جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تشیع به مثابه دین محبت معنوي که آدمی را به جست وجوی معرفت به نفس برمی انگیزد «ولايت» واژه اى است كه به طور مستمر [در تشيع] مورد استفاده قرار گرفته است و می دانیم که تشیع دین ولایت است. برای یافتن اصطلاحي به همین اندازه گویا در زبان های خود [یا ترجمه آن] با مشکل مواجه می شویم و همین نشان دهنده غنای این اصطلاح است؛ زیرا اين اصطلاح دلالت بر احساسی ـ به ویژه شیعی ـ با وجوه چندلایه دارد؛ اما زمینه هایی که در آن پدیدار می شوند و اصطلاحِ فارسی ای که اغلب برای ترجمه آن به کار می رود (دوستی) و اصطلاحات عربی ای که گاهی با آن همراه و گاهی جایگزین آن می شوند (حب، محبت، مودت) همه می توانند ما را قادر به درک معنای اصلی آن سازند: دینِ ولایت، دین محبت معنوی است.

در دوران حیات امامین عسکریین (ع) جامعه اسلامی مملو از آرا و عقاید بیگانه بود. در چنین وضعیتی ناگزیر برای روشن‌شدن حقیقت باید آرای ناصواب بازگو می‌شد. با مهیاشدن فرصت بیان حقایق دین، امامین عسکریین (ع) مانند سایر اهل بیت (ع) به آشکارسازی حقایق و رد شبهات پرداختند. پژوهش حاضر نگاهی ‌است به فِرَق، مذاهب و جریان‌های فکری عصر امامین‌ عسکریین (ع). پس از معرفی اجمالی هر یک از این فرق، به روایات ناظر بر وجود آن فرق و مذاهب از لسان امام ‌هادی و امام ‌عسکری (ع) می‌پردازیم و موضع هر یک از ایشان را به روش تطبیقی تبیین می‌کنیم. فرق و مذاهبی از قبیل غلات، صوفیه، واقفیه، جبریه، قدریه، مجسّمه، ثنویه و جریان‌های فکری مانند فتنه خلق قرآن در این دوران به چشم می‌خورند. یکی از نمونه‌های بررسی تطبیقی مواضع، موضع امام ‌هادی (ع) در برابر فتنه خلق قرآن است که سکوت و تقیه را ترجیح دادند، ولی در دوران امام عسکری (ع) این معضل برطرف شد و جان کسی در خطر نبود. لذا مخلوق‌بودن قرآن به تصریح بیان می‌شد. بیان دیدگاه‌های این دو امام همام در برابر فرق و مذاهب عصر خویش، سبب رسوایی سران این فرق و هشیاری افراد ناآگاه می‌شد.

«موسوعة الإمام الهادي (علیه السلام)» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شامل آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسينى قزوينى، تأليف و در سال 1424 ق منتشر شده است. از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرة المعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام (علیه السلام) بوده است. كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسينى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است. ابوالقاسم خزعلى در مقدمه‌ اش بر كتاب به شرح حال امام هادى (علیه السلام) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است. سيد محمد حسينى قزوينى نيز در مقدمه‌ اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر عهده دارد. "جلد دوم" شامل: باب چهارم، درباره عقايد و مشتمل بر چهار فصل است كه موضوعات زير به ترتيب در آن مطرح شده است: توحيد، نبوت، امامت و معاد. در باب پنجم، در بيست و سه فصل، به احكام فقهى پرداخته شده است: مقدمات فقه، طهارت، نماز، روزه، زكات، خمس، حج و زيارت، جهاد و تقيه، نكاح و احكام اولاد، طلاق، وقف‌ ها و صدقه‌ ها، دين و قرض و ضمان، وصيت، اجاره، شفعه و لقطه، بيع و تجارت، بندگان، ارث، خوردنى و آشاميدنى‌ها، زينت و تجمل، قسم و نذر، قضاوت و شهادت، حدود و قصاص و ديات. باب ششم، داراى دو فصل بوده و در آن، روايات مربوط به قرآن و ادعيه و اذكار گردآورى شده است.

این کتاب به تاریخ زندگانی، دلایل، معجزات و فضایل حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ائمه معصومین علیهم‌ السلام می پردازد. ساختار کتاب، جز شرح زندگانى حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و امام زمان (علیه السلام) بدین گونه است: شناخت، القاب، مادر، بَوّاب، نقش خاتم، فرزندان و معجزات. در منابع متأخر نشانى از عنوان بواب دیده نمى‌ شود؛ در این بخش بواب یا اصحاب خاصّ هر امامى نام برده شده‌ اند. شرح زندگانى حضرت فاطمه (سلام الله علیها) با مسند آن حضرت آغاز مى‌ شود؛ مباحثی چون، خبر ولادت، معنای محدثه، هجرت، ازدواج، خطبه عقد، مهریه، زفاف، فدک، عیادت زنان مدینه، مصحف، دعاى ایشان، ماجراى فدک، عیادت زنان مدینه از آن حضرت، وصیت، روِیاى قبل از شهادت و روایاتى در مناقب او آمده است. او تحت عنوان حدیث فدک سند این حدیث را به چندین طریق نقل می‌ کند. بخش آخر کتاب نیز در عناوین مطالب با دیگر بخش‌ ها متفاوت و بدین قرار است: شناخت وجود قائم، روایت مادر امام زمان و ماجراى خریده‌ شدنش، ولادت آن حضرت، نسب، کنیه، القاب، کسانى که امام (علیه السلام) را در حیات پدرش دیده‌ اند، علمایى که حضرت را در مدّت اقامتش در سامرا شناخته‌ اند، روایات وجوب غیبت، مشاهده‌ کنندگان آن حضرت در غیبت، دعاى امام زمان عجل الله تعالی فرجه، و اسامى یاران آن حضرت.

«موسوعة الإمام الهادي (علیه السلام)» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شامل آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسينى قزوينى، تأليف و در سال 1424 ق منتشر شده است. از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرة المعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام (علیه السلام) بوده است. كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسينى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است. ابوالقاسم خزعلى در مقدمه‌ اش بر كتاب به شرح حال امام هادى (علیه السلام) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است. سيد محمد حسينى قزوينى نيز در مقدمه‌ اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر عهده دارد.جلد چهارم اختصاص به ذكر اصحاب و راويان امام هادى (علیه السلام) دارد. در ابتدا اسامى 516 نفر از اصحاب بدون ذكر شرح حال آنها و سپس نام 379 نفر از راويان با ذكر شرح حال مختصرى از هر يك ارائه شده است. در انتهاى بخش دوم 15 اصطلاح كه در طريق برخى از احاديث امام هادى (علیه السلام) ذكر شده، آمده كه نويسنده نتوانسته معناى روشنى براى آنها بيابد آمده است.

«موسوعة الإمام الهادي (علیه السلام)» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شامل آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسينى قزوينى، تأليف و در سال 1424 ق منتشر شده است. از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرة المعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام (علیه السلام) بوده است. كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسينى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است. ابوالقاسم خزعلى در مقدمه‌ اش بر كتاب به شرح حال امام هادى (علیه السلام) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است. سيد محمد حسينى قزوينى نيز در مقدمه‌ اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر عهده دارد. "جلد سوم" شامل: باب هفتم داراى سه فصل بوده و مشتمل بر روايات امام هادى (علیه السلام) در زمينه مواعظ اخلاقى، پزشكى، اشعار امام و ذكر پاره‌ اى از اشعار درباره امام است. مناظرات علمى و مكاتبه‌ هاى امام و نامه‌ هاى ايشان، در باب هشتم آمده و روايات امام هادى (علیه السلام) از پدران خود و ديگران، در باب نهم جاى گرفته است. بخش پايانى، درباره احاديث مشتبه و كسانى است كه امام هادى (علیه السلام) به گونه‌ اى آن‌ ها را مدح يا مذمت كرده و نيز درباره كذابان و افراد مورد وثوق امام، وكلا، نايبان امام و شعراى مورد توجه ايشان است.

«موسوعة الإمام الهادي (علیه السلام)» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شامل آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسينى قزوينى، تأليف و در سال 1424 ق منتشر شده است. از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرة المعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام (علیه السلام) بوده است. كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسينى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است. ابوالقاسم خزعلى در مقدمه‌ اش بر كتاب به شرح حال امام هادى (علیه السلام) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است. سيد محمد حسينى قزوينى نيز در مقدمه‌ اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر عهده دارد. "جلد اول" شامل سه باب است: باب اول، داراى شش فصل بوده و در آن، احاديث مربوط به نسب و احوال امام هادى (علیه السلام)، از جمله تاريخ ولادت، اسامى، شمايل، مادر، همسران، فرزندان، اقوام، سن و مدت امامت و شهادت ايشان ذكر شده است. باب دوم، طى شش فصل ذيل، به معرفى فضايل امام هادى (علیه السلام) اختصاص يافته است: نصوص بر امامت (از طرف حضرت خضر (علیه السلام)، پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و ساير ائمه (علیهم السلام)، نصوص بر امامت و مناقب ايشان، فضايل و نشانه‌ هاى امامت، كرامات و معجزات و امور خارق العاده‌ اى كه از امام هادى (علیه السلام) ظاهر شد، زيارت و توسل به آن حضرت، آنچه از علما و غير علما در عظمت آن حضرت گفته شده است. باب سوم داراى دو فصل بوده كه در فصل اول آن، به سيره فردى و اجتماعى امام هادى (علیه السلام) پرداخته شده و در فصل دوم، چگونگى برخورد آن حضرت با خلفاى زمان خويش تشريح شده است.

مقاله حاضر مهمترین مباحث فکری و عقیدتی درباره قرآن کریم در عصر امام هادی علیه السلام را بررسی می کند. اقدامات و تدابیر حکیمانه این امام همام در مقابل این مکاتب و مباحث می باشد. این تحقیق با تکیه بر جمع آوری مطالب با روش کتابخانه ای و ضمن بهره گیری از آموزه های اسلامی بخصوص روایات اهل بیت علیهم السلام، سعی شده است مهم ترین مباحث مذکور مورد بررسی قرار گرفته و مواضع و تدابیر حکیمانه ابوالحسن امام هادی علیه السلام در برابر این مباحث بیان شود. این تحقیق سه مبحث و جریان فکری تحریف، حدوث و قدم قرآن و همچنین تفسیر این کتاب مقدس را به عنوان بارزترین مباحث پیرامون قرآن کریم در این دوره ذکر می نماید که امام هادی علیه السلام با طرح محورهای اصالت قرآن، عدم پیروی از بدعت ها و تبیین و توضیح دقیق مفاهیم ثقل اکبر که همان قرآن کریم می باشد به موضعگیری حکیمانه در این دوره پرداخته اند که این تدابیر، آگاه سازی جامعه اسلامی بخصوص پیروان مذهب تشیع و مصونیت این مذهب در مقابل جریان های سوء فکری عقیدتی در این عصر را موجب شد.