جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
نگاهی به تفاوت‌ها و شباهت‌های جریان معتزله و نو معتزله
نویسنده:
محمد باقر منصورزاده
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
دین آنلاین,
چکیده :
جریان فکری نومعتزله، یکی از گرایش‌های کلامی برجسته در اسلام است. از ظهور این جریان، نزدیک به دو قرن می‌گذرد. اندیشمندان نومعتزلی همانند اسلاف معتزلی خود در زمینه‌های گوناگون علوم اسلامی، به ویژه مباحث کلامی نظریه‌پردازی کرده‌اند و در این زمینه علاوه بر مبانی معتزله، از روش‌های جدیدی که در علوم انسانی غربی مطرح شده است بهره برده‌اند. آنچه در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد این است که با وجود شباهت‌هایی میان معتزلیان جدید و قدیم میان آن‌ها تفاوت‌های قابل توجهی نیز به چشم می‌خورد که اشاره به برخی از آنها ضروری است.
تعامل تاریخى و فکرى - فرهنگى معتزله و زیدیه
نویسنده:
مصطفى سلطانى
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
این مقاله گامى در جهت شناخت رابطه و تأثیر و تأثر فکرى دو فرقه معتزله و زیدیه است. توجه به رابطه بین دو فرقه در بغداد، ایران و مغرب، حاکى از تعامل فکرى و فرهنگى میان دو فرقه یاد شده است، به گونه‏اى که مى‏توان گفت اصول فکرى زیدیه برگرفته از معتزله است. از این‏رو فرقه‏نگاران، زیدیه را در اصول، معتزلى مى‏دانند. ازسوى دیگر معتزلیان، به‏ویژه معتزله بغداد تحت تأثیر تشیع زیدى بوده‏اند تا آن‏جا که از آن‏ها به معتزله متشیعه یاد مى‏شود. ملل و نحل‏نویسان علت ایجاد رابطه بین زیدیه و معتزله را شاگردى زید بن على در مکتب واصل بن عطا مى‏دانند، در حالى که تلاش پیش‏رو با ارائه شواهد تاریخى در پى آن است تا با نفى چنین نگاهى ، وجود عواملى چون همگونى فکرى رهبران دو فرقه، عقل‏گرایى دو فرقه در مباحث نظرى و وجود رجالى چون قاسم بن ابراهیم رسى، امام هادى‏الى الحق یحیى بن حسین بن قاسم بن ابراهیم، حاکم ابوسعد محسن بن محمد بن کرامه جشمى بیهقى که فکر تقریبى داشته‏اند و برخى مسائل دیگر را علت برقرارى رابطه بین دو فرقه معرفى کند.
بازشناسى دیدگاه‏هاى فرق درباره جنگ جمل
نویسنده:
مهدی رضا خادملو
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
جنگ جمل، واقعه مهمى در تاریخ صدر اسلام به شمار مى‏آید که آثار و نتایج مختلفى در پى داشت. یکى از مهم‏ترین پیامدهاى آن انشقاق مذهبى در جامعه اسلامى براى نخستین بار بود؛ به این ترتیب کهجامعه اسلامى به سه گروه شیعه علوى، شیعه عثمانیه و قاعدین تقسیم شد. هر کدام از این گروه‏ها براى توجیه عملکرد خویش به مباحث کلامى رو آوردند و اولین جرقه‏هاى مجادله کلامى از این زمان شروع شد. از طرفى یکى از ویژگى‏هاى جهان اسلام بین قرن سوم تا پنجم، مجادله و مباحث کلامى بین مسلمانان است که از این مناقشات مى‏توان به جدال افراد و گروه‏هاى اسلامى و اظهار نظر در باره «شرکت کنندگان» و «کشته شدگان» در جنگ جمل اشاره کرد. به همین دلیل، افراد و گروه‏هاى اسلامى در باره این موضوع به اظهار نظر پرداخته‏اند. به‏رغم اختلاف نظر گروه‏هاى اسلامى در مورد جنگ جمل، اصحاب جمل را به دلیل شورش علیه حکومت اسلامى «باغى» و خلیفه مسلمانان را «برحق» مى‏دانند. اما در مورد سرنوشت سران شورشى، اختلاف آرا وجود دارد. تحقیق حاضر سعى دارد ضمن بازگو کردن دیدگاه‏هاى افراد و گروه‏هاى اسلامى در مورد این حادثه، علت تفاوت‏ها و اختلاف آراى مورخان و متکلمان را ریشه‏یابى و بررسى کند.
تأثیر دیدگاه های سیاسی و مذهبی فرقه زیدیه در تعامل یا تقابل با دیگر گروه ها
نویسنده:
محمدامین زرگر,بهادر قیم
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
یکی از مهم ترین گروه های اسلامی که از سده دوم هجری به نقش آفرینی در عرصه سیاسی و فکری پرداخت، زیدیه است. فرقه زیدیه که در پی شهادت زید بن علی به دست عمال خلیفه اموی، هشام بن عبدالملک در سال 122 ه . ق. و پس از آن شهادت فرزند زید، یحیی در خراسان، به تدریج هوّیت خود را دریافت، با بر سر کار آمدن بنی عباس، راه نوعی خارجی گری را در مبارزه با خلفا و حکام ظالم در پیش گرفت و دست به قیام های متعددی در طول دو سده بعد زد. در این میان زیدیه راه تعامل و تسامح با اهل سنت به خصوص با فرقه معتزله را برگزید؛ لکن در ابتدا با امامیه مقابله کرد. زیدیان نسبت به حکام و خلفا نیز برخوردهای مستقیم را برگزیدند که در ابتدای امر، موجب کشته شدن بسیاری از سران زیدیه در جنگ های مکرر گردید. اما در سال های بعد ارتباط زیدیه با گروه های دیگر دستخوش تحولاتی گردید. پس از به قدرت رسیدن معتزله در زمان مأمون و معتصم عباسی، دوران سقوط و زوال آنان بسیار سریع فرا رسید. در پی آن دشمنی سخت اشاعره با معتزله، به تبع آن ارتباط زیدیه با اهل سنت را دچار افول کرد. در دوره های زمانی خاصی از جمله دوران امام رضا و شیخ مفید، زیدیه نسبتاً به امامیه گرایش یافتند. مبارزه مستقیم با خلفا نیز پس از مدتی جای خود را به تلاش برای تشکیل دولت های مستقل شیعی داد.
ویژگی اخلاق معتزله [کتاب انگلیسی]
نویسنده:
Sophia Vasalou (سوفیا واسالو)
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
چکیده :
ترجمه ماشینی: آیا کارهای خوب باید پاداش داده شود و خطاکاران مجازات شوند؟ آیا اگر خداوند در مجازات و پاداش کوتاهی کند ستمگر خواهد بود؟ و چه چیزی در مورد اعمال خوب یا بد و هویت اخلاقی وجود دارد که ممکن است چنین ضروریاتی را ایجاد کند؟ اینها برخی از سؤالات دینی و فلسفی حیاتی بود که متکلمان معتزلی قرن هشتم و نهم و جانشینان پیچیده آنها سعی در پاسخگویی به آن داشتند و به یک موقعیت اخلاقی متمایز و یکی از برجسته ترین و بحث برانگیزترین گرایش های فکری در اسلام قرون وسطی منجر شد. معتزله دیدگاهی نسبت به اخلاق ایجاد کردند که وجه تمایز آن عبارت بود از عینیت گرایی اخلاقی سخت و نقش تعیین کننده ای که برای عقل در شناخت حقایق اخلاقی قائل بود. محور این دیدگاه اخلاقی، مفهوم بیابانی اخلاقی، و پیامدهای خوب و بد - پاداش یا مجازات - است که از طریق اعمال یک فرد مستحق است. کارگزاران اخلاقی و بیابان‌هایشان اولین مطالعه‌ای است که در قالب کتاب در مورد این موضوع محوری در اخلاق معتزله انجام می‌شود و تلاشی برای دست‌وپنجه نرم کردن با پرسش‌های فلسفی است که این موضوع مطرح می‌کند. در عين حال، پرسش از شيوه‌هايي است كه خوانندگان امروزي كه با علاقه‌اي فلسفي به انديشه اسلامي قرون وسطي مي‌رسند، به دنبال خواندن و گفتگو با كلام معتزلي هستند. عوامل اخلاقی و بیابان‌های آنها چالش‌ها و پاداش‌های مربوط به پیگیری مکالمه درست را در درزهای بین دغدغه‌های مدرن و قرون وسطایی دنبال می‌کند.
معتزلیان شیعه شده
نویسنده:
عباس میرزایی؛ ویراستار: محمدباقر انصاری، محمداسماعیل انصاری
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی,
بررسی آرای ریچارد مارتین درباره تجسیم
نویسنده:
حسن رضایی هفتادر، حسین رهنمایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
شناخت دقیق آرای خاورشناسان درباره معارف اسلامی و نقد علمی دیدگاه‌های آنان برای ما مسلمانان ضرورتی انکارناپذیر است. به همین منظور راقمان این سطور در مقاله حاضر تلاش کرده‌اند تا به بررسی آرای مارتین درباره تجسیم بپردازند. روش تحقیق در این پژوهش مطالعه کتابخانه‌ای و رویکرد آن تحلیلی- انتقادی است. این بدان معنا نیست که از روش‌های توصیفی استفاده نشده است. اگرچه بررسی دیدگاه‌های مارتین در خصوص تجسیم مرکز توجه و تحلیل بوده، جهت تکمیل این تحقیق، در مواقع مورد نیاز از نظرهای عالمان مسلمان استفاده شده است. به نظر مارتین اعتقاد به جسمانیت خدا در بعضی فرقه‌های اسلامی، از برداشت‌های ظاهری از توصیف‌های قرآنی مبنی بر جسم داشتن خداوند ناشی شده است. وی سابقه طرح بحث در مورد صفات الهی را در خلال ربع دوم قرن دوم هجری می‌داند. بررسی آرای مارتین درباره تجسیم، گویای تتبع بسیار وی در منابع اسلامی است، اما اشتباه‌های غیر قابل‌ اغماضی که از او سر زده نشان می‌دهد که وی به همه منابع معتبر اسلامی مربوط به تجسیم به ویژه منابع شیعی دسترسی یا اشراف نداشته است. مارتین به دلیل مراجعه یک‌سویه به منابع اهل سنت از پرداختن به نظرات مکتب اهل بیت در خصوص تجسیم غافل شده است.
صفحات :
از صفحه 137 تا 156
بررسی معناشناختی صفات خبری از دیدگاه صفاتیه (اشاعره) و معتزله با تاکید بر اندیشه فخر رازی و زمخشری
نویسنده:
فاطمه گلپایگانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه مفید,
کلیدواژه‌های اصلی :
تأویل , معتزله , معناشناسی صفات , قاعده بلاکیف , پذیرش بلاکیف صفات , اهل سنت (مذاهب کلامی) , توحید (به لحاظ صفت) Divine unity (کلام) , صفاتیه (مذاهب کلامی) , معطله (فرق کلامی) , آیات تشبیه , اسمای تنزیه , اشاعره (اهل سنت) , توحید ذاتی(کلام) , توحید صفاتی , توحید نظری , صفات خبریه , عقاید اشاعره , عقاید معتزله , عقیده تجسیم , عقیده تشبیه , معتزله (اهل سنت) , احادیث تنزیه , آیات توحید , تشبیه , توحید احدی , توحید واحدی: اعتقاد به نفی تعدد برون ذاتی , آیات صفات خبریه , تنزیه الهی , تنزیه کامل الهی , تجسیم , نظریه روح معنا , صفات خدا , تاویل‌ , اثبات بلاکیف , توحید(الهیات بالمعنی الاخص)) , توحید الهی , توحید ذاتی , توحید صفاتی(فلسفه)) , توحید علمی (الهیات بالمعنی الاخص) , آیات صفات تشبیهی , مشترک , معناشناسی صفات الهی , 8- اهل حدیث (فرق اسلامی) , 3- اهل سنت Sunnism (فرق اسلامی) , معناشناسی اوصاف الهی در زبان دین , نظریه تجرید معنا , بلکفه , تاویل اجمالی , تاویل تفصیلی , تاویل بدون قرینه , اشتراک‌ لفظی , اشتراک‌ معنوی , بلاکیف , التوحید: ابن خزیمه
چکیده :
موضوع صفات الهی به طور عام و صفات خبری(سمعی) به طور خاص، پس از موضوع امامت از اولین موارد اختلافی بین مسلمانان بوده و طیفی از تنزیه مطلق و نفی کلیه صفات(الهیات سلبی) تا تشبیه و تجسیم خداوند را در بر می گرفت. در این بحث، اختلاف پیرامون دو محور بوده است: الف) رابطه ذات و صفات و ب) هستی شناسی و معناشناسی صفات خبری(از اثبات هر دو جنبه تا نفی آن) کسانی که با نگاه حد اکثری کلیه صفات ذاتی و خبری را برای خداوند اثبات می کردند، صفاتیه و بعدها اشاعره نام گرفتند و کسانی که صفات را نفی می کردند(ضد صفاتیه) از سوی مخالفین معطله لقب یافتند.اشاعره به مرور از صفاتیه متقدم فاصله گرفتند و به دیدگاه معتزله نزدیک شدند. اما با ظهور مجدد سلفی گری، دورۀ بازگشت به صفاتیه متقدم آغاز و این جریان در نقد اشاعره بسیار فعالند. در خصوص صفات خبری که تاکید اصلی این تحقیق است، دو نماینده از جریان اشاعره و معتزله برگزیده و مورد مقایسه و ارزیابی واقع شده است. زمخشری به عنوان یک معتزلی تمام عیار، همه صفات خبری را با حمل به مجاز، استعاره و کنایه به تاویل برده است. فخر رازی به عنوان اشعری متاخر، علاوه بر بحث صفات خبری در تفسیر خویش، در کتاب مستقلی که در نقد کتاب توحید ابن خزیمه (صفاتیه متقدم) نگاشته، با نفی دیدگاه صفاتیه متقدم، موضعی نزدیک به زمخشری دارد. امامیه صفات خبری را از نظر هستی شناسی نفی و از نظر معناشناسی با روش های مختلف در غیر معنای لغوی اولیه به کار برده اند.
ناصر خسرو و معتزله
نویسنده:
دزفولیان کاظم, تجلی اردکانی اطهر
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
مکتب اعتزال از فرقه های کلامی عقل گرایی است که دیدگاه های متکلمانش به آرای شیعه و از جمله اسماعیله بسیار نزدیک است. از سوی دیگر آثار حکیم ناصر خسرو، متکلم برجسته اسماعیلی، عرصه بیان اندیشه های اسماعیلی است که از رهگذر مقایسه آثار او و معتزله می توان به شباهت ها و اختلاف های این دو نحله فکری دست یافت. بحث های مشترک میان اکثر متکلمان عبارت است از: صفات حق، رویت خداوند، کلام خدا، آفرینش، عدل، جبر و اختیار. در این مقاله سعی می شود ضمن بررسی دیدگاه های ناصر خسرو معتزله نقاط اختلاف و اشتراک دو مکتب اعتزال و اسماعیلی نمایانده شود.
صفحات :
از صفحه 105 تا 128