگری در جهت بیان موانع تحقق اهداف کوتاه مدت مولا در آن دوران می باشد .هشدارهای مولا در باب اصول دین و عقائد ؛ نمادی از بازسازی زیرساختهای بر باد رفته امت اسلامی در ذیل حاکمیت علوی بود که در هفت بخش مجزا ، مورد توجه قرار گرفت .توجهات خاص مولا به انسان سازی دردو محور روان شناسی فردی و اخلاق را می توان در فرازهای زیادی ازمنهیات علوی یافت و دسته بندی دقیق این مباحث با توجه به تفاوتهای ظریف حوزه های روان شناسی فردی و اخلاق در دو فصل جدا مورد عنایت قرار گرفت .توجه ویژه حضرت امیر (ع) به خطرات مختلفی که بافت اجتماعی یک ملت را تهدید نموده و جامعه مطلوب اسلامی را از رسیدن به کمال باز می دارد ؛ مبحث دیگری بود که مورد توجه قرار گرفته و فرازهای مرتبت با دقت جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفته اند .شاید یکی از مهمترین فصول این پایان نامه مربوط به آسیب شناسی علوی در حوزه کار مدیران ، کارگزاران و حاکمان جامعه اسلامی باشد .انحرفات مدیران جامعه ؛ در حوزه های هدفگزاری ناصحیح ، به کارگیری نیروی انسانی ناشایسته ، ضعفهای خطرناک شخصیتی ، مشکلات رفتاری ، معضلات مالی و اقتصادی ، اشتباهات غیرقابل پذیرش قضایی و در نهایت ضعفهای موجود در مدیریت نظامی مباحث قابل تفکیک در فرازهای مختلف سخنان امام علی (ع) در نهج البلاغه بود که استخراج شده و پس از دسته بندی مورد تحلیل قرار گرفته اند .تلاش زیادی صورت پذیرفت تا اصل کار بر مبنای نص صریح بیانات امام علی (ع) باشد و نقش محقق ، ایجاد ساختار منطقی و قابل پذیرش در ایجاد حلقه ارتباطی میان موضوعات مختلف باشد و در نتیجه شاهد موانع تحقق اهداف حکومت علوی از منظر نهج البلاغه باشیم ، کما هو حقّه . در این مجال لازم است تا در باب حلقه اتصال عنوان پایان نامه یعنی « موانع تحقق اهداف حکومت علوی از منظر نهج البلاغه » با فرازهای هشداردهنده علوی که در این تحقیق جمع آوری گردیده کمی شرح دهم . تشکیل حکومت صالحان بر روی کره زمین ، یکی از مهمترین اهداف خلقت است که برای تحقق آن شرطی از جانب حضرت حق لحاظ گردیده است . این شرط بزرگ ، تعالی فکر و روح بشریت است تا بتواند با تقوای آگاهانه نسبت به امور جاری زندگی ، هدایت رسولان و امامان هدایتگر را پذیرفته و اوامرشان را به مرحله عمل درآورند درحالیکه از منهیات و هشدارهایشان حذر می کنند . رسیدن به این هدف متعالی همان چیزی بوده که تمامی پیامبران و ائمه معصوم علیهم السلام برایش سختی بسیار کشیده اند و این نهضت با بیرق داری امام زمان (عج) همچنان ادامه دارد. بر این مبنا ، اوامر علوی و منهیات حضرت ، همگی در راستای تحقق حکومت صالحان در پهنه گیتی بوده و دراین راه اوامر و نواهی عقیدتی ، فردی ، اجتماعی ، اخلاقی و مدیریتی مولا ، جنبه های مختلف یک هدف بوده اند وعدم اهتمام بشریت در باب رعایت این اوامر وپرهیز از نواهی ، ریشه اصلی عدم تحقق حکومت الهی صالحان بوده ومی باشد که مصادیقی از آن را در بررسی رنجنامه دوران حکومت امام علی (ع) می توان یافت .

در این نوشتار، ابتدا مفهوم تفریح و تفرّج و واژه‌های مترادف آن مورد تحلیل قرار گرفته است. سپس اهمیّت و جایگاه مهم تفریحات سالم و نقش سازنده‌ی آن در جوامع بشری بیان گردیده و لزوم پرداختن به آن به ویژه در جهان امروز که عصر پیشرفت علم و فناوری و عصر ارتباطات سریع جوامع بشری است مورد تاکید قرار گرفته است. در ادامه به بیان ویژگی‌های یک تفریح سالم از نظر اسلام با توجه به مبانی اصلی آن یعنی قرآن و روایات معصومین علیهم‌السلام پرداخته و ویژگی‌های مهم یک تفریح سالم که انسان را در رسیدن به هدف متعالی خلقت یعنی قرب الهی یاری می‌کند، مشخص گردیده و همچنین به معرفی برخی از تفریحات ناسالم و پیامدهای ناگوار ناشی از آنها پرداخته‌ایم و خطرات و عواقب دنیوی و اخروی این گونه تفریحات را بیان کرده‌ایم، در پایان هم به تطبیق تفریحات امروزی بر شاخصه‌هائی که از قران و حدیث بیان شده بود پرداخته تا مشخص شود کدام ورزش در چهارچوب اسلام و کدام خارج از آن می‌باشند.

هدف این تحقیق،‌ شناسایی آسیب‌های شکل گرفته در عزاداری و میزان آن دربین جوانان شهراصفهان و بررسی رابطه متغیرهای اجتماعی نظیر: سن، تحصیلات، میزان دینداری و پایگاه اقتصادی- اجتماعی با میزان آسیب‌پذیری در عزاداری است. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شده و تکنیک گرداوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. جامعه آماری تحقیق کلیه جوانان ساکن شهراصفهان درسنین 18الی 30 سال بوده‌اند که تعدادآنها براساس سرشماری سال 1385،455352 نفر بوده است. و براساس فرمول کوکران 275 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیده وجهت انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای استفاده شده است. از جمله نتایج این تحقیق می‌توان به این موارد اشاره کرد: میانگین آسیب‌پذیری در عزاداری در بین جوانان شهر اصفهان متوسط به پایین می‌باشد. میانگین نمره آسیب‌پذیری در عزاداری در بعد محتوایی آن بیشتر از بعد شکلی آن می‌باشد و بیشترین نمره آسیب‌پذیری در عزاداری مربوط به شاخص عدم پرداختن به مسائل سیاسی، اجتماعی روز در راستای عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر، و کمترین نمره آسیب‌پذیری در عزاداری مربوط به شاخص دروغ و نقل مطالب فاقد مدرک و دلیل معتبرمی‌باشد، که هر دو شاخص مربوط به بعد محتوایی آسیب‌پذیری در عزاداری می‌باشند. همچنین میانگین آسیب‌پذیری در عزاداری در گروه سنی 18الی 24 سال بیشتر از گروه سنی 25 الی 30 سال بوده است و این تفاوت به لحاظ آماری معنادار و معکوس بوده است. از دیگر نتایج این تحقیق می‌توان به اختلاف میانگین و معنادار بودنرابطه متغیر تحصیلات با میزان آسیب‌پذیری در عزاداری اشاره کرد، ضمن اینکه رابطه متغیر دینداری و آسیب‌پذیری در عزاداری معکوس و معنی‌دار بوده است. و این در حالی است که رابطه متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی و میزان آسیب‌پذیری در عزاداری معنادار نبوده است. از مجموع متغیرهای وارد شده در معادله رگرسیون، میزان دینداری، سن و پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده به ترتیب بیشترین تاثیر را بر متغیر آسیب‌پذیری در عزاداری داشته‌اند.