جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در بحث انسان شناسی، اخلاق در درجه نخست اهمیت قرار دارد که در بردارنده عناصر بسیاری است کهدر میان این مجموعه عناصر، برخی از عوامل، امتیاز و برتری ویژهای نسبت به دیگر عوامل دارند کهنامیده میشوند. در این مجموعه مکارم، حیا در رأس همه قرار دارد. حیا نیرویی » مکارم الاخلاق « اصطلاحاًاست که فرد را از انجام عمل قبیح- چه قبیح عرفی ، عقلی یا شرعی- باز میدارد. هدف از این پژوهش،تبیین مبانی، اهداف و اصول پرورش حیا براساس فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و نظر متفکران مسلمان است.اگر حیا در افراد جامعه پرورش یابد روابط انسان با خدا و با مردم براساس کرامت شکل میگیرد و خیلیاز معضلات و مشکلات اخلاقی جامعه حل میشود، زیرا حیا در همه نفوس قرار دارد و پرورش آن درجامعه موجب میشود انسان – چه مومن و چه کافر- را از انجام عمل زشت بازدارد. در این پژوهش درپاسخگویی به سوالات از شیوه تبیینی – توصیفی جهت استنباط مبانی، اهداف و اصول پرورش حیا استفادهگردیده است. ابتدا اطلاعات موجود در مورد حیا جمعآوری و تجزیه تحلیل شد سپس براساس اطلاعاتبه دست آمده 12 مولفه به عنوان گزارههای مبنایی استنباط و با توجه به این مبانی چیستی پرورش حیا ارائهگردیده است. در آخر نیز براساس این مبانی 12 هدف و 14 اصل استنباط شده است.برخی از مبانی پرورش حیا عبارت اند از: به حیا به عنوان امری فطری در انسان توجه شود، درک حسنو قبح اعمال در حیا توسط عقل عملی صورت میگیرد، حیا مبتنی بر کرامت انسانی است ، حیای انسان ازخود توسط سرزنش وجدان صورت می گیرد، حالات نفسانی انسان در هنگام حیا ورزی بر حالات بدنیانسان تاثیر میگذارد، و ...برخی از اهداف پرورش حیا که در این پژوهش به دست آمد عبارت از: آشنایی با امور زیبا و زشت وگرایش به زیباییها و تنفراز زشتیها، آشنایی با ناظران اعمال و ایجاد ارتباط شناختی و عاطفی، شکوفاسازی حیا به عنوان امری فطری، درک خویشتن واقعی، ... .و برخی از اصولی که برای پرورش حیا حاصل شد عبارت اند از: اصل تغییر ظاهر، اصل احساس عزت،اصل استمرار، اصل تدریج، اصل تقدم رفع بر دفع، اصل تحول باطن، اصل پرورش عقل عملی، اصلتکریم،اصل محوریت ایمان،...

در تبیین و نقد مبانی و مولفه‌های روش‌شناختی حاکم بر رویکردهای رایج فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، مسئله این است که، آیا رویکردهای رایج دارای تمایز معناداری بلحاظ معرفت‌شناسی و جهان‌بینی از یکدیگر هستند، و اگر چنین است، این تمایزها از چه زوایایی برخورداراند.برای رسیدن به پاسخ این مسئله، لازم است به شناخت مولفه‌های روش‌شناختی و مبانی آنها درهر یک از رویکردها پرداخت. لذا در ادامه 10 پرسش روش‌شناختی با محوریت مباحثی از قبیل تلقی از علوم اجتماعی، هستی‌شناسی، چیستی نظریه، عینیت تحقیق و چگونگی حل شکاف بین نظر و عمل، از هریک از رویکردها پرسیده می‌شود. و پس از استنطاق جواب‌ها، در نهایت به نقد هریک از رویکردها براساس پاسخ‌های ارائه شده پرداخته می‌شود.

«فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی» یکی از علوم فلسفی اسلامی است که با روش تعقلی به بازشناخت و بازنگاشت منظم بنیان های فلسفی و نظری تعلیم و تربیت اسلامی، از یک سو، و استنتاج و استنباط مدلول های تربیتی متناسب با آنها از سوی دیگر، می پردازد. با توجه به تقدم معرفت شناسی بر جهان شناسی و انسان شناسی، و نیز ابداعی و ابتکاری بودن بخش مهمی از فلسفه حکیم صدرالمتالهین شیرازی و جامعیت و فراگیری آن در مقایسه با حکمت های مشایی و اشراقی، در این مقاله، کوشش منظمی به عمل آمده است تا شماری از مهم ترین دیدگاه های معرفت شناختی فلسفه صدرایی استخراج، و به صورت منظم طبقه بندی و تدوین شده، آنگاه مدلول های تربیتی این دیدگاه ها، در قالب اصول تربیتی، استنباط و معرفی شود.

مشاهده متن پژوهش حاضر به طرح ملاحظاتی انتقادی درباره مباحث دو فصل نخست از جلد اول کتاب «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران»، نوشته دکتر خسرو باقری می پردازد. مولف این کتاب در فصل نخست، به طرح سه رویکرد به فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و تبیین ویژگی های آنها پرداخته و با برشمردن برخی نقاط ضعف دو رویکرد نخست، رویکرد سوم را به عنوان رویکرد مختار خود در کتاب برگزیده است. فصل دوم کتاب نیز به بحث از سه روش: (1) تحلیل و تفسیر مفهومی، (2) استنتاج به صورت قیاس عملی، و (3) تحلیل (شبه) استعلایی اختصاص دارد.ملاحظات انتقادی پیرامون مطالب فصل اول، در بخش نخست مقاله و در دو عنوان «ملاحظات عام و بنیادین» و «ملاحظات موردی و محتوایی» ذکر شده است. انتقادات وارد به فصل دوم نیز در بخش دوم مقاله و در ذیل سه عنوان «ملاحظات عام و بنیادین»، «ملاحظات موردی و محتوایی ناظر به هر یک از روش ها» و «ملاحظاتی درباره کاربرد روش ها در دیگر فصول کتاب» نظم یافته اند.