جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله ضمن تشریح یکی از روش های تحقیق کیفی که رویکردی فلسفی و تفسیری دارد، درصدد است کاربرد آن را در مطالعات کارآفرینی مورد بررسی قرار دهد. پدیدارشناسی به عنوان فلسفه یکی از سنت های رایج عقلانی که سایر روش های کیفی را تحت تأثیر قرار داده و همچنین به عنوان یک روش تحقیق در زمینه کارآفرینی، مورد استفاده فراوانی دارد. این روش ویژگی های بی شماری به لحاظ فلسفی و روش شناسی دارد که از جمله آن می توان توجه به علم گرایی که پیامد فلسفی آن اثبات گرایی است، توجه به کشف انواع ساختارهای اساسی تجربه و تأکید بر اهمیت موجودیت و هستی در جهان، اشاره داشت. این روش دربردارنده مجموعه ای از روش های تفسیری است که به دنبال توصیف، رمزگشایی و تجربه است. یکی از عوامل مشخص کننده آن این است زمینه « معین می شود تا » زمینه اکتشاف « که بیشتر در گرچه انجام روش تحقیق پدیدارشناسی بسیار .» توجیه مشکل و پیچیده است و نیازمند آگاهی دقیق از کاربردها، فرایند و موارد مورد نیاز جهت انجام آن است و انجام آن به محققان تازه کار پیشنهاد نمی شود، بااین وجود می توان از آن، با طی نمودن فرایند خاصش، به عنوان روشی سودمند در مطالعات کارآفرینی جست.

محتوای کتاب درسی تازه منتشر شدة تاریخ شناسی دورة پیش دانشگاهی، موضوعاتی هم چون ادبیات، هنر، و انسان را دست مایة طرح بسیاری از مباحث اساسی قرار داده است و ارتباط تاریخ با این علوم را به منزلة جایگاهی مهم و حساس در آگاهی از حقایق و برخورداری از نگرشی نو برای مخاطبان اصلی خود قلمداد کرده است. ازآن جاکه دانش آموزان در زندگی واقعی با تمامی موضوعات به شکل یک پارچه مواجه می شوند، رویکرد تلفیقی در این کتاب می تواند درهای نوینی را از منظر تاریخ و تاریخ نگاری پیش روی آنان بگشاید تا آنان نیز هویت خود را با الهام از ارزش های اصیل بازخوانند و بازسازند. لذا محتوای این کتاب پس از تدوین و قبل از ورود به عرصه های آموزش از دیدگاه صاحب نظران و دبیران مجرب درس تاریخ بررسی شد و یافته های حاصل از آن بسترهای تازه ای را برای بازنگری، تغییر، و قرارگیری در فرایند یاددهی ـ یادگیری فراهم ساخت. گفتنی است این کتاب در مقایسه با سایر کتاب های همانند خود با رویکرد نوینی تدوین شده است و تناسب محتوای آن با مؤلفه های مندرج در راهنمای برنامة درسی مربوط و نیز نارسایی های احتمالی و نقاط قوت مورد سؤال بوده است. در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات مورد نظر از پرسش نامة بازپاسخ (با رویکرد کیفی) و مصاحبة نیمه ساختاری استفاده شده است که با استناد به یافته های پژوهش می توان گفت منابع گوناگون اطلاعاتی در برخی از مؤلفه ها، نظر انتقادی و اصلاحی داشته اند و درخصوص برخی دیگر از منظر تأیید سخن گفته اند.

تدریس یک فرایند است و مانند هر فرایندی انسان جستجوگر در صدد شناخت آن بر می آید. این شناخت در شکل سامان مند آن به دو صورت علمی و فلسفی ممکن است. این تحقیق براساس بنیان نظری درصدد بررسی فلسفی تدریس برآمده است. با تحلیل مفهوم تدریس در زبان علمی، دو رویکرد اساسی آن یعنی رویکردهای مستقیم و غیر مستقیم تدریس از یکدیگر جدا و معنای تدریس در هر بافت و کم و کیف آن در هر یک مشخص شده است. سپس در جستجوی ریشه این افتراق برامده و به بررسی استدلالات مورد استفاده جهت اثباتیاتوجیه آنچه که انجام گرفته است میپردازد. یعنی تلاش بر آن است که با بررسی اهداف تدریس دلیل افتراق این دو رویکرد تدریس مشخص گردد.

در قرون اخیر اخباریان، بر گروهی از عالمان اطلاق می شود که نسبت به اخبار رسیده ازمعصومین- علیهم السلام – توجه ویژه نشان می دهند و روشهای‌ اجتهادی‌ - بدان سان که در اصول فقه مطرح می باشد - را نمى‌پسندند و به جز کتاب و سنت در استنباط احکام شرعی دلیلی را نمی شناسند. اطلاق‌ عنوان‌ اخباری‌ بر گروهى‌ خاص‌ و به اصطلاح رایج کنونی آن به سده یازده هجری قمری مربوط می شود و آغازگر این جریان،محمد امین استرآبادی بوده است. از لحاظ زمانی می توان مکتب اخباری قدیم را از مکتب اخباری جدید جدا نمود.در دل مکتب اخباری جدید نیز مدرسه های گوناگونی پدیدار شد، که اخباریان را براساس میزان تمایلات و دغدغه هایشان به دو نوع تندرو و میانه رو تقسیم نمود.در این میان دیدگاه این جماعت نسبت به علم رجال و ارزش آن در خور تأمل است.در این پایان نامه« رویکرد اخباریان به علم رجال» ،مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. آنچه مشهور است ،رویکرد منفی اخباریان به علم رجال و انکار نیاز به این دانش از سوی آنان می باشد.شاید ،مخالفت اخباریان با علم درایه و به تبع آن تنویع حدیث و ازسوی دیگر رابطه تنگاتنگ میان علم درایه و دانش رجال همگان را بدین باور واداشته است.این پژوهش در صدد است تا مشخص کند که اخباریان به طور مطلق منکر علم رجال نبوده اند . تألیفات رجالی و گاه بررسی سندی روایات توسط آنان ،این مدعا را تأیید می کند که آنان خود، منهج رجالی خاصی را داشته اند و در قبال آن اهداف خاصی را دنبال می کردند. در حقیقت آنان به خدمت گرفتن علم رجال را در راستای تنویع حدیث و در نتیجه بی اعتبار شدن بخشی از روایات بر نمی تابیدند.

در تبیین و نقد مبانی و مولفه‌های روش‌شناختی حاکم بر رویکردهای رایج فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، مسئله این است که، آیا رویکردهای رایج دارای تمایز معناداری بلحاظ معرفت‌شناسی و جهان‌بینی از یکدیگر هستند، و اگر چنین است، این تمایزها از چه زوایایی برخورداراند.برای رسیدن به پاسخ این مسئله، لازم است به شناخت مولفه‌های روش‌شناختی و مبانی آنها درهر یک از رویکردها پرداخت. لذا در ادامه 10 پرسش روش‌شناختی با محوریت مباحثی از قبیل تلقی از علوم اجتماعی، هستی‌شناسی، چیستی نظریه، عینیت تحقیق و چگونگی حل شکاف بین نظر و عمل، از هریک از رویکردها پرسیده می‌شود. و پس از استنطاق جواب‌ها، در نهایت به نقد هریک از رویکردها براساس پاسخ‌های ارائه شده پرداخته می‌شود.

موضوع این رساله بر این اساس شکل گرفته است که تلاش‌های علمی یک محقق در دو مقام قابل بررسی است. یکی مقام کسب معارف و دیگری مقام بیان معارف. «بررسی رویکرد شیخ‌اشراق» عنوانی است در ارتباط با چگونگی روش او در مقام کسب معارف، و «بررسی سبک شیخ‌اشراق» نیز عنوانی است مرتبط با چگونگی روش و سبک او در مقام بیان معارف فلسفی.اگرچه ما در این رساله قصد معرفی رویکرد شیخ اشراق را داریم، اما با توجه به قاعده «تعرف الاشیاء بأضدادها»، برای رسیدن به این مهم چاره‌ای جز این نداریم که به بررسی سایر رویکردهای مطرح در فلسفه بپردازیم. بنابراین روشی که ما در این رساله به‌کار گرفته‌ایم این است که ابتدا به تمییز بین سه واژه «رویکرد»، «روش» و «سبک» پرداخته، سپس برخی رویکردهای فلسفی که مقابل یا مشابه رویکرد شیخ اشراق اند را به صورت اجمالی معرفی نموده ایم. این رویکردها عبارتند از: پدیدارشناسی، پراگماتیستی، تحلیلی، تاریخی و ترکیبی.رویکرد شیخ اشراق در کسب معارف فلسفی دو ویژگی کلی را در خود گنجانده است. نخست اینکه ذوق بر بحث ترجیح دارد و دیگر اینکه تعالیم وحی و عرفان و فلسفه در این رویکرد باهم متحداند. توجه به این دو اصل مهم و همچنین توجه به روش شیخ اشراق در کسب معارف ما را به این سو رهنمون ساخت که رویکرد شیخ اشراق بر اساس رویکردهای مطرح در پژوهش‌های فلسفی را «رویکرد ترکیبی» معرفی نماییم.همچنین در رابطه با سبک شیخ اشراق در مقام بیان معارف فلسفی نیز این مطلب را بیان نمودیم که شیخ اشراق در هشت قالب و در دو سبک رمزی و عرفی به بیان مطالب خود پرداخته است. این قالب‌ها عبارتند از: قالب برهان، بیان مکاشفات، جعل اصطلاح، کلمات رمزی و داستان‌های تمثیلی، یادآوری قهرمانان حماسی، استفاده از حلقه‌های عرفانی، توصیفات تجربی و بیان تأویلی.با توجه به این مطلب که مهم‌ترین ویژگی «رویکرد ترکیبی» ایجاد ترکیبی سازوار میان روش‌ها می‌باشد، شیخ اشراق به سبب استفاده از مشاهدات حضوری خود برای یافتن پاسخ سوالات، و همچنین نظام‌مند و مستدل نمودن آنها به کمک برهان و استدلال، در مقام کسب معارف نشانه اصلی «رویکرد ترکیبی» را از خود به‌جای گذاشته است. همین‌طور در مقام بیان‌معارف نیز با استفاده از قالب‌های متنوعی از قبیل: قالب برهان و حلقه‌های عرفانی به ایجاد ترکیبی سازوار میان ذوق و بحثنائل گردیده است.

اهمیت و ضرورت بررسی مقایسه ای نگاه عطار و یونگ در باب تجربه ی دینی ،جستار از طریق ِ فراسوی علم و فلسفه ،به منظور دست یابی به افق لایتناهی انسانیت است .گذشته از این،با بررسی نگاه ایشان در باب تجربه ی دینی، انسان شرقی در می یابد ،که آن چه غرب ،امروز به طور علمی بیان می کند ،او از سال ها پیش این گنجینه ی عظیم را دارا بوده است .نگارنده کوشیدهاست تا با نظر به علل رویکرد تجربی عطار و یونگ به دین ،به ویژگی های تجربه ی دینی از منظر این دو متفکر بپردازد.فرایند مقاله ی حاضر تصریح می کند ،در برابر اضطراب و سردرگمی انسان امروزی ،چاره ای نیست جز، بازگشت تجربی به دین ،بازگشتی نه به اقتضای ایمان دستوری و مقلدانه ، بازگشتی وجودی و اگزیستانس که حاصل مواجهه انسان با امور است.حاصل چنین بازگشتی دست یافتن به آرامشی حقیقی ؛ و معرفتی پایدار خواهدبود. با بررسی آرای عطار و یونگ ،در زمینه ی تجربه ی دینی و تحلیل رویکرد ایشان ،مشخص گردید ،عطار به عنوان عارف ،به منظور شناخت خداوند و یونگ به عنوان روان پزشک ،به هدفِ درمانِ بیماران روحی ،به این موضوع پرداخته اند ؛ و نتیجه حاصل از بررسی و تحلیل ویژگی های تجربه ی دینی در نگاه این دو متفکر،بر آن است که ایشان ،دارای اشتراکاتی بدین قرار هستند : بیان ناپذیری؛ کیفیت معرفتی؛ انفعال و ناپایداری .

هدف از پایان نامه حاضر، بررسی این ادعا در دستگاه فلسفی ملاصدرا است که: ادراک حسی به مثابه قسمی از اقسام ادراک، می بایست شرط انطباق بر مدرَک مادی خود را تأمین کند. آیا آنچه ضمن فرآیند ادراک حسی بر مدرِک نمایانده می شود همان است که در متن عالم واقع موجود است؟ اگر چنین است، چرا و چگونه می توان یک نظریه منسجم و سازگار با دیگر مبانی و آموزه های صدرالمتألهین در زمینه واقع نمایی ادراک حسی ارائه کرد؟ در تذکار میزان اهمیت این مسأله همین بس که پذیرش یا عدم پذیرش «مطابقت ذهن بر عین» را می توان به عنوان یکی از مرزهای موجود میان شکاکیت و واقع گرایی قلمداد کرد. در این راستا، با تمرکز بر آثار خود ملاصدرا، ابتدا سعی بر جمع آوری مقدمات ضروری بحث از جمله «تعریف ادراک حسی» و «فرآیند حصول آن» کرده، پس از تحلیل و بررسی آنها، در فصل آخر، تلاش شده نظریه ای منسجم و سازگار با مقدمات پیشین، به نحوی ارائه گردد که از عهده حل مسأله واقع نمایی ادراک حسی برآید. در این میان نگاهی گذرا و درخور این رساله، به نظریات مرتبط در فلسفه ادراک حسی معاصر، نظیر نظریه التفاتی به عنوان نمونه ای از واقع گرایی مستقیم و نظریه داده حسی به مثابه نمونه ای از واقع گرایی غیرمستقیم،شده است؛ بدین امید که بتوان تصوری از نحوه ورود نظریه پردازان معاصر به چنین موضوعی بدست داده و در پرتو آشنایی اندکی که با آنها حاصل شده، بتوان با دیدی جدید در مطالب گذشتگان جستجو و کنکاش کرد. نتیجه آنکه، ملاصدرا را می توان به نحوی از طرفداران واقع گرایی غیرمستقیم قلمداد کرد. وی یک واقعیت مجرد مثالی را که به اعتباری وجود خارجی علم است و به اعتباری وجود ذهنی معلوم مادی، به عنوان واسزه میان ذهن و عین مادی در ادراک حسی معرفی می کند. این واسطه گرچه به لحاظ مشخصه های وجودی که داشته و دستگاه فلسفی که در آن نظام یافته است، از اشکالاتی که گریبانگیر «داده حسی» در معرفت شناسی معاصر، رها است اما خود به قدری مجرد و ماورائی تعریف شده که بیم آن می رود همین طبیعت ماورائی، فهمی از ادراک حسی عرضه کند که بسی دور از فهم متعارف و مقبول گردد.آیا اصلا آگاهی از چنین موجودی ما را به ادراک حسی یک شیء مادی می رساند؟ اگر پاسخ این سوال در یک دستگاه فلسفی مثبت باشد، چنانکه هست احتمالا، آیا باز هم می توان ادراک مثال یک شئ مادی را پاسخگوی انتظاراتی دانست که فهم متعارف از ادراک حسی دارد.

در نوشتار پیش رو، با مروری بر رویکرد قرآن در تعلیم و تربیت ارزش ها، برداشت تفسیر المیزان را بررسی می کنیم. در قلمرو تعلیم و تربیت ارزش ها، خود ارزش ها هستند که متعلَق بی واسطة تعلیم و تربیت واقع می شوند. کم نیستند مواردی که قرآن و روایات به طور مستقیم ارزش ها را محور گفت وگو قرار داده و دربارة خود ارزش ها داوری کرده اند. «حق و باطل»، «لباس التقوی»، «صلات»، «جهاد»، «ایمان»، «شرک»، «کلمة طیبه»، «کلمة خبیثه»، «مکارم الاخلاق»، «عدل» و «محاسن کلامنا» نمونه هایی از این سنخ ارزش گذاری ها در گفتمان قرآن و روایات به شمار می روند. بر اساس این گرایش، در این پژوهش و با روش توصیفی تحلیلی استنادی، به بررسی رویکردهایی می پردازیم که قرآن، از منظر علامه طباطبایی، در راستای ارزش ها در پیش گرفته است.

سيد مرتضي، اديب و متكلم نامدار شيعه، از قائلان به نظرية «صرفه» است. او به اقتضاي شرايط محيطي و با آگاهي از ويژگيهاي صرفه، آن را برگزيد. برخورد با بحران اشكالگيري يهوديان و مسيحيان غيرعرب در بحث اعجاز قرآن، مباحثات كلامي مكاتب اسلامي در تبيين وجوه اعجاز و ايجاد فضاي آزاد در اين نوع مجادلات، از مهمترين عوامل تاريخي گزينش اين نظريه از سوي او به شمار ميرود. تأملات ادبي و كلامي سيد، اعم از لزوم تكيه بر معيارهاي غيرذوقي در سنجش بلاغت قرآن، پيچيدگي تفهيم امتناع هماوردي با قرآن در تقريرهاي اعجاز بياني و عموميت فهمپذيري صرفه نيز، در انتخاب اين نظريه از سوي او تأثير بسزايي داشته است. نوشتار حاضر ميكوشد تا ضمن بررسي منشأ طرح اين نظريه در عصر سيد مرتضي، زمينههاي تاريخي و علمي رويكرد وي را مورد تحليل قرار دهد.