جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نمادهایی در میان ملل مختلف وجود دارند که در عین تفاوت، دارای دیدگاه ها و آرمان های مشترک هستند؛ مثل نجات بخشی، ظلم ستیزی، گسترش و عدالت و ظهور و بروز منجی در اوج ناامیدی؛ که در ادبیات ملت ها به عنوان اسطوره یاد شده اند. نوشتار پیش رو، تلاشی است در برابر دغدغه های مهم بشر، نظیر این که اسطوره در نگاه اسطوره شناسان به چه معناست؟ آیا بین اسطوره ها و آموزه های وحیانی تعارضی است؟ آیا از این نمادها می توان پیامی عمومی و فطری از ملل مختلف بدون درنظر گرفتن رنگ، نژاد، طبقه اجتماعی و غیره ارائه داد؟ به نظر می رسد پیام مشترک در همه این نمادهاو اساطیر وجود یک منجی نجات بخش در تاریک ترین و ظلمانی ترین بخش تاریخ ملت ها؛ به ویژه در آخرالزمان است.هدف این نوشتار اثبات این فرضیه است که اسطوره های نجات، نماد موعودخواهی ملت ها است. نکته مهم این که در صورت اثبات این امر، می توان آن را در کنار دیدگاه ادیان، به عنوان یکی از مویدات منجی خواهی بشر اثبات کرد.

کارآمدترین ایده قابل طرح درباره سبک زندگی اسلامی و عملی کردن آن، شیوه ای از زندگی اسلامی است که بر محور انتظار حضرت مهدی موعود شکل گرفته و از آن به «سبک زندگی منتظرانه» تعبیر می شود؛ اما اثبات این مطلب، پیش از هر چیز، به تبیین مفهومی نیاز دارد. این نوشتار با روشی توصیفی- تحلیلی، در بررسی چیستی سبک زندگی منتظرانه، با هدف جایگاه شناسی این سبک در زمینه سازی ظهور سامان یافته و مهم ترین شاخصه سبک زندگی منتظرانه را «ماهیت جهادی» آن می داند. از این رو و برای رسیدن به این مقصود، مفاهیم وابسته به آن، نظیر سبک، زندگی، اصطلاح سبک زندگی، انتظار و سرانجام جهاد را با روش کتابخانه ای بررسی کرده است.

آموزه مهدویت و فرهنگ انتظار، از مهم ترین سویه های فعال سازی اسلام سیاسی بوده و هست. این آموزه به عنوان یکی از سیاسی ترین گزاره های اعتقادی اسلام، در شکل دهی به هیجانات و التهابات اجتماعی، در مفصل بندی های سیاسی جوامع اسلامی نقش آفرین بوده است. انتظار ظهور مهدی، همواره زمینه ای برای بروز جنبش های مقاومت گرا در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام بوده است. ماهیت انقلابی و تهاجمی این آموزه، آن را از سایر گزاره های دینی متمایز گردانیده است. ترکیب این اندیشه با سیاست و ایدئولوژیزه شدن آن، ماهیت غیر خنثی و انفجاری آن را آشکار می سازد. سیاست مداران غربی به این باور دست یافته اند که پدیده مهدی گرایی و آرزومندی پرچم داری تهیدستان جهان از سوی منجی موعود و ترکیب این آموزه در معادلات سیاسی و بین المللی را نباید پدیده ای اتفاقی و سطحی انگاشت. از این رو با تکنیک سازی و تولید استراتژی هایی، درصدد حذف و تقلیل برد اندیشه موعود گرایی اسلامی برآمده اند. تبیین و واکاوی این استراتژی ها، رسالت اصلی این نگارش است.

چکیدهعقیده به ظهور منجی آسمانی در پایان جهان، یکی از مسائل مهم و حساس است که نه تنها در دین مبین اسلام، بلکه در همه ادیان آسمانی سابقه دیرین دارد، و تمامی پیروان ادیان بزرگ عالم بدان معتقدند.ادیان و مذاهب مختلف جهان از مصلحی سخن گفته‌اند که در آخر الزمان ظهور خواهد نمود و به جنایت‌ها و ظلم مستکبران خاتمه خواهد داد و شالوده حکومت جهانی را بر اساس عدالت و آزادی واقعی بنیان خواهد نهاد.اصل نجات تنها در توان خداوند متعال است. نجات او، رحمت عامه است و لطف و عنایت او در همه حال؛ بندگان را شامل می‌شود، و آنها را از انواع خطرها، وسوسه‌های فکری و روحی و القائات شیاطین در امان می‌دارد. برهمین اساس، خداوند متعال پیامبرانش را برای نجات بشر از ظلمت و گمراهیفرستاده است. دین اسلام، به کمتر مسأله‌ای مانند مهدویت اهمیت داده است. علاوه بر آیات متعددی از قرآن مجید که امامان معصوم آنها را به وجود مقدس امام مهدی(عج) تأویل و تفسیر نموده‌اند، همچنین روایات متعددی از طریق خاصه و عامه از رسول گرامی اسلام? درباره-ی شخصیت و زندگی آن پیشوای غایب نقل شده است.تحقیق پیش رو، با موضوع تبیین فلسفی _ کلامی الگوی نجات آخر الزمانی در آموزه مهدویت می‌کوشد : ابتدا اصل و ماهیت نجات را مشخص نماید، سپس به بررسی و مقایسه الگوهای نجات در ادیان‌ الهی می‌پردازد و هدف آن شناساندن و معرفی بهترین و کاملترین الگوی نجات است؛ منجی‌ای که برنامه هایش جهانی و برای همه ملت‌ها باشد؛ موعودی که اساسا با ظهورش به تمام مکاتب الحادی و پوچ دنیا خط بطلان می‌کشد و با تشکیل حکومت واحد جهانی، محقق کننده برنامه‌های الهی تمام انبیا است که در رأس آن بسط توحید و عدالت قرار دارد.شیوه جمع‌آوری تحقیق به صورت کتابخانه‌ای و به روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی می‌باشد.واژگان کلیدی: الگونجات، آخرالزمان، مهدویت، انتظار.

موعود باوری یا اندیشه منجی موعود، آموزه‌ای است که می‌شود گفت در تمام ادیان وجود دارد، هر چند گستردگی و نوع این موعودباوری در ادیان مختلف متفاوت است. «مهدویت» نیز عنوان شناخته شده‌ای برای موعودباوری در اسلام است. این آموزه در تاریخ و متون روایی و کلامی تمام فرق اسلامی، چه اهل سنّت و چه فرق شیعی، بازتاب گسترده‌ای داشته است. تمایز مهم تر و اصلی موعود باوری شیعه امامیه با دیگر ادیان و فرق در جوهره مهدویت است؛ در تشیع امامی، مهدویت در ذات و جوهر خود به ظهور و تحقق حقیقت در زمین، در سایه ظهور خلیفه و حجت الاهی می‌اندیشد، و اگر هم از برپایی عدالت، رفاه و امنیت اجتماعی سخن می‌گوید، همه را از نتایج و لوازم ظهور و تحقق حق در زمین می‌داند. این نوشتار با رویکردی توصیفی تحلیلی می‌کوشد تا مبانی نظری و ظرفیت‌های آموزه مهدویت را در اسلام شناسایی کند. این نوشته با مفروض گرفتن این نکته که اندیشه مهدویت علاوه بر آن که فرجام متعالی و شکوهمند آینده جهان و سرمنزل متعالی و متکامل تاریخ بشری است دارای ظرفیت‌های تمدن‌سازی هم می‌باشد که توجه به این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها سبب احیای تمدن اسلامی می‌گردد. بررسی تمدن در نظام معنایی اسلام، آغازگاهی است که نویسنده برای ارائه تصویری روشن از بحث برمی گزیند. نگارنده در فصلی از نقش آموزه مهدویت در فرآیند تمدن اسلامی سخن می‌گوید و اثبات می‌کند در میان شیعیان بازتاب باورداشت آموزه مهدویت بسیار متفاوت تر از دیگر فرق اسلامی بوده است. برداشت‌های نجات بخشی صرف از این آموزه، نگاه سطحی و حداقلی و عاطفی به آموزه مهدویت و مهدویت گرایی ابزاری ازجمله یافته‌های کاوش نویسنده در کارکردهای منفی این آموزه در گستره تاریخ است. طبق بررسی‌های انجام شده در این نوشته بازگرداندن هویت واقعی مهدویت به چارچوب استانداردهای برخواسته از فرهنگ دینی، کیفیت گرایی، زمان آگاهی و تأثیر گذاری پایدار در عرصه منجی باوری از مهم‌ترین فواید رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت می‌باشد. آموزه مهدویت با تقویت بعد فرجام گرایانه و آرمان گرایی، ایجاد هویت غایی، بسیج اراده‌های عمومی و ایجاد نوعی انتظار فعال و معنا بخشی به حیات جمعی در تاریخ به احیای تمدن اسلامی کمک می‌کند.

مهدویت، آموزه ای است که در حوزه های مختلف دارای نظر و راهکار است.در راستای سیاست، اقتصاد وامورات اجتماعی و فردی. در این پژوهش بر آنیم تا کارکردهای تربیتی آموزه مهدویت را با توجه به وسع و توالن خودمان تبیین کنیم.با توجه به آیات و روایات مربوط به امام زمان علیبه السلام، قبل از هر چیز باید شناخت و معرفت خودمان را نسبت به امام، جایگاهی که در عالم هستی دارند و اینکه گروندگاه به ایشان چه جایگاهی دارند و چه تعریفهایی از آنها شده، نشل منتظر میتواند با توجه به شاخصهای منتظران حقیقی که در قالب تعریف از آنها بیان شده دنبال راهکارهایی می رود تا جزو منتظران حقیقی باشد که در روایاتمان به آن راهکارها اشاره شده است، اموراتی از قبیل ارتباط، توسل ، ذکر، تلاش در راستای رضایتمندی حضرت و تبعیت. در بحث اجتماع نیز ابتدا باید جامعه منتظر رغبت و اشتیاق را برای رسیدن به جامعه آرمانی در خود ایجاد کند و با الگو قرار دادن حکومت مهدوی و برنامه های اماکم در زمان حکومتش و با استفاده از ظرفیتهای نهاد های تاثیر گذار در جامعه به هدف نهایی خود برسند.البته در این بین شبهاتی هم مطرح است که با درایت تمام بایستی به آنها جواب داده شود.

1- اندیشه مهدویت از زمان پیامبر اکرم(صلی‌الله علیه و آله وسلم) و ائمه اطهار علیهم السلام تا کنون همواره در جامعه اسلامی بوده است. و کسی نمی تواند به سادگی منکر این واقعیت شود متاسفانه این مسئله در طول تاریخ، دچار انحراف هایی از جمله مدعیان مهدویت شده است. آنان روی انگیزه هایی همچون نجات باوری مهدوی، جهل و نادانی مردم، فزون طلبی و زیاده خواهی، مدعی آن شده، عده ای را به انحراف کشانده اند که یا خود مدعی مهدویت شده اند و یا دیگران را به عنوان مهدی موعود مطرح ساخته اند.2- مدعیان مهدویت، این گونه نیستند که در یک مقطع زمانی ظهور کرده و منقرض شده باشند بلکه در هر دوره ای که امام بر حقّی وجود داشته، مدعی کاذبی نیز ظهور کرده است. اولین دسیسه این انحراف پس از شهادت امام علی(علیه السلام) انحراف فرقه سبائیه بود که بیان شد.3- این سیره نامشروع در فاصله زمانی هریک از ائمه اطهارعلیهم السلام به جز دوران امام حسن و امام حسین علیهما السلام به ترتیب زمانی دست به انحراف زدند و عده ای را منحرف کردند که منحرفترین آنها عبارتند از سبائیه، کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه و واقفه بودند.4- از آن جایی که ائمه اطهار(علیه السلام) شرایط و اوضاع زمان را زیرنظر داشتند با تدبیر حکیمانه خود از کیان و حقانیت امامت، به ویژه مهدویت دفاع و مقابله نموده برخوردی عملی و فکری با آنان نموده اند لذا در مقابل موسسین و پیروان آنها ساکت ننشسته و موضع گیری خود را مستقیم و غیر مستقیم در قالب دعا، پرسش و پاسخ، مناظره، لعن و نفرین، دعوت به بهره گیری از علم اهل بیت، معرفی جایگاه اهل بیت، حتی تأویل و تفسیر آیات قرآن را به آنها تطبیق داده اند و با صراحت تمام در مقابل آنها واکنش نشان داده اند.5- دردوران غیبت صغری، به خاطر خلا رهبری ظاهری در جامعه و نبود مرجعیت علمی خاص، افرادی به خاطر مطامع دنیوی و امراض روحی از این فضا سوء استفاده کرده و امامت را به انحراف بردند که توسط امام زمان(عج) مورد طرد و لعن قرار گرفته اند اگرچه قالب موضع گیریها و مقابل? حضرت، بوسیل? توقیع و نامه نگاری صورت می گرفت.6- با توجه به موضع گیری و مقابله ائمه اطهار(علیه السلام) اکثر این فرقه ها و منحرفین منقرض شده اند و جز اندکی از آنان باقی نمانده است. امّا تنها گروهی که مدعی امامت اصیل بوده، از آن پیروی کرده، باقی مانده و اصالت خود را حفظ کرده اند، شیعیان دوازده امامی اند، این گروه از شیعیان، بر مبنای سنت رسول خاتم(صلی‌الله علیه و آله وسلم) و گفتار عترت طاهره(علیه السلام) امامت را امری الهی دانسته، بر اساس نص و دستورات الهی و فرستاده او به آن معتقد بودند و از آن پیروی کرده اند.

بشر از دیرباز تاکنون به فکر یک جامعه آرمانی بوده است که در آن همه ارزشهای والای انسانی به بهترین وجه مراعات شود .همانطور که از کتب فلسفی و بحثهای پیرامون مدینه فاضله پیداست ، بسیاری از مباحث علمی هم به این ناحیه معطوف بوده است .از دیدگاه اسلام و مخصوصا تشیع، این جامعه در دوران ظهور حضرت حجت (علیه السلام) به فعلیت می‌رسد. جامعه‌ای که پایه و بنیان آن بر رشد فکری و عقلانی انسانها ریخته شده است. تکامل تربیت و بلوغ روحی انسان از جمله برنامه‌های مهم قیام امام مهدی (ع) است.باید گفت انسان ، در طول تاریخ در بعد عقلی و رشد فرهنگی ، سیری طولانی داشته است .در میان دست آوردهای علمی انسانها آموزه‌های انبیاء مقامی بلند و ارزشمند دارد . تعالیم آموزگاران وحی همگی در جهت نشر دانایی و گسترش آگاهی در میان جامعه اسلامی بوده در همه زمینه ها ، از خودشناسی تا خداشناسی ، و از ذره شناسی تا جهان شناسی .اما علم و دانش بشر در رستاخیز امام مهدی (ع) به تکامل نهایی می‌رسد ،حضرت امام مهدی(علیه السلام) با علم وافر الهی و قدرت خداوندی‌اش که عین یک اعجاز است،عقل انسانها را در تمامی ابعاد نظری و عملی و در بعد معاش به شکوفایی می‌رساند و موانع موجود بر سر راه کمال و سعادت انسانی را از میان بر می‌دارد .