جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرهنگ جهادي يک فرهنگ پيشرو و غيرايستا در جامعة اسلامي است و در صورت تحقق، مي‎تواند موانع مقابل انقلاب، نظام و جامعة اسلامي را از ميان بردارد. براي تحقق اين مهم، بايد شاخص‎‎هاي مطلوب آن را ارزيابي كرد و بعد از شناسايي، به عرصة اجرا درآورد. از مهم‌ترين شاخص‎‎هاي فرهنگ جهادي، مي‎توان به بصيرت، عمل بهنگام، اخلاص، استقامت، تکليف‌مداري و اطاعت از رهبري اشاره كرد. اين نوشتار كوشيده است تا با تأکيد بر فرمايش‎هاي مقام معظم رهبري و با روش «توصيفي ـ تحليلي»، اين شاخص‌ها را بررسي كند. هدف اين پژوهش استخراج شاخص‌هاي «فرهنگ جهادي» از فرمايش‎هاي رهبر انقلاب است تا الگويي براي رفتارهاي اجتماعي در نظام اسلامي، به‌ويژه در بخش سياسي، قرار گيرد. براي نمونه، اگر الگوي فرهنگ جهادي وارد حوزة فرهنگ سياسي ما شود شاخص‌هاي فرهنگ سياسي و مشارکت عمومي به گونه‌اي چشمگير رشد خواهد داشت. نتيجه اينکه شاخص‌هاي گفته ‌شده، که از مهم‌ترين شاخص‌هاي فرهنگ جهادي در نگاه مقام معظم رهبري است مي‌تواند نظام و جامعة اسلامي را براي رسيدن به سطح مطلوب ياري رساند.

گفتمان که در مقابل واژه‌ی (discourse) نهاده شده است مفهومی است میان رشته ای که در بسیاری از رشته‌ها‌ی علوم اجتماعی کاربرد دارد. گفتمان به طور کلی به ساخت یا بافت زبان در مراحل بالاتر از جمله اطلاق می‌شود. تحلیل گفتمان، یکی از ابزارها‌ی تحلیل متون ادبی است که ارتباط بین ساختارها‌ی‌ گفتمان مدار و دیدگاه‌ها‌ی اجتماعی حاکم بر تولید گفتمان را بررسی، توصیف وتوجیه می‌کند، تحلیل گفتمان ادبی به عنوان یکی از فروع تحلیل گفتمان به بررسی و نقد متون ادبی از جنبه ساختارها‌ی زبانی و بافت متنی و هماهنگی آن‌ها با بافت موقعیتی می‌پردازد.نهج‌البلاغه به عنوان مجموعه سخنانی فروتر از قرآن کریم و فراتر از کلام بشری همواره مورد بررسی و تحلیل پژوهشگران قرار گرفته است، اما یکی از ویژگی‌های شایان‌توجه درباره نهج‌البلاغه ویژگی گفتمان ادبی است که به نظر می‌رسد کمتر مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است، در حالی که بخشی از زیبایی‌ها‌ی کلام امام (ع)، به ارتباط و هماهنگی بین ابزار‌های ادبی درون متنی و بافت موقعیتی آن‌ها مربوط است، این پژوهش در پی آن است با روش توصیفی-تحلیلی و از منظر تحلیل گفتمان ادبی به بررسی4 خطبه‌ی مشهور (توحید، شقشقیه، جهاد و متقین) پرداخته و به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان ادبی حضرت(ع) در خطبه‌های مذکور، براساس تناسب بین بافت متن و بافت موقعیتی آن‌ها دارای چه ویژگی‌هایی است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که: در خطبه‌ی توحید، با توجه به موقعیت شبهه و سرگردانی در مسائل اعتقادی، ساختارهای بیرونی و درونی و همچنین روابط بینامتنی خطبه، ‌در پی آموزش مخاطب و تبیین حقایق دینی هستند، این ساختارها در خطبه‌ی شقشقیه، متناسب با بافت موقعیتی انکار جایگاه امام (ع) از سوی مخاطب، دارای ویژگی اثباتی بوده و در خطبه‌ی جهاد متناسب با بافت موقعیتی کوتاهی مخاطب در امر جهاد، در پی برانگیختن احساسات مخاطب می‌باشند و در نهایت، ضرورت تربیت مخاطب در خطبه‌ی متقین، باعث شده که ساختار کلی گفتمان ایشان در راستای آموزش ویژگی‌های پرهیزگاران، گزینش شوند.

هدف اسلام سعادت و رستگاری تمام ملل روی زمین است. ایدئولوژی مترقی و کامل و سازنده اسلام، جامعه را در مسیر تکامل مطلوب قرار داده و همگام با آن با مکتب ها و رژیم های استعماری به نبرد بر می خیزد تا آنها را کاملا نابود سازد. اسلام نمی خواهد حکومت های ظالم و فاسد که دست غارت و چپاول به اموال ملت های مظلوم دراز کرده اند و آنان را در ضعف و زبونی نگاه داشته اند، و راه تکامل مادی و معنوی را بر آنان بسته اند را به حال خود واگذارد. به همین خاطر هدف نهایی و جهان شمول خود را، استوار ساختن حکومت عدل و پایه های آن بر زیربنای ایدئولوژی توحید قرار داده است. این هدف عالی با در دست داشتن پرچم توحید و عدل در مقابل پرچم های کفر و شرک و بت پرستی و سیستم های طبقاتی دنبال می شود. آنچه در اسلام مطرح است، همان کوشش های همه جانبه برای نشر آیین توحید و شکستن بت ها و معبودهای قلابی، و مستقر ساختن حکومت الهی در روی زمین است، و نه جنگ و قتل و خونریزی و استعمارگری، و اگر هم روزی پیروان خود را برای مقابله و نبرد با دشمنان دعوت می کند از این نظر است که کوبیدن دشمن مزاحم، یکی از مصادیق کوشش های اسلامی برای استقرار توحید و حکومت الهی و حق و عدالت در روی زمین بوده و هست. بنابراین هر نوع کوشش و فعالیت، که کمک مؤثر به انتشار اسلام و تجدید عظمت مسلمانان بنماید، بطور مسلم از مصادیق واقعی جهاد بوده و هرگز جهاد اسلامی در چارچوب خاصی محدود نمی شود. اسلام مانند آیین رومیان قدیم و یهود و نازیها در چهارچوب جامعه و نژاد محصوی نیست؛ بلکه برای عموم جهانیان است و مسلمانان به پیروی از تعالیم اسلام وظیفه دارند در راه نجات توده های مردم جهان نسبت به برنامه های زندگی بکوشند. فطرت انسان حکم می کند که علف های هرزه و عضوهای فاسد اجتماع باید قطع شوند تا زمینه برای نجات و سعادت توده های محروم فراهم آید. و این مهم محقق نمی شود مگر با جهاد اسلامی، و ما در این تحقیق سعی کرده ایم تا حد توان به بررسی علل وجود این قانون در دین اسلام و آداب و قوانینی که بر آن مرتب می شود بپردازیم تا روشنگر مسیر و هدف اسلام در این وادی باشد. در این تحقیق که پیش رو دارید به بررسی موضوع جهاد از دیدگاه های مختلف پرداخته شده است و در فصول مختلف اقسام جهاد و فلسفه وجود آن در اسلام و همچنین آداب مختلفی که در قرآن و سنت برای آن بیان شده و از منابع مختلفی گردآوری شده است، بیان گردیده و تا آنجا که در توان بوده کوشش شده است هیچ مطلبی بدون استناد به منبع و مرجع آن آورده نشود.

این پایان نامه در چهار فصل عزت و ذلت اجتماعی را با تکیه بر آیات قرآن بررسی کرده است. در فصل اول کلیاتی از بحث نظیر مفهوم شناسی عزت و ذلت و اجتماع در لغت و قرآن آمده است. در فصل دوم با عنوان عزت اجتماعی از مظاهر عزت اجتماعی نظیر امنیت، استقلال، آزادی، اقتدا و اخوت دینی و عوامل عزت اجتماعی مانند ایمان به خدا، تقوا، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، حاکمیت الهی، عدالت اجتماعی، اتحاد و علم بحث شده است. در فصل سوم ذیل عنوان ذلت اجتماعی از مظاهر ذلت اجتماعی چون ناامنی، وابستگی و اسارت و عوامل ذلت اجتماعی مثل کفر، تفرقه، اختلاف شدید طبقاتی، حاکمیت طاغوت، فسق، ظلم، پیمان شکنی و سستی در دفاع از ارزش ها سخن رفته است. در فصل چهارم خلاصه و نتایج مباحث آمده است.

این پژوهش درصدد بررسی و تحلیل (( عزت و ذلت )) از دیدگاه قرآن کریم و روایات است در فصل اول این پژوهش پس از مقدمه ای برموضوع تحقیق ، مسأله نیاز جامع به شناخت عزت وذلت و نیز ابعاد مختلف موضوع از قبیل : حقیقت عزت ، صاحبان عزت ، سرچشمه عزت ، عوامل مؤثر در عزت انسان و. . . تبین شده ، سپس بر ضرورت و اهمیت تحقیق پرداخته شده ، به همین منظور پرسشهای تحقیقی ذیل مطرح شده است : 1- مفهوم عزّت و ذّلت از دیدگاه قرآن کریم چیست ؟ 2- حقیقت عزت ، صاحبان عزّت ، سرچشمه عزت چه کسانی هستند ؟ 3- عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن کریم کدامند ؟ 4- عوامل مؤثر در ذلّت انسان از دیدگاه قرآن کریم کدامند ؟ در فصل دوم تعدادی از متون تحقیقاتی مرتبط با موضوع از قبیل : کتاب دایره المعارف اخلاق قرآنی (( اثر احمد شرباصی مصری )) ، کتاب دولت آفتاب اثر ( مصطفی دلشاد تهرانی ، کتاب عزّت قرآنی و افتخار حسینی اثر (حسین اویسی ) کتاب پایه های اساسی ساختار شخصیت انسان در تعلیم و تربیت اثر (رضا فرهادیان ) ، کتاب اخلاق در قرآن اثر ( آیات اله مکارم شیرازی ) بعنوان پیشنة بحث مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل سوم : با توجه به ماهیت و اهداف موضوع روش تحقیق توصیفی تحلیلی برای موضوع انتخاب گردیده است . فصل چهارم : شامل چهار بخش است . که در بخش اول به معنا ومفهوم عزّت و ذلّت با توجه به کاربرد این دو واژه در آیات پرداخته شده و در بخش دوم حقیقت عزّت ، صاحبان عزت و سرچشمه عزت مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم عوامل مؤثر در عزّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته. و در بخش چهارم عوامل مؤثر در ذلّت انسان از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است . فصل پنجم : پس از بحث و بررسی موضوع نتایج ذیل حاصل گردید : 1- عزّت در حقیقت نوعی حالت شکست ناپذیری در انسان که مانع مغلوب شدن او می شود و ذلّت یعنی خواری و نوعی شکست پذیری که مانع مغلوب ششدن در انسان نمی شود دو انسان دچار نوعی حقارت نفس می گردد . 2- حقیقت عزت که در واقع نوعی قدرت درونی و توانایی در انسان است ، که او را از خصوص و تسلیم شدن در برابر طاغیان و یاغیان باز می دارد . 3- عوامل مؤثر در عزّت انسان ، عواملی نظیر : عبادت و بندگی ، جهاد ، تقوا و . . . می باشند . 4- عوامل مؤثر در ذلّت انسان ، عواملی نظیر : طغیان شرکشی ، راحت طلبی ، نفاق و . . . می باشند . محقق در انجام این پژوهش با محدودیت هایی چون کمبود منابع مستقل که به تحلیل و بررسی عزّت و ذلّت پرداخته باشند روبه رو بوده است و پیشنهاد می گردد در این زمینه ، تحقیقات جزئی تری در مورد دو واژه عزّت و ذلّت بطور جداگانه و سیمای معزّین انجام گیرد .

این رساله با موضوع «شهادت از دیدگاه قرآن و حدیث» در یک مقدمه و شش فصل تنظیم شده است: در فصل اول، بیان مسئله، ضرورت و پیشینه پژوهش، هدف، سؤال ها، روش و اهمیت موضوع بیان شده است. فصل دوم به معنا و مفهوم شهادت از نظر لغوی و اصطلاحی فقها و کاربرد واژه شهید در قرآن کریم، احادیث و روایات پرداخته است. فصل سوم به فضیلت جهاد و شهادت اختصاص دارد. فصل چهارم با بیان دو دیدگاه درباره شهید، جاودانگی خواست طبیعی بشر، تعریف حیات و انواع ‎آن را مورد بررسی قرار داده است. فصل پنجم به موضوعاتی از قبیل: مقام شفاعت، برخوردار شدن از نعمت جاودانه بهشت، شهیدان امنای خداوند و بی نیازی از غسل و کفن پرداخته است. در فصل ششم به مسائلی نظیر: شهادت و القای نفس در تهلکه، شهادت طلبی و خشونت، شهادت و ترور و شهادت طلبی و افسردگی روانی پرداخته شده است.

تمام کسانی که به بشریت به نحوی خدمت کرده اند ، حقی به بشریت دارند ؛ از هر راه : از راه علم ، از راه فلسفه و اندیشه از راه صنعت ، از راه اختراع و اکتشاف ، از راه اخلاق و حکمت عملی . ولی هیچ کس حتی به اندازه ای حق شهدا ، بر بشریت ندارد و به همین جهت هم ، عکس العل احساس آمیز انسانها و ابراز عواطف خالصانه ی آنها درباره ی شهدا ، بیش از سایر گروههاست . این اثر در سه بخش تنظیم شده است که مجموعاً شامل 6 فصل می باشد ، که در : بخش اول : طی دو فصل جداگانه به معنا و مفهوم شهید و شهادت و مقام آنان و همچنین جنبه ی جسمانی و روحانی شهدا پرداخته شده است و در بخش دوم : که در دو فصل تنظیم گردیده ، به بررسی تفاسیر و روایات درباره شهادت و فضیلت شهیدان می باشد . بخش سوم نیز در دو فصل است ، ابتدا زندگی نامه شهدای شهرستان طبس را مورد بررسی قرار می دهیم و در پایان به پیام های تربیتی « اعم از پیام های اجتماعی ، دینی ، سیاسی ، فرهنگی » توجه شده است در انتها بر این حماسه آفرینان سالهای خون ، شهادت و شهامت هزاران درود و سلام و صلوات ملائکه و انبیاء را نثارشان می کنیم ، چرا که اینان به اثبات رسانیدند که آرزومند جهاد در رکاب مولایمان حسین عَلَیْهِ السَّلام هستند .

سکینه که موضوع اصلی پایان نامه می باشد آرامشی است که در مواقف خاصی برقلوب مومنین نازل می شود . آن موارد خاص مواقعی می باشد که مومنین در نهایت ضعف و شکست می باشند و امکان غلبه ایشان بر دشمن تقریبا محال است . در اینجا خداوند سکینه ایبه آنان عطا می نماید که به مدد آن می توانند ثابت قدم و استوار بمانند و امیدوار شوند تا حدی که بتوانند بر دشمن غلبه نمایند .

یکی از اهداف بلند قرآن کریم ایجاد زندگی نیکو یا جامعه آرمانی بوده است. البتّه اصطلاح مدینه فاضله یا جامعه آرمانی در قرآن یا متون روایی وجود ندارد، بلکه ریشه در تعالیم انبیا دارد و مجموعه آیات و روایاتی که درباره اهداف و کیفیّت زندگی مطلوب بشری سخن می‌گوید، ما را به این سمت و سو هدایت می‌کند. از نظر قرآن کریم و روایات معصومین(ع) نه تنها دست یافتن به جامعه آرمانی امکان‌پذیر است، بلکه هدف بعثت انبیا همین بوده است. پرسش اصلی ما در این پژوهش این است که از منظر قرآن کریم جامعه آرمانی چه ویژگی‌هایی دارد؟ قرآن و عترت دو یادگار بی‌نظیر پیامبر اکرم (ص) است. بدیهی است بدون آموزه‌های پیامبر اکرم(ع) و عترت پاک آن حضرت امکان تبیین و تفسیر قرآن وجود ندارد. امامان معصوم(ع) وارثان انبیای بزرگ الهی هم در حکمت نظری و هم در حکمت عملی. این آرزوی دیرینه بشر یعنی جامعه مطلوب قرآنی را ترسیم کرده‌اند. در حدّ مجال این مقاله، به ویژگی‌های مستخرج از آموزه‌های قرآن درباره جامعه آرمانی پرداخته خواهد شد. متفکّران اسلامی در کُتُب اخلاقی به بحث‌های کلّی و تا حدّی دسته‌بندی موضوعات یا بحث‌هایی پیرامون آزادی، حقوق بشر، منزلت عقل، ارزش علم و ... پرداخته‌اند، امّا تمرکز این مقاله بر تحلیل ابعاد یک موضوع خاصّ و مورد نیاز ضروری بشر معاصر و آینده، یعنی «جامعه آرمانی از منظر قرآن» استوار است. مهم‌ترین ویژگی‌های به‌دست آمده از آموزه‌های قرآن و عترت در این باره عبارتند از: عقل‌گرایی، برپایی عدل، حاکمیّت امام، احسان، گسترش دانش، شکوفایی اقتصادی.

نویسنده در این پایان نامه شهید و شهادت در راه خدا را در شش فصل با این عنوان ها بررسی کرده است: فصل اول، معنای لغوی و اصطلاحی شهید و شهادت؛ فصل دوم، شهید و شهادت در آیات قرآن: حیات در قرآن، تجرد نفس، آیا مراد از حیات شهدا حیات برزخی است؟ جایگاه رفیع شهادت، شهادت معامله با خداست، سرور و شادمانی شهید، بشارت و استبشار شهدا، پاداش شهیدان، شهادت فوزی بزرگ، شهادت وفای به عهد؛ فصل سوم، شهید و شهادت در روایات: برترین عمل نیک و بهترین قطره، شفاعت شهید، مزایا و برتری های شهید، برترین شهیدان، علت عدم غسل و کفن شهید، شهید و جامعه؛ فصل چهارم، شهید و شهادت در نهج البلاغه: شهادت در نهج البلاغه، پذیرش مسئولیت به امید شهادت، شهادت محبوب امام علی(ع)، فلسفه بی تابی و عشق به شهادت، راز علاقه اولیاء خدا به شهادت؛ فصل پنجم، جهاد در راه خدا: جهاد در لغت، جهاد از دیدگاه شرعی، تشریع جهاد، اهمیت جهاد، اهمیت جهاد در روایات، فلسفه جهاد؛ فصل ششم، جهاد در نهج البلاغه: فضیلت جهاد، استقامت در میدان نبرد. 341 سیمای مترفین