جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ظهور پدیده ای به نام «شوراهای کلیسایی» تماماً یا عمدتاً به منظور مقابله با بدعت ها و ایجاد وحدتی نسبی در پیکره جوان جامعه مسیحی بوده است؛ به ویژه آنکه در سده های اولیه میلادی، مجموعه متنوعی از اقوام و به تناسب آن، مجموعه ای از گرایش ها و فرقه های دینی و شبه دینی وجود داشته اند. مطالعه و تحلیل زمینه ها و اسباب شکل گیری نخستین شورای کلیسایی در تاریخ مسیحیت-موسوم به شورای نیقیه- از مهم ترین ابواب و مقاطع تاریخ الهیات مسیحی به شمار می رود؛ شورایی که هم ناظر به حل منازعات و مناقشات پایه در اعتقادات مسیحی بود و هم خود زمینه تکوین تحولات بعدی در این سنت را رقم زد. به منظور حفظ وحدت دینی و سیاسی امپراتوری روم شرقی در سده چهارم، هر چند اعلام موضع در خصوص آرا و عقاید آریوس (256-336م) و اعلام بدعت آمیز بودن عقاید وی، تنها یکی از مقاصد شورای نیقیه به حساب می آمد، در عین حال مهم ترین آنها نیز محسوب می شد، به گونه ای که پس از انتشار «اعتقادنامه آتاناسیوی» و موضع گیری صریح شورا علیه آریوس، جنبش موسوم به «آریانیسم» به مثابه رخداد مهمی در تاریخ مسیحیت آثار و تبعات خود بر جای گذاشت. در این مقاله، ضمن بررسی عقاید آریوس به ویژه بر محور چیستی و ماهیت شخص دوم تثلیث- واکنش دیگر جریان های نافذ آن دوره به ویژه دیدگاه رسمی کلیسای ارتدوکس شرق را تحلیل و ضمن آن تحولات پیرامونی و بعدی این جریان را نیز بازگو خواهیم کرد.

براساس عقیده تثلیث، خدا یک حقیقت سه گانه است و پدر، پسر و روح‌القدس هر سه دارای الوهیت‌اند. تاکید بر یگانگی در عین سه‌گانگی ذات خداوند، این عقیده را تناقض‌آمیز، و فهم و پذیرش آن را بسیار دشوار نموده و در نهایت، به امری فراتر از ادراک بشری تبدیل کرده است. بررسی تاریخ پر فراز و نشیب تثلیث نشان میدهد که عوامل مختلفی در پیدایش، تحولات و تبیین و تفسیرهای مختلف آن دخیل بوده‌اند. قرآن کریم،عقیده را تثلیث کفرآلود، غالیانه، وارداتی و برساخته، متضاد با آموزهه‌ای توحیدی حضرت عیسی(ع) و معتقدان آن را در خور عذاب الهی می داند. براساس خداشناسی و مسیح شناسی قرآن کریم ، مبانی و مفاهیم الاهیات تثلیثی از قبیل فرزند داشتن خدا، الوهیت، پسر و زاییده خدا بودن مسیح (ع)، آموزهی این همانی االله و مسیح (ع) با چالشهای جدی و مبنایی رو به روست. این مقاله با عنوان «نگاه انتقادی قرآن کریم به تثلیث مسیحی» با روش مطالعه کتابخانه‌ای و با استفاده از منابع اصیل؛ همچون قرآن کریم و کتاب مقدس و اسناد و مدارک موجود در صدد شناخت نظر قرآن کریم نسبت به نظریه تثلیث مسیحی است. تبیین تثلیث، مفهوم‌شناسی آن، علت پیدایش آن و کلام انجیل راجع به آن و نیز بررسی آیات قرآن کریم درباره تثلیث مهمترین مباحث این بررسی را تشکیل میدهد.